Tuesday, 14 January 2025

A slave in Bristol and a Roman General

 
Scipio was a black slave who died aged 18 in 1720. His grave is in Henbury churchyard, Bristol (about 2 miles from Westbury, on the edge of the Blaise estate). I walked there one day recently and took these photographs.
 

His grave has these two charming headstones.
 
Clearly the owner of the slave had had a classical education as would have been the norm for men of his class at that time.
 

The slave was named after Scipio Africanus, a Roman General (White bust without nose).
 
There is much to admire in Scipio the General; he returned the girl he was offered as a prize of war to her father and returned the ransom the father had paid. He was in a position to carry out atrocities at Carthage but didn't and let their defeated leader retain some power. This was very much also the style of Alexander the Great.
 

My following poem tells the story of the General's life and also describes his own grave - such a contrast to the slave's.
 
Scipio Africanus
Publius Cornelius Scipio
 
INGRATA PATRIA
NE OSSA QUIDEM HABEBIS
 
When offered, as a prize of war,
A girl betrothed to a local chieftain,
He spurned the beauty and returned
Intact both her and her father’s ransom.
 
A General at twenty; at thirty, Consul;
Conqueror of Hispania;
Victor of Hannibal at Zama –
Whence the agnomen Africanus.
 
Though Carthage lay at his mercy,
He declined to raze the city
And allowed his noble foe to continue
As Sufet of the Council.
 
The Populus Romanus clamoured:
Make Scipio Africanus
Consul for Life and Dictator.
He demurred and retired to Liternum.
 
Then war broke out with the Seleucids.
Shaking off his life of ease,
Scipio roused himself, went out
And routed Antiochus at Magnesia.
 
But, in espousing the mores of Graecia,
He was judged unsound and unreliable.
Envious of his successes, Cato
Brought groundless charges.
 
Done with Rome, Scipio went back home
And instructed his tombstone be inscribed  
 
UNGRATEFUL FATHERLAND
YOU SHALL NOT EVEN HAVE MY BONES
 
Such a modest tomb, it has not been found.
 
Richard Devereux

Monday, 13 January 2025

Ως το τελευταίο μας βήμα...


Ένα παράσχου Κύριε, που πρέπει τα χείλη και η φωνή της ψυχής να βροντοφωνάζει… 


Ακούγαμε τις προάλλες, ένα από τα δόξα τω θεώ σε αφθονία, ηχογραφημένα κηρύγματα του Θείου λόγου, από τον Χρυσόστομο των ημερών μας, Άγιο γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο, πάνω στην ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας. Ομιλίες που αλλάζουν ζωές, πορείες, και προσανατολισμούς… Περιέγραφε, ή μάλλον καλύτερα προσομοίαζε, την διαδρομή της πνευματικής ζωής ενός ανθρώπου, σαν μία περίοδο σποράς, ωρίμανσης, ανθοφορίας και καρποφορίας, θέλοντας να τονίσει, πως η μετάνοια και η πνευματική ζωή, δεν είναι μία έννοια, αλλά μια διαρκής κατάσταση. Σίγουρα τούτη τη στιγμή, θα έρθει ο πονηρός, να ψιθυρίσει στο αυτί μας:  Μέσα είσαι! Θα μας θυμίσει έπειτα, χρόνους πολλούς μέσα στην Εκκλησία, στην Εξομολόγηση, στην Θεία Κοινωνία, στα δάκρυα, στις μετάνοιες, στην ελεημοσύνη, στη διακονία του πλησίον, στους κύκλους της Αγίας Γραφής, στις ομιλίες στα προσκυνήματα, στα κομποσκοίνια, στα ακοίμητα καντήλια, στα φροντισμένα προσκυνητάρια, στις νουθεσίες, στις εκπομπές, στις συναντήσεις μας με Αγίους, στα καλά λόγια που ακούσαμε από εκείνους… Κάθε φορά από ένα τέτοιος λογισμός σου έρχεται αδελφέ μου, ταλαίπωρε εαυτέ μου, εσύ να βάζεις στο μυαλό σου δυο σκέψεις:  Χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών και έπειτα την απάντηση του Αγίου Αντωνίου, του καθηγητή της ερήμου, μόλις και εκείνου ο διάβολος του ψιθύρισε, βλέποντάς τον να φεύγει με το… express του Παραδείσου για την Άνω Ζωή, την ατελεύτητη…
 
Μου ξέφυγες, με νίκησες Αντώνιε! Όχι ακόμα! του είπε, ρίχνοντάς του την χαριστική βολή, με το μέγιστο όπλο του φωτός, που καίει τους δαίμονες, την ταπείνωση!  Μόνο μόλις μπήκε μέσα στον Παράδεισο, ο Μέγας Αντώνιος είπε:  Τώρα ναι,  με την χάρη του θεού σε νίκησα!  Ως τα τέλη λοιπόν, όλα παίζονται! Για λογαριάστε, πόσο θα αναθεωρήσουμε, αν αυτό κατανοήσουμε!  Κανέναν, μα κανέναν απολύτως και πρωτίστως τον εαυτό μας, ούτε θα δικαιώνουμε, αλλά ούτε και θα καταδικάζουμε, ακόμα και αν όλα είναι πρόδηλα ενώπιόν μας, ακόμα και αν για κάποιον μίλησε με καλά λόγια ένας σύγχρονος Άγιος ή γράφτηκε κάτι επαινετικό ή και αρνητικό πριν από χρόνια, αυτό δεν αποτελεί κριτήριο ούτε για δικαίωση, ούτε για καταδίκη, αλλά ούτε και για μία ολέθρια, ας το προσέξουμε αυτό κυρίως της μέρες μας αδελφοί μου αμνήστευση… Τη στιγμή εκείνη, που ακούγεται και βρίσκεται σε πλησμονή μέσα στις καθημερινές ακολουθίες της Μάνας Εκκλησίας, αυτή η δέηση προς τον Κύριο. Χριστιανά τα τέλη της ζωής ημών… Λίγο πριν έχει ακουστεί και μία συναφέστατη επίσης δέηση: Τον υπόλοιπον χρόνον της ζωής ημών… Από εκείνο το παράσχου Κύριε, έως ην στιγμή που ο Κύριος θα αποφασίσει, ως Κυριεύων το τέλος μας το επίγειο,  σε αυτόν τον άγνωρο χρόνο που απομένει, έχουμε μπροστά μας αγώνα. Το έχουμε ξαναπεί και να μας συγχωρέσετε την παλιλογία. Κάθε μέρα που ξημερώνει, πρέπει να επικαιροποιούμε με τις πράξεις μας και το βίωμά μας, την Ορθόδοξη πίστη μας. Οι πράξεις  και το βίωμα του χθες δεν αμνηστεύουν το σημερινό λοξοδρόμημα, την σημερινή βλασφημία της πίστης, το ανοίκειο, το θεοστυγές, το κακόδοξο, το αιρετικό, το αρνησίχριστο και αντίχριστο.
 
Το, όχι ακόμα, του Αγίου Αντωνίου, ας φωτίσει της μετανοίας τον δρόμο, ως το τελευταίο μας βήμα.
 
Νώντας Σκοπετέας

Sunday, 12 January 2025

Γνωμικά του Πυθαγόρα

 
O Πυθαγόρας, ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός και φιλόσοφος, άφησε ανεξίτηλο σημάδι στους τομείς των μαθηματικών και της φιλοσοφίας.
 

Τα 15 γνωμικά σοφίας του Πυθαγόρα, που όλοι οφείλουν να γνωρίζουν, είναι τα παρακάτω:
 
"Ελεύθερον αδύνατον είναι τον πάθεσι δουλεύοντα και υπό παθών κρατούμενον." - Είναι αδύνατο να θεωρείται ελεύθερος αυτός που είναι δούλος στα πάθη του και κυριαρχείται από αυτά.
 
"Ου τα πάντα τοις πάσι ρητά." - Δεν μπορούν να ειπωθούν όλα σε όλους.
 
"Χρη σιγάν ή κρείσσονα σιγής λέγειν." - Πρέπει να σωπαίνεις ή να λες κάτι καλύτερο από τη σιωπή.
 
"Θανέειν πέπρωται άπασι." - Είναι γραφτό σε όλους να πεθάνουν.
 
"Αρχή πολιτείας απάσης νέων τροφά." - Θεμέλιο κάθε πολιτείας είναι η ανατροφή των νέων.
 
"Μη εν πολλοίς ολίγα λέγε, αλλ’εν ολίγοις πολλά." - Να μη λες με πολλά λόγια λίγα πράγματα, αλλά με λίγα λόγια πολλά.
 
"Πάντα κατ’ αριθμόν γίγνονται." - Τα πάντα γίνονται σύμφωνα με αριθμούς.
 
"Καρδίαν μη εσθίειν." - Μην τρως την καρδιά σου (μη στεναχωριέσαι).
 
"Σιγάν την αλήθειαν, χρυσόν εστι θάπτειν. "- Να κρύβεις την αλήθεια είναι σαν να θάβεις χρυσάφι.
 
"Kαὶ θεοὺς μὲν δαιμόνων προτιμᾶν." - Να τιμούμε περισσότερο τους θεούς παρά τους δαίμονες.
 
"Εν οργή μήτε τι λέγειν μήτε πράσσειν." - Πάνω στην οργή σου ούτε να λες ούτε και να κάνεις.
 
"Πράττε μεγάλα μη υπισχνούμενος μεγάλα." - Αντί να υπόσχεσαι μεγάλα πράγματα καλύτερα να τα κάνεις.
 
"Μη φορείν στενόν δακτύλιον." - Μη δεσμεύεσαι και μη δυσκολεύεις τη ζωή σου.
 
"Μη επτοήσθαι περί τας επιθυμίας, αλλ’ ολιγώρως έχειν." - Να μη σε κυριεύει η επιθυμία, αλλά να αδιαφορείς γι’ αυτές.
 
"Λόγιζε προ έργου." - Να σκέφτεσαι πριν κάνεις κάτι.

Saturday, 11 January 2025

Λίμνες στην Παλαιστίνη

 
Στην Παλαιστίνη υπάρχουν δύο λίμνες, η λίμνη της Γαλιλαίας και η Νεκρά θάλασσα.
 

Το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι, ότι δέχονται και οι δύο τα νερά του ποταμού Ιορδάνη.
 
Αλλά η Γαλιλαία δέχεται τα νερά και τα αφήνει να φύγουν προς το Νότο.
 
Η Νεκρά Θάλασσα δέχεται τα νερά του Ιορδάνη και τα κρατάει για τον εαυτό της.
 
Στη Γαλιλαία υπάρχει υπέροχη ζωή μέσα στην λίμνη και γύρω από αυτήν.
 
Στη Νεκρά δεν υπάρχει ίχνος ζωής.
 
Η Νεκρά Θάλασσα δείχνει συμβολικά τι συμβαίνει όταν κάποιος κρατάει πράγματα για τον εαυτό του.
 
Να δέχεσαι και να προσφέρεις.
 
Αυτό είναι το μυστικό για να έχεις πληρότητα ζωής...
 
Αρχιεπίσκοπος Τιράνων Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιος

Friday, 10 January 2025

Εορτή Αγ. Γρηγορίου Νύσσης

 
Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, ένας από τους τρεις μεγάλους Πατέρες της Καππαδοκίας, γεννήθηκε περίπου το 335 μ.Χ. και ήταν αδελφός του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου. Ένας από τους πιο σημαντικούς θεολόγους και φιλοσόφους της πρώιμης Εκκλησίας, υπήρξε δυναμικός υπερασπιστής της Ορθοδοξίας και της θείας φύσης του Χριστού. Το έργο του έχει σημαντική επιρροή στην ανάπτυξη της χριστιανικής σκέψης, ιδίως στον τομέα της Τριαδικότητας και της φύσης του ανθρώπου. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, υπηρέτησε ως Επίσκοπος Νύσσης και συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση των θεολογικών αποφάσεων στις Οικουμενικές Συνόδους.
 

Η θεολογία του Αγίου Γρηγορίου είναι γεμάτη με διδάγματα για την πνευματική ανέλιξη του ανθρώπου και τη σχέση του με τον Θεό. Ένας από τους σημαντικότερους τομείς του έργου του είναι η έννοια της «θεώσεως», δηλαδή της αέναης πορείας του ανθρώπου προς τον Θεό. Η αγάπη για τη γνώση και η διαρκής αναζήτηση της αλήθειας αποτελούν κεντρικά σημεία στην διδασκαλία του, η οποία συνέβαλε στην καλλιέργεια της θεολογικής σκέψης και του πνευματικού βίου στην Εκκλησία. Ο Άγιος Γρηγόριος θεωρείται επίσης υπεύθυνος για τη συγγραφή αρκετών έργων που επηρέασαν τη θεολογική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, και η μνήμη του τιμάται κάθε χρόνο στις 10 Ιανουαρίου.

Thursday, 9 January 2025

Αλεξανδρέττα

 
Μέσα στο ντουλαπάκι της δισκοθήκης, στο επάνω ράφι, βρήκα μερικές ταινίες μαγνητοφώνου, στύλ δεκαετίας του ’60. Στις ετικέτες, μισοξεκολλημένες απο την πολυκαιρία, τα γράμματα του μπαμπά μου, <<Στο Bostan sokak, Στο Γερμανικό, Mε τα Αηδόνια, Η Νίκη πιάνο, Ο Σταυρίκος της Αιμιλίας, κιθάρα: Ροσινιόλ / Αυτή την μέρα που είναι η γιορτή σου, Εξέδυσάν με τα ιμάτια μου...>>. Κατάφερα να βρω κάποιον να μεταφέρει μιά ταινία σε ένα σύγχρονο CD.
 

Ο Σταυρίκος ήταν ο γιός της κυρίας Αιμιλίας και του κυρίου Αντρέα  που οι γονείς μου είχαν γνωρίσει στην Αλεξανδρέττα όταν πήγαν νιόπαντροι. Εκεί ήταν και ο κ. Μανώλης με την κ. Ελένη, αδελφός και νύφη του κ. Αντρέα. Στην παρέα βρέθηκαν το ζευγάρι του κ. Σίμου και της κ. Σοφίας, το ζεύγος κ. Βασιλάκη και κ. Μαρίκας. Εκτός από τον Σταυρίκο που ήταν πολύ μικρός, άλλα παιδιά δεν υπήρχαν, νιόπαντρα τα ζευγάρια γαρ. Γαλλομαθείς, για αυτό φυσικά βρήκαν δουλειά στην Αλεξανδρέττα οι άντρες. Ο μπαμπάς μου, ίσως να γνώριζε τον κ. Αντρέα  από τα Αμελέ Ταμπουρού, νομίζω πως τον πήρε το μάτι μου σε μιά φωτογραφία ανάμεσα στους άλλους στρατιώτες / εργάτες.
 
Ζούσαν ο ένας δίπλα στον άλλο, μέσα σε μιά αυλή με χουρμαδιές, πορτοκαλιές και όλα τα καλά του Θεού, με την μανταμ Εντβιζ νοικοκυρά και τον μονσιό Χρήστο, που μόνο Γαλλικά μιλούσαν, σύζυγό της, να τους προσέχει και να προσέχει τους χουρμάδες και τα πορτοκάλια με τα οποία μαστόρευε γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, πορτοκαλόπιτες και χουρμαδόπιτες, χοσάφια, liquor και Χαλεπλίδικες συνταγές. Μετρούσε και ξαναμετρούσε τα οπωρικά και απ’ το μέτρα-μέτρα έχανε τον λογαριασμό. Δεν τον έχανε μόνο από τον μέτρημα αλλά και από τις αταξίες που έκαναν τα νεαρά ζευγάρια και έβαζαν χέρι πότε-πότε στα λαχταριστά φρούτα. Τσιμουδιά όλοι. Μια μέρα που ο Σταυρίκος έφαγε δυό-τρεις ξυλιές από μιά ανδραγαθία που έκανε, πήγε με κλάματα στην μαντάμ Εντβιζ και τους μαρτύρησε, <<voila, bak madam Edwiz>>! Βέβαια εξυπακούεται πως έφαγε και μερικές άλλες ξυλιές παραπάνω στα μαλακά.
 
Λίγο παρακάτω ήταν ο θείος Μόρφης, εξάδελφός της μαμάς μου, με την θεία Αθανασία και τα παιδιά τους, την Νίτσα και τον Γιαννάκη και παραπέρα, ο Δημητρός που ήταν ψάλτης (σίγουρα ήταν με τον μπαμπά μου στα Αμελέ Ταμπουρού) ο οποίος παντρεύτηκε την Κατίνα στην Εκκλησία του Πέτρου και Παύλου με Ιερέα τον Πατ. Κύριλλο (που ζύμωνε τις Λειτουργιές για την Εκκλησία) και την μαμά μου κουμπάρα. Παρανυφάκια, η Νίτσα και ο Γιαννάκης, μάλλον αυτός κρατούσε τις λαμπάδες. Περνούσαν καλά και από ό,τι έλεγαν, στο περιβόλι υπήρχε μιά χαβούζα, μικρή-μεγάλη δεν νομίζω να μ' είχε πει κανείς, που έριχναν μέσα τα καρπούζια και τα καβούνια για να διατηρούνται δροσερά, και τα βράδια μαζευόντουσαν γύρω της, με μαντολίνα και κιθάρες και το έριχναν στο τραγούδι και στις καντάδες. Ετσι ο Σταυρίκος γνώρισε την κιθάρα και η μητέρα μου που τον τρελαινόταν και αυτός ήταν κολλημένος επάνω της, κατάφερε να του φτιάξει μιάν από χαρτόνια και εφημερίδες, με αυτήν κοιμόταν και με αυτήν ξυπνούσε.    
 
Κάποτε όλοι τους άφησαν την πόλη που ίδρυσε ο Μεγαλέξανδρος, τον Άγιο Πέτρο και γύρισαν στην Πόλη, γέννησαν παιδιά, εξακολούθησε η φιλία των ζευγαριών και τα παιδιά και εγώ μαζί, συνέχισαν την φιλία που γέννησε η Αλεξανδρέττα. Ο Δημητρός που ήταν ψάλτης έγινε Διάκος, καλλίφωνος όπως ήταν έγινε Παπάς πολύ αργότερα, την Κατίνα την φώναζα θεία και ο Δημητρός από θείος που άρχιζα να τον φωνάζω, στα καλά καθούμενα, έγινε Πάτερ. Είναι για να μην μπερδεύεται κανείς;
 
Το μεράκι της κιθάρας έμεινε στον Σταυρίκο και έψαλλε στο Αναλόγιο. Το <Ροσινιόλ>, το τραγούδι που σύνθεσε λόγια και μουσική ο Σταυρίκος για κάποια Γιορτή της μητέρας, για την μαμά του, <Αυτή την μέρα που είναι η γιορτή σου, η φύσις όλη θα χαμογελά και εγώ μαζί της, θα σου πω <<θυμήσου στιγμές ωραίες και όλα θα παν καλά...>>, και το <Εξέδυσάν με τα ιμάτια μου...>, τραγουδήθηκαν και για ενθύμιο μαγνητοφωνήθηκαν στο μαγνητόφωνο GRUNDIG του μπαμπά μου, στο Bostan Sok, no 9, στον δρόμο που οδηγούσε στο Αγίασμα του Αη Γιάννη, στα Θεραπειά, στο σπίτι μας. Ηταν μερικές μέρες πριν η οικογένεια του κ. Αντρέα πάρει την άγουσα προς το Μοντρεάλ του Καναδά και ήρθαν να μας αποχαιρετήσουν.
 
Ήταν η εποχή που ο Ρωμιόκοσμος της Πόλης <έπαιρνε των ομματιών>, μάζευε όσα μπορούσε, άφηνε τα πιό πολλά πίσω και έφευγε. Αεροπλάνα και βαπόρια, βαλίτσες  δερμάτινες και μή, μπαούλα, τραίνα, αγκαλιές φιλιά, ώρα καλή και στο επανειδείν...
 
Στην αρχή αλληλογραφούσαν συχνά, μετά πέρασε ο καιρός και τα γράμματα αραίωσαν. Κάποτε σταμάτησαν, C'est la vie έλεγε ο μπάμπάς μου. Φιλοσοφούσε συχνά με αυτό. Το Saint Benoit στο Karakoy με τους Φρέρηδες, βλέπετε.
 
Με τον χρόνο που φεύγει και όταν το βάλει στον νου του, σταματημό δεν έχει, έφυγαν οι μεγαλύτεροι. Πρόωρα και δίχως ένα γειά, έφυγαν και δυό από τους μικρότερους, για το ταξίδι δίχως επιστροφή, με one way ticket. Γιατί τόση βιασύνη βρε παιδιά;
 
Ο Άγιος Πέτρος έπαθε ζημιές μεγάλες στον φονικό σεισμό από ότι έμαθα. Σκέφτηκα τις χουρμαδιές και τις πορτοκαλιές στην αυλή της μαντάμ Εντβιζ, τη χαβούζα και τη συντροφιά της Αλεξανδρέττας, με τα Γαλλικά και το <βουαλά> του Σταυρίκου και τις ξυλιές που ξανάφαγε και χαμογελώ σαν να βλέπω την παράσταση. <Πριν γεννηθείς εσύ>, έλεγε η μαμά μου και με έπιανε το παράπονο... <Άστο το παιδί>, έλεγε η πανταχού παρούσα γιαγιά μου. 
 
Νίκη Beales
Ιανουάριος 2025
Buckingham, Αγγλία

Wednesday, 8 January 2025

Χειμωνιάτικο ηλιοβασίλεμα

 
Το χειμωνιάτικο ηλιοβασίλεμα, που παρακολούθησα και κατέγραψα με την κάμερα, στο Kingswood Park του Ανατολικού Bristol, φέρει σίγουρα την αίσθηση μιας μαγευτικής και ήρεμης στιγμής. Η καθαρότητα του ουρανού, τόσο σπάνια στις χειμερινές μέρες, επιτρέπει τα χρώματα να λάμψουν με ένταση και ποικιλία. Ο συνδυασμός του πορτοκαλί, του ροζ, του μωβ και του χρυσού στον ορίζοντα δημιουργεί μια εντυπωσιακή αντίθεση με τις πιο ψυχρές αποχρώσεις του χειμώνα.
 

Η φύση φαίνεται να αναστενάζει στον τελευταίο ήλιο της ημέρας, με τη γαλήνη της στιγμής να ενισχύεται από την ηρεμία του τοπίου. Είναι σαν μια μικρή όαση, όπου το ηλιοβασίλεμα προσφέρει μια τελευταία δόση ζεστασιάς πριν τη νύχτα, που έρχεται με τη δροσιά του χειμώνα.