Η συγνώμη στη ζωή του χριστιανού

 

ΚΗΡΥΓΜΑ ΙΑ’ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ

 

Μια πολύ ωραία και διδακτική ιστορία μας παρουσιάζει στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, στην οποία ο Κύριος μέσα από την παραβολή του αγνώμονος δούλου μας διδάσκει το καθήκον της συγνώμης.

 

Ένας βασιλιάς, μας λέγει, θέλησε να τακτοποιήσει τους λογαριασμούς του με τους δούλους του. Του έφεραν τότε έναν μπροστά του, ο οποίος του χρωστούσε δέκα χιλιάδες τάλαντα, αλλά εκείνος δεν είχε να τα πληρώσει. Έπεσε τότε στα πόδια του βασιλιά και τον παρακαλούσε θερμά να του δώσει λίγο χρόνο. Εκείνος τον σπλαχνίστηκε και του χάρισε το χρέος.

 

Ο δούλος έφυγε χαρούμενος, αλλά λίγο πιο πέρα συνάντησε έναν σύνδουλό του, ο οποίος του χρωστούσε ένα μικρό χρηματικό ποσό. Τον έπιασε τότε από τον λαιμό και του ζητούσε επίμονα τα οφειλόμενα. Ο σύνδουλός του, τον παρεκάλεσε θερμά, όπως είχε παρακαλέσει κι ο ίδιος πριν από λίγο τον Κύριό τους, αλλά αυτός θεώρησε καλό αν τον στείλει στη φυλακή.

 

Ο καλός βασιλιάς έμαθε αυτά που έγιναν και ζήτησε να ξαναδεί τον δούλο, τον οποίο αφού επιτίμησε για την κακή του συμπεριφορά απέναντι στον σύνδουλό του, τον παρέδωσε στους βασανιστές, μέχρι ότου να επιστρέψει όλο εκείνο το μεγάλο χρέος που του χρωστούσε.

 

Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, που ερμήνευσαν την παραβολή αυτή, μας πληροφορούν πως ο βασιλιάς είναι ο ίδιος ο Θεός. Ο δούλος που χρωστά στον βασιλιά του ένα μεγάλο χρηματικό ποσό είναι ο άνθρωπος, ο οποίος εξαρτάται από τον Θεό, όπως ο δούλος από τον Κύριό του. Τα χρήματα που χάρισε ο βασιλιάς της παραβολής είναι οι πολλές αμαρτίες, το χάρισμά τους δε, σημαίνει την άφεση αμαρτιών, δηλαδή τη συγχώρηση που προσφέρει ο φιλεύσπλαχνος Θεός στο πεσμένο στην αμαρτία αλλά αγαπημένο πλάσμα Του.

 

Στη συνέχεια δε, ο δεύτερος δούλος συμβολίζει κι αυτός τον άνθρωπο, ιδιαίτερα όμως τον άνθρωπο εκείνον που χρωστά υλικά πράγματα, υπηρεσίες, ή οτιδήποτε άλλο, στον συνάνθρωπό του. Είναι αλήθεια πως δεν αμαρτάνει κανείς μόνο απέναντι στον Θεό, αλλά και απέναντι στους συνανθρώπους του, προς τους οποίους οφείλει αγάπη, συμπόνοια, κατανόηση και ανθρωπιά.

 

Είναι σημαντικό να επισημάνει εδώ κανείς πως η σχέση μας με τον πλησίον, τον συνάνθρωπό μας, τον αδελφό μας κατά πνεύμα, αποτελεί κριτήριο της καλής, ή κακής αντίστοιχα, σχέσης μας με τον Θεό. Η καλή σχέση μας δηλαδή με τον Κύριο και Θεό μας περνά από την καλή διάθεση, αλλά και την ανάλογη συμπεριφορά που θα επιδείξουμε προς τον συνάνθρωπό μας.

 

Στη σημερινή παραβολή αυτό γίνεται πασιφανές. Ο πρώτος δούλος κρατά μια κάποια καλή σχέση με τον Κύριό του, μέχρι που φθάνει στο σημείο να βλάψει με την άσχημη και ανελεήμονη συμπεριφορά του τον σύνδουλο και αδελφό του. Τότε ο Κύριός του, δίκαια οργισμένος, του στέρησε το αγαθό της αφέσεως των αμαρτιών. Αυτό δε σημαίνει πως όσο ο άνθρωπος μένει στην αμαρτία, τόσο παραμένει και μακριά από τον Θεό και δεν μπορεί να έχει άμεση επικοινωνία μαζί Του.

 

Το κύριο στοιχείο της σημερινής ευαγγελικής περικοπής είναι η συγνώμη, ή κατ’ άλλους το καθήκον της συγνώμης. Η Εκκλησία μας βέβαια δεν θέτει, με ένα ψυχρό ύφος, συγκεκριμένα καθήκοντα στη ζωή των πιστών. Προσπαθεί όμως να μας συμβουλέψει, με τους δικούς της πνευματικούς τρόπους, ν’ ακολουθήσουμε μερικές αρχές ζωής που αρμόζουν στη χριστιανική μας ιδιότητα.

 

Η ερμηνεία του όρου «χριστιανός» δεν περιέχει μόνο την ενατένιση προς τη μέλλουσα ζωή και τη Βασιλεία των Ουρανών, αλλά εμπεριέχει και την καλωσύνη, την ανθρωπιά, την αφιέρωση του ανθρώπου, που φέρει τον βαρύτιμο αυτό τίτλο του «χριστιανού», στη διακονία του πλησίον και στην άσκηση πνευματικών αρετών κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής του.

 

Είναι φυσικά δεδομένο πως ο χριστιανισμός δεν είναι μια απόκοσμη θεωρία, άσχετη με τη ζωή του ανθρώπου. Ο χριστιανισμός είναι αποκάλυψη μιας διαχρονικής πραγματικότητας, που έχει άμεση σχέση και αναφορά στην καθημερινή ζωή των πιστών. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνούμε ποτέ, πως η θέση που θα έχουμε στη μέλλουσα ζωή εξαρτάται απόλυτα και μόνο από τη συμπεριφορά μας στην παρούσα επίγεια ζωή.

 

Μέσα απ’ αυτό το σκεπτικό γίνεται εύκολα κατανοητό πως το να προσφέρει κανείς συγχώρηση στον συνάνθρωπό του είναι μια ουσιαστική πράξη, η οποία είναι δυνατόν να του προσφέρει την προσδοκώμενη δικαίωση, αν βέβαια συνοδεύεται και από άλλες πνευματικές αρετές, που είναι ανάγκη να αναπτύσσει ένας χριστιανός στη ζωή του.

 

Η συγνώμη βέβαια έχει σχέση και πρέπει να συνεξετάζεται με άλλες αρετές, όπως η μακροθυμία, η ανεξικακία, η καρδιακή καθαρότητα, η ειλικρινής αγάπη και άλλες. Αυτό σημαίνει πως όταν κάποιος χρειάζεται να ζητήσει συγνώμη για κάτι κακό που έκανε, θα πρέπει να είναι έτοιμος να ταπεινώσει τον εαυτό του και να δείξει πως έχει κι άλλες αρετές. Πάνω απ’ όλα όμως να είναι ειλικρινής στη συγνώμη που ζητάει και να μην έχει βλέψεις ωφελιμιστικές, όπως φάνηκε πως είχε ο πρώτος δούλος στη σημερινή παραβολή.

 

Όταν πάλι του ζητείται να προσφέρει συγχώρηση σε κάποιον, θα πρέπει να το κάνει με αγάπη, με μακροθυμία και ανεξικακία. Ο πρώτος δούλος είχε την ευκαιρία σήμερα να δείξει τις αρετές του, όταν του ζήτησε ο σύνδουλός του να τον συγχωρήσει για την αργοπορία στην επιστροφή των χρημάτων, όμως εκείνος φάνηκε σκληρός και απαιτητικός. Το αποτέλεσμα ήταν φυσικά να τιμωρηθεί από τον βασιλέα και Κύριό του.

 

Στον σύγχρονο κόσμο που ζούμε, όλοι μας διαπιστώνουμε καθημερινά πόσο δύσκολο είναι ν’ ακούσει κανείς τη συγνώμη. Σπάνια ζητούμε συγνώμη για κάτι κακό που πράξαμε και ίσως σπανιώτερα ακόμη προσφέρουμε συγχώρηση όταν μας την ζητήσουν. Είναι προφανώς γιατί η ζωή μας έχει οργανωθεί πάνω σε μια βάση σκληροκαρδίας και αγνωμοσύνης.

 

Αντίθετα όμως, στον χώρο του Θεού, στον χώρο όπου υφίσταται και λειτουργεί αυτή η νέα πραγματικότητα της Εκκλησίας, που ίδρυσε και μας σύστησε ο Ιησούς κατά τη διάρκεια της φυσικής παρουσίας Του ανάμεσά μας, τα πράγματα είναι σαφώς διαφορετικά.

 

Ας θυμηθούμε τα μοναστήρια μας, όπου όλοι μας τρέχουμε για πνευματική ανανέωση και προσευχή, όποτε το χρειαστούμε κι όποτε βέβαια οι συνθήκες της ζωής μας το επιτρέψουν.

 

Εκεί οι μοναχοί μας έχουν ως κύρια και ουσιαστική πρακτική τους την άσκηση της συγνώμης. Πολλές φορές όταν τους συναντούμε στους διαδρόμους των μοναστηριών, ή οπουδήποτε αλλού, μας απευθύνουν τον λόγο ξεκινώντας με τη φράση: «συγχωρήστε με αδελφοί»! Άλλοτε πάλι, όταν συμπροσευχόμαστε μαζί τους, στις κατανυκτικές Ιερές Ακολουθίες τους, παρακολουθούμε πως κατά τη διάρκεια των Ακολουθιών ζητούν αλλά και προσφέρουν συγνώμη ο ένας στον άλλον, λέγοντες: «Ευλογείτε, Πατέρες άγιοι, συγχωρήσατέ μοι τω αμαρτωλώ»!

 

Εκείνο που είναι σίγουρα ανάγκη -πάνω απ’ όλα- να προσεχθεί είναι η τελική φράση του Ιησού, με την οποία ολοκληρώνεται το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα. Κι αυτή έχει ως εξής: «Έτσι και ο Πατέρας μου ο ουράνιος θα σας συμπεριφερθεί, εάν ο καθένας σας δεν συγχωρεί τον αδελφό του με όλη σας την καρδιά»!

 

Πέρα από οποιουσδήποτε άλλους λόγους σχετικά με τη συγνώμη, αυτό που έχει σημασία είναι αυτή η ρήση του Κυρίου μας, η οποία επισημαίνει την πνευματική αξία και σημασία της συγχώρησης. Η συγχώρηση αυτή προσφέρεται, ή τουλάχιστον όσον αφορά εμάς τους αποκαλούμενους «χριστιανούς» πρέπει να προσφέρεται, προς όλους τους αδελφούς μας. Κι όχι μόνο απλά να την προσφέρουμε, αλλά να την προσφέρουμε και με όλη μας την καρδιά. Τότε μόνο καταξιώνουμε τη χριστιανική μας καταγωγή, ταυτότητα και ιδιότητα.

 

Αμήν.

 

Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας