Αυτοεκτίμηση και Μαθητές

ΑΣ ΕΝΙΣΧΥΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ

ΣΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΑΣ

από την Καθηγήτρια Βιολόγο κα. Φωτεινή Μπαλή

Λαμβάνοντας υπόψη την πολυσθένεια και ετεροσθένεια της ελληνικής Αγοράς Εργασίας και το παγκόσμιο κύμα ανεργίας και έλλειψης των βασικών αγαθών, που συνοδεύονται από το φαινόμενο της αμφισβήτησης θεσμών και αξιών, οδηγούμαστε σε σκέψεις αναθεώρησης των καθημερινών μας πρακτικών στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα στο ίδιο το σχολείο. Είναι πρώτιστη ανάγκη, οι μαθητές μας, να αισθάνονται αποδεκτοί και επαρκείς στο σχολείο τους, ώστε να αντιμετωπίζουν και μετέχουν ενεργά στις αποφάσεις που καλούνται να παίρνουν από το ισχύον, πλέον, καθεστώς του ‘απρόβλεπτου’ στην Εκπαίδευση και στην Εργασία.

Σε πρόσφατη μελέτη που έκανα στο Σχολείο μου εστίασα το ενδιαφέρον μου στην δηλούμενη Αναποφασιστικότητα για το τι θα κάνουν με το Απολυτήριο ‘στο χέρι’. Με απασχόλησε το γεγονός ότι νέοι, που εργάζονται, άλλοι σε δηλωμένη εργασία και άλλοι σε μή, δεν έχουν ακόμη αποφασίσει τι θα κάνουν μετά. Και ακόμα ότι, αυτοί, που εμφανίζουν κακή και μέτρια επίδοση, αυτοί, που δεν είναι ικανοποιημένοι από την δουλειά τους, αυτοί, που θεωρούν ότι το σχολείο δεν ικανοποιεί τις ανάγκες τους -ανεξαιρέτως φύλου- όλοι τους συγκροτούν την ομάδα ‘Αναποφάσιστοι’. Και όλοι οι ‘Αναποφάσιστοι’ να συμφωνούν σε ένα: ότι χρειάζονται βοήθεια στην λήψη απόφασης.

Η αναποφασιστικότητα στη λήψη απόφασης από τη σκοπιά των εκπαιδευτικών - επαγγελματικών επιλογών των νέων, θεωρείται από τους ερευνητές ως δείκτης ανωριμότητας και χαρακτηρίζει τους νέους από οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα. Οι πιθανές αιτίες αναζητούνται στη χαμηλή αυτοεκτίμηση, στις παράλογες πεποιθήσεις, στη μη συγκροτημένη ταυτότητα, στο άγχος, στο γονικό στυλ ανατροφής, στην εγγύτητα του δεσμού με την οικογένεια, στην παρουσία και στο ενδιαφέρον των γονέων για το σχολείο, στις γνώσεις για τον κόσμο της εργασίας μέσα από τους γονείς και στην υποστήριξη - ενθάρρυνσή τους από το κοινωνικό τους δίκτυο.

Οι επιδόσεις των μαθητών στα μαθήματα, το ύψος των απουσιών τους, η κοινωνικο-οικονομική τους προέλευση, αλλά και το ποσοστό διαρροής, σε συνδυασμό με τις απαντήσεις τους για το πώς θεωρούν τον εαυτό τους ως μαθητή/-τρια και την ικανοποίησή τους από το σχολείο, συνηγορούν στη διαπίστωση της ‘χαμηλής αυτοεκτίμησης’. Επιβεβαιώθηκαν έτσι οι σχετικές έρευνες που τη θεωρούν ως τον πρωταρχικό παράγοντα στη δηλούμενη αδυναμία λήψης απόφασης. Με ενθαρρύνει το γεγονός ότι δεν έχω να αντιμετωπίσω συμπεριφορές λόγω διαφορετικής εθνικής καταγωγής κατά την διάρκεια της θητείας μου εδώ, αλλά και από τις συζητήσεις με τους συναδέλφους για τα προηγούμενα έτη. Φαίνεται ότι κυριαρχεί η ταυτότητα ‘μαθητής’ μέσα στη σχολική κοινότητα, με την οποία αισθάνονται ότι έχουν ως ‘οφέλη’ την αποδοχή και την συνύπαρξη, επιβεβαιώνοντας έτσι την θεωρία της Επαφής.

Επειδή δεν υπάρχει σύλλογος Γονέων, ενώ οι περισσότεροι γονείς δεν είναι ενεργά συνδεδεμένοι με το σχολικό περιβάλλον ώστε να έχω τη δυνατότητα να αντλήσω πληροφορίες για την δική τους στήριξη, ο σχεδιασμός της παρέμβασης -στήριξης γίνεται στον άξονα του μαθητή με τον δάσκαλο, ως σημαντικό Άλλο. Σε πρόσφατη εργασία επισημαίνεται η αναγκαιότητα του ρόλου του Εκπαιδευτικού ως σημαντικού Άλλου, με την προϋπόθεση της Αποδοχής: ως κοινωνικής αποδοχής, ως ενδιαφέρον για τα συναισθήματα του παιδιού και ως καθοδήγηση με την μορφή συμβουλών.

Η ‘καρδιά’ της ενισχυτικής παρέμβασης που προτείνουμε, αντλεί από το θεωρητικό πλαίσιο του Ρ. Μέλλον, ο οποίος χαρακτηριστικά αναφέρει :

‘Η αυτοπεποίθηση ενός ατόμου δεν είναι η αιτία των μελλοντικών επιτευγμάτων του, αλλά το δημιούργημα των περασμένων επιτυχιών του, δηλαδή των ενισχύσεων που έλαβε ώστε να αναπτύξει τις ικανότητές του μαζί με την επιμονή του’.

Και αυτό αιτιολογείται, από την Χ. Κοσμίδου, γιατί : ‘τα άτομα που έχουν υψηλή αυτοεκτίμηση… επηρεάζονται λιγότερο από αρνητικές εμπειρίες... και από τις προσδοκίες των άλλων… αλλά αντιθέτως έχουν δικούς τους στόχους και αξίες και στηρίζονται στις δικές τους ικανότητες’.

Προσδοκούμε:

- O κάθε μαθητής/-τρια να μαθαίνει ανάλογα με τις δυνατότητες που διαθέτει.

- Να γνωρίζει μέσα από όλα τα μαθήματα για το τι συμβαίνει γύρω μας και σε όλο τον πλανήτη.

- Να αισθάνεται κοινωνός και συμμέτοχος στην αναζήτηση λύσεων.

- Να θεωρεί ότι είναι σημαντικό να είναι εδώ, μαζί με όλους τους άλλους συμμαθητές/-τριες.

Η συμπεριφορά των δασκάλων απέναντι στους μαθητές θα πρέπει να διαγράφεται περίπου ως εξής:

1. Να τους καλωσορίζουμε όταν μπαίνουν στην τάξη και να τους φερόμαστε σαν να είναι ‘ανίψια’ μας. ‘Όλοι μέσα, κανείς έξω και ας μην έχετε διαβάσει’.

2. Να σχεδιάζουμε το μάθημα έτσι ώστε να γίνεται κατανοητό και να δημιουργούμε μικρές ‘ατομικές’ επιτυχίες .

3. Να λαμβάνουμε υπόψη τις κλίσεις και τις εμπειρίες που φέρνουν στο σχολείο από την εργασία τους (όταν είναι εργαζόμενοι) και να τις αναδεικνύουμε στην τάξη.

4. Να τους κάνουμε να αισθάνονται «σημαντικοί» το λιγότερο αλλά το πιο ουσιαστικό, γιατί εκεί έξω είναι πολύ άγρια τα πράγματα.