Ο χρόνος στη ζωή του ανθρώπου

Ένα πολύ δύσκολο έτος για τους περισσότερους Έλληνες τελειώνει και ένα νέο έρχεται, που δεν έχει τίποτε το αισιόδοξο να μας πει. Το 2015 είναι τα συμβατικά χρόνια μετά τη Γέννηση του Χριστού και στον καθένα μας προστίθεται ένα έτος στην ηλικία του. Αυτά τα κοινότυπα με οδήγησαν  να αναζητήσω στη βιβλιοθήκη μου στοιχεία για την έννοια του χρόνου. Ο Πλάτωνας τον θεωρεί  "μια κινούμενη εικόνα της αιωνιότητας" και ο πραγματιστής Αριστοτέλης ως "τον αριθμό των κινήσεων του παρόντος σε σχέση με το πριν και το μετά". Ο Ιερός Αυγουστίνος τον ορίζει ως "το παρόν των περασμένων πραγμάτων, που είναι η μνήμη, το παρόν των σημερινών πραγμάτων, που είναι τα όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας και το παρόν του μέλλοντος που είναι η προσδοκία". Η διδασκαλία του Αυγουστίνου έχει ως κέντρο της τη Γνωσιολογία, που έως και σήμερα επικρατεί στη Δυτική Σκέψη, με διάφορες μορφές. Είναι ο πρώτος και πολύ πριν από τον Ντεκάρτ, που τονίζει ότι ο άνθρωπος πρέπει να αμφιβάλλει για όλα και προσθέτει: "Αμφιβάλλω, άρα υπάρχω", που ταυτόχρονα σημαίνει ζω, σκέπτομαι, θέλω, άρα υπάρχω.

Σε ένα συμφωνούν φιλόσοφοι και επιστήμονες, ότι ο χρόνος είναι παράγοντας της ύλης και επομένως δεν υπάρχει έξω από αυτήν. Αυτός είναι και ο λόγος που η ψυχή, ως άϋλη, είναι αθάνατη, αιώνια. Ο άνθρωπος ζει και τις δύο καταστάσεις. Ως ύλη γεννιέται, μεγαλώνει, ακμάζει και μετά γερνά και πεθαίνει. Ως ψυχή μέσα του έχει τη σπίθα της αιωνιότητας και γι' αυτό δεν πιστεύει ότι θα πεθάνει. Αυτή η εσωτερική πληροφορία από ορισμένους πνίγεται, ή περιθωριοποιείται και κάνουν μια ζωή ανεύθυνη και χωρίς κανόνες, σαν να τελειώνει στη Γη η ζωή. Αλλά η χωρίς την επίγνωση της αιωνιότητας ζωή οδηγεί στο παράλογο, ότι ζούμε χωρίς σκοπό, χωρίς να ξέρουμε και χωρίς να μπορούμε να εξηγήσουμε στον εαυτό μας γιατί γεννηθήκαμε και γιατί κοπιάζουμε, γιατί τα βάσανα και οι πίκρες, γιατί οι επιτυχίες και οι αποτυχίες, γιατί τα γερατειά και οι αρρώστιες.

Ο χρόνος, χωρίς την αιωνιότητα, είναι για τον άνθρωπο ένα φυσικό μέγεθος, όπως ο χώρος. Και με αυτόν έχουν ασχοληθεί σημαντικοί επιστήμονες,  όπως οι Νεύτωνας, Λάϊμπνιτς και Αϊνστάϊν. Προϋπόθεση της αιωνιότητας είναι η ύπαρξη του Θεού και οι τρεις τους επιδίωξαν να μιλήσουν για τον Θεό μέσα από την επιστήμη τους και κατέληξαν σε σημαντικά συμπεράσματα, που αξίζει κανείς να τα μελετήσει. Με το χρόνο έχει ασχοληθεί και ο Χόκινγκ, που κινείται στο αδύνατο, επιχειρώντας  να συνδέσει τη φυσική, με τη μεταφυσική και το υπερβατό. Επίσης οι άθεοι Ντόκινς και Χίτσενς με τα βιβλία τους περισσότερο φασαρία κάνουν για να βγάλουν χρήματα παρά λένε κάτι το ουσιαστικό, ούτε βεβαίως μπορούν να το πουν. Είναι επιστήμονες, μόνο που δεν κάνουν επιστήμη, αλλά επιχειρούν να επιστημοποιήσουν την αθεΐα τους.

Στους άθεους επιστήμονες απαντά ο Ονορέ ντε Μπαλζάκ (1799-1850), που δεν ήταν πιστός, αλλά δεν μπορούσε να ακούει ή να διαβάζει ανοησίες. Στο έργο του "Το μαγικό δέρμα" σημειώνει: "Το κλειδί κάθε επιστήμης είναι ασυζητητί το σημείο της αναζήτησης και της έρευνας. Το μεγαλύτερο μέρος των μεγάλων ανακαλύψεων το οφείλουμε στο ΠΩΣ. Αλλά η σοφία στη ζωή συνίσταται στο να τίθεται το ερώτημα ΓΙΑΤΙ". Και ο Χάϊντεγκερ, ο κατά τον σύγχρονο Γάλλο φιλόσοφο και ιστορικό Μαρσέλ Γκοσέ μεγαλύτερος "άθρησκος θεολόγος" του 20ού αιώνα, παραδέχεται ότι η επιστήμη αγνοεί το μόνο αληθινό ερώτημα, για το Είναι, και "γνωρίζει" το πάν, εκτός από το βασικό, χωρίς το οποίο δεν εννοούνται τα υπόλοιπα!

Στην Ανατολή γνωρίζουμε ότι η Πίστη στον Θεό είναι δώρο, δεν είναι προϊόν μιας λογικής μαθησιακής διεργασίας. Ως διδασκαλία είναι υπέρλογη, ελεύθερη και προαιρετική στην αποδοχή της. Ο ίδιος ο Χριστός δεν μακάρισε τους διανοητές, τους πλούσιους και τους ισχυρούς, αλλά τους ταπεινόφρονες, τους αδύναμους και τα παιδιά. Το Ευαγγέλιο Του διαδόθηκε από τα "ασθενή του κόσμου" σε πείσμα των εξουσιαστών. Αυτά τα "ασθενή" είναι το όπλο του "Αρνίου" και όσοι ισχυρίζονται ότι εκπροσωπούν το Χριστό στη Γη και συμπεριφέρονται με κοσμικό τρόπο, με ιδιοτέλεια, φαρισαϊκά και έχουν φτιάξει στα μέτρα τους τη διδασκαλία Του δεν έχουν καμία σχέση μαζί Του, είναι ουσιαστικά αρνητές Του και Τον δυσφημούν.

Πίστη και Επιστήμη έχουν ως αντικείμενο το χρόνο, αλλά σε δύο επίπεδα παράλληλα, που πουθενά δεν τέμνονται. Ο επιστήμων μπορεί να πιστεύει και ο πιστός να είναι επιστήμων, αλλά η Επιστήμη δεν έχει σχέση με την Πίστη. Όταν η Επιστήμη γίνεται εργαλείο της ιδεολογίας και μπαίνει στο χώρο της Πίστης γίνεται υλιστική θρησκεία. Τέτοια ήταν η τρομοκρατία στη Γαλλική Επανάσταση και η αθεΐα στο ολοκληρωτικό καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης, όπως την περιγράφει γλαφυρά ο Μπερντιάγεφ. Και όταν  η θρησκεία, δια των εκπροσώπων της, επιβάλλει στην επιστήμη το δόγμα (;) της για τους φυσικούς νόμους γίνεται τυραννία, τύπου Ιεράς Εξέτασης. Και οι δύο περιπτώσεις οδήγησαν σε εκατόμβες αθώων θυμάτων.

Χρόνος και αιωνιότητα. Ο άνθρωπος πρέπει να χρησιμοποιεί το χρόνο ως προστάδιο της αιωνιότητας, αλλιώς υποβιβάζεται σε ένα μηχανισμό ορισμένων υλικών που λειτουργεί για κάποια χρόνια. Πράγματι, αν ο άνθρωπος δεν μπορεί να σηκώσει ψηλά το βλέμμα του για να δει το μεγαλείο του ορατού σύμπαντος, αν δεν μπορεί να αντικρίσει την ωραιότητα της φύσης, αν δεν διακρίνει τη διαφορά του από τα άλλα έμβια όντα, αν δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι είναι "ο Μικρός και Μέγας", κατά τον ποιητή, αν δεν έχει επίγνωση του προσωρινού της ζωής του, τότε επιλέγει τη χοϊκή ζωή, στην οποία "τα πάντα επιτρέπονται", όπως έγραψε ο Ντοστογιέφσκι. Όμως δεν είναι φτιαγμένος για μια τέτοια ζωή.

ΚΑΛΗ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΗ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ 2015

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Το γιορτινό τραπέζι μας

Αυτές τις υπέροχες εορταστικές και οικογενειακές ημέρες, η καπετάνισσά μας δίνει... ρεσιτάλ. Το κάνει φυσικά όχι για να εντυπωσιάσει, αλλά για να ευχαριστήσει, κι εμάς και τους καλεσμένους μας.

Το φιλόξενο σπιτικό μας, με την παρουσία όλων των μελών του, μας παρέχει μια ευτυχισμένη ατμόσφαιρα, ειδικά αυτές τις χαρούμενες ημέρες, στην οποία βρίσκουν θέση όλα τα αγαθά συναισθήματα.

Προφανώς όμως δεν υπάρχει πνευματική απόλαυση της κοινωνικής ζωής χωρίς τη συνοδεία νόστιμων εδεσμάτων και εύγευστων γλυκισμάτων.

Για τούτο η σχετική πρόβλεψη είναι αναγκαία και επιβεβλημένη. Το αποτέλεσμα δε, είναι αδύνατον να περιγραφεί με λόγια... Ακόμα και οι φωτογραφίες δεν είναι δυνατόν να μεταφέρουν με ακρίβεια τις σχετικές γεύσεις.

Οπωσδήποτε βέβαια τίποτε δεν μπορεί κανείς να απολαύσει στη ζωή του αν δεν είναι ειρηνευμένος με τον εαυτό του και δεν έχει καλή παρέα για να μοιρασθεί τα συναισθήματά του.

Κι αυτά είναι βασική προϋπόθεση για να απολαύσει κανείς τα αγαθά της φύσης και της ανθρώπινης δημιουργίας.

Τελικά, μαζί με τις εορταστικές ευχές που απευθύνουμε και από εδώ προς όλους, σας προσφέρουμε και μια μικρή εικονική γεύση κάποιων από των εδεσμάτων και γλυκισμάτων που πέρασαν αυτές τις ημέρες από το τραπέζι μας.

Έλεος και συγχώρεση

Στο μοναστήρι του Bose στην Ιταλία πρόκειται να πραγματοποιηθεί, μεταξύ 9-12 Σεπτεμβρίου 2015, το 23ο Διεθνές Οικουμενικό Συνέδριο Ορθόδοξης Πνευματικότητας, με γενικό θέμα: «Έλεος και συγχώρεση»!

The experience of evil, of the suffering that human beings inflict on one another seems to mark the human adventure from the very beginning. Yet God reveals himself as the God of mercy and compassion (Ex 34,5); mercy is the face of God that Jesus reveals to men. 

 By interrogating Scripture, the Church fathers and the monastic tradition (Dorotheus of Gaza, John Climacus, Isaac of Nineveh, the saints of the Slavic, Greek, Romanian, Coptic traditions), the conference wishes to reflect on Christian forgiveness.

Ανάμεσα στους ομιλητές θα είναι και οι εξής: Μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος, Μητροπολίτης Σηλυβρίας Μάξιμος, Ιλιαρίων Alfeev, John Behr, Natalija Bolshakova, Sebastian Brock, Sabino Chiala, Γεώργιος Δημακόπουλος, Antonio Mennini, George Parsenios, π. Βασίλειος Θερμός.

Μουσική

Πολλοί λέγουν ότι  η Μουσική είναι ένα από τά μέσα που οδηγεί σε πνευματική άνοδο την ψυχή, γιατί η ψυχή είναι ο καλός αποδέκτης των σκέψεων και πράξεων του σκεπτομένου ανθρώπου.  Δικαίως, λοιπόν, ο Απόστολος των Εθνών Παύλος  είπε ότι είδε αλλά και άκουσε λόγια και μελωδίες που δεν περιγράφονται σε ανθρώπινη γλώσσα.

Οι Μουσικοί φθάγγοι, τους οποίους δέχονται  και ακούουν τα αυτιά μας, συναρπάζουν, λόγω της αρμονίας επάνω στην οποία στηρίζονται για να αποτελέσουν ένα σύνολο γοητευτικής ομορφιάς, η οποία συγκινεί την ψυχή του καλού αποδέκτη. Γι’ αυτό λοιπόν σε κάθε κοινωνική εκδήλωση η μουσική παίζει πρωτεύοντα ρόλο.  

Πρωτεύοντα ρόλο έχει η μουσική σε ένα θεατρικό ή κινηματογραφικό έργο, γιατί αυτή ζωντανεύει -εξωτερικεύοντας καταστάσεις και συναισθήματα- την όλη υπόθεση του τελουμένου έργου.

Τα εμβατήρια δεν είναι αυτά που δίνουν ζωντάνια στους παρελαύνοντες στρατιώτες!

Στον εκπαιδευτικό τομέα, ιδίως η κλασσική μουσική βελτιώνει τη διάθεση και τις λειτουργίες του εγκεφάλου, αναζωογονεί την ψυχή, χαλαρώνει το μυαλό, γαληνεύει το κορμί, μειώνει τον πόνο και ρυθμίζει την αναπνοή, λέγουν οι επαΐοντες.  Επίσης η ακοή και παρακαλούθηση μουσικής από παιδιά, ακόμη καί μικράς ηλικίας, πραγματοποιεί πολύ μεγαλυτέρα απόδοση στη μάθηση από κάποιον που απέχει.

Γνωστό είναι ότι όταν το σώμα υποφέρει από κάποια ασθένεια, συμμετάσχει στον πόνο και η ψυχή. Εφ’ όσον λοιπόν δεν είναι η μουσική ενοχλητική  σε ασθενή,  αυτή  θα  βοηθήσει   τα μέγιστα μαζί με την ιατροφαρμακευτική  αγωγή  στην αποθεράπευση του ασθενούς, γιατί και πάλι η μουσική σαγηνεύει την ψυχή και κατ’ ακολουθία η ψυχή βοηθάει στην αποθεραπεία του ασθενούς.

Με μουσική δεν υμνούμε τον Θεό όταν εκκλησιαζόμαστε! Μεγάλοι συνθέτες μουσικής έχουν συνθέσει αριστουργήματα υμνώντας τον Θεό, όπως ο Μόζαρτ και ο Βέρντι, αλλά και η Βυζαντινή μουσική με τις απαράλλακτες στροφές της,  μοναδική στό είδος, μεταφέρει τον ακροατή σε  κόσμους απόγειους, προετοιμάζοντας τον πιστό να εισέλθει στη βασιλεία του Θεού.  Η μουσική λοιπόν είναι ο δρόμος παντός καιρού, χρόνου και τόπου.

Νικόλαος Πούλιος

Ομότιμος Αρχιγραμματέας Ι.Α. Θυατείρων & Μ.Β.

Οικογενειακή φωτογραφία

Η καθιερωμένη χριστουγεννιάτικη οικογενειακή φωτογραφία μας! Με θερμές εόρτιες ευχές προς όλους!

Our classic Christmas family photo! With festal wishes to all!