Μη θρησκευτικά, προς Θεού...!

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο διήγημά του «Λαμπριάτικος Ψάλτης» εκφράζει την πικρία του, που οι εκδότες του δυσφορούσαν και δεν ήθελαν να δημοσιεύσουν θρησκευτικού περιεχομένου διηγήματα, με την ευκαιρία των εορτών του Πάσχα και των Χριστουγέννων. Θα προτιμούσαν, όπως γράφει, να γεμίσουν τη σελίδα με ένα έγκλημα, ή με ένα οικογενειακό δράμα, ότι «γηραιός ανήρ εφόνευσε την συμβίαν του χωρίς καν να είναι γνωσταί αι αιτίαι του φονικού».

Και συνεχίζει ο Παπαδιαμάντης να περιγράφει την πνευματική κατάσταση της ελλαδικής κοινωνίας του καιρού του, στο προαναφερθέν διήγημά του, το οποίο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ακρόπολις» από τις 27 έως τις 31 Μαρτίου 1893: «Μη θρησκευτικά προς Θεού! Το Ελληνικόν έθνος δεν είναι Βυζαντινοί, εννοήσατε; Οι σημερινοί Έλληνες δεν είναι κατ’ ευθείαν διάδοχοι των αρχαίων. Έπειτα επολιτίσθησαν, επροώδευσαν και αυτοί. Συμβαδίζουν με τα άλλα έθνη...».

Προφητικός ο Παπαδιαμάντης για το σήμερα. Μόνο που το «Όχι στα θρησκευτικά» δεν καλύπτει μόνο τα ΜΜΕ, απλώθηκε στην κοινωνία και έφτασε στην Εκπαίδευση. Όμως το θρησκευτικό συναίσθημα του λαού υπάρχει και διαχρονικά αντιστέκεται, από την Τουρκοκρατία έως τις ημέρες μας. Στην Τουρκοκρατία αγράμματη γερόντισσα φιλοξένησε στο καλύβι της ξένο περιηγητή. Θρησκευτικά δεν διδάχθηκε, όμως είχε βαθιά Πίστη. Τον ξένο τον περιποιήθηκε. Έσφαξε κότα και του έβαλε να φάει. Εκείνη ξηροφαγία. Την ερώτησε απορημένος ο ξένος γιατί δεν τρώγει τα ίδια με εκείνον. Του απάντησε ότι είναι η μέρα Παρασκευή και  νηστεύει. Και του συμπλήρωσε: «Εγώ δεν μαγαρίζω την Πίστη μου, άμα φάω Παρασκευή είναι σα να τουρκεύω».

«Μη θρησκευτικά, προς Θεού...». Και όμως ο πολύς κόσμος αντιστέκεται. Τα καταστήματα εστίασης έχουν προσθέσει στην περίοδο της Τεσσαρακοστής και τώρα της Μεγάλης Εβδομάδας νηστίσιμα φαγητά, γιατί υπάρχουν πολλοί που τα ζητάνε. Είναι αξιοσημείωτο αυτό που μας συμβαίνει, με κάθε αιτία το θρησκευτικό μας συναίσθημα εκδηλώνεται ισχυρό. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στους Έλληνες. Έκρηξη θρησκευτικότητας και πρόσδεσης στη χριστιανική τους παράδοση εκδηλώθηκε στους Γάλλους, με αιτία την καταστροφή μεγάλου μέρους της Εκκλησίας της Παναγίας των Παρισίων. Έχουν περάσει 114 χρόνια σκληρής καταπίεσης του θρησκευτικού φρονήματος των Γάλλων στον δημόσιο χώρο και έντονης αντιεκκλησιαστικής προπαγάνδας. Όμως με την καταστροφή αυθόρμητα, σχεδόν στο σύνολό τους, έσπευσαν να διακηρύξουν ότι η Παναγία είναι η “Notre Dame” τους, η «Κυρία Θεοτόκος» τους...  

Στην εποχή του Παπαδιαμάντη και σε κάθε εποχή οι αρνητές της Πίστης θεωρούν ανοησία τον Σταυρό του Χριστού και κραυγάζουν «Όχι στα Θρησκευτικά». Αλλά, όπως γράφει ο Παύλος (Α΄ Κορ. α΄ 21-26), αυτό που τους μοιάζει για ανοησία είναι σοφότερο από τη σοφία τους... Οι καιροί πάντα είναι δύσκολοι για τους Χριστιανούς, οι απειλές πολλές, όμως έχουν την βεβαιότητα της νίκης επί όλων αυτών των δοκιμασιών, αφού ο ίδιος ο Χριστός τους είπε: «Θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον» (Ιωάν. ιστ΄ 33).

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου