Οἱ ἐπιστολές τοῦ Μωραϊτίδη...

...ὡς πηγές πληροφοριῶν γιά  Μορφές  Ἁγίων Γερόντων

Οἱ ἐπιστολές τοῦ Ἀλέξανδρου Μωραϊτίδη, αὐτές δηλ. πού ἔχουν ἐκδοθεῖ, ὅπως ἐπίσης καί κάποιες ἀνέκδοτες, ἀπότελοῦν πολύτιμη πηγή πληροφοριῶν ἀναφορικά μέ τόν πνευματικό σύνδεσμο τοῦ Σκιαθίτη λογίου μέ  Μορφές ἁγίων Γερόντων, ὅπως ἐπίσης καί τήν πνευματική καθοδήγηση τήν ὁποία ἐλάμβανε μέσω αὐτῶν. Τό ζήτημα, ὠστόσο, εἶναι πώς,  τό περιεχόμενο τῶν ἐπιστολῶν δέν ἔχει τύχει τῆς ἔρευνας ἐκείνης, ἡ ὁποία θά μᾶς δώσει τόν κεκρυμμένο τους θησαυρό, δηλ. τήν ὀρθόδοξη πνευματική συγκρότηση τοῦ Μωραϊτίδη. 

Οί Μορφές τῶν Γερόντων πού συναντοῦμε στίς σελίδες τῶν ἐπιστολῶν τοῦ Μωραϊτίδη εἶναι κυρίως ὁ Γέροντας Δανιήλ, γιά τόν ὁποῖο θά γίνει λόγος πιό κάτω, ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ Μπονάκης, παλαιός γνώριμος τοῦ Μωραϊτίδη, ὁ Γέροντας Ἱερώνυμος Σιμωνοπετρίτης καί φυσικά ὁ Ἅγιος Νεκτάριος, «ἡ πρώτη ἅγια Μορφή τῶν καιρῶν μας».

Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ ἦταν Κρητικός καί προερχόταν ἀπό τή Μονή τῆς Λογγοβάρδας τῆς Πάρου. Ὑπῆρξε ἀγωνιστής μοναχός καί ἀσκήτευσε στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Βασιλείου καί στήν Μικρά Ἁγία Ἄννα. Ὑπῆρξε ὁ πρῶτος βιογράφος τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου.[1] 'Εκοιμήθη δέ σέ ηλικία 107 ἐτῶν, τό 1965.[2]

Ὁ Γέροντας Ἀβιμέλεχ εἶχε ἰσχυρό πνευματικό σύνδεσμο μέ τόν 'Αλ. Μωραϊτίδη καί τή σύζυγό του Βασιλική. Τούς ἐπισκεπτόταν δέ καί στό σπίτι τους, ὅταν τύχαινε νά βρεθεῖ στήν 'Αθήνα. Ἀλλά καί ὁ Μωραϊτίδης φρόντιζε γιά τόν πνευματικό του ἀδελφό, ὥστε νά ἔχει τή δυνατότητα, νά προσπορεῖται τά πρός τό ζῆν. «Περί τήν μεσημβρίαν, γράφει σέ μιά ἐπιστολή του ὁ Μωραϊτίδης, ἦλθεν ὁ πατήρ 'Αβιμέλεχ ἐκ Κρήτης... ἐφόρεσε τά ράσα καί ηὐχήθη ἀπό καρδίας. Τί ὡραῖα ὁπού τοῦ ἦλθαν. Πολύ ὡραῖα καί πολύ σεμνά. Ἔμεινε κατενθουσιασμένος, ἕως δακρύων ἀπό τήν εὐχαρίστησιν. Τό Σάββατον βράδυ, ἤτοι τήν ἰδίαν ἡμέραν ἀφίξεως, κατῆλθε νά ἀναχωρήσῃ, ἀλλά ἀτμόπλοιον δέν ὑπῆρχε καί τήν Κυριακήν πάλιν μέ χαράν τόν εἴδαμεν. Νά βλέπατε μέ ποίαν συγκίνησιν συνηντήθησαν εἰς τήν οἰκίαν μας μετά τοῦ παπα Ἀθανασίου καί μέ τί σεβασμόν ὁ π. Ἀβιμέλεχ πρός τόν παπα Ἀθανάσιον -Ἅγιε Πνευματικέ τοῦ ἔλεγε εἰς κάθε ἐρώτησίν του. Ἐθαύμασα καί ἐζήλευσα.

Ἐδιαβάσαμεν σήμερον μαζί τήν 9ην καί Ἑσπερινόν καί Ἀπόδειπνον καί μᾶς διηγήθη ὡραιότατα διηγήματα περί ἁγίων θείων, τούς ὁποίους αὐτοῖς ὄμμασιν εἶδεν εἰς Ἅγιον Ὄρος» [3]

Σέ ἄλλη ἐπιστολή του γραμμένη στήν 'Αθήνα στίς 19-11-1922, γράφει πρός τόν γιατρό Σταμάτη Βιδελινῆ, στή Σκιάθο, τά ἑξῆς: «Αὐτήν τήν στιγμήν εἶχα γράμμα ἀπό τόν Ἀβιμέλεχ. Ἔπαυσεν ἀπό τήν ὑπηρεσίαν τοῦ Ξενοφῶντος.[4] Ἐνθύμισε εἰς τόν Παπαγιώργην τό λάδι διά τόν Ἀβιμέλεχ τώρα ὁποῦ θά ἔχει μεγάλη φτώχεια» [5] 'Αλλά καί σέ ἄλλες ἐπιστολές φαίνεται ἡ βοήθεια, πού πρόσφερε ὁ Μωραϊτίδης στόν πνευματικό του ἀδελφό, ἀπό τόν ὁποῖο ζητοῦσε πάντα τίς συμβουλές του, γιά τήν πνευματική του πορεία καί τόν πλέον καλύτερο καταρτισμό του.

«Ἐξετίμησα δεόντως τά ὑποθήκας καί παροτρύνσεις σου προερχομένας ὡς πάντοτε ἀπό γνησίας καί εἰλικρινοῦς πρός ἐμέ τοῦ ἐλαχίστου ἀγάπης»,  γράφει σέ μιά του ἐπιστολή πρός τόν Ἁγιορείτη μοναχό ὁ Μωραϊτίδης. Καί συνεχίζει, ζητώντας του νά προσεύχεται, γιά τήν ἐπικείμενη εἴσοδό του στή μοναχική πολιτεία:

«Μή παύσῃ δέ νά εὔχεσαι, ὅπως ἀκολουθήσω αὐτάς ἐν αἷς ἐγένετο ἡ σωτηρία μου, ἥν πάντοτε ἀπό βρέφους ἐπόθησα καί ἀφ' ἧς ὁ σκολιός δράκων ἐπανειλημμένως μέ ἀπεμάκρυνε, διότι ὡς φαίνεται δέν ὑπῆρχεν ἐν ἐμοί ἡ ἀπαιτουμένη ἐπίγνωσις....» [6]

Αὐτό πού διακρίνεται εὐκρινῶς στίς λιγοστές, δυστυχῶς, ἐπιστολές τίς ὁποῖες  ἔχουμε ἀπό τή μακρόχρονη ἀλληλογραφία τοῦ Γέροντα μέ τόν Σκιαθίτη λόγιο εἶναι ἡ ἐμπιστοσύνη μέ τήν ὁποία τόν περιβάλλει ὁ Μωραϊτίδης, ἐπειδή γνώριζε, ὅτι ἀπευθυνόταν σέ ὥριμο πνευματικά μοναχό καί φίλο.

«Κάμε προσευχήν, τοῦ γράφει σέ μιά ἄλλη ἐπιστολή ὁ ταπεινός Σκιαθίτης, νά φωτισθῶ εἰς τό ποῦ θά καταπαύσω... συνήθησα εἰς τό θέλημά μου καί λυποῦμαι σφόδρα νά μεταλλάξω βίον, διά τῆς ἀποτάξεως τῶν πραγμάτων μου, βιβλίων, εἰκόνων κ.λ.π.» [7] (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ). Κι ἀλλοῦ πάλι σημειώνει: «πόσον ζηλεύω τάς συνάξεις σας. Νά ἤμουν καί ἐγώ», [8] ἐννοώντας τή μοναχική ζωή στήν Καλύβη, ὅπου ἀσκήτευε ὁ Γέροντας μέ τή μικρή του συνοδεία, στήν ὁποία ἤθελε κι ὁ ἴδιος ὁ Μωραϊτίδης νά συγκαταλεγεῖ, ὅπως περιγράφει σέ ἐπιστολή πού παραθέτω. 

Ὁ Γέροντας εἶχε πνευματικούς δεσμούς καί μέ τό μοναστῆρι στό Κεχροβούνι τῆς Τήνου καί ἰδιαίτερα μέ τή δόκιμη μοναχή Θεοδώρα, πνευματική άδελφή τοῦ ζεύγους Μωραϊτίδη.

«Θά σᾶς συνήντησεν ὁ καλός Ἀβιμέλεχ πιστεύω. Τί μᾶς διηγήθη! Ξένα καί παράδοξα. Προσεχῶς θά σᾶς γράψω μερικά», ἀναφέρει ὁ Μωραϊτίδης σέ γράμμα του πρός τή Θεοδώρα.[9] Τέλος, πρέπει νά σημειωθεῖ καί ὁ πνευματικός σύνδεσμος τοῦ Γέροντα μέ τόν Ἅγιο Νεκτάριο, ὁ ὁποῖος, κατά τή μαρτυρία τοῦ ἰδίου τοῦ Γ. Ἀβιμέλεχ, τοῦ εἶχε συστήσει, ὄχι τυχαῖα, ἀσφαλῶς, νά μεταβεῖ στή Σκιάθο καί νά μονάσει.[10] Γιά τόν πνευματικό σύνδεσμο τοῦ Μωραϊτίδη μέ τόν Γέροντα θά εἴχαμε περισσότερες πληροφορίες, ἄν σώζονταν τά «ἀρκετά γράμματα»,[11] τά ὁποῖα τοῦ ἔστειλε αὐτός ὁ Ἁγιορείτης μοναχός. Δυστυχῶς, χάθηκαν.

π. Κ.Ν. Καλλιανός

---

[1] Σοφοκλής. Γ. Δημητρακόπουλος, Ὁ Ἄγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως, Ἀθήνα 1998, σελ. 30, σημ. 9 καί σελ. 224.

[2] Ἀνθιμος ἱερομόναχος Ἁγιαννανίτης «ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ», τό Ἱερό Βῆμα τοῦ Ἄθωνα, ἐπιμ. Γ. Μωϋσής ἁγιορείτης, ἐκδ. ΛΥΔΙΑ, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 90-91 καὶ Ἀντ. Στιβακτάκης, Γέρων Ἀβιμέλεχ Μοναχὸς, Θεσσαλονίκη 2000.

[3] Ἐπιστολή πρός τή δόκιμη μοναχή Θεοδώρα, γραμμένη τή Μ. Σαρακοστή (;) 1912. Τήν ἐπιστολή βλ. εἰς Νίκος Β. Σφυρόερας, Ὁ ἄγνωστος  'Αλ. Μωραϊτίδης,, περ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ τομ. 5ος, τευχ. 47 (1511950), σελ.147

[4]  Εἶχε διοριστεῖ γιά ἕνα διάστημα Γραμματέας στό Κοινόβιο τοῦ Ξενοφῶντος, κατά τήν πληροφορία τοῦ Μωραϊτίδη. Βλ. Σημ. 73

[5]  Ἰω. Ν. Φραγκούλας, Ἕξι ἀνέκδοτα γράμματα τοῦ Ἀλέξανδρου Μωραϊτίδη, περ. ΣΚΙΑΘΟΣ, 2ο ἀφιέρωμα στούς δύο Ἀλέξανδρους χρόνος 10, τευχ. 37 (1985), σελ. 5

[6] Άρχιμ. Ἠλίας Μαστρογιαννόπουλος, Ἀνέκδοτες σελίδες τοῦ Ἀλ. Μωραϊτίδου, περ. ΑΚΤΙΝΕΣ, τ. 17 (1954), σελ. 501502.  Ἡ ἐπιστολή εἶναι γραμμένη στήν Ἀθήνα στίς 19-8-1919.

[7] Ἡ ἐπιστολή αὐτή εἶναι ἀχρονολόγητη, ἀλλά πολύ ἐμφανής στό νά καταννοήσουμε τόν ψυχισμό τοῦ Μωραϊτίδη, ὁ ὁποῖος ἐν μέρει ταυτίζεται μέ τόν ψυχισμό τοῦ Χρηστάκη (βλ. διήγημα, Τό Τάξιμον), που δέν «ἀπέτασσε τά τοῦ κόσμου»

[8] Βλ. τό ὑστερόγραφο τῆς, ἀπό 19/11/1918, ἐπιστολῆς τοῦ Μωραϊτίδη πρός τόν Γέροντα Ἀβιμέλεχ, γραμμένη ἀπό τήν Ἀθήνα. Τήν ἐπιστολή βλ. στήν Εἰσαγωγή πού ἔγραψε ὁ π. Ἠλίας Μαστρογιαννόπουλος καί βρίσκεται στό βιβλίο : Ἀλεξάνδρου Μωραίτίδου, Ἀκολουθία τοῦ Ὁσίου Πατρός ἡμῶν Μιχαήλ τοῦ Μαλεΐνου. ἔκδ. Ι.Μ. Κεχροβουνίου, Τῆνος 1968, σελ.12 (Εὐχαριστῶ τόν κ. Στυλ. Λαγουρόν, γιά τήν ἀπόστολή τῆς ἀκολουθίας) και ‘Ιεραί  ‘Ακολουθίαι

[9] Νίκος Β. Σφυρόερας, Ἀνέκδοτα γράμματα... ὅπ.παρ.

[10] Σοφοκλῆς Γ. Δημητρακόπουλος, ὅπ. παρ., σελ. 224.

[11] Τά γράμματα αὐτά, τά ὁποῖα βρίσκονταν στά χέρια τοῦ Σκιαθίτη λογίου Δρος Ἰω. Ν. Φραγκούλα, χάθηκαν, ὅταν οἱ Γερμανοί ἔκαψαν τόν Αὔγουστο τοῦ 1944, τό σπίτι του, στή Σκιάθο. βλ. Ἰω. Ν.Φραγκούλας, Ἕνα ἀνέκδοτο γρᾶμμα τοῦ 'Ἀλ. Μωραϊτίδη, στό βιβλίο του, Σκιαθίτικα, Β΄ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ ΣΚΙΑΘΟΥ, ἀθήνα 1979, σελ. 45 καί σελ. 50, σημ. 3