Οι Μακαρισμοί

Στοχασμοί της Σαρακοστής

Εκείνες οι μεγαλειώδεις λέξεις, που όλες ξεκινούν με τη λέξη «Μακάριοι», Blessed, блаженн, Gwyn en byd, είναι όλες ιδιαίτερα οικείες στους Ορθόδοξους πιστούς, αφού ψάλλονται τις περισσότερες Κυριακές κατά τη Μικρή Είσοδο, όταν ο διάκονος εισοδεύει το Ευαγγέλιο. Προέρχονται από την επί του Όρους Ομιλία και εντοπίζονται στα Ευαγγέλια, Αγ. Ματθαίου 5, 3-12 και Αγ. Λουκά 6, 20-23.

«Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Στου Αγ. Λουκά είναι μόνο «πτωχοί», αλλά εν πάσει περιπτώσει σημαίνει πως είμαστε μακάριοι όταν αναγνωρίζουμε ότι χωρίς Χριστό είμαστε πτωχοί. Ο Χριστός είπε προς την Εκκλησία της Λαοδικείας: «ὅτι λέγεις ὅτι πλούσιός εἰμι... καὶ οὐκ οἶδας ὅτι σὺ εἶ ὁ ταλαίπωρος καὶ ὁ ἐλεεινὸς καὶ πτωχὸς καὶ τυφλὸς καὶ γυμνός, συμβουλεύω σοι ἀγοράσαι παρ' ἐμοῦ χρυσίον πεπυρωμένον ἐκ πυρὸς ἵνα πλουτήσῃς» (Αποκ. 3, 17-18). Όταν αναγνωρίζουμε τον Χριστό σαν τον πλούτο μας και γνωρίζουμε πως χωρίς Αυτόν είμαστε πτωχοί, τότε είμαστε πραγματικά μακάριοι.

«Μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παρακληθήσονται». Στους μετανοούντες που πενθούν για τις αμαρτίες τους και είναι συμπονετικοί προς άλλους, που παρηγορούν χωρίς να κρίνουν, που υποστηρίζουν χωρίς να καταδικάζουν, θα εξαλειφθούν τα δάκρυά τους, αφού κι εκείνοι με τη σειρά τους εξαλείφουν τα δάκρυα από τα μάτια άλλων.

«Μακάριοι οἱ πραεῖς, ὅτι αὐτοὶ κληρονομήσουσι τὴν γῆν». Λίγο πιο κάτω, στο Ματθαίου 11, 29 ο Χριστός περιγράφει τον εαυτό Του ως «πρᾷο καὶ ταπεινὸ τῇ καρδίᾳ». Διακρίνει την ταπεινότητα ως προσωπικό Του χαρακτηριστικό. Και πραγματικά είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της πνευματικότητας και η βάση όλων των αρετών, αλλά δεν θα πρέπει ποτέ να συγχέεται με την μετριοφροσύνη, που είναι το στολίδι των πολύπειρων, έξυπνων αλλά ψευδο-πνευματικών καθοδηγών.

«Μακάριοι οἱ πεινῶντες καὶ διψῶντες τὴν δικαιοσύνην, ὅτι αὐτοὶ χορτασθήσονται». Ο Αμώς (8, 11) γράφει τα εξής: «Ἐξαποστελῶ λιμὸν ἐπὶ τὴν γῆν, οὐ λιμὸν ἄρτων οὐδὲ δίψαν ὕδατος, ἀλλὰ λιμὸν τοῦ ἀκοῦσαι τὸν λόγον Κυρίου». Μακάριοι όντως είναι εκείνοι που αισθάνονται αυτή την πείνα και τη δίψα και αρχίζουν την αναζήτησή τους για την Αλήθεια, και την βρίσκουν στον Λόγο Του - Ενσαρκωμένο, Γεγραμμένο και Ζώντα στην Εκκλησία Του.

«Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται». Η παραβολή του αγνώμονος δούλου (Ματθ. 18, 21-35) αποτελεί μια ζοφερή υπενθύμιση ότι θα αντιμετωπισθούμε από τον Θεό όπως έχουμε αντιμετωπίσει κι εμείς τον πλησίον μας. Το έλεος ρέει από τον Θεό προς εμάς και μέσω ημών: θα πρέπει να είμαστε ένα κανάλι ελέους, όχι μια δεξαμενή για δική μας χρήση.

«Μακάριοι οἱ καθαροί τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται». Το υπέρτατο όραμα προορίζεται για αυτούς που έχουν καθαρή καρδιά. Αυτοί και μόνο βλέπουν καθαρά και το όραμα τους καθαρίζει ακόμα περισσότερο, καθώς συνεχίζουν να ατενίζουν Αυτόν στον οποίο αντανακλάται το πλήρωμα της ζωής.

«Μακάριοι οἱ εἰρηνοποιοί, ὅτι αὐτοὶ υἱοὶ Θεοῦ κληθήσονται». Υπάρχουν πολλοί “εραστές της ειρήνης” λίγοι όμως “ειρηνοποιοί”. Η ειρήνη που πραγματοποιείται με οποιοδήποτε τίμημα δεν είναι εκ Θεού, βλέποντας πως κόστισε στον Χριστό το ίδιο Του το αίμα για να κάνει να επικρατήσει ειρήνη μεταξύ του δημιουργήματος και του Δημιουργού. Η ειρήνη είναι πολύτιμη και θυσιαστική, αλλά είναι η ειρήνη του Θεού η πάντα νουν υπερέχουσα, η οποία μετέχει στο συμφιλιωτικό έργο του Χριστού στον σημερινό κατακερματισμένο και πεπτωκότα κόσμο.

«Μακάριοι οἱ δεδιωγμένοι ἕνεκεν δικαιοσύνης, ὅτι αὐτῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν». Οι πραγματικά δίκαιοι δεν μπορούν ποτέ να περάσουν αλώβητοι μέσα από τη ζωή. Ο Κύριός τους διέσχισε την οδό των παθών με χαρά κι έτσι το ίδιο θα πρέπει να κάνουν κι αυτοί. Αλλά αυτοί βαδίζουν στο δρόμο Του, συμμερίζονται τον Σταυρό Του και μετέχουν στη χαρά Του όταν η νύχτα της θλίψης συγχωνεύεται στην αυγή του αιωνίου φωτός.

«Μακάριοί ἐστε ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καὶ διώξωσι καὶ εἴπωσι πᾶν πονηρὸν ρῆμα καθ᾿ ὑμῶν ψευδόμενοι ἕνεκεν ἐμοῦ. Χαίρετε καὶ ἀγαλλιᾶσθε, ὅτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς». Τα κακά πράγματα που ειπώθηκαν εναντίον μας πρέπει να είναι ψεύτικα. Αλίμονό μας αν υπάρχει αλήθεια στις κατηγορίες των εχθρών μας. Αν η συνείδησή μας είναι καθαρή ενώ μας έχουν συκοφαντήσει, θα πρέπει να υποφέρουμε με ευχαρίστηση και να προσευχόμαστε για τους εχθρούς μας, όπως και ο Κύριός μας έπραξε πάνω στο Σταυρό.

Είθε αυτή η Σαρακοστή να μας φέρει πιο κοντά στην εκτίμηση της αληθινής μακαριότητας, όπως Αυτός την βίωσε και την δίδαξε στην επί του Όρους Ομιλία.

+ Αρχιμ. Βαρνάβας Burton
Orthodox Leaflet, Άνοιξη - Καλοκαίρι 1986, No. 79, σσ. 6-7
Μετάφραση: Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας