Οικογένεια Σαλαπάτα

Τον τελευταίο καιρό προσπάθησα και κατάφερα να ανακαλύψω μια πλειάδα ελληνικών οικογενειών, οι οποίες κατοικούν μόνιμα σε διάφορα μέρη του κόσμου, και που το επίθετό τους είναι «Σαλαπάτας», το ίδιο με το δικό μου. Στην προσπάθειά μου αυτή είχα την υποστήριξη και την βοήθεια μιας μεγάλης και διεθνούς εταιρίας, μέσω της οποίας είχα πρόσβαση σε μεγάλα ηλεκτρονικά δίκτυα και διεθνείς πηγές πληροφοριών (όπως το γνωστό και ονομαστό Internet), όπου εκεί έχουν καταγραφεί πολλές πληροφορίες για άτομα και οικογένειες.

Βέβαια αυτό μας θυμίζει λίγο από «ηλεκτρονικό φακέλωμα». Θα πρέπει όμως να τονίσουμε πως αυτό είναι μια δεδομένη πρακτική πια σε πολλές προηγμένες χώρες, στην Αμερική, Ευρώπη, Αυστραλία, ακόμη και στην Αφρική. Η έρευνά μας επεκτάθηκε στις εξής 14 χώρες: Ελλάδα, Η.Π.Α., Καναδά, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Μεγάλη Βρετανία, Ιρλανδία, Αυστρία, Γερμανία, Ελβετία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Νότια Αφρική. Στην Ελλάδα, όπου όπως φαίνεται κατοικεί και η μεγαλύτερη ομάδα Σαλαπαταίων, η έρευνά μας δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Έχω ανακαλύψει -μέσω του ηλεκτρονικού καταλόγου του ΟΤΕ- οικογένειες Σαλαπαταίων στις παρακάτω περιοχές:

Αθήνα: 29 οικογένειες
Ανδρίτσαινα: 1 οικογένεια
Τρίπολη: 1 οικογένεια
Χανιά: 1 οικογένεια

Νομός Αργολίδας: 12 οικογένειες
Νομός Κορινθίας: 8 οικογένειες
Νομός Αττικής: 6 οικογένειες

Νομός Φθιώτιδας: 2 οικογένειες
Νομός Λάρισας: 1 οικογένεια

Μέσα από την έρευνα αυτή ανακάλυψα αρκετές δεκάδες ατόμων και οικογενειών που φέρουν το επίθετο «Σαλαπάτας» και κατοικούν μόνιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Αυστραλία και στην Γερμανία. Όταν συνέλεξα όλα τα στοιχεία (ακριβή ονόματα και διευθύνσεις) αποφάσισα να γράψω σε όλους αυτούς. Έτσι και έκανα. Έστειλα μια επιστολή, κάτι σαν εγκύκλιο γράμμα, στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα, εξηγώντας σε όλους ποιός είμαι και γιατί επικοινωνώ μαζί τους. Οι απαντήσεις ήταν όντως ιδιαίτερα συγκινητικές. Δεν έλαβα βέβαια πολλές απαντήσεις. Ήταν όμως πολύ αντιπροσωπευτικές. Συγγενείς μου, από διάφορα μέρη των Η.Π.Α. και από την Γερμανία, μου απάντησαν πως είχαν μείνει έκπληκτοι και απορημένοι από την επιστολή μου. Είναι αλήθεια πως όλοι είχαμε την αίσθηση ότι πράγματι είμασταν συγγενείς μεταξύ μας, από την πρώτη στιγμή της επικοινωνίας μας.

Κάποιοι μου είπαν πως δεν γνώριζαν πως μπορεί να υπήρχε άλλος «Σαλαπάτας» σ’ ολόκληρο τον πλανήτη. Άλλοι μου έγραψαν για τις δικές τους έρευνες αναφορικά με την ιστορία του ονόματος και της οικογένειάς μας. Άλλοι με έφεραν σε επικοινωνία και με άλλα μέλη της δικής τους οικογένειας. Όλοι θέλουν να με γνωρίσουν προσωπικά. Πολλοί μου είπαν πως θα έλθουν στο Λονδίνο να με επισκεφθούν και να τα πούμε από κοντά. Είναι δεδομένη πραγματικότητα πως η σημερινή ζωή μας δημιουργεί αυτή την αίσθηση της παγκοσμιόηττας και οικουμενικότητας. Αλλά αυτή η συγκεκριμένη επικοινωνία μου πρόσφερε μια προσωπική και ιδιαίτερα συγκινητική βεβαίωση περί τούτου.

Από την ανταλλαγή πληροφοριών που ακολούθησε μεταξύ μας, ανακαλύψαμε πως η οικογένεια «Σαλαπάτα» κατάγεται από την Αρκαδία. Από εκεί οι πρόγονοί μας, για λόγους κυρίως οικονομικούς, ίσως όμως και για άλλους, σκορπίστηκαν σε διάφορα ευφορότερα μέρη της Πατρίδας μας, όπως στην Αργολική πεδιάδα, στην Κορινθία και στην Εύβοια. Η κίνηση αυτή πραγματοποιήθηκε πριν από αρκετά χρόνια, ίσως και πριν από αρκετές γενεές. Το πότε ακριβώς, δεν είναι σήμερα γνωστό. Δεν είναι επίσης γνωστό εάν όντως υπάρχει ακριβής εποχή μετανάστευσης, ή εάν η μετανάστευση αυτή έγινε σε διάφορες εποχές, με διαφορετικά κριτήρια την κάθε φορά.

Η πιο όμορφη ιστορία που έμαθα, από έναν Σαλαπάτα που κατοικεί στην Γερμανία, και αφορά την ίδια την ιστορία της οικογένειάς μας, έχει ως εξής:

«Οι Σαλαπαταίοι κατοικούσαν στις αρχές του 19ου αι. στο ηρωϊκό Σούλι. Ήταν πολλά αδέλφια κι είχαν και μια αδελφή. Την αδελφή αυτή την βίασαν οι Τούρκοι και τα αδέλφια της για εκδίκηση έσφαξαν όλους τους κατοίκους ενός κοντινού τούρκικου χωριού. Τότε τους επικήρυξε ο Αλή-Πασάς κι εκείνοι διωγμένοι έφθασαν στην Αρκαδία. Εκεί εργάζονταν ως μπαλωματήδες. Έβγαιναν γύρω στα χωριά φωνάζοντας: "παπούτσια να μπαλώ". Όπου εύρισκαν εύφορα μέρη και όμορφες κοπέλλες, παντρεύονταν, και έμεναν μόνιμα εκεί. Έτσι σκορπίστηκαν και κατέληξαν σε διάφορα πεδινά μέρη».

Αυτή η όμορφη ιστορία μοιάζει θάλεγε κανείς με παραμύθι, από εκείνα που λέει ο παππούς με νοσταλγία στα εγγονάκια του. Όμως έχει και ιδιαίτερη σημασία για εμάς τους Σαλαπαταίους, αφού μας ενώνει με ένα σπουδαίο τμήμα της ένδοξης Ελληνικής Ιστορίας μας.

Έχω επίσης ακούσει και για κάποιο συνοικισμό «Σαλαπαταίων», που βρίσκεται κάπου κοντά στην Τρίπολη. Αυτή την πληροφορία δυστυχώς δεν κατέστη δυνατό -μέχρι την στιγμή αυτή- να την εξακριβώσω.

Δεν έχω επίσης εξακριβώσει την ακριβή ετυμολογία του ονόματος «Σαλαπάτας». Μέχρι σήμερα δεν έχει εκφρασθεί καμμιά επίσημη ιστορική γνώμη, παρότι κάποιος Σαλαπάτας, που κατοικεί μόνιμα στην Αθήνα, αλλά η οικογένειά του κατάγεται από την Αρκαδία, ενώ έχουν μείνει αρκετά χρόνια και στο Άργος (για λόγους επαγγελματικούς), μου έγραψε δύο ετυμολογικές ερμηνείες που είχε ακούσει από την γιαγιά του. Σύμφωνα με την πρώτη, το εν λόγω επώνυμο προέρχεται από εκείνους που «πατούν τη σάλα» (το «σαλόνι» του σπιτιού δηλαδή). Η άλλη ερμηνεία αναφέρεται σε κάποιον αγωνιστή του 1821, ο οποίος ήταν ένα από τα πρωτοπαλλήκαρα του Κολοκοτρώνη. Αυτός, λοιπόν, έσωσε κάποτε την ζωή του αρχηγού του, σε κάποια συμπλοκή με τους Τούρκους, μπαίνοντας με αποφασιστικότητα στην μάχη και «τσαλαπατώντας» τους εχθρούς με το άλογό του. Έτσι του δόθηκε το παρωνύμιο «Τσαλαπάτας» που αργότερα έγινε «Σαλαπάτας» και καθιερώθηκε ως επίθετο.

Πάντως, η αρχή για την έρευνα της ιστορίας της οικογένειάς μας έχει ήδη γίνει. Τα θεμέλια έχουν ήδη μπει. Τώρα, ίσως και κάποιοι άλλοι να εμπνευσθούν και να επιθυμήσουν να ασχοληθούν με το θέμα αυτό, που φαίνεται πως εμπεριέχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οψόμεθα!