Αλάσαρνα

Ο άγνωστος αρχαιολογικός χώρος

Βρίσκομαι ήδη μια εβδομάδα στην Κω και ακόμα ανακαλύπτω αρχαίους θησαυρούς της πατρίδας μας. Η Κως είναι ένα νησί που συνδυάζει τα πάντα: φυσική ομορφιά, καθαρές θάλασσες, τοπικές συνταγές, φιλόξενους ανθρώπους και πάνω από όλα σημαντικότατα ιστορικά ευρήματα από διάφορες ιστορικές περιόδους. Εδώ θα δείτε το υπέροχο Ασκληπιείο, το πρώτο θεραπευτήριο - νοσοκομείο της αρχαίας Ελλάδας, το κάστρο της Νερατζιάς, ένα από τα πολλά κάστρα που έχτισαν οι Ιππότες του Αγίου Ιωάννη τον 15ο αιώνα, τον φημισμένο πλάτανο του Ιπποκράτη (σύμφωνα με τον θρύλο είναι το γηραιότερο δέντρο της Ευρώπης και κάτω από την σκιά του ο Ιπποκράτης δίδασκε την τέχνη της ιατρικής στους μαθητές του) αλλά και τα οθωμανικά λουτρά, τα γνωστά χαμάμ. Στην Κω θα δείτε τον παλαιοχριστιανικό ναό του Αγίου Στεφάνου, ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα δείγματα χριστιανικού ναού του 5ου αιώνα αλλά και το Ρωμαϊκό Ωδείο της ελληνιστικής περιόδου. Επίσης θα δείτε το κάστρο της Αντιμάχειας, δεν είναι δυστυχώς ιδιαίτερα γνωστό στον πολύ κόσμο και η πολιτεία το έχει ξεχάσει, αλλά όλοι εμείς οι Έλληνες θα ήταν καλό να γνωρίζουμε την ιστορία του: το 1457 το κάστρο πολιορκήθηκε από 16.000 Οθωμανούς, επί 23 ημέρες, 15 ιππότες και 200 ντόπιοι αντιστάθηκαν στην πολιορκία και ανάγκασαν τους εχθρούς να φύγουν.   

Δυστυχώς όμως η πολιτεία έχει ξεχάσει και άλλα μνημεία. Σήμερα επισκέφτηκα τον αρχαιολογικό χώρο της Αλάσαρνας. Η Αλάσαρνα είναι η παλαιά ονομασία της Καρδάμαινας, του πιο δημοφιλούς  χωριού του νησιού. Στην δεκαετία του 1980 γνωστός Έλληνας εφοπλιστής αποφάσισε να κατασκευάσει ξενοδοχειακό συγκρότημα στην περιοχή, κατά την διάρκεια των εργασιών ανακαλύφτηκαν αρχαία ευρήματα, παρόλα αυτά οι εργασίες συνεχίστηκαν με αποτέλεσμα να καταστραφούν σημαντικά γλυπτά και τύμβοι. Τελικά και μετά κόπων και βασάνων η οικοδόμηση του πολυτελούς ξενοδοχείου σταμάτησε και ανέλαβε τον χώρο η Αρχαιολογική Εταιρεία. Από το 1985 τον αρχαιολογικό χώρο ανέλαβε ο Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Στην Αλάσαρνα ανακαλύφτηκαν: το ιερό του Απόλλωνα και του Ηρακλή. Το ιερό του Απόλλωνα θεωρείται το δεύτερο κατά σειρά σημαντικό ιερό στην Κω μετά το Ασκληπιείο. Επίσης ανακαλύφτηκε παλαιοχριστιανικός ναός χτισμένος πάνω στα ερείπια του ελληνιστικού ιερού του Απόλλωνα. Ο παλαιοχριστιανικός οικισμός  χρονολογείται περί τον 5^ο - 7^ο αιώνα και εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους λόγω ισχυρότατου σεισμού που έπληξε την περιοχή καθώς και λόγω των αραβικών επιδρομών. Στον παλαιοχριστιανικό οικισμό ανακαλύφθηκαν τέσσερεις βασιλικές καθώς και νεκροταφείο με μεγαλοπρεπείς τάφους, γεγονότα που αναδεικνύουν το οικονομικό σφρίγος και την δύναμη των ντόπιων εκείνης της περιόδου.

Κάθε καλοκαίρι φοιτητές του Αρχαιολογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών  έρχονται στην Καρδάμαινα της Κω και βοηθάνε στις ανασκαφές. Υπεύθυνη του έργου είναι η κυρία Αλευρά, καθηγήτρια Κλασσικής Αρχαιολογίας η οποία έχει περάσει τα τελευταία τριάντα χρόνια της ζωής της αγαπώντας και συντηρώντας αυτό το έργο. Σήμερα είχα την ευκαιρία να μιλήσω με μια αρχαιολόγο που βρήκα τυχαία εκεί. Μου άνοιξε την καρδιά της ίσως επειδή ήμουν από τους ελάχιστους Έλληνες που επισκέφτηκα τον χώρο, ίσως επειδή ήθελε κάπου να τα πει. Ο χώρος δεν είναι επίσημα επισκέψιμος για τουρίστες: δεν έχει ξεχορταριαστεί, κάτω από τις αρχαίες πέτρες κυκλοφορούν φίδια, ακόμα υπάρχει το μπετόν που έριξε ο μεγαλοεφολπιστής για να χτίσει το ξενοδοχείο του, ο ήλιος και η βροχή χτυπάνε αλύπητα τα μάρμαρα. Πού και πού έρχονται ξένοι τουρίστες που επιθυμούν να δουν τον ναό του Απόλλωνα και οι αρχαιολόγοι αναγκάζονται με πόνο καρδιάς να τους διώχνουν. Το παράπονό τους: καμία επιχορήγηση από το κράτος αλλά και από ελληνικές ιδιωτικές πηγές. Ο φόβος τους: η ενδεχόμενη εκμετάλλευση από ξένους. Η μεγάλη επιθυμία τους: η πρώτη ελληνική αρχαιολογική έρευνα δίχως την συνδρομή αλλοδαπών. Ειλικρινά τους το ευχόμαστε.

Θα πω ένα τελευταίο παράπονο. Πήγα στο κάστρο της Νερατζιάς στην Κω και ήταν υπέροχο. Η είσοδος 3 ευρώ, κανένας τουριστικός οδηγός ούτε στα ελληνικά ούτε στα αγγλικά ή σε άλλη ξένη γλώσσα. Πήγα στο αντίστοιχο, δίδυμο κάστρο της Αλικαρνασσού, του τούρκικου Μπόντρουμ, η είσοδος 10 ευρώ και πολλά σουβενίρ και οδηγοί. Τα συμπεράσματα δικά σας.  

Εύη Ρούτουλα