Monday 30 August 2021

Θερινές ἀθάνατες μνῆμες…

 
Σκφτεσαι τοτη τν ρα κποιο θεριν, δροσερ πομεσμερο. πομεσμερο εεργετικ, π κενα, δηλαδ, τ παραδεσια κληματιαν πομεσμερα, πο μετ τ μεσημεριαν συχα, τν ποα λκνιζε παλ τ μοντονο τραγοδι το τζτζικα κα τ θρϊσμα τν φλλων τς κληματαρις π τ μελτμι τ πελαγσιο, μφανζονταν στ μικρ χωρι, γι ν προετοιμσουν τ χωρικ γι τν περχμενη τ νχτα.
 
ν᾿ π᾿ ατ τ πομεσμερα βλπεις κα τρα ν προβλλεται στν θνη το χρνου· κποιου χρνου τς δεκαετας το 1950.
 
ταν καθισμνες ο γιαγις μφιθεατρικ στ σκαλοπτια το σπιτιο το μπαρμπα Βαρσαμ το Πολζου, πναντι π τ Κοινοτικ Γραφεο κι πλεκαν στ δροσι κουβεντιζοντας. Πσες ταν δ θυμσαι. σως ν ταν μως τρες- τσσερες, φορντας τς ρχοντικς φουστνες, μιλοσαν περιμνοντας νρθει τ βρδυ, γι νά νετρουν.
 
Ττε λοιπν ταν πο παρουσιστηκαν δυ τρες πισκπτες, πο παραθριζαν στ νησ κα θερησαν καλ ν περιηγηθον τοτο τ πομεσμερο τ χωρι μας. Θυμσαι πολ καλ τς περιποισεις τν ντπιων, πως τος κερσουν γλυκ κα δροσερ νερ φερμνο π τ βρση το χωριο.
 
Ο ξνοι πρσεξαν τς γιαγις πο συνχιζαν τ πλξιμο κα τν κουβντα τους. Προθυμοποιθηκαν ν τς φωτογραφσουν. κενες δχτηκαν. Κα ττε πρσεξες πς ο ξνοι διναν σημασα σ λεπτομρειες το καθημερινο μας βου, -ατ τ συνειδητοποησες ταν ργτερα διάβασες κα περιηγητικ κιμενα- πργμα ντελς φυσικ κι ατονόητο γι μς, πο δν μς ντυπωσαζε διλου.
 
ραγε, σκφτεσαι στερ᾿ π πενντα περπου χρνια, πο ν βρσκεται κενη φωτογραφα, κενη δισωση μις κα μνης στιγμς π τν βο κα τν μχη κποιων γνωστων καθημερινν νθρπων;  Πο χθηκε, γιατ καταστρφηκε ατ τ τεκμριο ζως κα παρουσας κενου το μικρο μλου τν γυναικν το χωριο;
 
σες φορς δ μετνοιωσα πο, ταν βρκα μι σειρ π φωτογραφες σ παλι, ρειπωμνο σπτι το Κτω Χωριο, τς φησα, μλλον ν καον, γιατ φοβθηκα μήπως θεωρηθ ερσυλος, κλφτης κα καταπατητς τς ξένης περιουσας! π τ μι μερι νοιθω κανοποηση πο  δν ποξνωσα ατ τ λικ π τν στα του, μως π τν λλη, ταν μαθα τι πουλθηκε τ σπτι, πικράθηκα, γιατ κατλαβα τι χθηκαν μαζ μ τς μνμες πο κρατοσαν συντροφι στ ρεπια ατ κα ο εκνες κενες π κποιο καιρ, πο ν κα μοιζει γι βαλσαμωμνος ν τοτοις εναι κα παραμνει πντα ζωντανς κα τοιμος ν φεγγοβολσει ναστανοντας θμησες κα πρσωπα, πως το σιταριο ο σπροι...).
 
π. Κ.Ν. Καλλιανός

Thursday 26 August 2021

Ο Άγγελος των μαχαιριών



Η εικόνα της παρούσας ανάρτησης παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο γλυπτό, που ονομάζεται Άγγελος των μαχαιριών και έχει κατασκευασθεί από 100.000 μαχαίρια, τα οποία είχαν κατασχεθεί από τη Βρετανική Αστυνομία.
 
Τα μαχαίρια αυτά παραδόθηκαν από 43 αστυνομικά τμήματα του Ηνωμένου Βασιλείου στο Βρετανικό Κέντρο Σιδηρουργίας.
 
Το εν λόγω καλλιτέχνημα το δημιούργησε ο γλύπτης Alfie Bradley. Μάλιστα του πήρε δύο χρόνια για να το ολοκληρώσει. Έχει ύψος 27 πόδια και ζυγίζει 3,5 τόνους.
 
Ο Άγγελος αυτός  μεταφέρεται και εκτίθεται από πόλη σε πόλη σε όλη τη χώρα. Έχει δε αναγνωριστεί ως εθνικό μνημείο εναντίον της βίας και επίθεσης παντός είδους.
 
Εμείς είδαμε και φωτογραφίσαμε πρόσφατα τον πρωτότυπο αυτόν Άγγελο έξω από τον πανέμορφο Αγγλικανικό Καθεδρικό Ναό της ιστορικής πόλης του Hereford.

Wednesday 25 August 2021

Καπετάν Αντώνης Οικονόμου

 
Ο  αδικημένος εθνομάρτυρας
 

Ο Υδραίος πλοίαρχος Αντώνης Γιάννη Οικονόμου (1785-1821) είναι ένας από τους αδικημένους εθνομάρτυρες της Επανάστασης του 1821. Εκτελέστηκε  με εντολή  Υδραίων προεστών.  Ο Οικονόμου μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, είχε συνάντηση και συνεργασία με τον Παπαφλέσσα τον Δεκέμβριο του 1820 και είχε μυήσει σε αυτήν πολλούς Υδραίους.
 
Ο Ακαδημαϊκός, ιατρός, ιστοριοδίφης και επί 27 χρόνια Δήμαρχος Ύδρας Αντώνιος Λιγνός ανακοίνωσε σε δημόσια συνεδρίαση της Ακαδημίας Αθηνών, ότι στις 27 Μαρτίου 1821 ο Οικονόμου, χωρίς την έγκριση των προεστών του νησιού, δια κωδωνοκρουσιών κάλεσε τους Υδραίους να πάρουν τα όπλα και να πολεμήσουν υπέρ της ελευθερίας τους. Καθαίρεσε και εκδίωξε τον αντιπρόσωπο της τουρκικής εξουσίας Νικόλαο Κοκοβίλα, και ανέλαβε τη διοίκηση του νησιού.  (Βλ. σχ. «Αντώνης Γιάννη Οικονόμου, ο πρωτεργάτης της Υδραϊκής Επαναστάσεως του 1821», Εκδ. «Φωνής της Ύδρας», Επιμ. Χρήστου Ι. Χριστοδούλου, Β΄ Έκδοση, 1999, σελ. 12-14).
 
Ο Αντ. Λιγνός στην ίδια ανακοίνωσή του ανέφερε ότι στις 29 Μαρτίου 1821 ο Οικονόμου διενήργησε έρανο για την παρασκευή και εξοπλισμό στόλου  και συνέλεξε 32.000 ισπανικά τάλιρα και 6.400 αγγλικές χρυσές λίρες. Με το μεγάλο αυτό ποσό  μετέτρεψε   εμπορικά πλοία σε πολεμικά. Υπό την πίεση των επαναστατημένων Υδραίων και λόγω της γενικευμένης εξέγερσης των Ελλήνων 56 προεστοί του νησιού, μεταξύ των οποίων και των φημισμένων οικογενειών Κουντουριώτη, Τσαμαδού, Τομπάζη, Κριεζή και Βώκου (Μιαούλη), στις 31 Μαρτίου 1821, με δήλωσή τους αναγνώρισαν τον Οικονόμου ως πληρεξούσιό τους και διοικητή του νησιού:
 
«Δηλοποιείται δια του παρόντος κοινού ενσφραγίστου και ενυπογράφου γράμματος, ότι συνελεύσεως γενομένης δια την καλήν σύστασιν της πατρίδος μας, εκρίναμεν άξιον να αναδεχθή την φροντίδα της διοικήσεως τον τιμιώτατον συμπατριώτην μας κύριον καπετάνιον Αντώνιον Οικονόμου, τω οποίω δίδομεν πάσαν πληρεξουσιότητα εις το να διοική μετά των κατά καιρόν ψηφισθέντων προεστών προκρίτων κάτωθεν υπογεγραμμένων την πολιτείαν ταύτην, κρίνων και ανακρίνων πάσαν επιτυχούσαν υπόθεσιν πολιτικήν τε και εμπορικήν». (Από έγγραφο αριθμ. 18.067 του Ζ΄ Τόμου Ιστορικού Αρχείου Ύδρας, που βρίσκεται στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρία).
 
Την 15η Απριλίου 1821 έγινε Δοξολογία στην Ύδρα παρόντων του Οικονόμου και των προκρίτων του νησιού, με την οποία η τοπική Εκκλησία ευλόγησε την Επανάσταση. Ο Οικονόμου και οι πρόκριτοι σε προκήρυξή τους έγραψαν: «Εν ονόματι του Παντοκράτορος. Το Ελληνικόν Έθνος βεβαρυμένον να αναστενάζη υπό τον σκληρόν ζυγόν απεφάσισε να αγωνισθή δια την ελευθερίαν του...». Ο Οικονόμου στις 18 Απριλίου 1821 με διακήρυξή του  προς τους νησιώτες του Αιγαίου τόνισε πως η Επανάσταση γίνεται «δια την πίστιν και την πατρίδα».
 
Η άμεση ανάληψη  εθνικών πρωτοβουλιών από τον  Οικονόμου και η εκ μέρους του εμφάνιση εξαίρετων ηγετικών προσόντων  εξήψαν το μέχρι θανάτου προς αυτόν μίσος των Υδραίων προεστών. Δεν μπορούσαν να αντέξουν την έναντί τους κυριαρχική του θέση, αυτού που δεν ήταν ούτε πλούσιος, ούτε κοινωνικά ισχυρός όπως ήσαν αυτοί. Υπέγραψαν με το χέρι τους το έγγραφο ότι τον αναγνώριζαν διοικητή του νησιού, λόγω της λαϊκής υποστήριξης που απολάμβανε, αλλά όχι με την καρδιά τους. Όπως γράφει ο Ι. Χριστοδούλου «πριν ακόμη στεγνώσει η μελάνη είχαν αρχίσει να συνωμοτούν σε βάρος του» (Δες πρ.«Αντώνης Γιάννη Οικονόμου..», Έκδ. «Φωνής της Ύδρας», Β΄ Έκδ.,1999, σελ. 30).
 
Λίγες ημέρες μετά την υπογραφή της προκήρυξης, στις 12 Μαΐου 1821, όταν οι Υδραίοι είχαν βγει με τα καράβια τους και πολεμούσαν τους Τούρκους, οι μπράβοι των προεστών επιχείρησαν να τον δολοφονήσουν. Ο Οικονόμου  μαζί με τον γιό του και λίγους πιστούς του Υδραίους προσπάθησε να αναχωρήσει από το νησί για να μη χυθεί αίμα. Όμως συνελήφθη και φορτώθηκε σε καΐκι για να τον πάνε δήθεν απέναντι, στην Πελοπόννησο, αλλά στην αλήθεια να τον εκτελέσουν κατά τον πλουν...
 
Το πλήρωμα του σκάφους, αναγνωρίζοντάς τον ως ηγέτη του νησιού, του χάρισε τη ζωή και τον αποβίβασε στην Ερμιόνη. Ο Οικονόμου αντιλήφθηκε ότι ήταν αδύνατο να αντιμετωπίσει  τα πλούτη και την δύναμη των συντοπιτών του προεστών της Ύδρας και αποφάσισε να παραιτηθεί του αγώνα στη θάλασσα και να πολεμήσει τον Τούρκο στη στεριά, στο πλάι του Μωραϊτών. Όμως οι Υδραίοι προεστοί όσο ζούσε δεν μπορούσαν να ησυχάσουν. Εκβίασαν τους Μωραΐτες πως αν αφήσουν ελεύθερο να δρα τον Οικονόμου θα κόψουν την ενίσχυση του αγώνα τους: «Κρατάμε για τον εαυτό μας τα καράβια όσο βλέπουμε αντίκρυ μας ελεύθερο τον καπετάν Αντώνη...». (Αυτ. σελ. 31). Τον έπιασαν οι Μωραΐτες και τον έκλεισαν σε μοναστήρι... Υπέμεινε τον εκεί εγκλεισμό του για επτά μήνες. Τον Δεκέμβριο του 1821 έμαθε για την Εθνική Συνέλευση του Άργους και έφυγε από το μοναστήρι για να δώσει τη μάχη του μπροστά στους πληρεξούσιους των Ελλήνων.
 
Η είδηση μαθεύτηκε στην Ύδρα και αμέσως οι προεστοί έστειλαν «μυστικόν ραβάσιον» προς τον Υψηλάντη. Του έγραψαν ότι ο Οικονόμου «έφερε την ημετέραν πατρίδα εις τον έσχατον κίνδυνον του ολοκλήρου αφανισμού, ενώ από αυτήν (σημ.γρ. την Ύδρα...) είχεν η Ελλάς την μεγαλυτέραν ανάγκην» και εξ αιτίας του «η αναρχία μέλλει εντός ολίγου να αναφανή μεταξύ υμών...» (Αυτ. σελ. 32-33). Ο Φωτάκος γράφει ότι «μιλήθηκε και ο σύμβουλος του Υψηλάντη Νεόφυτος Βάμβας» και ο Οικονόμου είχε πλέον καταδικασθεί εις θάνατον... Θα δολοφονηθεί, επειδή τόλμησε να σηκώσει κεφάλι στους προεστούς της Ύδρας... Κατ’ εντολή τους ο Ανδρέας Λόντος έστειλε εβδομήντα μισθοφόρους του που έστησαν καρτέρι στον Οικονόμου μεταξύ Άργους και Κουτσοποδίου, κοντά στον ξεροπόταμο Ξηριά και τον εφόνευσαν. (Φωτίου Χρυσανθοπούλου ή Φωτάκου «Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως», Αθήναι, 1974, τ. Α΄ 113 κ.ε., 275 κ.ε.).
 
Ο Σπ. Τρικούπης  στην Ιστορία του περιγράφων το αποτρόπαιο έγκλημα εξηγεί ότι ο Οικονόμου ήταν αγαπητός στο λαό της Ύδρας και οι πρόκριτοί της «βλέποντας κινδυνεύουσαν και αυτήν την ύπαρξίν των» έδωσαν την εντολή της δολοφονίας του. Και προσθέτει: «Τοιούτον έλαβεν τέλος ο Αντ. Οικονόμου, ο δια της μεγαλοτολμίας του ανυψωθείς υπεράνω της παντοδυνάμου αριστοκρατίας της πατρίδος του, και πρώτος μεγαλοφρόνως και φιλοκινδύνως οδηγήσας εις τον αγώνα της ελευθερίας και της δόξης τον λαόν...». (Σπ. Τρικούπη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως», ΔΟΛ, τ.3, Βιβλ. 2ο, Α΄ Μέρος, σελ. 124-125).
 
Οι προεστοί της Ύδρας ουδεμίαν συνέπειαν είχαν για τη δολοφονία. Αντιθέτως κατά την Επανάσταση αναδείχθηκαν ήρωες και ο Οικονόμου λησμονήθηκε... Οι οπαδοί του αναθεωρητισμού της Ιστορίας και του εκδυτικισμού των Ελλήνων όντας υπέρ των προεστών της Ύδρας, που εκπροσωπούσαν τον «εκσυγχρονισμό» στην Επανάσταση παραποιούν ή αποκρύπτουν το αποτρόπαιο γεγονός. Η προτομή του Οικονόμου στήθηκε στην Ύδρα μόλις το 1988. Μια αδικία αποκαταστάθηκε κάπως...
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Monday 23 August 2021

Γύρω ἀπό μιάν εἰκόνα τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου

 
Πρόσφατα, δηλ. στ μέσα το ουλίου το φετεινο θέρους, παρουσίαστηκε στν καλλιτεχνικ χρο το Δήμου τς Σκοπέλου «ΟΡΦΕΑΣ» κθεση ργων το ζεύγους Σπυρίδωνος κα Βάσως Κοσμ.
 

ταν,  ντως,  μι περίεργη κα διαμετρικά ντίθετη μ τ μάτι το θεατο κθεση, καθς π τ μι μερι κτίθονταν τ ργα συγχρόνου γλυπτικς το Σπύρου κι π τν λλη εκαστικ κθεση τς Βάσως μ θέμα τ Δεσποτικ ορτ τς ναλήψεως.
 
Στάθηκα, λοιπόν, κα λόγω διότητος, στ ργα ατά τς Βάσως κα ντυπωσιάστικα μ τν τεχνική τους. Γιατ ο χρωματισμο κα ο Μορφς τν Μαθητν κα το Χριστο εχαν να κάλλος θαυμαστό, παντρεμένο σωστά κα  μ φανερ τ μεταφυσικό τους ργος.
 
μως κενος πίνακας,  ό  ποος κα μ ντυπωσίασε περισσότερο εναι ατς πο παραθέτω κα χει τν νομασία, τν κετευτικ νομασία «Μ άσς μς ρφανούς», πως ναφέρεται στ διόμελο τν στιχηρν το Μ. σπερινο τς Γιορτς.
 
«Κριε, ο πστολοι ς εδν σε, ν νεφλαις παιρμενον, δυρμος δακρων, ζωοδτα Χριστ, κατηφεας πληρομενοι, θρηνοντες λεγον· Δσποτα, μ ἐάσς μς ρφανος, ος δι' οκτον γπησας δολους σου, ς εσπλαγχνος, λλ' πστειλον, ς πσχου μν, τ πανγιν σου Πνεμα, φωταγωγον τς ψυχς μν».
 
Αἰῶνες τώρα παναλαμβάνεται ατ φράση τν Μαθητν κα δι’ κείνων λου το Κόσμου. «Μ μς γκαταλείψεις, Κύριε». Γιατ κορυφαία ατ παράκληση τν Μαθητν δ στέκει μονάχα στ ρια τς Γιορτς, λλ κτινοβολε λάκερο τ χρόνο κα σ κάθε μας νάγκη κα περίσταση.
 
Προφητικός , λοιπόν, κα γι τς μέρες μας πίνακας ατός… Τς μέρες πο φορτίζονται π λαζονεία, μισανθρωπία κα πουσία νοήματος σον φορ τς σχέσεις νάμεσα στος νθρώπους. Γιατ περίσσεψαν πανθρωπία κα ατοεξευτελισμός μας…
 
Ναί, μ «άσς μς Κύριε» ν κατηφορίσουμε  κι λλο.
 
π. Κ.Ν. Καλλιανός