Έκθεση για τον Φώτη Κόντογλου στο Βυζαντινό Μουσείο

Πρόσφατα επισκέφτηκα το Βυζαντινό Μουσείο στην Αθήνα, ζητούσα να πάρω έμπνευση για το νέο βιβλίο που γράφω αυτήν την εποχή, μέρος του οποίου διαδραματίζεται στο Βυζάντιο της εποχής του αυτοκράτορα Ηρακλείου. Εκτός από όλα τα άλλα μόνιμα εκθέματα του μουσείου, είχα την τύχη να δω και μια ειδική, προσωρινή έκθεση.

Με αφορμή τα πενήντα χρόνια από το θάνατο του Φώτη Κόντογλου, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών διοργανώνει μια ειδική έκθεση προς τιμήν του μεγάλου ζωγράφου και λογοτέχνη. Η έκθεση άνοιξε τις πύλες της στις 23 Δεκεμβρίου 2015 και θα διαρκέσει έως και τις 8 Απριλίου 2016. Μπορεί να την παρακολουθήσει οποιοσδήποτε επισκεφτεί το μουσείο σε αυτό το διάστημα και η είσοδος σε αυτήν είναι ελεύθερη, συμπεριλαμβάνεται στην τιμή του κανονικού εισιτηρίου που πληρώνει κανείς για όλα τα άλλα μόνιμα εκθέματά του (4 ευρώ).

Το Βυζαντινό μουσείο είναι ο πλέον κατάλληλος χώρος παρουσίασης του καλλιτέχνη, αφού ο ίδιος εργάστηκε για αυτό ως ζωγράφος, δημιουργός αντιγράφων και συντηρητής, στις δεκαετίες του 1920 και του 1930. Άλλωστε ο Φώτης Κόντογλου ήταν αυτός που ασπάστηκε πιο πολύ από τον καθένα, τη βυζαντινή και τη μετά-βυζαντινή τέχνη και τις συνέδεσε με την αδιάκοπη παρουσία του ελληνισμού.

Η έκθεση χωρίζεται σε πέντε, χρονολογικές ενότητες:

Α) από την στιγμή της γέννησής του στο Αιβαλί το 1895 έως το 1923. Εδώ παρουσιάζεται η περιπλάνηση των νεανικών του χρόνων, οι σπουδές του στην Αθήνα και στο Παρίσι, τα ταξίδια του στην Πορτογαλία και στην Ισπανία.

Β) από το 1923 έως το 1930. Περιλαμβάνονται έργα του αυτής της περιόδου, μιας ιδιαίτερα δύσκολης περιόδου για τον Κόντογλου, αφού μετά την μικρασιατική καταστροφή χρειάστηκε να μεταναστεύσει στην Αθήνα. Από την άλλη πλευρά ο καλλιτέχνης ήταν τυχερός αφού τον περιέβαλλαν με την φιλία τους σημαντικές προσωπικότητες της εποχής και μπόρεσε να γυρίσει όλη την Ελλάδα, να βρει έμπνευση και να γράψει για το περιοδικά «Ελληνικά Γράμματα» του Κωστή Μπαστιά, να εκδόσει το δικό του περοδικό «Φιλική Εταιρεία» και να μας χαρίσει το λογοτεχνικό έργο του «Ταξίδια».

Γ) Από το 1930 έως το 1940. Αυτήν την περίοδο θα μαθητεύσουν δίπλα στον Κόντογλου ο Νίκος Εγγονόπουλος και ο Τσαρούχης. Ο επισκέπτης μπορεί να δει προσχέδια, μακέτες και ζωγραφικούς του πίνακες εκείνης της περιόδου και αρχειακό υλικό που αφορά τις τοιχογραφίες που έκανε στο δικό του σπίτι (Οικία Κόντογλου) καθώς και στο Δημαρχείο Αθηνών. 

Δ) Από το 1940 έως και το θάνατό του, το 1965. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του η αγιογραφία υπερτερεί της κοσμικής ζωγραφικής. Σημαντικά έργα του κοσμούν πολλές εκκλησίες των Αθηνών (Άγιος Νικόλαος Πατησίων, Καπνικαρέα, Άγιος Ανδρέας Πατησίων, Άγιος Γεώργιος Κυψέλης κλπ).

Ε) Ο Φώτης Κόντογλου στο Βυζαντινό Μουσείο. Στην τελευταία ενότητα παρουσιάζεται το γενικό έργο του Φώτη Κόντογλου στο μουσείο, η γενική του προσφορά. Πολλά έργα του καθώς και τεκμήρια για την ζωή του και το έργο του, έχουν δωρηθή στο μουσείο γενναιόδωρα από τους δύο εγγονούς του καλλιτέχνη: τον Παναγιώτη και Φώτη Μαρτίνο, γιους της μοναχοκόρης του Κόντογλου.

Για όποιον βρίσκεται στην Αθήνα έως τις αρχές Απριλίου, προτείνω να επισκεφτεί το Βυζαντινό μουσείο στην Αθήνα. Εκτός από τις υπέροχες, μόνιμες συλλογές του, θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει φοβερές στιγμές από το έργο του καταπληκτικού Φώτη Κόντογλου.

Εύη Ρούτουλα