Δουνκέρκη: η ηρωικότερη ήττα των Βρετανών

Τον τελευταίο μήνα είδα δύο ταινίες στον κινηματογράφο που είχαν ως θέμα την μάχη και τον αποκλεισμό των συμμάχων στην Δουνκέρκη. Η πρώτη από αυτές ήταν το «Their Finest», ένα κινηματογραφικό στούντιο στην Αγγλία δίνει την δική του μάχη προπαγάνδας για να εμψυχώσει τον κόσμο και να ανατρέψει μια μεγάλη ήττα σε μια νίκη. Η υπεύθυνη του στούντιο βρίσκει δύο αδελφές που κατέχουν μια ψαρόβαρκα, οι οποίες ήθελαν να βοηθήσουν στην εκκένωση της Δουνκέρκης αλλά λόγω μηχανικού προβλήματος της βάρκας τους αναγκάστηκαν να μείνουν στις ακτές της Αγγλίας, οι άνθρωποι του κινηματογράφου θα μετατρέψουν αυτήν την δίχως ενδιαφέρον ιστορία σε ένα δραματικό μελόδραμα αυτοθυσίας (κάπως έτσι γεννιούνται οι θρύλοι!). Η δεύτερη ταινία είχε απλἀ τον τίτλο «Dunkirk» και πραγματευόταν την αγωνία των απλών στρατιωτών, εγκλωβισμένων στην ακτή της Δουνκέρκης που περίμεναν τα πλοία να τους απομακρύνουν από εκεί πέρα.

Απλή σύμπτωση είναι το γεγονός πως δύο ταινίες πραγματεύονται το ίδιο θέμα από διαφορετική σκοπιά φέτος; Πολλές ταινίες γυρίζονται κατά καιρούς για τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, αλλά αυτές οι δύο έχουν ως θέμα την συγκεκριμένη μάχη. Τι το διαφορετικό συνέβη στην Δουνκέρκη, που να έχει κινηματογραφικό ενδιαφέρον;

Βρισκόμαστε στις αρχές του πολέμου. Μάιος 1940. Ο Χίτλερ επιτίθεται σε Βέλγιο, Ολλανδία και Γαλλία και καταφέρνει να προελαύνει ανενόχλητος από την μία πόλη στην άλλη. Τα γερμανικά στρατεύματα κατακτούν χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία τα βελγικά εδάφη. Το μεγαλύτερο μέρος του γαλλικού στρατού βρίσκεται νότια, έτοιμο να υπερασπιστεί το Παρίσι. Τα γερμανικά στρατεύματα συνεχίζουν ανενόχλητα την πορεία τους δυτικά προς τον Ατλαντικό. Οι Βρετανοί κατ’ αυτόν τον τρόπο αποκόβονται από τους συμμάχους τους, τους Γάλλους, και απομονώνονται στα βόρεια παράλια της Γαλλίας. Εκτός της απομάκρυνσης των δύο στρατών, ανάμεσά τους κυκλοφορούν και δέκα εκατομμύρια πρόσφυγες Βέλγοι και Γάλλοι, άμαχος πληθυσμός, που δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο τις κινήσεις των στρατιωτών. 400.000 στρατιώτες Βρετανοί, Γάλλοι και Βέλγοι βρίσκονται αποκλεισμένοι στις ακτές του Ατλαντικού, στην Δουνκέρκη. Ο Λόρδος Γκορτ, υπεύθυνος του βρετανικού στρατού θα πάρει την σκληρή απόφαση να αφήσει τους Γάλλους στην μοίρα τους, προκειμένουν να σώσει τους Βρετανούς στρατιώτες. Στις 19 Μαΐου βλέποντας την σίγουρη ήττα να πλησιάζει ο Τσώρτσιλ δίνει στο Βασιλικό Ναυτικό την διαταγή εκκένωσης των στρατευμάτων από την Γαλλία και την διάσωση των αντρών. Η επιχείρηση θα μείνει στα χρονικά με το όνομα Δυναμό. Επί δέκα ημέρες το Βρετανικό βασιλικό ναυτικό με την βοήθεια των βρετανών πολιτών (οι ιδιώτες υπακούοντας στην διαταγή του Τσώρτσιλ επιστρατεύουν όλων των ειδών τα πλεούμενα για να πλεύσουν στις ακτές της Γαλλίας και να σώσουν τους στρατιώτες: ψαροκάϊκα, γιοτ αναψυχής, βάρκες και καΐκια) θα καταφέρουν να φέρουν πίσω 338.000 άντρες. Την ευθύνη της επιχείρησης Δυναμό έχει αναλάβει ο υποναύαρχος Ράμσει, ο οποίος στέφθηκε με δάφνες. Οι Βρετανοί πανηγύριζαν την επιστροφή των παιδιών τους και παρά την φρικτή ήττα, ακόμα και σήμερα ονομάζουν το όλο συμβάν ως «Θαύμα της Δουνκέρκης». Δικαιολογημένα βέβαια αφού αν δεν κατάφερναν να διασώσουν το μεγαλύτερο μέρος του στρατού τους, θα αναγκάζονταν να παραδωθούν αργά ή γρήγορα στις δυνάμεις του Άξονα. Ιδιαίτερα ηρωϊκός ήταν και ο ρόλος που έπαιξαν οι απλοί πολίτες που συνεισέφεραν με τις ψαρόβαρκες τους και με κίνδυνο της ζωής τους. Δεν πρέπει λοιπόν να μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι γυρίζονται ταινίες με θέμα την συγκεκριμένη φάση του πολέμου, το εν λόγω περιστατικό για τους Βρετανούς αποδείχτηκε ηρωϊκό, ήταν μια ηρωϊκή ήττα. Άλλωστε οι νικητές του πολέμου γράφουν και την ιστορία.

Οι Γάλλοι εγκαταλείφτηκαν στην μοίρα τους. Εβδομήντα χιλιάδες στρατιώτες των συμμαχικών δυνάμεων που δεν κατάφεραν να μπουν στα καράβια και να φύγουν στην Αγγλία είτε σκοτώθηκαν είτε αιχμαλωτίστηκαν από τους Γερμανούς. Οι Βρετανοί είχαν εντολή να διασώσουν τους δικούς τους στρατιώτες. Η Γαλλία έπεσε στα χέρια των Γερμανών λίγες ημέρες αργότερα, στις 17 Ιουνίου.

Η μάχη της Δουνκέρκης για τους Γάλλους υπήρξε μια απογοήτευση. Για τους Βρετανούς μια ηρωϊκή ήττα που την χρησιμοποίησαν για την προπαγάνδα τους. Για τους Γερμανούς όμως ήταν το μοιραίο λάθος, ή ένα από τα μοιραία λάθη τους. Επί δέκα ημέρες οι Βρετανοί έπαιρναν πίσω τους φαντάρους τους ανενόχλητοι από τα γερμανικά στρατεύματα. Για κάποιον παράξενο λόγο ο Χίτλερ δεν άκουσε τις παραινέσεις των διοικητών Κλάιστ και Γκουντέριαν να επιτεθούν στα βρετανικά στρατεύματα δια ξηράς όσο αυτά ήταν εγκλωβισμένα στην Δουνκέρκη. Θα μπορούσε να τους είχε σκοτώσει όλους έτσι όπως ήταν εγκλωβισμένοι. Ο Χίτλερ εμπιστεύθηκε εν αντιθέσει τον Γκαίρινγκ που τον είχε διαβεβαίωσει ότι θα εξολόθρευε τον βρετανικό στρατό με τα αεροπλάνα. Ο Γκαίρινγκ έχασε το στοίχημα, δεν κατάφερε να εξολοθρεύσει τους Βρετανούς λόγω της κακοκαιρίας που δυσκόλευε τις πτήσεις αλλά και της συμμετοχής της βρετανικής RAF, που έτρεξε σε βοήθεια.

Τι συμβολίζει λοιπόν η Δουνκέρκη; Για τον κάθε λαό, κάτι διαφορετικό! Απογοήτευση για τους Γάλλους. Χαμένη ευκαιρία και στρατηγικό λάθος για τους Γερμανούς. Ηρωϊκή ήττα και θαύμα για τους Βρετανούς.

Εύη Ρούτουλα