Τζένιφερ Λας, η Αγγλίδα συγγραφέας που μετέφρασα

Πάντα αγαπούσα τη λογοτεχνία και γενικά τα βιβλία. Θυμάμαι τον εαυτό μου να διαβάζει βιβλία από ιδιαίτερα μικρή ηλικία. Ξεκίνησα με τις Μικρές Κυρίες και τον Ροβινσώνα Κρούσο θαρρώ, πέρασα στον Λουντέμη και στον Δουμά και από εκεί και πέρα, το ταξίδι ήταν ατελείωτο!

Το 1997 έμαθα για ένα λογοτεχνικό φεστιβάλ στο Χέι Ον Γουέι, στην Ουαλία. Τυχαία το πληροφορήθηκα από μια ελληνική εφημερίδα και αποφάσισα να πάω. Έκλεισα εισιτήριο με την τότε Ολυμπιακή, βρήκα ένα πανδοχείο σε ένα κοντινό χωριό, το Κλάιρο και πήγα! Όταν έφτασα στο πανδοχείο, ήμουν καταγεγραμμένη ως άτομο από την Ελλάδα, ο ιδιοκτήτης δεν μπορούσε να συλλαβίσει το όνομά μου. Την επόμενη ημέρα ο ίδιος ο ιδιοκτήτης είχε την ευγένεια να με πάει στο διπλανό χωριό με το αυτοκίνητό του. Παρακολούθησα διάφορες ομιλίες και παρουσιάσεις βιβλίων, ανάμεσα σε αυτές ήταν και αυτή του βιβλίου της Τζένιφερ Λας, «Δεσμοί Αίματος». Αγόρασα το βιβλίο, όπως αγόρασα και πολλά άλλα. Γνωρίστηκα με διάφορους άλλους ανθρώπους, ήπια τσάι, έφαγα, χάζεψα και αργά το απόγευμα πήρα ένα ταξί και επέστρεψα στο πανδοχείο μου. Ήμουν πολύ κουρασμένη, ξεφύλισσα λίγο τα βιβλία που είχα αγοράσει και κοιμήθηκα. Την επόμενη ημέρα πήρα τρένο και πήγα στο Λονδίνο, όπου έμεινα άλλες δύο ημέρες στο σπίτι ενός φίλου, πριν επιστρέψω στην Αθήνα.

Στην Αθήνα πλέον, διάβασα τους Δεσμούς Αίματος και μου άρεσε πολύ. Σε αυτό το βιβλίο βρήκα στοιχεία που είχαν αρχίσει να εξαφανίζονται από τη σημερινή κοινωνία: ανθρωπιά, οικογενειακές σχέσεις, δεσμούς αίματος και αγάπης, όπως λέει και ο τίτλος του βιβλίου. Ξεκίνησε σαν αστείο και σαν χόμπυ, άρχισα να μεταφράζω το κείμενο, ήταν αρκετά δύσκολο, αφού παρόλο που γνώριζα αγγλικά και ελληνικά, δεν είχα σπουδάσει την τέχνη της μετάφρασης, δεν γνώριζα τους κανόνες. Παρόλη την αγάπη μου για τη λογοτεχνία, παρόλες τις γνώσεις μου των δύο γλωσσών, παρόλη την ανάγνωση των χιλιάδων βιβλίων που είχαν πέσει στα χέρια μου, το αποτέλεσμα της προσπάθειάς μου ήταν λειψό. Όταν τελείωσα τη μετάφραση όλου του βιβλίου, αποφάσισα να το κυνηγήσω, να μην μείνει το κείμενο μόνο στον υπολογιστή μου. Πήγα τη μετάφρασή μου σε διάφορους εκδοτικούς οίκους στην Αθήνα. Μετά από πολλές προσπάθειες, κατάφερα να εκδόσω την ελληνική μου μετάφραση από τις εκδόσεις Καλέντη. Το συναίσθημα που ένιωσα όταν έπιασα το βιβλίο τυπωμένο στα χέρια μου δεν περιγράφεται.

Πέρασαν πολλά χρόνια για να μπορέσω να το ξανανιώσω και να το ξεπεράσω: όταν είδα το δικό μου βιβλίο τυπωμένο. Στην πορεία των χρόνων αγόρασα όλα τα βιβλία της Τζένιφερ Λας, τα βρήκα μέσω διαδιχτύου, τα περισσότερα από αυτά ήταν εξαντλημένα, εκδόσεις παλιές της δεκαετίας του 1970 κυρίως. Μετά από δυο χρόνια περίπου μετέφρασα άλλο ένα βιβλίο της Τζένιφερ Λας, «Το Προσκύνημα». Ένα βιβλίο οδοιπορικό στο καθολικό προσκύνημα που γίνεται στο Σαντιάγκο Ντε Κομποστέλα της Ισπανίας, ελληνική μετάφραση της πόλης: Άγιος Ιάκωβος κάτω από τα αστέρια! Πρόκειται για το πιο παλιό προσκύνημα των Χριστιανών. Η δεύτερη μετάφραση ήταν πανεύκολη πλέον για μένα, φυσικά είχε τις δυσκολίες της, αλλά πλέον γνώριζα πώς να τις αποφύγω. Η δεύτερη μετάφρασή μου εκδόθηκε πάλι από τις εκδόσεις Καλέντη.

Μετά από μερικά χρόνια, εξέδωσα τα δικά μου βιβλία, χωρίς κόπο αυτήν τη φορά, μια και ήταν αυτοεκδόσεις, δεν είχα κανέναν να με ελέγξει, όπως στην πρώτη μου μετάφραση. Σίγουρα είχα μεγαλύτερη πείρα αλλά μια επιμέλεια την χρειαζόμουν. Όλοι χρειαζόμαστε επιμέλεια στα γραπτά μας, μόνοι μας δεν μπορούμε εύκολα να διορθώσουμε τα λάθη μας. Δύο έργα λοιπόν της Τζένιφερ Λας έχουν εκδοθεί και κυκλοφορήσει στην Ελλάδα σε μετάφρασή μου. Πριν από λίγους μήνες έμαθα τον θάνατο του αδελφού της Τζένιφερ Λας, του πατέρα Εφραίμ, ο οποίος ήταν Ορθόδοξος ιερέας στην Αγγλία. Δεν τον ήξερα καλά, μια δυο φορές είχα μιλήσει μαζί του στο τηλέφωνο σχετικά πάντα με τα έργα της αδελφής του. Στενοχωρήθηκα όμως για το θάνατό του. Ήταν ένα από τα τελευταία πράγματα που με συνέδεαν με την συγχωρεμένη την Τζένιφερ Λας και το έργο της.

Ποια ήταν η Τζένιφερ Λας όμως; Μια Αγγλίδα συγγραφέας και ζωγράφος. Γέννησε έξι παιδιά και υιοθέτησε και ένα έβδομο επειδή δεν είχε πού να μείνει. Αυτό το έβδομο παιδί το υιοθέτησε αφότου είχε ήδη δύο δικά της παιδιά. Το τονίζω επειδή έχει σημασία, υιοθετόντας αυτό το παιδί, δεν κάλυψε την δική της ανάγκη για μητρότητα αλλά την προσωπική ανάγκη του μικρού. Με τον σύζυγό της και τα επτά παιδιά τους μετακόμισαν πολλές φορές σε πολλά μέρη της Αγγλίας και της Ιρλανδίας, ο σύζυγος ήταν ο γνωστός φωτογράφος Μαρκ Φάινς. Και οι δύο είχαν επαγγέλματα καλλιτεχνικά, μη σταθερά, χωρίς συγκεκριμένο εργοδότη και αυτό σήμαινε έναν συνεχή αγώνα για διαβίωση, μια συνεχή πάλη. Τα κατάφεραν όμως και παρά τις οικονομικές δυσκολίες, ανέθρεψαν και σπούδασαν επτά επιτυχημένους ανθρώπους.

Το 1989 η Τζένιφερ διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού, πάλεψε με την ασθένεια για αρκετά χρόνια. Πιστή Καθολική, έκανε τάμα να διασχίσει το El Camino, τον πιο γνωστό και πιο παλιό προσκυνηματικό δρόμο: Λούρδη, Ροκαμαντούρ, Τεζ, Άγιες Μαρίες, Αλανσόν, Σαντιάγκο Ντε Κομποστέλα. Φυσικά δεν μπόρεσε να κάνει όλο το ταξίδι περπατώντας, όπως επιβάλλεται, αλλά διέσχισε όλη την Γαλλία και ένα κομμάτι της Ισπανίας με λεωφορεία, τρένα και αυτοκίνητα, μόνη της, αφήνοντας την οικογένειά της πίσω. Ήταν το τελευταίο ταξίδι που έκανε. Λίγα χρόνια αργότερα ο καρκίνος έκανε μετάσταση και η Τζένιφερ έχασε την άδικη μάχη, ήταν μόλις 53 ετών.

Ίσως τώρα που μιλάμε, ο πατέρας Εφραίμ να έχει συναντήσει ήδη την δική του Τζένιφερ Λας, το θεωρώ πολύ πιθανό, αδέλφια ήταν ούτως ή άλλως. Εγώ πάντως, θα χρωστώ στην Τζένιφερ ένα μεγάλο ευχαριστώ, γιατί χωρίς αυτήν, χωρίς τις μεταφράσεις της, χωρίς τα πρώτα δειλά μου βήματα, δεν θα είχα τολμήσει ποτέ να γράψω τα δικά μου έργα.

Εύη Ρούτουλα