Το κουλούρι της Αθήνας

Δηλώνω απερίφραστα πως είμαι fan. Δεν υπάρχει περίπτωση να βρεθώ στην Αθήνα και να μην αγοράσω κουλούρι. Δεν μπορώ να μην το γευθώ. Θα είναι σαν να μην ολοκληρώνω το «προσκύνημά» μου στην πόλη της νιότης, στην πόλη της φοιτητικής μου ζωής. Στην τελευταία μάλιστα επίσκεψη έβγαλα και την φωτογραφία που δημοσιεύω εδώ. Σκέφτηκα όμως να σας καταστήσω κοινωνούς και του παρακάτω όμορφου κειμένου, που παρά τις πολιτικές του κορώνες έχει κάποια πράγματα να μας πει. Το αλίευσα από την εφημ. Ελευθεροτυπία (2 Φεβρουαρίου 2008) και το υπογράφει «Ο Δειπνητής»:

Κουλούρια πουλάμε;

Δεν είναι απλώς ένας κρίκος ζύμης καλοψημένος και πασπαλισμένος σησάμι. Είναι ένας κρίκος που δένει μια ολόκληρη ιστορία, διαφορετικές εποχές, ανθρώπους κάθε λογής. Είναι ό,τι πιο βρώσιμο και αταξικό έχει βγει ποτέ από έναν φούρνο.

Το πιο διαδεδομένο έδεσμα «δρόμου» στην Ελλάδα και την Τουρκία, είναι μια σταθερή αξία που δεν αλλάζει ποτέ. Ο κουλουρτζής της Αθήνας ή ο σιμιτζής στην Κωνσταντινούπολη, αν κάποτε ήταν απλώς αναγκαίοι, τώρα είναι όλα μαζί: και παράδοση και ωραία γεύση και συνήθεια και, γιατί όχι, ασφάλεια, μπροστά στα ΑΤΦΑ (Αγνώστου Ταυτότητας Φαγώσιμα Αντικείμενα...) που κυκλοφορούν.

Εδώ εμείς σταματάμε να γράφουμε για το κουλούρι και αναδημοσιεύουμε αποσπάσματα από ένα αριστουργηματικό κείμενο του Κώστα Βάρναλη για το κουλούρι και την εξαφάνισή του, τον πρώτο καιρό της γερμανικής Κατοχής στην Αθήνα. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Πρωία» στις 9 Μαΐου του 1941, και το είχε αναδημοσιεύσει στον «Ριζοσπάστη» ο Νίκος Καραντηνός, στις 16 Νοεμβρίου 2003. Απολαύστε:

! «...Το κουλούρι έχει μακρύ παρελθόν. Δεν έχει όμως περγαμηνές ευγενείας. Δεν είναι γραμμένο στο "λίμπρο ντ' όρο" των προνομιούχων πλασμάτων. Σ' όλη του τη ζωή υπήρξε "τέκνο του λαού". Κι όμως η ζωή του αυτή εστάθηκε πάντα ηρωική. Αυτή η "κολλύρα" των αρχαίων, που έγινε "κουλούρα" και "κουλούρι" ή "κουλουράκι" σε μας, και που πρέπει να γράφεται με δυο λάμδα, στάθηκε επί εκατό χρόνια ο συμπαραστάτης των Αθηναίων. "Ζυμαρικόν πλασμένον εις μορφήν μικρού κρίκου" λένε τα λεξικά... Αλλά τι περιμένεις από ένα λεξικό! Το σουσάμι δεν το αναφέρουν, το τραγανό ξεροψήσιμο δεν το προσέχουν, τη ζεστή του μοσκοβολιά δεν την αισθάνονται. Κι όμως αυτός ο "κρίκος" έκλεισε μέσα του επί πολλές γενιές την κοινωνική και την πολιτική ιστορία της Ελλάδος. Αυτό το ψωματένιο μηδενικό εστάθη το μέτρο της ηθικής αντοχής του λαού της πρωτεύουσας, χωρίς καλαμπούρι».! «Στις ημέρες της φτώχειας ο ερωτευμένος φοιτητής κι ο άνεργος βουλευτής με μια πεντάρα αγοράζανε το ζεστό ζεστό κουλούρι, την ώρα που ο φούρνος το έβγαζε στην κυκλοφορία: το απόγευμα και τα μεσάνυχτα. Και με μιαν άλλη πεντάρα παίρνανε το εξαίσιο εκείνο κεφαλοτύρι, που έσταζε βούτυρο, κι έτσι δίνανε μια γερή βάση στις σωματικές τους δυνάμεις, για τη συνέχεια της μάταιης ζωής».

!«Αν κολλήσει κανείς αυτό το ψωματένιο μηδενικό στο μάτι του ως είδος μονόκλ θα ιδή να ξαναγυρίζουν μακριά στο βάθος του χρόνου, που πέρασε για πάντα, πλήθος λησμονημένες εικόνες της παλιάς αθηναϊκής ζωής. Αληθινά το κουλούρι κλείνει μέσα στον κρίκο του περισσότερα απ' όσα ο Απόλλων στη λύρα του: την ψυχή της νεότερης Αθήνας».

Κουλούρια διαμαρτυρίας μοίρασαν τον Ιούνιο του 2007 οι νοσοκομειακοί γιατροί της Θεσσαλονίκης, στην πλατεία Αριστοτέλους. Συμβόλιζαν το μεγάλο μηδέν στις δαπάνες για τη δημόσια υγεία. Αλλά και τον βαθμό που έδιναν οι γιατροί στην κυβέρνηση. Κουλούρι εις το πηλίκον...