Παλιές Σκοπελίτικες σιδηροκατασκευές

Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΛΑΪΚΟΣ ΜΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Εἶναι βέβαιο πώς ὁ φιλότεχνος ἐπισκέπτης πού θά διαθερίσει στή Σκόπελο,  ἀνάμεσα στά πολλά καί σημαντικά τεκμήρια τοῦ λαϊκοῦ μας πολιτισμοῦ πού θά θαυμάσει καί θά προσέξει, θά εἶναι καί κάποιες παλιές σιδηροκατασκευές, οἱ ὁποῖες διατηροῦνται -εὐτυχῶς- μέχρι σήμερα καί μαρτυροῦν τό κάλλος καί τήν εὐαισθησία τῶν παλαιῶν σιδηρουργῶν. Γιατί, σύμφωνα μέ τίς πηγές πάντα, πολλοί «χαλκεῖς» -ἔτσι ὀνομάζονται οἱ σιδηρουργοί σέ καταλόγους τοῦ 19^ου αἰ. -ἐργάστηκαν στό νησί καί μέ τά πρωτόγονα ἐργαστήριά τους πρόσφεραν σπουδαῖα καί σημαντικά ἔργα, τά ὀποῖα εἶναι ἄξια θαυμασμοῦ. Γιατί ἐκτός ἀπό τίς «τζαβέτες», τά μεγάλα δηλ. καρφιά πού ἔφτιαχναν γιά τή ναυπήγηση τῶν πλοίων, ἤ ἄλλα ἐργαλεῖα (π.χ. σκεπαρνιές γιά τήν ἐπεξεργασία τῆς ναυπηγήσιμης ξυλείας, τσεκούρια καί μπαλτάδες, γιά τό κόψιμο τῶν ξύλων κ.λπ.), κατασκεύαζαν καί σιδεριές γιά χαγιάτια, γιά αὐλόπορτες, γιά παράθυρα κ.ἄ. ἀκόμη.

Κι εἶναι νά θαυμάζει κανείς αὐτά τά ἔργα, τά ὁποῖα γίνανε κάτω ἀπό σκληρές συνθῆκες ἐργασίας (βλ. καμίνι, ἐπεξεργασία τοῦ ἀκατέργαστου σιδεριοῦ, προσεχτικό καὶ ἐπίπονο χτύπημα στό ἀμόνι καί τόσα ἄλλα, μέχρι νά πάρει τή μορφή πού βλέπουμε).

Ἐπειδή τό θέμα εἶναι ὑπό ἔρευνα, παρουσιάζω μιά σειρά ἀπό σιδηροκατασκευές, ὅπως αὐτή τής εἰκ. 1. πού εἶναι τοῦ ἔτους 1850 καί σώζεται στό ἀρχοντικό τῶν Σκενδεράνηδων κοντά στήν ἐκκλησία τῆς Φανερωμένης.

Τοῦ τέλους τοῦ 19^ου μέ ἀρχές τοῦ 20^ου εἶναι κι ἡ αὐλόπορτα αὐτή (εἰκ. 2), ποὺ μάλιστα φέρει καί τά πρωτογράμματα τοῦ νοικοκύρη Δ(ημήτριος) Γ(αλατσάνος), ἤ ἡ προστατευτική σιδεριά στό παράθυρο τοῦ Α. Ν(αούμ), γύρω στό 1930 .

Εὐελπιστῶ νά φέρω σέ πέρας αὐτό τό θέμα, πού εἶναι ἕνα σημαντικό κομμάτι τοῦ λαϊκοῦ μας πολιτισμοῦ. Μέχρι τότε ἀρκοῦμαι ὅμως στήν πρόδρομη αὐτή ἀνακοίνωση.

π. Κ.Ν. Καλλιανός