Πελοποννησιακός πόλεμος

 
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος (431–404 π.Χ.) υπήρξε μια από τις πιο καταστροφικές συγκρούσεις στην αρχαία Ελλάδα, κυρίως μεταξύ των δύο μεγάλων συμμαχιών: της Αθηναϊκής Συμμαχίας, υπό την ηγεσία της Αθήνας, και της Πελοποννησιακής Συμμαχίας, υπό την ηγεσία της Σπάρτης. Ο πόλεμος είχε βαθιές πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές επιπτώσεις για όλη την Ελλάδα και αποτέλεσε την αρχή της πτώσης της Αθηναϊκής ηγεμονίας.
 

Οι κύριες αιτίες του πολέμου ήταν η σύγκρουση των συμφερόντων μεταξύ Αθήνας και Σπάρτης, που ανταγωνίζονταν για την κυριαρχία στην περιοχή. Η Αθήνα, με την ισχυρή ναυτική δύναμη, είχε αποκτήσει μεγάλη επιρροή μέσω της Αθηναϊκής Συμμαχίας, ενώ η Σπάρτη και οι σύμμαχοί της, κυρίως η Πελοπόννησος, υπερασπίζονταν την κυριαρχία τους στη στεριά και τις παραδοσιακές αξίες της στρατιωτικής ισχύος.

Παραιτήθηκε ο Αγγλικανός Αρχιεπίσκοπος

 

Παραιτήθηκε ο Aρχιεπίσκοπος του Canterbury μετά το σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών

 

Την παραίτησή του υπέβαλε χθες ο προκαθήμενος της Εκκλησίας της Αγγλίας Αρχιεπίσκοπος του Καντερμπέρι Τζάστιν Γουέλμπι.
 
Ο επικεφαλής της Αγγλικανικής Εκκλησίας τελούσε υπό έντονη πίεση από στελέχη του κλήρου μετά από το πόρισμα έρευνας που τον κατηγορεί πως δεν είχε προβεί σε επίσημη καταγγελία στις αρχές για τις κατηγορίες σε βάρος του κορυφαίου δικηγόρου Τζον Σμάιθ περί κακοποίησης ανηλίκων και νεαρών ανδρών.
 
Ο Τζον Σμάιθ, που πέθανε το 2018 σε ηλικία 75 ετών στο Κέιπ Τάουν χωρίς να οδηγηθεί σε δίκη, κατηγορείται για την τραυματική σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική και πνευματική κακοποίηση περίπου 130 αγοριών και νεαρών ανδρών επί πέντε δεκαετίες από το 1970 και μετά, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη Νότια Αφρική και στη Ζιμπάμπουε. Οι επιθέσεις πιστεύεται ότι έγιναν σε περιόδους που απασχολούταν ως εθελοντής σε εκκλησιαστικές θερινές κατασκηνώσεις.
 
Ο Αρχιεπίσκοπος Γουέλμπι διατείνεται ότι δεν γνώριζε ούτε υποψιαζόταν κάτι μέχρι το 2013, αλλά η λεγόμενη έκθεση Μάκιν τού καταλογίζει πως όταν πληροφορήθηκε τις καταγγελίες εκείνη τη χρονιά, γεγονός που ο ανώτατος κληρικός αναγνωρίζει, «προσωπικά δεν έκανε κάτι για να διασφαλίσει» την αστυνομική διερεύνηση της υπόθεσης ενώ «μπορούσε και έπρεπε» να το κάνει.
 
Αίτημα υπέρ της παραίτησης του Αρχιεπισκόπου που συνέταξαν μέλη της Γενικής Συνόδου της Εκκλησίας της Αγγλίας είχε συγκεντρώσει πάνω από 1.500 υπογραφές κληρικών.
 
Στην επιστολή παραίτησης ο 68χρονος Γουέλμπι αναφέρει ότι η έκθεση Μάκιν αποκαλύπτει τη μακρόχρονη «συνωμοσία της σιωπής» για τα ειδεχθή εγκλήματα του Τζον Σμάιθ.
 
Συνεχίζει λέγοντας πως όταν ενημερώθηκε για τις κατηγορίες το 2013 και για το ότι η αστυνομία είχε λάβει γνώση, πίστεψε «λανθασμένα» ότι θα ερχόταν η επίλυση της υπόθεσης.
 
«Είναι πολύ ξεκάθαρο πως πρέπει να αναλάβω προσωπική και θεσμική ευθύνη για τη μακριά και επανατραυματική περίοδο μεταξύ του 2013 και του 2024. Οι τελευταίες ημέρες έχουν ανανεώσει την μακρόχρονη και βαθιά αίσθηση ντροπής που έχω για τις ιστορικές αποτυχίες της Εκκλησίας της Αγγλίας ως προς την ασφάλεια των πιστών», συμπλήρωσε ο παραιτηθείς Αρχιεπίσκοπος του Καντερμπέρι.
 
Ο Αρχιεπίσκοπος Τζάστιν Γουέλμπι είπε πως έχοντας ζητήσει την ευγενική άδεια της Αυτού Μεγαλειότητας του Βασιλιά, αποφάσισε να παραιτηθεί.
 
ΠΗΓΗ: Skai.gr

Ελληνικές πόλεις ανά την υφήλιο

 
Είναι γνωστό ότι πολλά εκατομμύρια Έλληνες ζουν και εργάζονται σε πολλά μέρη του κόσμου, κυριολεκτικά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της οικουμένης. Η ελληνική παρουσία είναι έντονη παντού, είτε λόγω της αρχαίας ελληνικής αποικιοκρατίας, είτε λόγω της σύγχρονης μετανάστευσης και διασποράς.
 

Οι Έλληνες όπου κι αν βρίσκονται συσπειρώνονται και οργανώνονται σε ομάδες, Κοινότητες, Ομογένειες και αποτελούν διακριτό τμήμα σε διάφορες περιοχές. Έτσι, θα μπορούσαμε να πούμε πως εκτός από τις καθαρά ελληνικές πόλεις στην Πατρίδα, υπάρχουν και ελληνικές πόλεις μέσα σε άλλες πόλεις, σε διάφορα μέρη του κόσμου, όπως δείχνει και ο πίνακας της παρούσας ανάρτησης.

Δίπλα στο προσκέφαλό μας

Νοεμβρίου μέρες. Στρωμένη η γης με τα λιόπανα, κάτω από τα Θεόσπαρτα δεντριά της ζωής και του ελέους. Μύρισε το παγωμένο αέρι από τους συνθλιμμένους καρπούς και τα τζάκια αρχίνησαν να φουντώνουν κάθε νύχτωμα, να καψαλιστούν και οι ταπεινές σφελίτσες, να γευτούν οι κοπιάτες τις πρώτες λαμπροπράσινες στάλες του μόχθου τους. 

Μεγάλες μέρες ξημερώνει ο Νοέμβρης για την Αγία Πίστη. Δεν χωράνε συγκρίσεις. Όσα δάκρυα δοξολογίας δωρίζει ο Θεός, όλα είναι θησαυρός. Κανενός δακρύου το χρυσάφι δεν ζυγίζει παραπάνω… Έτσι είναι και οι Άγιοι του Χριστού οι γνήσιοι φίλοι. Ποιόν να συγκρίνεις και να προτιμήσεις… Ανθρώπινο είναι όμως… Κάποιους Αγίους να τους θεωρείς πιο… δικούς σου.
 
Ξεπροβάλλουν τούτες τις μέρες οι Ταξιάρχες και ο Άγιος Μηνάς, ανίκητοι πολεμιστές του Φωτός… Και πριν ξεκινήσουν μια νέα μάχη παίρνουν ευλογία από τον Επίσκοπο Πενταπόλεως τον μυροβλήτη και θαυματουργό… Αγαπημένος των Ελλήνων. Ο γοργοεπήκοος προστάτης αμετρήτων. Ο Άγιος Νεκτάριος! Σιμά στο κρεβάτι τους, μια εικονίτσα του και ένα αγιωτικό θυμητάρι, από της Αίγινας το παγκόσμιο προσκύνημα. Εκεί και ένα βιβλίο κίτρινο, με τον ταπεινό Άγιο στο εξώφυλλό του. Άλλοι το βγάζουν τέτοιες μέρες από την βιβλιοθήκη της ψυχής τους, το αγκαλιάζουν, το φέρνουν μπροστά στα βουρκωμένα μάτια τους, που ξανά τους αξίωσε ο Κύριος και του μιλούν για βάσανα και σωσμούς… Μελάνι ευωδιαστό από τους χρόνους που κύλησαν και από τις σελίδες του, που έγιναν στηρίγματα και βακτηρίες πνευματικές και αναβαθμοί στων αρετών και στης μετανοίας τον ανηφορικό δρόμο.
 
 Ένας ακούραστος εργάτης της Ορθοδοξίας, που φύτεψε μυριάδες μοσκόφυτα δεντριά στις ψυχές  των διψασμένων, ο μακαριστός κυρ-Σώτος ο Χονδρόπουλος, που  συνδέθηκε τόσο άρρηκτα και Χριστοευλογημένα με τον Άγιο Νεκτάριο. Ας μας συγχωρεθεί η τόλμη να τους φανταζόμαστε μαζί να σεργιανάνε στα αστραποβόλα του Παραδείσου λημέρια. Είναι για εμάς ο κυρ-Σώτος τόσο οικείος με τον ερχομό του Νοεμβρίου. Έτσι λοιπόν σήμερα με νοσταλγία και ευλάβεια ελάτε να αγκαλιάσουμε αυτό το μοναδικό βιβλίο. Να θυμηθούμε λίγα συγκλονιστικά αποσπάσματα από τον Άγιο της ταπείνωσης, της ελεημοσύνης, της συγχώρεσης και της ανεξικακίας. Έφτασε και φέτος η Αγία του μνήμη. Δίπλα στο προσκέφαλό μας εκείνος, άγρυπνος φρουρός και προστάτης…
 
Νώντας Σκοπετέας

Θρησκείες και βία

 
Ο με δεκάδες χιλιάδες θύματα -τα περισσότερα αθώα- πόλεμος του Ισραήλ κατά των τρομοκρατικών οργανώσεων Χαμάς και Χεζμπολάχ προκάλεσε και μιαν αντίληψη ότι αυτός έχει θρησκευτικό υπόβαθρο. Η αντίληψη προκύπτει εκ του ότι ακραίων αντιλήψεων θρησκευτικά κόμματα συμμετέχουν στην κυβέρνηση Νετανιάχου και από την άλλη η Χαμάς εξαρτάται άμεσα από τους αγιατολάχ του σιιτικού κι θεοκρατικού Ιράν, όπως εξαρτάται από το Ιράν και η Χεζμπολάχ (που σημαίνει Κόμμα του Θεού), που διοικείται επίσης από μουλάδες. Οι επικριτές των δύο αυτών θρησκειών παραθέτουν επίσης αποσπάσματα από την Παλαιά Διαθήκη και από το Κοράνι, στα οποία, όπως  υποστηρίζουν, προάγεται και δικαιολογείται  η τρομοκρατία και η άσκηση της βίας.
 

Για τον Χριστιανισμό γράφεται από αντιθέους και αντιεκκλησιαστικούς  ότι είναι μεν η θρησκεία της αγάπης και όχι της εκδίκησης, αλλά ώσπου να «διαφωτιστεί» υπήρξε πολεμικός για μακρότατες περιόδους… Ένας από αυτούς γράφει μάλιστα επιπολαίως, αφού δεν γνώριζε ότι ο Απόστολος Παύλος δεν έχει γράψει ΤΗΝ επιστολή προς τον Τιμόθεο, αλλά ΔΥΟ επιστολές. Και οι δύο είναι γεμάτες από πνευματικές και ποιμαντικές συμβουλές προς τον μαθητή του Τιμόθεο, η δε δεύτερη γράφτηκε από φυλακή της Ρώμης.
 
ΠΟΥΘΕΝΑ στην Καινή Διαθήκη δεν υπάρχει προώθηση της βίας. Ο Ιησούς Χριστός έρχεται κοντά μας από αγάπη και για να μας σώσει, με την υπέρτατη θυσία Του και την Ανάστασή Του. Διδάσκει την ταπεινοφροσύνη, την αποξένωση από τα εγκόσμια, την ανοχή. Λέγει προς τους ακροατές Του, στην επί του όρους ομιλία Του: «Ηκούσατε ότι ερρέθη αγαπήσεις τον πλησίον σου και μισήσεις τον εχθρό σου. Εγώ δε λέγω ημίν αγαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογείτε τους καταρωμένους υμάς, καλώς ποιείτε τοις μισούσιν υμάς και προσεύχεσθε υπέρ… των διωκόντων υμάς».
 
Όταν ο Ιούδας επικεφαλής όχλου πήγε νύχτα να Τον συλλάβει και ο Πέτρος έκοψε το αυτί ενός από αυτούς ο Κύριος τον επέπληξε. Έβαλε το αυτί στη θέση του και του είπε αυτό που είναι ο κανόνας υπέρ της ειρήνης και κατά της βίας: «Πάντες οι λαβόντες μάχαιραν, μαχαίρα αποθανούνται» (Ματθ. κστ΄ 52). Και όταν, στη δίκη Του, ο Πιλάτος τον  ερώτησε αν είναι βασιλιάς των Ιουδαίων, όπως τον κατήγγειλαν οι Φαρισαίοι, ο Ιησούς του απάντησε: «Η βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου. Ει εκ του κόσμου τούτου ην η βασιλεία η εμή, οι υπηρέται αν οι εμοί, ηγωνίζοντο ίνα μη παραδοθώ τοις Ιουδαίοις…» (Ιωάν. ιη΄36). Ο Χριστιανισμός είναι η θρησκεία που δεν διαδόθηκε με την βία και τα όπλα, αλλά με το αίμα των μαρτύρων. Αυτή η αγάπη προς τον Θεό και η εκούσια θυσία ήταν ο θαυμαστός παράγων εξαπλώσεως  του σωτηριώδους λόγου του Κυρίου.
 
Όμως είναι αλήθεια πως Χριστιανοί ηγεμόνες επιδόθηκαν σε πολέμους, για λόγους κοσμικής επικρατήσεως, ή για λόγους θρησκευτικών διαφορών. Ποία η κύρια αιτία των πολέμων; Το συμφέρον, ο εγωισμός,  το αίσθημα της υπεροχής και η ψευδαίσθηση του άφρονος πλουσίου, ότι η επίγεια ζωή είναι αιώνια… Και στο βάθος όλων αυτών των αμαρτημάτων; Η εκκοσμίκευση της Παποσύνης, που φτάνει έως τις ημέρες μας. Το κοσμικό της φρόνημα βάζει μπρος από τους εκκλησιαστικούς κανόνες την ανθρώπινη λογική, την επηρεασμένη από  πάθη και αδυναμίες.
 
Ο Πάπας θέλησε να καταστεί παγκόσμιος ηγεμόνας. Ίδρυσε παπικό κράτος, με στρατό που έλαβε μέρος στους πολέμους, με πολιτικές ίντριγκες, με κοσμικές απολαύσεις. Το κράτος του Βατικανού υπάρχει έως σήμερα και ο Πάπας είναι ηγεμών του. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση του Πάπα Ιννοκεντίου Γ’ (1198-1216), ο οποίος «αγνόησε τα θέματα της πίστεως, απλώς τα μετατόπισε, θέτοντας σε προτεραιότητα το μεγαλεπίβολο σχέδιό του να πάρει στα χέρια της Εκκλησίας τη διακυβέρνηση του κόσμου, δηλαδή να ιδρύσει μια πραγματική παγκόσμια θεοκρατική πολιτεία» (Βλ. σχ. π. Νικηφόρου Βιδάλη, Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Αθηνών «Οι Ρωμαίοι Ποντίφηκες και το έργο τους», Εκδ. Κέντρου Εκδηλώσεων Ομιλιών, Αθήνα, 1994, σελ. 267). Επί των ημερών του έγινε η Δ΄ Σταυροφορία, της οποίας υπήρξε εμπνευστής και εμψυχωτής, και οι Σταυροφόροι, μαζί με τους Βενετούς, αντί να κατευθυνθούν στους Αγίους Τόπους παρέκκλιναν και κατευθύνθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου «δια πυρός και σιδήρου, με φοβερές σφαγές και βιβλικές καταστροφές εγκατέστησαν τη λατινική κυριαρχία στην Ανατολή (1204-1261). Και σχολιάζει ο Ρωμαιοκαθολικός ιερέας: «Μπορεί να πει κανείς πως η 4^η Σταυροφορία, εφόσον παρέκκλινε του αρχικού της σκοπού και από θρησκευτική κατέληξε σε πολιτική, δεν είναι σωστό να ονομάζεται Σταυροφορία» (Αυτ. σελ. 268). Άλλος Ρωμαιοκαθολικός ιερέας, ο π. Μάρκος Φώσκολος, γράφει για την άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους και τους Βενετούς: «Η σφαγή και η λεηλασία που επακολούθησε, όπως ανέφεραν οι αυτόπτες μάρτυρες, δύσκολα βρίσκουν κάτι το ανάλογο στην ιστορία των κατακτήσεων» (π. Μάρκου Φώσκολου «Η πορεία 20 αιώνων του λαού του Θεού-Ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας», Εκδ. «Πορεία πνευματική», Αθήνα, 1987, σελ. 183).
 
Παρόμοια αντίληψη περί παγκόσμιας θεοκρατικής κυριαρχίας είχε αργότερα και ο Πάπας Βονιφάτιος Η΄ (1294-1303). Όπως γράφει ο π. Νικηφόρος Βιδάλης ο εν λόγω Πάπας «ήταν πεπεισμένος ότι μπορούσε να συνενώσει στα χέρια του την κοσμική και την πνευματική εξουσία, κατά τρόπον ώστε να εκφράζει το παπικό αξίωμα ως παγκόσμια κυριαρχία» (Αυτ. σελ. 293). Η εκκοσμίκευση των Παπών έφτασε στο σημείο να εκλεγεί Πάπας ο Αλέξανδρος Στ΄ ο Βοργίας. Ο π. Νικηφόρος γράφει γι’ αυτόν: «Διήγε βίο μεγιστάνα μέσα σε απείρου κάλλους και χλιδής παλάτια. Ξεχνώντας την εκκλησιαστική του ιδιότητα, είχε συνάψει παράνομες σχέσεις με πλούσιες γυναίκες της Ρώμης και είχε αποκτήσει τέσσερα παράνομα παιδιά (Καίσαρα, Ιωάννη, Ζοφφρέ και Λουκρητία)… Η περιβόητη Λουκρητία με τη σκανδαλώδη ζωή της και τους τρεις γάμους της (Σημ. γρ. ως γνωστόν η Παπική Εκκλησία απαγορεύει το διαζύγιο) διέσυρε στην κοινή γνώμη τη σοβαρότητα του παπικού θεσμού (Αυτ. σελ. 336-337).
 
Η εκκοσμίκευση της Παποσύνης έφτασε σε ακρότατα σημεία με την άσκηση βίας και τρομοκρατίας δια της Ιεράς Εξέτασης, της οποίας θύματα υπήρξαν ο Ιταλός φιλόσοφος, μαθηματικός, ποιητής και αστρονόμος Τζιορντάνο Μπρούνο, ο οποίος κάηκε ζωντανός στην πυρά, το 1600. Παλαιότερα, το 1415, καταδικάστηκε και υπέστη τον δια της πυράς θάνατο ο Τσέχος θεολόγος Γιαν Χους, ως αιρετικός. Παρά λίγο να υποστεί τον ίδιο θάνατο και ο Γαλιλαίος. Το 1431 εκτελέστηκε στην πυρά ως αιρετική η Ιωάννα της Λωραίννης (Ζαν Ντ’ Αρκ). Χιλιάδες ήσαν τα θύματα της Ιεράς Εξετάσεως. Ανάμεσα στους αιματηρούς διωγμούς, γνωστοί είναι και αυτοί της Νύχτας του Αγίου Βαρθολομαίου, το 1572, οι οποίοι ήσαν η αφετηρία  σφαγής χιλιάδων Ουγενότων (Προτεσταντών) πολιτών.  
 
Με τους Διαμαρτυρόμενους οι Παπικοί διεξήγαγαν πολυετείς  θρησκευτικούς πολέμους, όπως ο Τριακονταετής, ο οποίος ήταν από τους πιο καταστροφικούς στην Ευρωπαϊκή Ιστορία. Υπολογίζεται ότι 4,5  έως 8 εκατομμύρια στρατιώτες και πολίτες πέθαναν από τις μάχες, τους λιμούς και τις ασθένειες, μεταξύ των ετών 1618 και 1648.
           
Γαλλική Επανάσταση
 
Παιδί πνευματικό της Παπωσύνης, που απεδείχθη εφιάλτης της, η Γαλλική Επανάσταση. Αυτή επιδίωξε να εγκολπωθεί τα χριστιανικά βιώματα της ελευθερίας, της ισότητας και αδερφοσύνης και να τα παρουσιάσει ως δικά της! Με την καθιέρωση της αθεΐας - για σύντομη περίοδο και του Υπερτάτου Όντος, κατά τα τεκτονικά πρότυπα, εκτελέστηκαν στην γκιλοτίνα 1.105 κληρικοί. Από τους 120.000 κληρικούς, μοναχούς και μοναχές το 25% εξαφανίστηκε. Πολλοί και πολλές παντρεύτηκαν, άλλοι απλώς έβγαλαν τα ράσα, περίπου 30.000  αυτοεξορίστηκαν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες (Charles Chauvin “Le clerge a l’ Epreuve de la Revolution”, Desclee de Brouwer, Paris, 1989, p. 80-97).
 
Την κατάσταση που προέκυψε από την αθεΐα και την βία των επιγόνων της παποσύνης περιγράφει γλαφυρά ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι στο Ημερολόγιό του:
 
«Η αρχαία Ρώμη έδωσε την ιδέα της παγκόσμιας ενοποίησης των ανθρώπων, πρακτικά υπό τη μορφή της παγκόσμιας μοναρχίας. Η συνταγή αυτή απέτυχε με τον χριστιανισμό - η συνταγή, αλλά όχι η ιδέα. Διότι η ιδέα αυτή είναι του Ευρωπαίου ανθρώπου, που γέννησε τον δικό του χριστιανικό πολιτισμό, και ζει πάντοτε με την ιδέα αυτή… Αυτή η δυτική υλοποίηση, αυτού του παπικού (ηγεμονικού) ρωμαιοκαθολικισμού είναι απολύτως αντίθετος προς την ανατολικής αντιλήψεως οικουμένη. Αυτή η δυτική, καθολική και ρωμαϊκή ενσάρκωση της ιδέας της παγκόσμιας επικράτησης ολοκληρώθηκε, αλλά χάνοντας τον χριστιανισμό και την ιδέα του και μετατρέποντάς τον  σε κληρονόμο της αρχαίας Ρώμης… Διακηρύχθηκε από τον ίδιο τον Πάπα πως χωρίς την παγκόσμια κατοχή χωρών και λαών, χωρίς ρωμαϊκή παγκόσμια μοναρχία, αυτή τη φορά όχι του αυτοκράτορα αλλά του Πάπα, ο χριστιανισμός δεν θα επιζούσε». (Dostoievski “Journal d’ un ecrivain”, Gallimard, 11e edition, 1951, p. 559).
 
Η θρησκεία της Γαλλικής Επανάστασης με το Υπέρτατο Ον και η Τρομοκρατία, κυρίως κατά τα έτη 1792-1794,  ήταν η εξ αντιθέτου συνέχεια της Παποσύνης και της Ιεράς Εξέτασης. Ο Πέτερ Βάις στο θεατρικό του έργο «Η δολοφονία του Μαρά» βάζει τον πρωταγωνιστή της Γαλλικής Επανάστασης να λέγει πως ο θάνατος μετά από βασανιστήρια (Σημ. γρ. από την Ιερά Εξέταση) «ήτανε πανηγύρι αληθινό. Μπροστά του οι τωρινές γιορτές μας (Σημ. γρ. με την γκιλοτίνα) είναι άνοστα παιχνίδια. Η Ιερή Εξέταση δεν μας διασκεδάζει  πια. Μ’ όλο που τώρα μόλις αρχινήσαμε λείπει από τους φόνους μας η φλόγα, γιατί μπήκανε στην “Ημερησία Διάταξη” και στη ρουτίνα. Καταδικάζουμε… με παγερό υπολογισμό ως να έρθει η μέρα όπου κάθε ζωή θ’ αφανιστεί για πάντα» (Σημ. γρ. Το βιβλίο του Βάις κυκλοφορήθηκε  στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Δωδώνη» το 1977, σε μετάφραση του Μάριου Πλωρίτη).
 
 Όπως έγραψε ο Μισελέ «τίποτε δεν είναι πιο αποκρουστικό για την Επανάσταση από το να αγνοεί η ίδια ότι από θρησκευτικής πλευράς φέρει μέσα της μια θρησκεία»  (Jean - Francois Colosimo “La religion francaise” Ed. du CERF, 2019, p. 271). Ο Colosimo γράφει επίσης την λανθασμένη άποψη του διπλωμάτη και πολιτικού Κλοντ - Ζοζέφ Ζιρό για τον Μαρά, που την εξέφρασε το 1794, μετά την εκτέλεση του στην γκιλοτίνα, στις 1 Ιουλίου 1793: « Όπως ο Ιησούς, ο Μαρά αγαπούσε το λαό και μισούσε, όπως ο Ιησούς, τους βασιλείς, τους ευγενείς, τους ιερείς, τους πλουσίους…». (Αυτ. σελ. 249). Ο Μπερντιάεφ διαφωνεί:  «Ο Χριστός ενδιαφερόταν για την τύχη των πλουσίων και της ψυχής τους, όταν έλεγε ότι είναι δύσκολο σ’ αυτούς να μπούνε στην βασιλεία των ουρανών… Ο Χριστός ήθελε να ελευθερώσει πνευματικά τους πλουσίους. Ενδιαφερόταν τόσο για τη δική τους σωτηρία στην αιωνιότητα, όσο και για τη σωτηρία της οποιασδήποτε ψυχής… Ο Χριστός δίδασκε στους μαθητές Του να μοιράζουν τα αγαθά τους και όχι να τα αρπάζουν από τους άλλους…» (Νικολάι Μπερντιάεφ «Για την κοινωνική ανισότητα», Εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη, 1984, σελ. 256).
 
Για τους μετααναθεωρητές η Τρομοκρατία  της Γαλλικής Επανάστασης δεν προέκυψε από κοινωνική πίεση, αλλά ως αναπόφευκτο επακόλουθο της πολιτικής της κουλτούρας… Συνεπώς οι μαζικές σφαγές της Δεύτερης Τρομοκρατίας (του 1794) δεν αποτελούσαν  παρέκκλιση, αλλά ήταν  απλώς το 1789 με μεγαλύτερο αριθμό νεκρών» (Βλ. T.C.W. Blanning «Γαλλική Επανάσταση - Ταξική ή πολιτισμική σύγκρουση; Εκδ. «Οκτώ», Αθήνα, 2016, σελ. 100 - 101).
 
Υποστηρικτής της βίας και της τρομοκρατίας  που άσκησε η Γαλλική Επανάσταση, μεταξύ των άλλων, ήταν ο Γάλλος πολιτικός και θεωρητικός του επαναστατικού συνδικαλισμού Ζορζ Σορελ (1847-1922). Κεντρικό θέμα της πολιτικής του σκέψης έγινε η οργάνωση και η άσκηση της προλεταριακής βίας. Πολύ περισσότερο εγκωμιάζει την άσκηση βίας ο Ζαν Πολ Σαρτρ στον πρόλογο του έργου του Φραντς Φανόν «Της γης οι κολασμένοι» (Εκδόσεις Κάλβος). Γράφει, μεταξύ άλλων: «Αυτή η ασυγκράτητη βία …είναι ο ίδιος ο άνθρωπος που αναδημιουργείται και που μέσω της “τρελής μανίας” θα μπορέσουν της γης οι κολασμένοι να γίνουν άνθρωποι» (Βλ. σχ. Χάννα Αρέντ «Περί βίας», Εκδ. «Επίκεντρο», σελ. 49-50).
 
Σήμερα η Γαλλία, θέλει να συνεχίσει τον Διαφωτισμό της Γαλλικής Επανάστασης, προβάλλοντας ως θετικά και «προοδευτικά» όσα συνέβησαν επί εκείνων των ημερών και στη συνέχεια, από τον Ναπολέοντα έως την κομμούνα, έως την περιθωριοποίηση της Παπικής Εκκλησίας με τον Νόμο του 1905. Και στη χώρα μας υπάρχουν λόγιοι και καθηγητές πανεπιστημίου, που προωθούν την ιδέα της μιμήσεως των «επιτευγμάτων» της Γαλλικής Επανάστασης, χωρίς να βλέπουν τις μετά από 235 χρόνια από την Επανάσταση τις  αδυναμίες που αντιμετωπίζει η Γαλλία, από το πνευματικό - θρησκευτικό κενό που η εξουσία επέβαλε στους κατοίκους της. Γίνονται ακόμη και σήμερα από τους «προοδευτικούς» της Γαλλίας και της Ελλάδος ανεκτή η βία που ασκείται σε υπερπόντιες κτήσεις - αποικίες, όπως στην Καληδονία.
 
Κομμουνισμός, Ναζισμός, Φασισμός
 
Οι ηγέτες της Ρωσικής Επανάστασης του 1917 και κυρίως ο Λένιν είχαν δεχθεί επιδράσεις από διανοούμενους του Διαφωτισμού, όπως ο Μαρξ. Ο ολοκληρωτισμός της ήταν βίαιος και η βία, όπως και η τρομοκρατία διατηρήθηκαν για πολλά χρόνια, έως την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος. Στη Σοβιετική Ένωση την μεσο- και την μεγαλοαστική τάξη αντικατέστησε το προλεταριάτο. Αυτό είναι η μεσιανική τάξη που καλείται να ελευθερώσει την κοινωνία. Στην ουσία της και η σοβιετική φιλοσοφία είναι θεολογία. Περιέχει μιαν αποκάλυψη, έχει ιερά βιβλία, τους καθηγητές της, προϋποθέτει την ύπαρξη ορθοδοξίας και αιρέσεων… Η ορθόδοξη γραμμή περιλαμβάνει τον Μαρξ, τον Ένγκελς, τον Λένιν και τον Στάλιν… (Βλ. σχ. Νικ. Μπερντιάεφ «Ο Χριστιανισμός και το πρόβλημα του κομμουνισμού», Έκδ. Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 1977, σελ. 152-153).
 
Όπως και η Γαλλική Επανάσταση έτσι και η Ρωσική ήταν άθεη και αντιεκκλησιαστική. Πλήθος αρχιερέων και ιερέων διώχθηκαν, φυλακίστηκαν, εξορίστηκαν, πολλοί εκτελέστηκαν, εκκλησίες μετατράπηκαν σε κατοικίες, σε γήπεδα, σε μαγαζιά. Τις ημέρες των Χριστουγέννων και του Πάσχα διοργανώνονταν καρνάβαλοι, το 1932 καταρτίσθηκε σχέδιο να καταστραφούν όλα τα εξωτερικά σημεία της θρησκείας… (Σημ. γρ. Για περισσότερα βλ. Νικήτα Στρούβε «Οι Χριστιανοί εις την Σοβιετικήν Ένωσιν» σε μετάφρ. Αρχιμ. Χριστοδούλου Παρασκευαΐδη, Εκδ. «Χρυσοπηγή», Αθήναι, 1968). Όπως είναι γνωστό η μνημειώδης Εκκλησία της Αγίας Γενοβέφας (Ζενεβιέβης) στο Παρίσι, μετατράπηκε από τους Γάλλους επαναστάτες, το 1791, σε μαυσωλείο για τους επιφανείς Γάλλους…
 
Η φασιστική Ιταλία και η ναζιστική Γερμανία αιματοκύλισαν την Ευρώπη, αλλά γοήτευσαν πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ορισμένους Γάλλους  πολιτικούς ή κοινωνικούς κύκλους στη Γαλλία. Στο Παρίσι δημιουργήθηκε  ένα είδος λέσχης, μαζί με βιβλιοπωλείο, που ονομαζόταν «Ο Κύκλος της Αριστερής Όχθης» και αποτελούσε έδρα δραστήριας προπαγάνδας κυρίως υπέρ του Ναζισμού. Όπως έγραψε στο τεύχος της 8^ης Ιουλίου  1939 το γαλλικό περιοδικό «Νέα Ευρώπη» απλά γεγονότα πείθουν πως στη Γαλλία υπάρχουν και Γάλλοι που δεν είναι μονάχα εθνικοσοσιαλιστές, με τη γενική έννοια του όρου, αλλά καθαυτό χιτλερικοί, δηλαδή Γερμανοί εθνικοσοσιαλιστές» (Lionel Richard « Ναζισμός και κουλτούρα», Εκδ. Αστέρι , 1979, σελ. 279).
 
Για τους φασίστες του Μουσολίνι και τον ναζισμό του Χίτλερ ο καθηγητής  Γιάννης Στεφανίδης γράφει: «Οι φασίστες πίστευαν ότι οι παραδοσιακές αξίες, που βασίζονταν  είτε στην χριστιανική ηθική, είτε στον ανθρωπισμό της νεότερης εποχής, αποτελούσαν εμπόδιο στον αγώνα τους για εξουσία κι επικράτηση. Αντίθετα υπογράμμιζαν τη σημασία του αγώνα κι εξιδανίκευαν τον πόλεμο. Ο φασισμός μηρύκαζε τις δοξασίες του λεγομένου κοινωνικού δαρβινισμού, που είχαν γνωρίσει κάποια διάδοση από τα τέλη του 19^ου αιώνα κι επιχειρούσαν να μεταφέρουν τη θεωρία της φυσικής επιλογής στα πεδία της κοινωνίας και της πολιτικής. Στην περίπτωση του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού, οι δοξασίες αυτές αποτέλεσαν το υπόβαθρο ενός βίαιου ρατσισμού και αντισημιτισμού, φαινομένων με πολύ βαθύτερες καταβολές στο παρελθόν της Ευρώπης» (Γιάννη Στεφανίδη «Ο τελευταίος Ευρωπαϊκός αιώνας - Διπλωματία και πολιτική των Δυνάμεων (1871-1945», Εκδ. «Προσκήμνιο», Αθήνα, 1997, σελ.128-129).
 
Για τις ιδεολογίες του ναζισμού και του κομμουνισμού η Χάννα Αρέντ γράφει: «Στόχος των ολοκληρωτικών ιδεολογιών δεν είναι η αλλαγή του εξωτερικού κόσμου, ούτε η επαναστατική αναδιαμόρφωση της κοινωνίας, αλλά η μεταμόρφωση της ίδιας της ανθρώπινης φύσης… Ως τώρα η ολοκληρωτική πίστη, ότι όλα είναι δυνατά, μοιάζει να έχει αποδείξει ένα πράγμα: Ότι όλα μπορούν να καταστραφούν» (Χάννα Αρέντ «Το ολοκληρωτικό σύστημα» Εκδ. «Ευρύαλος», Αθήνα, 1988, σελ. 249-250).
 
Επίλογος
 
Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η παποσύνη εκπροσωπεί τον Χριστό με την εκκοσμίκευση της και την πρόκληση οξύτατων αντιθέσεων στους κόλπους της, με αποτέλεσμα το σχίσμα και τη συγκρότηση πολλών ομάδων Διαμαρτυρομένων, αλλά και το μίσος που προκλήθηκε στη Γαλλία κατά του φεουδαρχισμού και της προκλητικής ζωής αξιωματούχων της. Ο λόγος του Ιησού Χριστού είναι σαφής: «Αμήν, αμήν, εάν τις τον λόγον τον εμόν τηρήση θάνατον ου θεωρήση εις τον αιώνα» (Ιωάν. θ΄51) και «Ουαί τω κόσμω από των σκανδάλων. Ανάγκη γαρ εστίν ελθείν τα σκάνδαλα, πλην ουαί τω ανθρώπω εκείνω δι’ ού το σκάνδαλον έρχεται» (Ματθ. ιη΄7). Και τα σκάνδαλα της παποσύνης (Σημ. γρ. Η παποσύνη στη δημοτική γράφεται με ο. Παλαιότερα γραφόταν με ω) είναι πολλά και σοβαρά.
 
Ο αείμνηστος Ηγούμενος της Ι. Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους π. Γεώργιος (Καψάνης) υπενθυμίζει ότι ο Αρχιεπίσκοπος Χερσώνος Ευγένιος Βούλγαρις χαρακτηρίζει την παπωσύνη «Νέα Βαβυλώνα»:
 
«Η Παπωσύνη διέστρεψε πολλά των αποκεκαλυμμένων δογμάτων, συδιαστρέψασα αυτό το Πνεύμα του Χριστιανισμού, επενόησε δε άλλα νέα αντιευαγγελικά δόγματα, δια των οποίων κατεπάτησε  την συνείδησιν  και την διάνοιαν, ενεφύσησε την μισαλλοδοξίαν, ενέβαλε διχόνοιαν μεταξύ λαών και βασιλέων και πραγματικώς απεδείχθη  νέα κατά την αποκάλυψιν Βαβυλών» (Σημ. γρ. Από το βιβλίο του μακαριστού Γέροντα «Ορθοδοξία και Ουμανισμός - Ορθοδοξία και Παπισμός», Β΄ Έκδοση, Εκδ. Ι.Μ. Γρηγορίου, Άγιον Όρος 1995, σελ. 103). 
 
Και η Ορθοδοξία; Έχει από του Κηρύγματος του Ιησού Χριστού και των έργων των Πατέρων την ορθή εκκλησιολογία καλλιεργήσει και την διατηρεί σταθερά. Πλην μεμονωμένων και μη σοβαρών περιπτώσεων δεν έχει αρνητικά σημεία στην Ιστορία Της, βίας και σκανδάλων. Μάλλον υπήρξε θύμα της επιθετικότητας της παποσύνης, του κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού, του τυραννικού φασισμού και των σύγχρονων αθέων και αντιεκκλησιαστικών καθεστώτων και ιδεολογιών.  Όμως ο κίνδυνος της εκκοσμίκευσης, κυρίως στις ημέρες μας,  είναι μέγας πειρασμός  για τα μέλη της κάθε διοικούσας τοπικής Ορθόδοξης  Εκκλησίας. Η προσκόλληση  στην εκκοσμίκευση προκαλεί έλλειψη ιεραποστολικού ζήλου, ατολμία στη λήψη αποφάσεων σημαντικών για την πορεία Της, δισταγμό και ηττοπάθεια έναντι  κυβερνητικών αποφάσεων αρνητικών για το ποίμνιό της και πρόκληση σχισμάτων στους κόλπους της.  
 
Όλα όσα εγράφησαν θέλουν να υπενθυμίσουν την αποκρυπτόμενη αλήθεια, πως η παποσύνη, ο άθεος Διαφωτισμός και η Γαλλική Επανάσταση, για λόγους προπαγάνδας και σκοπιμοτήτων, εξιδανικεύονται, ενώ έχουν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα και παρακμιακά φαινόμενα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και στην  ίδια τη Γαλλία.
 
Έγραψε ο Ντοστογιέφσκι τον διορατικό  λόγο του αββά Ζωσιμά:
 
«Αυτοί έχοντας για βάση την επιστήμη, θέλουν να πετύχουν την κοινωνική δικαιοσύνη μονάχα με το λογικό τους, αγνοώντας τον Χριστό και έχουν διακηρύξει πια πως δεν υπάρχει ούτε έγκλημα ούτε αμάρτημα. Με τον τρόπο που σκέφτονται έχουν δίκιο: γιατί μια και δεν έχεις Θεό τότε τί νόημα μπορεί να έχει το έγκλημα; Στην Ευρώπη ο λαός ξεσηκώνεται και βιαιοπραγεί κιόλας ενάντια στους πλούσιους και οι λαϊκοί ηγέτες τον οδηγούν σε αιματηρές συγκρούσεις και του μαθαίνουν πως το μίσος του είναι δίκαιο… Σκέφτονται να τα κανονίσουν όλα δίκαια μα, απορρίπτοντας τον Χριστό, στο τέλος θα πλημμυρίσουν τον κόσμο με αίμα. Γιατί το αίμα ζητάει αίμα. Μάχαιραν έδωσες, μάχαιραν θα λάβεις. Και αν δεν υπήρχε η υπόσχεση του Χριστού, θα εξολοθρεύονταν μεταξύ τους ως τους τελευταίους δύο ανθρώπους επί της γης. Μα και αυτοί οι τελευταίοι δεν θα κατάφερναν να συγκρατήσουν την περηφάνια τους και ο τελευταίος θα σκότωνε τον προτελευταίο και ύστερα και τον εαυτό του» (Φιόντορ Ντοστογιέβσκι «Αδελφοί Καραμάζοβ», Εκδ. Γκοβόστη, Μεταφρ. Άρη Αλεξάνδρου, σελ. 364 και 367).
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Άνθρωπε γιατί με εγκατέλειψες;

Θα μπορούσε αυτός ο τίτλος να συνοδεύσει μια σειρά αναριθμήτων εκπομπών, ως την τελευταία που ο Κύριος θα μας επιτρέψει αδελφοί μου. Πλέον όλα γυμνά και τετρχαχηλισμένα μπροστά μας. Αν έστω και ελάχιστα, τα πνευματικά μας αισθητήρια λειτουργούν, καταλαβαίνουμε πως όλο και περισσότερο βυθιζόμαστε… Αλλάζουμε ή βουλιάζουμε! Ήταν το σύνθημα ενός Θεομάχου ηγήτορος του αρκετά προσφάτου παρελθόντος… Αχ και να το πράτταμε όλοι μας αυτό, στην αληθινή πνευματική του διάσταση... Ιδίως οι άρχοντές μας! 

Θεομάχοι ηγήτορες, σε μια παγκόσμια κλίμακα όλο και πιο απροκάλυπτα και λυσσαλέα, βάλουν κατά του Εσφαγμένου Αρνίου… Πλέον μοιάζει να μην χρειάζεται η παραμικρή προσπάθεια για να αποκρυπτογραφηθεί ή να αποκωδικοποιηθεί αυτό το σχέδιο, στο οποίο αναζητούνται προς πείραμα και θυσία αμέτρητες… απρόσωπες ψυχές… Το σίγουρο είναι ότι όπως κάθε... σωστός Θεομάχος, έτσι και εκείνοι κινούνται, ή μάλλον έρπονται για να είμαστε ακριβείς, με θαυμαστή εμβρίθεια όσον αφορά τις Γραφές... Και αυτό βέβαια το οφείλουν στο... αφεντικό τους, που είναι μέγιστος... Θεολόγος...
 
Έχουμε ξαναπεί στο παρελθόν από αυτό το μικρόφωνο, πως δεν είμαστε αντιχριστοφοβικοί! Προσπαθούμε, έστω και αν αποτυγχάνουμε συνεχώς, να γίνουμε Θεοφοβούμενοι! Οι  ψυχές μας να λαχταράνε τον Θεό! Εκείνος διψά να τον διψάμε! Να θυμόμαστε τους παλιούς που εύχονταν αλλήλοις: Να σας βλέπει ο Θεός! Οι Θεοφοβούμενοι παππούληδές μας, οι διαλεχτοί του Κυρίου! Να τους μοιάσουμε αδελφοί! Δεν εγκατέλειψαν ποτέ τους τον Θεό! Είχαν συνεχώς την αίσθηση της ολοζώντανης παρουσίας Του δίπλα τους! Και εμείς όλο και πιο συχνά πλέον, μονολογούμε στα εγωιστικά μας παραληρήματα: Που είσαι Θεέ μου; Γιατί μας αφήνεις; Γιατί… Γιατί…
 
Και ο Θεάνθρωπος είναι ακόμα στον Σταυρό και απευθύνει τους λόγους του σε όλους μας! Ο Ιησούς Χριστός! Ο Θεός Λόγος! Ο Αυτός χθες και σήμερον και εις τους αιώνες! Να κάτι όμως που καταφέραμε να αλλάξουμε εμείς οι σύγχρονοι αποστάτες που δεν χορταίνουμε να Τον πικραίνουμε! Εκείνος ο λόγος του Θεανθρώπου πάνω στον Σταυρό, εκείνο το ψαλμικό από τον 21ο: "…ὁ Θεός μου, πρόσχες μοι· ἵνα τί ἐγκατέλιπές με; μακρὰν ἀπὸ τῆς σωτηρίας μου οἱ λόγοι τῶν παραπτωμάτων μου", φαντάζει να αντιστρέφεται στις Θεοστυγείς μέρες μας… Άνθρωπε γιατί με εγκατέλειψες; Πού ψάχνεις να βρεις αυτό που σου προσφέρεται άφθονο και περίσσιο από την πηγή της Ζωής, της Υπομονής, της Ελπίδας; Ορίζοντας ορθάνοιχτος μπροστά στα μάτια σου το αιώνιο και εκείνα αλλού κοιτούν, φτάνοντας ως της φαύλης ηδονής τα απροσπέλαστα αδιέξοδα…
 
Άνθρωπε γιατί με εγκατέλειψες;
 
Νώντας Σκοπετέας

Θανάσης Βαλτινός, ο ευπατρίδης σπουδαίος συγγραφέας

 
Ο Θανάσης Βαλτινός απήλθε του κόσμου τούτου αφήνοντας μνήμη σπουδαίου ευπατρίδη συγγραφέα. Με την λογοτεχνική του ιδιοφυία αποτύπωσε, μεταξύ άλλων, με γλαφυρότητα και ακρίβεια τον εμφύλιο πόλεμο. Κέντρο των διηγήσεών του το χωριό του, το Καστρί, ο εκεί συνοικισμός Καράτουλας και γενικά η επαρχία της Κυνουρίας, όπου πέρασε τα δεινά της κατοχής και του εμφυλίου στην παιδική και στη νεανική του ηλικία. Αν και γνώριζε ότι γράφοντας την αλήθεια για τον εμφύλιο θα γινόταν στόχος συκοφαντικών επιθέσεων και θα κινδύνευε να μείνει, ως λογοτέχνης, στην αφάνεια δεν δίστασε να επιλέξει αυτόν τον ανάντη δρόμο. Έζησε χωρίς εξαρτήσεις, λιτά, ως γνήσιος άνθρωπος των γραμμάτων, σε ένα μικρό διαμέρισμα του Παγκρατίου. Έως το τέλος της ζωής του ήταν απλός στους τρόπους, θαλερός, δραστήριος και γενναίος στην αντιμετώπιση των σε βάρος του συκοφαντικών επιθέσεων.
 

Προσωπικά του χρεωστώ ευγνωμοσύνη, γιατί με ενίσχυσε ηθικά, και με βοήθησε με τις επισημάνσεις του στη συγγραφή των δύο μου βιβλίων για τον Εμφύλιο. Έχοντας διαβάσει τα μυθιστορήματά του, που είχαν ως καμβά τον εμφύλιο, θέλησα, πριν εκδοθούν τα δικά μου, να του τα δώσω να τα διαβάσει και να μου πει τη γνώμη του. Όμως είχα αναστολές. Ένας σημαντικός συγγραφέας να καθίσει να διαβάσει δύο πολλών σελίδων πονήματα ενός άγνωστού του μελετητή, το έβλεπα δύσκολο και υπερβολικό εκ μέρους μου να το ζητήσω. Κοινός φίλος με ενίσχυσε στο να επικοινωνήσω μαζί του. Διστακτικά τον πήρα στο τηλέφωνο. Βαριά, αλλά οικεία και ευγενική η απάντηση. Με δισταγμό του εξήγησα τί ζητούσα. Με ενθάρρυνε. «Να μου τα στείλετε», μου είπε. «Κάθε τι που γράφεται για τον εμφύλιο με ενδιαφέρει, και αφού το ένα αφορά στη μάχη του Λεωνιδίου της Κυνουρίας ένας λόγος παραπάνω, αφού και εγώ έχω ασχοληθεί με το θέμα αυτό». 
 
Αμέσως του τα έστειλα, αλλά δεν περίμενα σύντομα να έχω απάντηση. Και όμως τα διάβασε και σύντομα είχα γραπτή την απάντησή του:
 
«Αθήνα, 2 Μαρτίου 2015
 
Αγαπητέ κύριε Παπαθανασόπουλε,
 
Θέλω να σας ευχαριστήσω για τα δύο ιστορικά μελετήματα, που είχατε την καλοσύνη να μου στείλετε προ καιρού. Τα ξαναδιάβασα πρόσφατα και οι εντυπώσεις μου είναι κατασταλαγμένες.
 
Το «Ιδεολογία και αίμα»* είναι ένας θησαυρός πληροφοριών και συσχετίσεων για μια εποχή άγρια και εξαιρετικά επικίνδυνη. Για μια εποχή επίμονα πλαστογραφημένη επίσης. Το 1943 ο κομμουνιστικός ΕΛΑΣ, επιδιώκοντας τη βίαιη επιβολή των θεωριών του, ξεκίνησε έναν εμφύλιο πόλεμο, τον διεξήγαγε ως Δημοκρατικός Στρατός με πείσμα, τον έχασε από ανικανότητα και, τα μέλη του, παίρνοντας τον πικρό δρόμο του εκπατρισμού άφησαν στο πεδίο νεκρούς και ερείπια.
 
Το διάγραμμα είναι σχηματικό βεβαίως. Έχουν περάσει 70 χρόνια ήδη και είναι εντυπωσιακή η επιμονή των τότε ηττημένων να επιβάλλουν -το έχουν καταφέρει σχεδόν- τη δική τους ιστορική εκδοχή.
 
Το «Ιδεολογία και αίμα» όλα αυτά, και μέσα στις ποικίλες διαστάσεις τους, τα παρουσιάζει με σαφήνεια και νηφαλιότητα. Βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέροντα τον τρόπο άρθρωσης του μελετήματος. Χωρισμένο σε μέρη, παρουσιάζει σε κάθε ένα με πληρότητα τα διάφορα θέματα. Στο πρώτο π.χ. εξετάζεται ο ιδεολογικός εμφύλιος πόλεμος. Είναι η προετοιμασία του εδάφους πάνω στο οποίο θα κριθεί η τελική σύγκρουση. Πρόκειται για ένα ορυχείο στοιχείων. Οι κομμουνιστές είναι δεξιοτέχνες σε αυτά. Διαπιστώνει κανείς την οργανωτική τους επιμονή - μια κατάσταση νεύρωσης κατά κάποιον τρόπο. Θα υπάρξουν αντιδράσεις βεβαίως. Διανοητές κύρους θα κατεβούν στην αρένα. Αμφίπλευρα. Δεν πρόκειται ακριβώς για έναν πόλεμο προπαγάνδας. Παρατηρώντας αυτά από τη σημερινή απόσταση διαπιστώνει κανείς με μελαγχολία, πόσος πνευματικός ιδρώτας κύλησε για ένα αδειανό πουκάμισο, εν τέλει.
 
Σαν πρόσθετο προσόν πρέπει να αναφέρω την πλούσια βιβλιογραφία… Εύχομαι το μελέτημα να βρεθεί γρήγορα στη διάθεση του κοινού και να διαβαστεί από όσους γίνεται περισσοτέρους».
 
Για το δεύτερο βιβλίο μου** ο Θανάσης Βαλτινός  στην ίδια επιστολή του γράφει:
 
«Η μάχη του Αγίου Βασιλείου είναι κατά κάποιον τρόπο η συνέχεια και η ολοκλήρωση της μάχης του Λεωνιδίου. Η σημασία της στην εξέλιξη εκείνης της σύγκρουσης υπήρξε καθοριστική. Έχουν γραφεί πολλά και υπάρχουν πολλές μαρτυρίες κυρίως από τη μεριά των κομμουνιστών όπως επισημαίνετε. Το υλικό αυτής της προέλευσης κατά κανόνα είναι εμπαθές, προκατειλημμένο, δέσμιο κομματικών σκοπιμοτήτων.
 
Η μάχη του Αγίου Βασιλείου καταρράκωσε το μύθο του ηρωικού ανταρτικού στρατού. Όχι μόνο με την έκταση της συμφοράς μέσα στην ίδια την εστία του, αλλά και με τις “ατιμίες” που ακολούθησαν (π.χ. εκτέλεση Τσουκόπουλου***). Το ψυχολογικό κόστος υπήρξε πολύ μεγαλύτερο από το στρατιωτικό. Έτσι, ακόμα και χρόνια μετά, η προσέγγιση του επίμαχου περιστατικού είναι εντελώς συμπλεγματική. Ο Γιάννης Λέφας π.χ. (θα ήταν πιο ταιριαστό το Λούφας - μια ζωή ελίχθηκε επιβραβευμένος στη δημοσιοϋπαλληλική του καριέρα) προσπαθεί παιδαριωδώς να μειώσει την έκταση της επιτυχίας των ΛΟΚ μειώνοντας, ανάμεσα και σε άλλες εσκεμμένες παραποιήσεις, τον αριθμό των νεκρών ανταρτών. Σ’ αυτές τις εσκεμμένες στρεβλώσεις δίνετε μια αποστομωτική απάντηση, κυρίως με τον τρόπο που εκθέτετε τα γεγονότα. Χωρίς να υποκρύπτετε τη θέση σας -μια πράξη εντιμότητας- παραθέτετε μαρτυρίες από κάθε πλευρά, μαρτυρίες αυτοπτών κυρίως, ντοκουμέντα από επίσημα αρχεία, ημερολόγια μάχης και άλλα στοιχεία χωρίς καμιά διάκριση ιδεολογικού χαρακτήρα, αφήνοντας έτσι να μιλήσουν τα πράγματα ως έγιναν. Η μέθοδός σας εξελίσσεται με ψυχραιμία, αντικειμενικότητα και κυρίως έλλειψη φανατισμού. Ένα πρότυπο αντιμετώπισης παρόμοιων θεμάτων. Με φιλικούς χαιρετισμούς. Υπογραφή: Θανάσης Βαλτινός.
 
ΥΓ.1. Ένας πρόσθετος προσωπικός λόγος ικανοποίησης: Προκειμένου να χρησιμοποιήσω τη μάχη του Αγ. Βασιλείου “μυθιστορηματικά” έκανα παλιότερα δύο επιτόπιες “αυτοψίες” στην περιοχή. Οι πληροφορίες που συγκέντρωσα από ντόπιους ήταν γενικές και αόριστες, κυρίως ως προς τη χωροταξική εξέλιξη της μάχης. Ελάχιστοι μπόρεσαν να μου δώσουν κάποια στοιχεία. Πέρσι το καλοκαίρι -αργά πια- με οδηγό τις συντεταγμένες χάρτου στα σήματα που ανταλλάσσει ο Λουμάκης**** με τη στρατιωτική διοίκηση (και που βρήκα στις σελίδες του πονήματός σας) ακολούθησα από περιέργεια κυρίως, την πραγματική διαδρομή των Γ΄ και Δ΄ μοιρών προς τον στόχο. Ήταν μια πορεία εξοντωτική, ακόμα και σε συνθήκες καλοκαιρινής “εκδρομής” βεβαίως.
 
ΥΓ2: Επτά χρόνια μετά τη μάχη, ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στην Πέμπτη μοίρα καταδρομών, συνάντησα τους τότε λοχαγούς Περικλή Μαντέλο και Γεώργιο Καρούσο. Αναφέρονται και οι δύο στο πόνημά σας. Τον Γ. Καρούσο τον συνάντησα και αργότερα εκτοπισμένο στο Καστρί Κυνουρίας κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Εκεί είχαμε ενδιαφέρουσες συζητήσεις για σχέδια που δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ».
 
Επαλήθευση στην πράξη των όσων έγραψε ο Βαλτινός
 
Μετά την γνωριμία μας συνδεθήκαμε φιλικά. Ήρθε στο Λεωνίδιο δυο - τρεις φορές και έμεινε για αρκετές ημέρες στην κοντινή παραλιακή του πολίχνη, τα Πούλιθρα. Απολάμβανε τον καθαρό ουρανό και την θάλασσα, πίνοντας ένα ποτήρι κόκκινο κρασί. Ήθελε να τον λέω απλά Θανάση, εγώ δυσκολεύθηκα αλλά στο τέλος πείσθηκα… Όταν εκδόθηκε το βιβλίο μου για τις μάχες Λεωνιδίου και Αγίου Βασιλείου, μου είπε πως πρέπει να παρουσιαστεί πρώτα στο Λεωνίδιο. Ο εκδότης, που είναι το Αρχείο Τσακωνιάς, δέχθηκε και ενέταξε την παρουσίαση στο 8^ο Τσακώνικο Συνέδριο, που διεξήχθη στο Λεωνίδιο τον Σεπτέμβριο του 2016. Παρουσιαστές δέχθηκαν να είναι ο Θανάσης Βαλτινός, πρόεδρος εκείνη τη χρονιά της Ακαδημίας Αθηνών, και ο Νίκος Μαραντζίδης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Τελικά ο κ. Μαραντζίδης έστειλε το κείμενο της παρουσίασης του, γιατί λόγοι ανεξάρτητοι της θελήσεώς του τον ανάγκασαν να μείνει στη Θεσσαλονίκη. Ο κ. Βαλτινός δεν χρησιμοποίησε το αυτοκίνητο της Ακαδημίας, αλλά πήγε στο Λεωνίδιο με αυτοκίνητο φιλικού του ζευγαριού.
 
Όταν ξεκίνησε η εκ μέρους του Θανάση Βαλτινού παρουσίαση του βιβλίου, περίπου δέκα άτομα, από τα οποία τα περισσότερα  είχαν πάει από την Αθήνα στο Λεωνίδιο για την παρουσίαση, λες και είχαν αποστολή. Και τα δέκα, άντρες κάποιας ηλικίας και γυναίκες, σηκώθηκαν όρθια και με αγριότητα άρχισαν να κραυγάζουν και να χειρονομούν, απειλώντας τον Πρόεδρο της Ακαδημίας. Άναρθρες οι κραυγές τους. Ξεχώρισα ότι τίποτε δεν λεγόταν για τις μάχες του Λεωνιδίου και του Αγίου Βασιλείου, αλλά κυρίως για το Μον Παρνές, το Κυπριακό, τους Άγγλους…
 
Ο συντονιστής της παρουσίασης ήρθε σε δύσκολη θέση. Τους παρακάλεσε να σιωπήσουν και αν έχουν να πουν κάτι για το βιβλίο θα τους δώσει τον χρόνο να μιλήσουν. Τίποτε αυτοί για το βιβλίο, εξακολούθησαν να φωνάζουν και να χειρονομούν. Οι σύνεδροι ήρθαν σε αμηχανία. Μερικοί φοβήθηκαν και αποχώρησαν. Άλλοι έμειναν ως θεατές, από περιέργεια για να δουν την εξέλιξη… Ο Θανάσης Βαλτινός όλοι την ώρα ήταν ατάραχος και τους έβλεπε με ένα χαμόγελο στα χείλη, καθόλου ειρωνικό. Είχε αντιμετωπίσει πολύ χειρότερα στη ζωή του, όπως μας είπε στο τραπέζι που ακολούθησε. Συνέχισε να ομιλεί παρά τις κραυγές και τα όσα προσβλητικά ελέγοντο σε βάρος του. Τελείωσε την ομιλία και αυτοί συνέχεια φωνασκούντες και χειρονομούντες βγήκαν στον περίβολο της αίθουσας, όπου παρά λίγο να πιαστούν στα χέρια με κάποιους συνέδρους που τους κατηγόρησαν για τραμπουκισμό.
 
Η ομιλία - παρουσίαση του Θανάση Βαλτινού
 
Για την ιστορία γράφεται η ομιλία - παρουσίαση του Θανάση Βαλτινού στο 8^ο Τσακώνικο Συνέδριο, στο Λεωνίδιο, του βιβλίου του υπογράφοντος «Πώς γράφτηκε ο εμφύλιος. Πώς περιέγραψαν οι δύο πλευρές τις μάχες του εμφυλίου Λεωνιδίου - Αγίου Βασιλείου (21-22 Ιανουαρίου 1949). Case study για την ιστορία του εμφυλίου πολέμου» (Έκδοση Αρχείου Τσακωνιάς - 2016):
 
«Το βιβλίο το έχω διαβάσει από καιρό και το εκτίμησα. Το διάβασα πάλι πρόσφατα. Το βρήκα εξαιρετικό από την άποψη του γραψίματος. Παραστατικό, σαφές και απολύτως πληροφορημένο, χαρακτηριστικά που αποτελούν βασική προϋπόθεση ενός ιστορικού συγγραφέα. Ο κ. Παπαθανασόπουλος είναι ένας γνωστός συγγραφέας, έχει γράψει και άλλα βιβλία πολύ ευρέος φάσματος, ωστόσο το παρουσιαζόμενο βιβλίο έχει καθαρά ιστορικό χαρακτήρα.
 
Η βασική αρετή του συγγραφέα είναι η τεκμηρίωση και η αντικειμενικότητα. Οι προσωπικές του πεποιθήσεις, ιδεολογίες, απόψεις μπαίνουν στην άκρη, ώστε να μην παρεμβαίνουν και να μην επηρεάζουν τον αναγνώστη, όπως συμβαίνει σε άλλα ιστορικά κείμενα, που μόνο ιστορικά δεν είναι.
 
Το θέμα του βιβλίου είναι οι μάχες του Λεωνιδίου και του Αγίου Βασιλείου στην Κυνουρία. Ήσαν μάχες αποφασιστικής σημασίας για την έκβαση του Εμφυλίου. Συνέβησαν στις αρχές του 1949, όταν οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Εθνικού Στρατού είχαν αρχίσει, αλλά δεν είχαν ολοκληρωθεί. Εγώ προσωπικά  διατηρώ μνήμες από εκείνη την εποχή. Όταν ήμουν στο Γυμνάσιο θυμάμαι τους ΛΟΚατζήδες, που είχαν περάσει και είχαν μείνει στην Τρίπολη.
 
Συμπληρωματικά στα όσα γράφει το βιβλίο να αναφέρω μια κρίσιμη στιγμή της μάχης του Αγίου Βασιλείου, όπως μου την διηγήθηκε ο πρωταγωνιστής της, ο έφεδρος Ανθυπολοχαγός Περικλής Μαντέλης. Πριν ξημερώσει η 22^α Ιανουαρίου 1949 και πριν ξεσπάσει η επίθεση των ΛΟΚατζήδων, μια μικρή διμοιρία των ανταρτών, με, αν θυμάμαι καλά, διμοιρίτισσα την αδελφή του Πρεκεζέ Παρασκευή, ανέβαινε προς την κορυφή του υψώματος, που δέσποζε στον Άη Βασίλη. Αυτή η αντάρτικη διμοιρία έπεσε πάνω στους διοικητές των δύο μοιρών των ΛΟΚ, ταγματάρχες Παπαθανασίου και Ψαράκη. Επικεφαλής τους ήταν ο επίσης ταγματάρχης Λουμάκης, ως αρχαιότερός τους. Στο ασθενικό φως της χαραυγής οι αξιωματικοί νόμισαν ότι ήσαν δικοί τους άνθρωποι, που έρχονταν προς το μέρος τους και πήγαν να τους μιλήσουν φιλικά. Έκπληκτοι όμως διαπίστωσαν ότι ήσαν αντάρτες, με τα όπλα τους έτοιμα να βαρέσουν. Θα τους έπιαναν οι αντάρτες και ίσως άλλη να ήταν η πορεία της μάχης αν δεν σώζονταν χάρη στην παρέμβαση του εφέδρου Ανθυπολοχαγού των ΛΟΚ Περικλή Μαντέλη. Με τον Μαντέλη γνωρίστηκα αργότερα, όταν υπηρετούσα ως έφεδρος αξιωματικός στη 5^η Μοίρα Καταδρομών, στη Δράμα. Στην αρχή μου είχε κάνει κάποιες νύξεις και αργότερα μου αποκάλυψε ότι αυτός γλύτωσε τους ταγματάρχες και αμέσως μετά εκδηλώθηκε η πετυχημένη επίθεση των ΛΟΚατζήδων.
 
Το βιβλίο περιγράφει με ακρίβεια, με ακρίβεια ωρολογίου, όλα τα περιστατικά των μαχών Λεωνιδίου και Αγίου Βασιλείου. Ως προς τη Μάχη του Αγίου Βασιλείου η περιγραφή βασίζεται κυρίως στα σήματα που έστελνε η στρατιωτική διοίκηση, σήματα που στέλνονταν την ώρα της μάχης. Είναι αξιοθαύμαστη η επιμέλεια, η προσοχή και η προσπάθεια του συγγραφέα να αποδώσει (και αποδίδει) τη μάχη κατά τρόπο συναρπαστικό. Και βεβαίως τα σχόλια που ακολουθούν πλαισιώνουν τα κύρια ιστορικά χαρακτηριστικά.
 
Από την άλλη μεριά ο συγγραφέας του βιβλίου έχει τις βασικές αρετές του ιστοριογράφου, την αντικειμενικότητα και την αρτιότητα. Επίσης σημαντική είναι η λεπτομερής παρουσίαση των πηγών του. Ο Παπαθανασόπουλος αναφέρει κάθε φορά το ποιοι είναι οι συνομιλητές του, οι πληροφορητές του και από τη μια μεριά και από την άλλη. Νομίζω ότι σε έναν σχετικά επαρκή αναγνώστη του βιβλίου είναι αρκετά εύκολο να καταλάβει την επιστημονική θέση του συγγραφέα, την ουδέτερη κατά κάποιο τρόπο και την αντικειμενική παρουσίαση των πραγμάτων.
 
Πρέπει τέλος να πω ότι ο συγγραφέας δεν κρύβει τη δική του προσωπική, ιδεολογική ή πολιτική του τοποθέτηση, που επίσης είναι μια αρετή και που βεβαίως δεν επηρεάζει κατά κανένα τρόπο την ακεραιότητα και αντικειμενικότητά του στη συγγραφή του βιβλίου».
 
Επίλογος
 
Για πρώτη φορά γράφω κάτι δημόσια, που με αφορά. Το έκαμα γιατί ανάμεσα σε αυτό το κάτι υπάρχουν σημαντικές απόψεις του Θανάση Βαλτινού για τον εμφύλιο, που πρέπει να μείνουν ως παρακαταθήκες αλήθειας και εντιμότητας. Τα βιβλία του, τα σχετικά με τον εμφύλιο, απομυθοποιούν τα γραφόμενα ψεύδη. Είναι η αλήθεια μέσα στην ομίχλη της αποπληροφόρησης. Το βιβλίο του «Ορθοκωστά» -ιστορικό Μοναστήρι της Κυνουρίας, που οι άνδρες του ΕΛΑΣ μετέτρεψαν σε χώρο φυλάκισης και εκτέλεσης των αντιφρονούντων- είναι δίστομη μάχαιρα κατά του ολοκληρωτισμού. Γράφει σε ένα σημείο ότι ο σκοπός του ΕΛΑΣ ήταν να εξουδετερώνει όσους δεν τον ακολουθούσαν: ή τους σκότωνε ή τους κολλούσε  τη ρετσινιά του προδότη… (Από την έκδοση της «Εστίας», σελ. 110).   
 
Ο Θανάσης Βαλτινός θα μείνει στην ιστορία ως ένας χαρισματικός συγγραφέας  και ως ένας γενναίος αγωνιστής της ελευθερίας και της πολιτισμικής μας κληρονομιάς. Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας (έδρα το Λεωνίδιο) τιμώντας το έργο και την προσφορά του συντοπίτη του στα ελληνικά γράμματα, επί προηγουμένου Δημάρχου Χαράλαμπου Λυσίκατου, τον ανακήρυξε ομοφώνως επίτιμο Δημότη του και του επέδωσε τιμητικά το κλειδί του Δήμου.
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
 
*Στο «Ιδεολογία και αίμα», με συμβουλή του Θανάση Βαλτινού,  άλλαξε ο τίτλος σε «Εμφύλιες Μάχες Ιδεών - Ο ιδεολογικός εμφύλιος στην Ελλάδα 1946-1960». Εκδόθηκε από το «Επίκεντρο» το 2018.
** Κυκλοφορήθηκε από το «Αρχείο Τσακωνιάς» το 2016 με τον τίτλο «Πώς γράφτηκε ο Εμφύλιος - Πώς περιέγραψαν οι δύο πλευρές τις μάχες του εμφυλίου Λεωνιδίου - Αγίου Βασιλείου (21-22 Ιανουαρίου 1949). Case study για την ιστορία του εμφυλίου πολέμου».
*** Κατά τον Βουρνά και άλλα στελέχη της Αριστεράς, ο Τσουκόπουλος ήταν το εξιλαστήριο θύμα της ηγεσίας του ΚΚΕ για τις ήττες στις Μάχες Λεωνιδίου και Αγίου Βασιλείου Κυνουρίας.      
**** Διοικητής των ΛΟΚ στη μάχη του Αγίου Βασιλείου.

Όπως λέγαμε…

 
Πάει, πέρασε και αυτό το καλοκαίρι. Πάει το μπάνιο στην θάλασσα και οι καλοκαιρινές διακοπές στις ακρογιαλιές και στις αμμουδιές. Μπαίνουν πλέον στο αρχείο των αναμνήσεων, κάθε πράμα στον καιρό του και ο κολιός τον Αύγουστο, όπως και το μαύρισμα από τον ήλιο.
 

Όταν ήμουν μικρή, πηγαίναμε στα Φλώρια μια δυό φορές τον χρόνο. Ο λόγος; Η ηλιοθεραπεία. Μάλλον το τσουρούφλισμα. Σαν ο δικός μας ο ήλιος δεν ήταν αρκετός για το πολυπόθητο χρώμα. Για να πω την αλήθεια δεν πολυθυμούμαι πως πηγαίναμε, πρέπει να κοιτάξω στον χάρτη για να δω που ακριβώς βρίσκονται τα Φλώρια. Θα πρέπει να είναι κοντά στο Μακροχώρι -Μακρικόϊ που έλεγε η γιαγιά μου, πάρε λίγο μάκρος από τα Ελληνικά, πρόσθεσε λίγο KOY στα Τουρκικά, και κανείς παραπονεμένος-.
 
Στο Μακροχώρι έμενε η θεία Αγγελική της νουνάς. Δεν ήμασταν συγγενείς εξ αίματος, αλλά ήταν κόρη της νουνάς Ειρήνης, και ανεψιά της νουνάς Θοδώρας, και πολύ στενή φίλη της μαμάς μου στα παιδικά τους χρόνια, κολλητή, που θα λέγαμε σήμερα. Θα κάνω μια παρένθεση εδώ, δηλαδή θα προσθέσω ακόμα μία σε όλες τις πολλές και μπερδεύω ακόμα και τον εαυτό μου από τις πολλές παρενθέσεις που κάνω.
 
Την λέξη «κολλητή» δεν την ήξερα με αυτή την έννοια, την έμαθα αρκετά αργότερα από τα πάνε και έλα στην Αθήνα. Έτσι είναι, μαθαίνει πολλά κανείς συν τω χρόνω...   
 
Μαμά, θεία, θεία Κασούλα και θεία Χρυσούλα, ο Ρούλης, ο Χαρίλαος, εγώ και το (απαραίτητο) καπέλο μου, με την μοναδική μου αποσκευή το σιμίτι (σωσίβιο) παραμάσχαλα, με τα φρούτα και το ψωμοτύρι, καμιά ελιά και κανένα βραστό αυγό, μια-δυό φέτες κεϊκ μαρμπρέ με σοκολάτα, άντε και λίγος χαλβάς  μέσα στα διχτυωτά από σπάγκο ζεμπίλια. Στις τσάντες του χεριού, ανάμεσα στα μπανικά,τα πεσκίρια και τα σκουφάκια για να μην βρέχονται τα μαλλιά βρισκόταν τα μπουκαλάκια με τα λάδια μαυρίσματος, καλοσφραγισμένα και τυλιγμένα με προσοχή μην ξεφύγει καμιά σταγόνα και όχι μόνο θα λέκιαζε ότι υπήρχε μέσα στην τσάντα,  αλλά θα πήγαινε χαμένο ένα μέρος από το υγρό με την μυστική συνταγή λαδιού μαυρίσματος.
 
Στα Φλώρια λοιπόν και υπάρχει κάπου χαντακωμένη μια φωτογραφία που κάποιος τράβηξε για ενθύμιο. Στην παρέα και η θεία Χρυσούλα από την Αθήνα. Στην πραγματικότητα το όνομα της ήταν Τούλα από το Σεβαστή, αλλά από το λέγε Τούλα και ξαναλέγε Τούλα, ο σύζυγός της, ο θείος Δημητρός, ανεψιός της γιαγιάς μου, την έκανε Σούλα και η μαμά μου από το Σούλα την έχρισε Χρυσούλα και έτσι έμεινε... Και δώστου "Χρόνια Πολλά" τα Χριστούγεννα... ώσπου μας παραπονέθηκε πως ξεχνούσαμε να την ευχηθούμε στη γιορτή της τον Δεκέμβριο. 
 
Η θεία Χρυσούλα, όχι η αυθεντική αλλά η Αθηναία, έφερε και το αγοράκι της, τον χρονιάρικο Νικάκη -αργότερα Νίκο-, με τις σκούρες μπούκλες και τον μη γεννηθέντα ακόμα Θοδωράκη μαζί της, ήταν δηλαδή αυτό που λέγαμε στην Πόλη, σε ενδιαφέρουσα. Αυτός, έμελλε να έχει ξανθές μπούκλες και αργότερα έγινε Θοδωρής.  Προς τιμήν της, ήρθε και η γιαγιά μου, που αντιπαθούσε τα ταξίδια, την πείραζαν τα τραντάγματα του κάθε οχήματος και η μυρωδιά της μπενζίνας, και δώστου κολώνια λιμόν τσιτσεγί (άνθος λεμονιάς) στο μαντιλάκι της, το καλό με την νταντέλα στην γωνία.
 
Και βέβαια έκανε ζέστη και στο πάνε και στο έλα και στα Φλώρια, και η θηλυκή πολυφωνική χορωδία της συντροφιάς κάθε τόσο φρόντιζαν την κυοφορούσα εξ Αθηνών μουσαφίρισσα, με το να την ρωτούν αν είναι καλά, αν θέλει τίποτα, νερό, πορτοκαλάδα, αν πεινά, αν ζεσταίνεται και κάθε τόσο: «Κλωτσάει, κλωτσάει το μωρό;»
 
Ο καιρός ήταν ακόμα αίθριος αλλά έφτασε η μέρα να πάμε στο YESILKOY HAVAALANI στον Αγιο Στέφανο να αποβγάλουμε τους επισκέπτες, μαζί μας και η θεία Κίτσα, του θείου Στυλιανού με τα απαραίτητα λουκούμια και τους ακιντέδες του Χατζή Μπεκίρ στο χέρι. Η γιαγιά δεν ήρθε, είπαμε απεχθανόταν τα σούρτα-φέρτα με τις οσμές από τα καύσιμα. Αγκαλιαστήκαμε, φιληθήκαμε, δακρύσαμε, ξανά-μανά, είπαμε τα αντίο μας και τις ευχές «Με ένα πόνο», «Τί είναι πάλι αυτό;», «Να εύχονται να έχει έναν πόνο, η γλυκιά αυτή  σγουρομάλλα θεία; τι έπαθαν αυτοί οι μεγάλοι τέλος πάντων», αναρωτιόμουν. 
 
Με τον Αύγουστο να φτάνει στο τέλος του, με τον Σεπτέμβρη να περιμένει να πάρει σειρά και να μας φέρει στην Ύψωση του Σταυρού και την νηστεία Του κυλούσαν οι μέρες. Βασιλικός την μιά μέρα, του Αη Νικήτα την άλλη στις δεκαπέντε. «Άντε να πάμε!» είπε η γιαγιά. «Που να πάμε μητέρα;» ρώτησε η θεία, «Στον Αη Νικήτα», ερχόταν η απάντηση. Ρήσεις και αντιρρήσεις, να το πούμε και στην Μαρουλιώ -την συνυφάδα της, στο ίδιο σπίτι, αλλά με άλλη εξωπόρτα- «Αθανασία, Αθανασία, εμείς θα πάμε στον Αη Νικήτα, θα έρθεις;», φώναζε κάτω από τα παραθύρια της γειτόνισσας, άλλες ρήσεις και αντιρρήσεις, αν θα κουραστούμε, έχουμε και το παιδί, αν θα πεινάσουμε και αν θα φάμε κάτι στα πεταχτά στο καζινάκι στο Κιρετς Μπουρνού, τι θα φάμε, τι θα πιούμε, τρέχα γύρευε  και στα βιαστικά ποδαράτο, με εμένα από το χέρι, για το Κεφελίκιοη, δυο χωριά παρακάτω από το δικό μας...
 
Στον Αη Νικήτα, που κάποτε βρισκόταν στο Κεφελικιόη -αν θυμούμαι καλά- όχι βέβαια ο ίδιος, αφού ο Άγιος αυτός γεννήθηκε και έζησε το τριακόσια και κάτι μετά Τον Χριστό, στις όχθες του Δούναβη και όχι στις όχθες του Βοσπόρου, αλλά ο Ιερός Ναός αφιερωμένος σε αυτόν, πήγαινε κόσμος και κοσμάκης για να προσκυνήσει την τοποθεσία που υπήρχε αυτός ο Ναός κάποτε, στα χρόνια εκείνα τα παλιά και τα καλά.
 
Σαν την Γερακίνα που κίνησε για νερό, κινήσαμε και εμείς για προσκύνημα και για νερό αφού sτο Κεφελίκιοη είχε (και έχει) μια παλιά βρύση με "καλό" νερό.  
 
Μέσα στο ένα και στο άλλο και κάθε τόσο πηγαινοέρχεται η θύμηση του Αη Νικήτα και γυροφέρνει τον νου μου. Για σιγουριά ρώτησα έναν παιδικό μου φίλο που ζει, αναπνέει και ακούει τα φουγάρα και το τικ-τακ των καραβιών που περνούν και ανταμώνονται  τις νύχτες στα στενά του Βοσπόρου. «Πού έχουμε Αη Νικήτα στην Πόλη;». Φυσικά, επιβεβαίωσε τα της τοποθεσίας, και μάλιστα με ενημέρωσε πως η οικεία Μητρόπολη -η δική μου δηλαδή, που δεν την αποχωρίζομαι όπου και να ζω και βρίσκομαι-, η Μητρόπολη Δέρκων και ας μην υπάρχει το κτίριο πιά που την στέγαζε, ούτε και ο Αη Γιώργης μας, ογδόντα μέτρα μακριά από την θάλασσα, φροντίζει να γίνει κάτι... Περιμένω.
 
Όπως λέμε ο καιρός τρέχει, όχι μόνο τρέχει αλλά κατρακυλά σαν να κάθεται σε μπισικλέτα με τεράστιες ρόδες, πάνω σε κατηφόρα. Κοιτάζω έξω και βλέπω το νερό της βροχής, που με την βοήθεια του αέρα βάλθηκε να χτυπά τα τζάμια στο καθιστικό. Σουρούπωσε και ο ήλιος πάει να αγκαλιάσει τον Μορφέα, σε λίγο θα μας αγκαλιάσει το σκοτάδι. Τα πτηνά του ουρανού πήγαν για ύπνο και το φεγγάρι δεν βγήκε για τον περίπατό του ακόμα. 
 
Πέρασε η γιορτή του Αη Δημητρη και του Αγίου Νέστορος και αποχαιρετώντας την καλοκαιρινή ώρα την Κυριακή, αλλάξαμε τα ρολόγια μας και κερδίσαμε μια ώρα ύπνου, κάτι είναι και αυτό.
 
Καλό Χειμώνα
 
Νίκη Beales
Φθινόπωρο 2024
Βuckingham, Αγγλία