Μήνυμα Πανορθόδοξης Συνόδου

ΜΗΝΥΜΑ
Τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου
τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας

Πρός τόν Ὀρθόδοξο λαό
καί κάθε ἄνθρωπο καλῆς θελήσεως

Ὑμνοῦμε καί δοξολογοῦμε τόν Θεό τῶν «οἰκτιρμῶν καὶ πάσης παρακλήσεως», διότι μᾶς ἀξίωσε νά συνέλθουμε τήν ἑβδομάδα τῆς Πεντηκοστῆς (18-26 Ἰουνίου 2016) στήν Κρήτη, ὅπου ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί ὁ μαθητής του Τίτος κήρυξαν τό Εὐαγγέλιο στά πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Εὐχαριστοῦμε τόν ἐν Τριάδι Θεό, διότι εὐδόκησε νά περατώσουμε μέ ὁμοψυχία τίς ἐργασίες τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου τῆς Ὀρθοδοξίας, τήν ὁποία συγκάλεσε ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος, μέ τήν ὁμόφρονη γνώμη τῶν Προκαθημένων τῶν κατά τόπους Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν.

Ἀκολουθώντας πιστά τό παράδειγμα τῶν Ἀποστόλων καί τῶν θεοφόρων Πατέρων μελετήσαμε καί πάλιν τό Εὐαγγέλιο τῆς ἐλευθερίας «ᾗ Χριστὸς ἡμᾶς ἠλευθέρωσε» (Γαλ. 5:1). Θεμέλιο τῶν θεολογικῶν μας ἀναζητήσεων ὑπῆρξε ἡ βεβαιότητα ὅτι ἡ Ἐκκλησία δέν ζεῖ γιά τόν ἑαυτό της. Μεταδίδει τή μαρτυρία τοῦ Εὐαγγελίου τῆς χάριτος καί τῆς ἀληθείας καί προσφέρει σέ ὅλη τήν οἰκουμένη τά δῶρα τοῦ Θεοῦ: τήν ἀγάπη, τήν εἰρήνη, τήν δικαιοσύνη, τήν καταλλαγή, τήν δύναμη τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως καί τήν προσδοκία τῆς αἰωνιότητος.

1) Βασική προτεραιότητα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου ὑπῆρξε ἡ διακήρυξη τῆς ἑνότητος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Στηριγμένη στή θεία Εὐχαριστία καί τήν Ἀποστολική Διαδοχή τῶν Ἐπισκόπων, ἡ ὑφισταμένη ἑνότητα εἶναι ἀνάγκη νάἐνισχύεται καί νά φέρνει νέους καρπούς. Ἡ Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία εἶναι Θεανθρώπινη κοινωνία, πρόγευση καί βίωση τῶν Ἐσχάτων ἐντός τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ὡς μία διαρκής Πεντηκοστή εἶναι ἀσίγαστη προφητική φωνή, παρουσία καί μαρτυρία τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης. Πιστή στήν ὁμόφωνη Ἀποστολική Παράδοση καί μυστηριακή ἐμπειρία ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀποτελεῖ τήν αὐθεντική συνέχεια τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁμολογεῖται στό Σύμβολο τῆς Πίστεως καί ἐπιβεβαιώνεται ἀπό τή διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ἐκκλησία μας βιώνει τό μυστήριο τῆς θείας Οἰκονομίας στή μυστηριακή της ζωή μέ ἐπίκεντρο τή θεία Εὐχαριστία.

Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐκφράζει τήν ἑνότητα καί καθολικότητά της ἐν Συνόδῳ. Ἡ συνοδικότητα διαπνέει τήν ὀργάνωση, τόν τρόπο πού λαμβάνονται οἱ ἀποφάσεις καί καθορίζεται ἡ πορεία της. Οἱ Ὀρθόδοξες Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες δέν ἀποτελοῦν συνομοσπονδία Ἐκκλησιῶν ἀλλά τήν Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία. Κάθε τοπική Ἐκκλησία, προσφέρουσα τήν θεία Εὐχαριστία, εἶναι ἡ ἐν τόπῳ παρουσία καί φανέρωση  τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας. Ὡς πρός τήν Ὀρθόδοξο Διασπορά στίς διάφορες χῶρες τῆς ὑφηλίου, ἀπεφασίσθη νά συνεχισθεῖ ἡ λειτουργία Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων μέχρι τήν ἐφαρμογή τῆς κανονικῆς ἀκριβείας. Αὐτές ἀπαρτίζονται ἀπό τούς κανονικούς ἐπισκόπους, πού ὁρίζονται ἀπό τήν κάθε Αὐτοκέφαλο Ἐκκλησία, οἱ ὁποῖοι ἐξακολουθοῦν νά ὑπάγονται σ’ αὐτήν. Ἡ συνεπής λειτουργία τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων ἐγγυᾶται τόν σεβασμό τῆς Ὀρθοδόξου ἀρχῆς τῆς συνοδικότητος.

Κατά τίς ἐργασίες τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου ἐτονίσθη ἡ σημασία τῶν Συνάξεων τῶν Προκαθημένων πού ἔχουν πραγματοποιηθεῖ καί διατυπώθηκε ἡ πρόταση ἡ Ἁγία και Μεγάλη Σύνοδος νά καταστεῖ ἐπαναλαμβανόμενος Θεσμός.

2) Μετέχοντες στή Θεία Εὐχαριστία καί δεόμενοι ὑπέρ τῆς οἰκουμένης ὀφείλουμε νά συνεχίσουμε τή λειτουργία μετά τή Θεία Λειτουργία καί νά δίδουμε τή μαρτυρία τῆς πίστεως πρός τούς ἐγγύς καί τούς μακράν, συμφώνως πρός τή σαφή ἐντολή τοῦ Κυρίου πρό τῆς Ἀναλήψεώς Του: «καί ἔσεσθέ μοι μάρτυρες ἔν τε Ἰερουσαλήμ καί ἐν πάσῃ τῇ Ἰουδαίᾳ καί Σαμαρείᾳ καί ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς» (Πράξ. 1:8). Ὁ ἐπανευαγγελισμός τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ στίς σύγχρονες ἐκκοσμικευμένες κοινωνίες καί ὁ εὐαγγελισμός ἐκείνων πού ἀκόμη δέν ἔχουν γνωρίσει τόν Χριστό ἀποτελοῦν ἀδιάλειπτο χρέος τῆς Ἐκκλησίας.

3) Ἡ Ἐκκλησία μας ἀνταποκρινομένη στό χρέος νά μαρτυρεῖ τήν ἀλήθεια καί τήν ἀποστολική της πίστη, ἀποδίδει μεγάλη σημασία στόν διάλογο κυρίως μέ τούς ἑτεροδόξους Χριστιανούς. Μέ τόν τρόπο αὐτό καί ὁ λοιπός χριστιανικός κόσμος γνωρίζει ἀκριβέστερα τή γνησιότητα τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, τήν ἀξία τῆς πατερικῆς διδασκαλίας, τή λειτουργική ἐμπειρία καί τήν πίστη τῶν Ὀρθοδόξων. Οἱ διάλογοι πού διεξάγει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν σημαίνουν ποτέ συμβιβασμό σέ ζητήματα πίστεως.

4) Οἱ ἐκρήξεις φονταμενταλισμοῦ πού παρατηροῦνται στούς κόλπους διαφόρων θρησκειῶν ἀποτελοῦν ἔκφραση νοσηρῆς θρησκευτικότητος. Ὁ νηφάλιος διαθρησκειακός διάλογος συμβάλλει σημαντικά στήν προώθηση τῆς ἀμοιβαίας ἐμπιστοσύνης, τῆς ειρήνης καί τῆς καταλλαγῆς. Τό λάδι τοῦ θρησκευτικοῦ βιώματος πρέπει νά χρησιμοποιεῖται γιά νά ἐπουλώνει πληγές καί ὄχι γιά νά ἀναζωπυρώνει τή φωτιά τῶν πολεμικῶν συρράξεων. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία καταδικάζει ἀπεριφράστως τήν ἐπέκταση τῆς πολεμικῆς βίας, τούς διωγμούς, τήν ἐκδίωξη καί δολοφονία μελῶν θρησκευτικῶν κοινοτήτων, τόν ἐξαναγκασμό γιά τήν ἀλλαγή τῆς θρησκευτικῆς πίστεως, τήν ἐμπορία προσφύγων, τίς ἀπαγωγές, τά βασανιστήρια, τίς εἰδεχθεῖς ἐκτελέσεις. Καταγγέλλει τήν καταστροφή ναῶν, θρησκευτικῶν συμβόλων καί μνημείων πολιτισμοῦ. Ὅλως ἰδιαιτέρως ἐκφράζει τήν ἀγωνία της γιά τήν κατάσταση τῶν Χριστιανῶν καί ὅλων τῶν διωκομένων μειονοτήτων στή Μέση Ἀνατολή καί ἀλλαχοῦ. Ἀπευθύνει ἔκκληση πρός τήν παγκόσμια κοινότητα γιά τήν προστασία τῶν γηγενῶν Ὀρθοδόξων καί τῶν ἄλλων Χριστιανῶν, καθώς καί ὅλων τῶν πληθυσμῶν τῆς περιοχῆς, πού ἔχουν ἀπαράβατο δικαίωμα νά παραμείνουν στήν πατρίδα τους ὡς ἰσότιμοι πολίτες. Ἡ Σύνοδός μας καλεῖ ὅλους τούς ἐμπλεκομένους νά καταβάλουν χωρίς καθυστέρηση συστηματικές προσπάθειες γιά τήν κατάπαυση τῶν πολεμικῶν συρράξεων στή Μέση Ἀνατολή καί ὅπου ἐξακολουθοῦν οἱ πολεμικές συγκρούσεις, καί τόν ἐπαναπατρισμό τῶν ἐκδιωχθέντων.

Ὅλως ἰδιαιτέρως ἀπευθύνουμε ἔκκληση στούς ἰσχυρούς τῆς γῆς γιά τήν ἐπικράτηση τῆς εἰρήνης καί τῆς δικαιοσύνης στίς χῶρες προελεύσεως τῶν προσφύγων. Προτρέπουμε τίς πολιτικές ἀρχές, τούς πολίτες καί τούς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς στίς χῶρες πού καταφεύγουν οἱ ἐξουθενωμένοι πρόσφυγες, νά συνεχίσουν νά προσφέρουν ἀπό τό περίσσευμα καί ἀπό τό ὑστέρημα τῶν δυνατοτήτων τους.

5) Ἡ σύγχρονη ἐκκοσμίκευση  ἐπιδιώκει τήν αὐτονόμηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν Χριστό καί τήν πνευματική ἐπιρροή της Ἐκκλησίας, τήν ὁποία ταυτίζει αὐθαιρέτως μέ τόν συντηρητισμό. Ὁ Δυτικός ὅμως πολιτισμός φέρει ἀνεξίτηλη τή σφραγίδα τῆς διαχρονικῆς συμβολῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἐπιπλέον, ἡ Ἐκκλησία ἀναδεικνύει τή σωτηριώδη σημασία τοῦ Θεανθρώπου καί τοῦ Σώματός Του, ὡς τόπο καί τρόπο τῆς ζωῆς ἐν ἐλευθερίᾳ.

6) Στή σύγχρονη προσέγγιση τοῦ γάμου, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία θεωρεῖ τήν ἀκατάλυτη ἀγαπητική σχέση ἀνδρός καί γυναικός «μυστήριον μέγα … εἰς Χριστόν καί εἰς τήν ἐκκλησίαν». Ὁμοίως ἀποκαλεῖ «ἐκκλησίαν μικράν» τήν οἰκογένεια, ἡ ὁποία προκύπτει ἀπό τόν γάμο καί ἀποτελεῖ τή μόνη ἐγγύηση γιά τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν.

Ἡ Ἐκκλησία διαρκῶς τονίζει τήν ἀξία τῆς ἐγκρατείας. Ἡ χριστιανική ἄσκηση διαφέρει ριζικά ἀπό οἱονδήποτε δυαρχικό ἀσκητισμό, ὁ ὁποῖος ἀποκόπτει τόν ἄνθρωπο ἀπό τή ζωή καί τόν συνάνθρωπο. Ἀντιθέτως, τόν συνδέει μέ τή μυστηριακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἐγκράτεια δέν ἀφορᾶ μόνο στόν μοναχικό βίο. Τό ἀσκητικό ἦθος εἶναι χαρακτηριστικό τῆς χριστιανικῆς ζωῆς σέ ὅλες τίς ἐκφάνσεις της.

Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος ἐκτός τῶν συγκεκριμένων θεμάτων γιά τά ὁποῖα ἀποφάσισε, ἐπισημαίνει ἐπιγραμματικά καί τά ἑξῆς ὀντολογικά καί καίρια σύγχρονα ζητήματα:

7) Ὡς πρός τό θέμα τῶν σχέσεων τῆς χριστιανικῆς πίστεως καί τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀποφεύγει τήν κηδεμονία τῆς ἐπιστημονικῆς ἀναζητήσεως καί δέν λαμβάνει θέση πάνω σέ κάθε ἐπιστημονικό ἐρώτημα. Εὐχαριστεῖ τόν Θεό πού δωρίζει στούς ἐπιστήμονες τό χάρισμα νά ἀποκαλύπτουν ἄγνωστες πτυχές τῆς θείας Δημιουργίας.  Ἡ σύγχρονη ἀνάπτυξη τῶν θετικῶν ἐπιστημῶν καί τῆς τεχνολογίας ἐπιφέρει ριζικές ἀλλαγές στή ζωή μας. Προσφέρει σημαντικές εὐεργεσίες ὅπως εἶναι ἡ διευκόλυνση τοῦ καθημερινοῦ βίου, ἡ ἀντιμετώπιση σοβαρῶν ἀσθενειῶν, ἡ εὐχερέστερη ἐπικοινωνία τῶν ἀνθρώπων, ἡ ἔρευνα τοῦ διαστήματος κ.λπ. Παρ΄ὅλα αὐτά, ἔχει καί ποικίλες ἀρνητικές ἐπιπτώσεις, ὅπως εἶναι ἡ χειραγώγηση τῆς ἐλευθερίας, ἡ σταδιακή ἀπώλεια πολυτίμων παραδόσεων, ἡ καταστροφή τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος, ἡ ἀμφισβήτηση τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν. Ἡ ἐπιστημονική γνώση, ὅσο κι ἄν ἐξελίσσεται μέ ταχύτατους ρυθμούς, δέν κινητοποιεῖ τήν βούληση τοῦ ἀνθρώπου, οὔτε δίνει απάντηση στά σοβαρά ἠθικά καί ὑπαρξιακά προβλήματα, στήν ἀναζήτηση γιά τό νόημα τῆς ζωῆς καί τοῦ κόσμου. Αὐτά ἀπαιτοῦν πνευματική προσέγγιση, τήν ὁποία ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐπιχειρεῖ μέ τήν Βιοηθική πού βασίζεται στήν χριστιανική ἠθική καί στήν πατερική διδασκαλία. Ταυτόχρονα μέ τόν σεβασμό τῆς ἐλευθερίας τῆς ἐπιστημονικῆς ἔρευνας ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐπισημαίνει τούς κινδύνους, οἱ ὁποῖοι ὑποκρύπτονται σέ ὁρισμένα ἐπιστημονικά ἐπιτεύγματα καί τονίζει τήν ἀξιοπρέπεια τοῦ ἀνθρώπου καί τόν θεῖο του προορισμό.

8) Ἡ σημερινή οἰκολογική κρίση εἶναι προφανές ὅτι ὀφείλεται σέ πνευματικά καί ἠθικά αἴτια. Οἱ ρίζες της συνδέονται μέ τήν πλεονεξία, τήν ἀπληστία καί τόν ἐγωισμό, πού ὁδηγοῦν στήν ἀλόγιστη χρήση τῶν φυσικῶν πόρων, τήν ἐπιβάρυνση τῆς ἀτμόσφαιρας μέ ζημιογόνους ρύπους καί τήν κλιματική ἀλλαγή. Ἡ χριστιανική ἀντιμετώπιση τοῦ προβλήματος ἀπαιτεῖ μετάνοια γιά τίς καταχρήσεις, ἐγκράτεια καί ἀσκητικό ἦθος, πού ἀποτελοῦν ἀντίδοτο στήν ὑπερκατανάλωση, συγχρόνως δέ, καλλιέργεια στόν ἄνθρωπο τῆς συνειδήσεως ὅτι εἶναι «οἰκονόμος», καί ὄχι κάτοχος τῆς δημιουργίας. Δέν παύει νά τονίζει ὅτι καί οἱ μελλοντικές γενεές ἔχουν δικαίωμα πάνω στά φυσικά ἀγαθά, πού μᾶς ἐμπιστεύθηκε ὁ Δημιουργός. Γιά αὐτό τό λόγο καί ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία συμμετέχει ἐνεργῶς στίς διάφορες διεθνεῖς οἰκολογικές προσπάθειες. Ὅρισε δέ τήν 1^η  Σεπτεμβρίου ὡς ἡμέρα προσευχῆς γιά τήν προστασία τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος.

9) Ἀπέναντι στήν ἰσοπεδωτική καί ἀπρόσωπη ὁμογενοποίηση, ἡ ὁποία προωθεῖται μέ ποικίλους τρόπους, ἡ Ὀρθοδοξία διακηρύττει τόν σεβασμό στήν ἰδιοπροσωπία ἀνθρώπων καί λαῶν. Ἀντιτίθεται στήν αὐτονόμηση τῆς οἰκονομίας ἀπό τίς βασικές ἀνάγκες τοῦ ἀνθρώπου καί στήν μετατροπή της σέ αὐτοσκοπό. Ἡ πρόοδος τοῦ ἀνθρωπίνου γένους δέν συνδέεται μόνο μέ τήν ἀνάπτυξη τοῦ βιοτικοῦ ἐπιπέδου ἤ μέ τήν πρόοδο τῆς οἰκονομίας εἰς βάρος τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν. 

10) Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δέν ἀναμειγνύεται στήν πολιτική. Ὁ λόγος της παραμένει διακριτός ἀλλά καί προφητικός, ὡς ὀφειλετική παρέμβαση ὑπέρ τοῦ ἀνθρώπου. Τά ἀνθρώπινα δικαιώματα βρίσκονται σήμερα στό κέντρο τῆς πολιτικῆς ὡς ἀπάντηση στίς σύγχρονες κοινωνικές καί πολιτικές κρίσεις καί ἀνατροπές, ἀποβλέποντας στήν προστασία τοῦ πολίτη ἀπό τήν αὐθαιρεσία τοῦ κράτους. Ἡ Ἐκκλησία μας προσθέτει ἐπίσης τίς ὑποχρεώσεις καί εὐθύνες τῶν πολιτῶν καί τήν ἀνάγκη συνεχοῦς αὐτοκριτικῆς πολιτικῶν καί πολιτῶν πρός οὐσιαστική βελτίωση τῆς κοινωνίας. Καί κυρίως τονίζει, ὅτι τό ὀρθόδοξο δέον περί ἀνθρώπου ὑπερβαίνει τόν ὁρίζοντα τῶν καθιερωμένων ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, ὅτι «μείζων πάντων» εἶναι ἡ ἀγάπη, ὅπως τήν ἀποκάλυψε ὁ Χριστός καί τήν βίωσαν ὅσοι πιστά Τόν ἀκολούθησαν.  Ἐπιμένει ἀκόμη ὅτι θεμελιῶδες δικαίωμα εἶναι καί ἡ προστασία τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, δηλαδή τῆς ἐλευθερίας τῆς συνειδήσεως, τῆς πίστεως, τῆς λατρείας καί ὅλων τῶν ἀτομικῶν καί συλλογικῶν ἐκφράσεων  αὐτῆς, συμπεριλαμβανομένου καί τοῦ δικαιώματος κάθε πιστοῦ καί κάθε θρησκευτικῆς κοινότητας νά τελοῦν ἐλεύθερα ἀπό κάθε κρατική παρέμβαση τά θρησκευτικά τους καθήκοντα, ὡς καί τό δικαίωμα τῆς δημόσιας διδασκαλίας τῆς θρησκείας. 

11) Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀπευθύνεται στούς νέους, οἱ ὁποῖοι ἀναζητοῦν πληρότητα ζωῆς γεμάτη ἐλευθερία, δικαιοσύνη, δημιουργία ἀλλά καί ἀγάπη. Τούς καλεῖ νά συνδεθοῦν συνειδητά μέ τήν Ἐκκλησία Ἐκείνου πού εἶναι ἡ Ἀλήθεια καί ἡ Ζωή. Νά προσέλθουν προσφέροντας στό ἐκκλησιαστικό σῶμα τή ζωτικότητα, τίς ἀνησυχίες, τούς προβληματισμούς καί τίς προσδοκίες τους. Οἱ νέοι δέν ἀποτελοῦν ἁπλῶς τό μέλλον τῆς Ἐκκλησίας ἀλλά τό δυναμικό καί δημιουργικό παρόν ἐπί τοπικοῦ καί οἰκουμενικοῦ ἐπιπέδου.

12) Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος ἄνοιξε τόν ὁρίζοντά μας στή σύγχρονη πολύμορφη οἰκουμένη. Τόνισε τήν εὐθύνη μας μέσα στόν χῶρο καί τόν χρόνο, πάντοτε μέ προοπτική τήν αἰωνιότητα. Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, διατηρώντας ἀλώβητο τόν Μυστηριακό καί Σωτηριολογικό της χαρακτήρα, εἶναι εὐαίσθητη στόν πόνο, στίς ἀγωνίες καί στήν κραυγή γιά δικαιοσύνη καί εἰρήνη τῶν λαῶν. Εὐαγγελίζεται «ἡμέραν ἐξ ἡμέρας τὸ σωτήριον αὐτοῦ· ἀναγγέλουσα ἐν τοῖς ἔθνεσι τὴν δόξαν αὐτοῦ, ἐν πᾶσι τοῖς λαοῖς τὰ θαυμάσια αὐτοῦ» (Ψαλμ. 95). Ἀς δεηθοῦμε «ὁ Θεὸς πάσης χάριτος, ὁ καλέσας ὑμᾶς εἰς τὴν αἰώνιον αὐτοῦ δόξαν ἐν Χριστῷ ᾿Ιησοῦ ὀλίγον παθόντας, αὐτὸς καταρτίσει ὑμᾶς, στηρίξει, σθενώσει, θεμελιώσει· αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων· ἀμήν» (Α΄ Πετρ. 5: 10, 11).

† ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος, Πρόεδρος

† ὁ Ἀλεξανδρείας Θεόδωρος

† ὁ Ἱεροσολύμων Θεόφιλος

† ὁ Σερβίας Εἰρηναῖος

† ὁ Ρουμανίας Δανιήλ

† ὁ Νέας Ἰουστινιανῆς καί πάσης Κύπρου Χρυσόστομος

† ὁ Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Ἱερώνυμος

† ὁ Βαρσοβίας καί πάσης Πολωνίας Σάββας

† ὁ Τιράνων καί πάσης Ἀλβανίας Ἀναστάσιος

† ὁ Πρέσοβ καί πάσης Τσεχίας καί Σλοβακίας Ραστισλάβ

Ἀντιπροσωπεία Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου

† ὁ Καρελίας καί πάσης Φιλλανδίας Λέων

† ὁ Ταλλίνης καί πάσης Ἐσθονίας Στέφανος

† ὁ Γέρων Περγάμου Ἰωάννης

† ὁ Γέρων Ἀμερικῆς Δημήτριος

† ὁ Γερμανίας Αὐγουστῖνος

† ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος

† ὁ Ντένβερ Ἠσαΐας

† ὁ Ἀτλάντας Ἀλέξιος

† ὁ Πριγκηποννήσων Ἰάκωβος

† ὁ Προικοννήσου Ἰωσήφ

† ὁ Φιλαδελφείας Μελίτων

† ὁ Γαλλίας Ἐμμανουήλ

† ὁ Δαρδανελλίων Νικήτας

† ὁ Ντητρόϊτ Νικόλαος

† ὁ Ἁγίου Φραγκίσκου Γεράσιμος

† ὁ Κισάμου καί Σελίνου Ἀμφιλόχιος

† ὁ Κορέας Ἀμβρόσιος

† ὁ Σηλυβρίας Μάξιμος

† ὁ Ἀδριανουπόλεως Ἀμφιλόχιος

† ὁ Διοκλείας Κάλλιστος

† ὁ Ἱεραπόλεως Ἀντώνιος, ἐπί κεφαλῆς τῶν Οὐκρανῶν Ὀρθοδόξων ἐν ΗΠΑ

† ὁ Τελμησσοῦ Ἰώβ

† ὁ Χαριουπόλεως Ἰωάννης, ἐπί κεφαλῆς τῆς Πατριαρχικῆς Ἐξαρχίας τῶν ἐν τῇ Δυτικῇ Εὐρώπῃ Ὀρθοδόξων Παροικιῶν Ρωσσικῆς Παραδόσεως

† ὁ Νύσσης Γρηγόριος, ἐπί κεφαλῆς τῶν Καρπαθορρώσσων Ὀρθοδόξων ἐν ΗΠΑ

Ἀντιπροσωπεία Πατριαρχείου Ἀλεξανδρείας

† ὁ Γέρων Λεοντοπόλεως Γαβριήλ

† ὁ Ναϊρόμπι Μακάριος

† ὁ Καμπάλας Ἰωνᾶς

† ὁ Ζιμπάμπουε καί Ἀγκόλας Σεραφείμ

† ὁ Νιγηρίας Ἀλέξανδρος

† ὁ Τριπόλεως Θεοφύλακτος

† ὁ Καλῆς Ἐλπίδος Σέργιος

† ὁ Κυρήνης Ἀθανάσιος

† ὁ Καρθαγένης Ἀλέξιος

† ὁ Μουάνζας Ἱερώνυμος

† ὁ Γουϊνέας Γεώργιος

† ὁ Ἑρμουπόλεως Νικόλαος

† ὁ Εἰρηνουπόλεως Δημήτριος

† ὁ Ἰωαννουπόλεως καί Πρετορίας Δαμασκηνός

† ὁ Ἄκκρας Νάρκισσος

† ὁ Πτολεμαΐδος Ἐμμανουήλ

† ὁ Καμερούν Γρηγόριος

† ὁ Μέμφιδος Νικόδημος

† ὁ Κατάγκας Μελέτιος

† ὁ Μπραζαβίλ καί Γκαμπόν Παντελεήμων

† ὁ Μπουρούντι καί Ρουάντας Ἰννοκέντιος

† ὁ Μοζαμβίκης Χρυσόστομος

† ὁ Νιέρι καί Ὄρους Κένυας Νεόφυτος

Ἀντιπροσωπεία Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων

† ὁ Φιλαδελφείας Βενέδικτος

† ὁ Κωνσταντίνης Ἀρίσταρχος

† ὁ Ἰορδάνου Θεοφύλακτος

† ὁ Ἀνθηδῶνος Νεκτάριος

† ὁ Πέλλης Φιλούμενος

Ἀντιπροσωπεία Ἐκκλησίας Σερβίας

† ὁ Ἀχρίδος καί Σκοπίων Ἰωάννης

† ὁ Μαυροβουνίου καί Παραθαλασσίας Ἀμφιλόχιος

† ὁ Ζάγκρεμπ καί Λιουμπλιάνας Πορφύριος

† ὁ Σιρμίου Βασίλειος

† ὁ Βουδιμίου Λουκιανóς

† ὁ Νέας Γκρατσάνιτσας Λογγῖνος

† ὁ Μπάτσκας Εἰρηναῖος

† ὁ Σβορνικίου καί Τούζλας Χρυσόστομος

† ὁ Ζίτσης Ἰουστῖνος

† ὁ Βρανίων Παχώμιος

† ὁ Σουμαδίας Ἰωάννης

† ὁ Μπρανιτσέβου Ἰγνάτιος

† ὁ Δαλματίας Φώτιος

† ὁ Μπίχατς καί Πέτροβατς Ἀθανάσιος

† ὁ Νίκσιτς καί Βουδίμλιε Ἰωαννίκιος

† ὁ Ζαχουμίου καί Ἑρζεγοβίνης Γρηγόριος

† ὁ Βαλιέβου Μιλούτιν

† ὁ ἐν Δυτικῇ Ἀμερικῇ Μάξιμος

† ὁ ἐν Αὐστραλίᾳ καί Νέᾳ Ζηλανδίᾳ Εἰρηναῖος

† ὁ Κρούσεβατς Δαυΐδ

† ὁ Σλαυονίας Ἰωάννης

† ὁ ἐν Αὐστρίᾳ καί Ἑλβετίᾳ Ἀνδρέας

† ὁ Φραγκφούρτης καί ἐν Γερμανίᾳ Σέργιος

† ὁ Τιμοκίου Ἱλαρίων

Ἀντιπροσωπεία Ἐκκλησίας Ρουμανίας

† ὁ Ἰασίου καί Μολδαβίας καί Μπουκοβίνης Θεοφάνης

† ὁ Σιμπίου καί Τρανσυλβανίας Λαυρέντιος

† ὁ Βάντ, Φελεάκ καί Κλούζ καί Κλούζ, Ἄλμπας, Κρισάνας καί Μαραμοῦρες Ἀνδρέας

† ὁ Κραϊόβας καί Ὀλτενίας Εἰρηναῖος

† ὁ Τιμισοάρας καί Βανάτου Ἰωάννης

† ὁ ἐν Δυτικῇ καί Νοτίῳ Εὐρώπῃ Ἰωσήφ

† ὁ ἐν Γερμανίᾳ καί Κεντρικῇ Εὐρώπῃ Σεραφείμ

† ὁ Τιργοβιστίου Νήφων

† ὁ Ἄλμπα Ἰούλια Εἰρηναῖος

† ὁ Ρώμαν καί Μπακάου Ἰωακείμ

† ὁ Κάτω Δουνάβεως Κασσιανός

† ὁ Ἀράντ Τιμόθεος

† ὁ ἐν Ἀμερικῇ Νικόλαος

† ὁ Ὀράντεα Σωφρόνιος

† ὁ Στρεχαΐας καί Σεβερίνου Νικόδημος

† ὁ Τουλσέας Βησσαρίων

† ὁ Σαλάζης Πετρώνιος

† ὁ ἐν Οὑγγαρίᾳ Σιλουανός

† ὁ ἐν Ἰταλίᾳ Σιλουανός

† ὁ ἐν Ἱσπανίᾳ καί Πορτογαλίᾳ Τιμόθεος

† ὁ ἐν Βορείῳ Εὐρώπῃ Μακάριος

† ὁ Πλοεστίου Βαρλαάμ, Βοηθός παρά τῷ Πατριάρχῃ

† ὁ Λοβιστέου Αἰμιλιανός, Βοηθός παρά τῷ Ἀρχιεπισκόπῳ Ριμνικίου

† ὁ Βικίνης Ἰωάννης Κασσιανός, Βοηθός παρά τῷ Ἀρχιεπισκόπῳ ἐν Ἀμερικῇ

Ἀντιπροσωπεία Ἐκκλησίας Κύπρου

† ὁ Πάφου Γεώργιος

† ὁ Κιτίου Χρυσόστομος

† ὁ Κυρηνείας Χρυσόστομος

† ὁ Λεμεσοῦ Ἀθανάσιος

† ὁ Μόρφου Νεόφυτος

† ὁ Κωνσταντίας - Ἀμμοχώστου Βασίλειος

† ὁ Κύκκου καί Τηλλυρίας Νικηφόρος

† ὁ Ταμασοῦ καί Ὀρεινῆς Ἠσαΐας

† ὁ Τριμυθοῦντος καί Λευκάρων Βαρνάβας

† ὁ Καρπασίας Χριστοφόρος

† ὁ Ἀρσινόης Νεκτάριος

† ὁ Ἀμαθοῦντος Νικόλαος

† ὁ Λήδρας Ἐπιφάνιος

† ὁ Χύτρων Λεόντιος

† ὁ Νεαπόλεως Πορφύριος

† ὁ Μεσαορίας Γρηγόριος

Ἀντιπροσωπεία Ἐκκλησίας Ἑλλάδος

† ὁ Φιλίππων, Νεαπόλεως καί Θάσου Προκόπιος

† ὁ Περιστερίου Χρυσόστομος

† ὁ Ἠλείας Γερμανός

† ὁ Μαντινείας καί Κυνουρίας Ἀλέξανδρος

† ὁ Ἄρτης Ἰγνάτιος

† ὁ Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καί Σουφλίου Δαμασκηνός

† ὁ Νικαίας Ἀλέξιος

† ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος

† ὁ Σάμου καί Ἰκαρίας Εὐσέβιος

† ὁ Καστορίας Σεραφείμ

† ὁ Δημητριάδος καί Ἁλμυροῦ Ἰγνάτιος

† ὁ Κασσανδρείας Νικόδημος

† ὁ Ὕδρας, Σπετσῶν καί Αἰγίνης Ἐφραίμ

† ὁ Σερρῶν καί Νιγρίτης Θεολόγος

† ὁ Σιδηροκάστρου Μακάριος

† ὁ Ἀλεξανδρουπόλεως Ἄνθιμος

† ὁ Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως Βαρνάβας

† ὁ Μεσσηνίας Χρυσόστομος

† ὁ Ἰλίου, Ἀχαρνῶν καί Πετρουπόλεως Ἀθηναγόρας

† ὁ Λαγκαδᾶ, Λητῆς καί Ρεντίνης Ἰωάννης

† ὁ Νέας Ἰωνίας καί Φιλαδελφείας Γαβριήλ

† ὁ Νικοπόλεως καί Πρεβέζης Χρυσόστομος

† ὁ Ἱερισσοῦ, Ἁγίου Ὄρους καί Ἀρδαμερίου Θεόκλητος

Ἀντιπροσωπεία Ἐκκλησίας Πολωνίας

† ὁ Λούτζ καί Πόζναν Σίμων

† ὁ Λούμπλιν καί Χέλμ Ἄβελ

† ὁ Μπιαλύστοκ καί Γκντάνσκ Ἰάκωβος

† ὁ Σιεμιατίτσε Γεώργιος

† ὁ Γκορλίτσε Παΐσιος

Ἀντιπροσωπεία Ἐκκλησίας Ἀλβανίας

† ὁ Κορυτσᾶς Ἰωάννης

† ὁ Ἀργυροκάστρου Δημήτριος

† ὁ Ἀπολλωνίας καί Φίερ Νικόλαος

† ὁ Ἐλμπασάν Ἀντώνιος

† ὁ Ἀμαντίας Ναθαναήλ

† ὁ Βύλιδος Ἄστιος

Ἀντιπροσωπεία Ἐκκλησίας Τσεχίας καί Σλοβακίας

† ὁ Πράγας Μιχαήλ

† ὁ Σούμπερκ Ἠσαΐας

† ὁ Ἑλβετίας Ἱερεμίας, ἐπί κεφαλῆς τῆς Πανορθοδόξου Γραμματείας τῆς Ἁγίας και Μεγάλης Συνόδου

Εκατονταετία του Μεγάλου Πολέμου

Στη Βρετανία μελετάται ιστορικά πάντοτε, με μεγάλη προσοχή και ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Μάλιστα αποκαλείται επισήμως ως «Μεγάλος Πόλεμος».

Τα Βασιλικά Ταχυδρομεία, μέσω της Φιλοτελικής Υπηρεσίας τους, εκδίδουν τα τελευταία χρόνια μια σειρά γραμματοσήμων το χρόνο με σκοπό να μνημονεύσουν τα σημαντικότερα γεγονότα του Μεγάλου Πολέμου και να αποτίσουν φόρο τιμής στους πεσόντες.

Η πρόσφατη σειρά, που κυκλοφόρησε στις 21 Ιουνίου 2016, είναι η τρίτη. Θα ακολουθήσουν άλλες δύο, με σκοπό να ολοκληρωθεί το προαποφασισμένο αναμνηστικό πρόγραμμα.

1916 witnessed some of the largest battles in human history, both on land and at sea, and Britain would also face major new challenges at home. Key developments in 1916 included: Evacuation from Gallipoli, Conscription and Conscience, Uprising in Ireland, Clash of the Dreadnoughts, Slaughter on the Western Front, The Crucible of the Somme and The Growing Strain at Home.

Philip Parker, of Royal Mail, said: "A century ago our armed forces were making the ultimate sacrifice on land and at sea, and non-combatants were making an extraordinary contribution overseas and on the home front. Our stamp issue pays tribute to all."

Σέργιος και Βάκχος

Το καλύτερο έργο του Καραγάτση

Δηλώνω φανατική αναγνώστρια του Μ. Καραγάτση εδώ και πολλά χρόνια. Θεωρώ ότι είναι ένας από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της σύγχρονης Ελλάδας με σωρεία σημαντικών έργων όπως ο Γιούγκερμαν, ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν, η Μεγάλη Χίμαιρα, ο κοτσάμπασης του καστρόπυργου (όλη η τριλογία), ο κίτρινος φάκελος, το ημιτελές Δέκα και τόσα άλλα.

Γεννημένος ως Δημήτριος Ροδόπουλος έλαβε το πασίγνωστο καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο από τα δέντρα με το όνομα «καραγάτσι» που βρίσκονταν στη Θεσσαλία, όπου περνούσε τις καλοκαιρινές του διακοπές, και το αρχικό Μ προέρχεται από το ρώσσικο όνομα Μίτια (μετάφραση του Δημήτριος στα ρωσσικά) από την μεγάλη του αγάπη στον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Ο Καραγάτσης είναι ένας από τους υπέροχους πεζογράφους που μας πρόσφερε η διάσημη δεκαετία του 1930.

Δυστυχώς, για την Ελλάδα, έφυγε νέος από καρδιακή προσβολή, αλλά άφησε πίσω του αρκετά μυθιστορήματα, διηγήματα, θεατρικά έργα, άρθρα και την κόρη του Μαρίνα Καραγάτση, η οποία έως ένα βαθμό ασχολήθηκε με την τέχνη του πατέρα της: τη συγγραφή. Ευτυχώς, για όλους εμάς στην Ελλάδα, που μας ενδιαφέρει ο πολιτισμός, ζει και βασιλεύει και ο εγγονός του, ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Δημήτρης Τάρλοου, που μέσα από το θέατρό του, κάθε χρόνο, μας παρουσιάζει υπέροχες παραγωγές.

Από όλο το πλούσιο έργο του Καραγάτση εγώ προσωπικά ξεχωρίζω το μυθιστόρημά του την «Θαυμαστή ιστορία των αγίων Σέργιου και Βάκχου», ένα πολύ ιδιαίτερο λογοτέχνημα. Ο Καραγάτσης μέσα από αυτό του το έργο μας διηγείται την ιστορία των δύο αγίων που υπήρξαν Ρωμαίοι στρατιώτες και που αποφάσισαν να εκχριστιανιστούν τον 3ο αιώνα. Σαν όλους τους Χριστιανούς εκείνης της περιόδου, εκδιώκονται από τους Ρωμαίους, βασανίζονται, σκοτώνονται και κατόπιν αγιοποιούνται. Έως εδώ είναι η περιγραφή ιστορικών γεγονότων.

Ο Καραγάτσης όμως δεν παραμένει στην απλή περιγραφή αυτών, προχωρά και βλέπουμε μαζί του την σουρεαλιστική κατάληξη: οι δύο φίλοι άγιοι βρίσκονται στον Παράδεισο, εκεί έχουν μια ακρόαση με τον ίδιο το Θεό, ο οποίος τους ξαναστέλνει πίσω στη γη να παρακολουθούν μέσα από τα υπόγεια της εκκλησίας που έχει χτίσει προς τιμήν τους ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός, τα διάφορα τεκταινόμενα της Κωνσταντινούπολης και γενικά της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Σε όλο το υπόλοιπο, ογκωδέστατο μυθιστόρημα, θα παρακολουθήσουμε μαζί με τους δύο αγίους, την ιστορία της Κωνσταντινούπολης: τις έριδες της εικονομαχίας, τους πολέμους με τους διαφόρους εχθρούς της πόλης, τις αντιδικίες μεταξύ των βασιλικών δυναστειών, την άλωση του Βυζαντίου, την Τουρκοκρατία, τις ανέλπιδες προσπάθειες επανάκτησης της αυτοκρατορίας, το έργο των Φαναριωτών και ακολούθως την σύγχρονη ελληνική ιστορια έως την δεκαετία του 1950. Είναι ένα καταπληκτικό ιστορικό μυθιστόρημα γραμμένο και δωσμένο με φοβερό χιούμορ, ο Καραγάτσης δεν μας διηγείται απλά τα γεγονότα, τα απομυθοποιεί, τα κριτικάρει, τους δίνει μια κωμικοτραγική άποψη. Άλλωστε, κωμικοτραγική υπήρξε η πραγματική ιστορία. Και όλα αυτά τα βλέπουμε μέσα από τα μάτια των δύο αγίων και των συναρπαστικών διαλόγων που γίνονται ανάμεσά τους.

Σε αυτό το μυθιστόρημα δεν υπάρχει σοβαροφάνεια, ακόμα και τα πιο δραματικά γεγονότα δίνονται με χιούμορ και φαντασία. Οι δυο άγιοι δεν μπορούν να χαρούν άφοβα τον παράδεισο, αφού συνεχώς κριτικάρουν και παρακολουθούν τα τεκταινόμενα. Ο Καραγάτσης δεν χαιδεύει τα αυτιά μας, αντιθέτως μας χτυπάει κατάμουτρα με αλήθειες, λάθη και παραλείψεις του ελληνικού λαού και της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Κανένα από τα πρόσωπα που εμφανίζονται δεν είναι ήρωας, όλοι απλοί άνθρωποι είναι με φοβερές αδυναμίες και ελαττώματα. Μέσα από αυτό το κυριολεκτικά υπέροχο έργο, παρακολουθούμε μαζί με τους δύο αγίους την ιστορία του ελληνικού έθνους από τον 3ο αιώνα μ.Χ. έως και τη δεκαετία του 1950.

Δεν θέλω να συλλογίζομαι την έρευνα που έκανε ο συγγραφέας σε μια εποχή χωρίς διαδίχτυο. Φυσικά ένας συγγραφέας που ασχολείται με ιστορικά γεγονότα δεν περιορίζεται στο διαδίχτυο, αφού ολοι γνωρίζουμε ότι δεν είναι το πλέον σίγουρο μέσο για να ανατρέξεις σε πηγές. Η μόνη σωστή μέθοδος είναι η δύσκολη, αυτή της βιβλιογραφίας και της επίσκεψης σε βιβλιοθήκες. Αλλά κανείς βέβαια, δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι το διαδίχτυο δεν βοηθάει φοβερά την έρευνά μας. Το πρώτο πράγμα που έκανα όταν πρωτοπήγα στην Κωνσταντινούπολη, ήταν να ψάξω να βρω την εκκλησία που έχτισε ο Ιουστινιανός, προς τιμήν των δύο αγίων. Δυστυχώς δεν υπάρχει πια, τουλάχιστον δεν υπάρχει ως χριστιανική εκκλησία, αφού έχει μετατραπεί σε τζαμί. Σε κάθε περίπτωση αναζητήστε το βιβλίο και διαβάστε το, απολαύστε το χωρίς προκαταλήψεις, δυστυχώς εμείς οι Έλληνες έχουμε κάνει και πολλά λάθη, λογικό άλλωστε είναι στα τόσα χιλιάδες χρόνια που υπάρχουμε!

Eύη Ρούτουλα

Τῶν Ἀγίων Πάντων

ἤ τοῦ ἱ. Πεντηκοσταρίου ἡ ἀπόδοση

Τοῦ Κυρίου μου πάντας ὑμνῶ τούς φίλους.

Εἴ τις δέ μέλλων, εἰς τούς πάντας εἰσίτω.

( Άπό τό Συναξάριο τῆς ἑορτῆς)

Συγκινημένοι σήμερα, μέ τό τέλος τῆς Πανηγύρεως πρός τιμήν Πάντων τῶν Ἁγίων, κλείσαμε τό Πεντηκοστάριο, τό Τριώδιον τῶν Ρόδων κατά τούς παλαιούς. Μέ λίγα λόγια κλείσαμε μιά διαδρομή χαρμολυπική, ἀπό τήν Κυριακή τοῦ Τελώνη καί Φαρισαίου, τότε πού ἀνοίξαμε δηλ. τό Τριώδιον τό Κατανυκτικόν, ἴσαμε σήμερα.

Δέ χρειάζεται κανείς νά ψάξει καί πολύ γιά νά διαπιστώσει ἕνα πράγμα: πώς δηλαδή ἀπό τή μετάνοια πού βάζει κανείς θεμέλιο στήν πνευματική του ζωή καί κατάρτιση, ἀφοῦ ἀνεβεῖ τήν Κλίμακα τῶν ἀρετῶν, συναθροίζεται στόν Χορό Πάντων τῶν Ἁγίων.

Καί τό πλέον ἀνατριχιαστικό καί καθόλα ἱερώτατο εἶναι, πώς μπορεῖ μέσα στόν Χορό Πάντων τῶν Ἁγίων πού πανηγυρίσαμε σήμερα, νά εἶναι κι ἡ Μάνα μας, κι ὁ Πατέρας μας, ὁ παπποῦς μέ τή στοργή του, ἡ γιαγιά μέ τά παραμύθια της, ἀλλά κι ὁ δάσκαλός μας, ἡ γειτόνισσα, ὁ κάθε γνωστός μας πού ἀναχώρησε πιά.

Γι᾿ αὐτό πολύ σωστά ἡ Ἐκκλησία μᾶς προτρέπει:   Εἴ τις δέ μέλλων, εἰς τούς πάντας εἰσίτω... Ψέμματα;

Καί τοῦ χρόνου, λοιπόν.

π. Κ.Ν. Καλλιανός

Γυναίκες Υμνογράφοι

Μόλις εκδόθηκε το νέο τεύχος του καλού περιοδικού «Orthodox Outlook»! Είναι περιοδικό που εκδίδεται στη Βρετανία από Άγγλους Ορθόδοξους κληρικούς και λαϊκούς.

Στο τεύχος Ιουνίου - Ιουλίου 2016, με αριθμό 120, βρίσκει κανείς ενδιαφέροντα άρθρα, νεκρολογίες, ειδήσεις, βιβλιοπαρουσιάσεις κ.ά.

Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άρθρο είναι κι αυτό του Δημήτρη Σαλαπάτα, με θέμα: «Women Hymnographers of the Orthodox Church»! Αξίζει οπωσδήποτε να μελετηθεί!

Η σημαία της ΕΕ μετά το Brexit

Από τότε που κτίσθηκε ο νέος Ιερός Ναός μας στο Harrow ΒΔ Λονδίνου και αρχίσαμε να τελούμε τις Ιερές Ακολουθίες (τον Απρίλιο 2011) τοποθετήσαμε στην πρόσοψή του 5 ιστούς για αντίστοιχες σημαίες.

Οι σημαίες που κυματίζουν μέχρι σήμερα στους ιστούς αυτούς είναι της Ελλάδας, της Κύπρου, της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, της φιλοξενούσας χώρας Μεγάλης Βρετανίας και φυσικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μετά το αποτέλεσμα του προχθεσινού δημοψηφίσματος, το οποίο έθεσε κυριολεκτικά το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός ΕΕ, αναρωτιέται κανείς τι θα πρέπει να πράξουμε με τη σημαία της ΕΕ!

Αγιορείτικα άνθη

Είναι φυσικά γνωστό ότι το Άγιο Όρος, ως χώρος πνευματικής αυθεντικότητας και γνήσιας αγιοσύνης, εμπεριέχει και διασώζει την αγνότητα σε όλους τους τομείς.

Η φύση είναι ένας από τους τομείς που μας ενδιαφέρουν. Κι αναφερόμαστε στη φύση σε όλες της τις διαστάσεις: θάλασσα, δένδρα, λουλούδια κ.ά.

Στην Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου είδαμε πρόσφατα και φωτογραφίσαμε τα λουλούδια της παρούσας ανάρτησης.

Τί να πρωτοθαυμάσει κανείς; Την κομψότατη όψη, τους υπέροχους χρωματισμούς, την υπερκόσμια ευωδία...

Τα μάτια απολαμβάνουν την ποικιλία και η ψυχή ερεθίζεται να υμνήσει τον Δημιουργό, που «πάντα εν σοφία εποίησε»!

Άγιο το Όρος, ιερή η βιοτή των μοναχών, στολίδι του ευλογημένου αυτού τόπου η φύση του με τα υπέροχα λουλούδια, που βρίσκονται εκεί προς δόξαν Θεού και προς τέρψη των ευλαβών προσκυνητών.

Το γιοφύρι της Άρτας και το Brexit

Μια μεγάλη και προοδευμένη χώρα της Ευρώπης, το Ηνωμένο Βασίλειο, πραγματοποιεί σήμερα μια προαποφασισμένη δραστηριότητα, η οποία σε άλλη περίπτωση θα θεωρούνταν ως μια γνήσια δημοκρατική διαδικασία, αλλά δεδομένων των συνθηκών δεν μπορεί παρά να χαρακτηρισθεί ως ένα α-νόητο δημοψήφισμα.

Μια περίεργη διακομματική ανταλλαγή πολιτικών σκέψεων και πρακτικών οδήγησε τους πολίτες αυτής της χώρας σε μια κυριολεκτικά ανώριμη και σαφώς αδιέξοδη μικρο-πολιτική πορεία και στάση, η οποία δεν έχει καθόλου προδιαγεγραμμένους στόχους και προοπτικές, αλλά κατέστη φορέας κοινωνικού φόβου και τελείως αχρείαστου άγχους.

Στην ελληνική λαϊκή παράδοση, σώζεται ο ευεργετικός -αν και θλιβερός- θρύλος, που έχει αναφορά στο γιοφύρι της Άρτας.

Διαβάζουμε στον σχετικό μύθο:

Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες γιοφύριν εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι. Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν. Μοιρολογούν οι μάστορες και κλαιν οι μαθητάδες. "Αλίμονο στους κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας, ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμιέται".

Πουλάκι εδιάβη κι έκατσεν, αντίκρυ στο ποτάμι, δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σα χελιδόνι,παρά εκελάηδε κι έλεγε ανθρώπινη λαλίτσα: "αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνεικαι μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη, παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα, που έρχεται αργά τ' αποταχύ και πάρωρα το γιόμα".

Στη εποχή των μύθων και των θρύλων, η θυσία επιτελέσθηκε και το γιοφύρι εκτίσθη.

Στην εποχή της ιστορίας και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αυτή η πολυπόθητη γέφυρα μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Ενωμένης Ευρώπης βάφτηκε με το αίμα της νέας και πολλά υποσχόμενης πολιτικού και μέλους του Βρετανικού Κοινοβουλίου Jo Cox.

Aς ευχηθούμε η θυσία της να μην πάει χαμένη, αλλά -παρότι η ψυχοσύνθεση των Άγγλων είναι πολύ διαφορετική από αυτή των υπολοίπων Ευρωπαίων- η Βρετανία να μείνει τελικά μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια και να συνεχίσει την πορεία της προς τις γαλάζιες θάλασσες της ευρωπαϊκής ζωής και δράσης.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία και πάλι στο Υπερώο της Πεντηκοστής!

Πριν από την ανάληψή του ο Κύριός μας έδωσε εντολή στους μαθητές του να περιμένουν όλοι μαζί στα Ιεροσόλυμα την έλευση του Παναγίου Πνεύματος.

Και πράγματι μετά από δέκα ημέρες στο υπερώο όπου ήσαν συναγμένοι οι μαθητές το Άγιο Πνεύμα επεδήμησε. Η Εκκλησία φανερώθηκε στον κόσμο και οι Απόστολοι, οι πρώτοι Ιεράρχες, εγκαινίασαν την εκκλησιαστική διακονία τους με το κήρυγμα του Ευαγγελίου και την βάπτιση και τον αγιασμό όσων επίστευσαν στον Χριστό.

Στο υπερώο των Ιεροσολύμων αποκαλύπτεται ο χαρακτήρας της Εκκλησίας. Στο υπερώο συνέβησαν δύο σημαντικά υπερφυή γεογονότα. Η σύσταση του Μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας και η επιφοίτησις του Παναγίου Πνεύματος. Αυτά τα δύο γεγονότα είναι τα θεμέλια της Εκκλησίας. Η σύναξις όλων των πιστών για την τέλεση της θείας Ευχαριστίας και ο αγιασμός πάσης της κτίσεως, έργο της συνεχιζόμενης Πεντηκοστής, της συνεχούς παρουσίας και ενεργείας του Παναγίου Πνεύματος.

Η Εκκλησία από την πρώτη ημέρα της Πεντηκοστής είχε την βεβαίοτητα πως είναι το Σώμα του Χριστού. Έμαθε να πορεύεται μέσα στον κόσμο ως κοινότητα. Γι᾽ αυτό και το πολίτευμά της υπήρξε Ιεραρχικό και Συνοδικό.

Όταν η πρώτη Εκκλησία αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα, τότε οι Απόστολοι θυμήθηκαν την εντολή του Κυρίου. Συναχθείτε όλοι μαζί. Οι Ιεράρχες της Εκκλησίας εκπροσωπώντας όλες τις τοπικές χριστιανικές κοινότητες θα συνέλθουν όλοι μαζί για να συζητήσουν, να επιλύσουν τα προβλήματα, να επισφραγίσουν την ενότητα με την τέλεση της θείας Ευχαριστίας.

Αυτή η αποστολική παράδοση έμεινε ζωνταντή στην Εκκλησία. Στην πρώτη χιλιετία εκατοντάδες είναι οι τοπικές Σύνοδοι που συνεκλήθησαν. Φημισμένες και απόλυτα σεβαστές οι επτά Μεγάλες Σύνοδοι που δικαίως χαρακτηρίσθηκαν Οικουμενικές.

Στη δεύτερη χιλετία, αν και ο θεσμός των Συνόδων σε τοπικό εκκλησιαστικό επίπεδο λειτούργησε, η ευλογημένη συνήθεια των Μεγάλων Συνόδων αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες. Το μεγάλο σχίσμα μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινουπόλεως, η πτώση του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους, αργότερα τα αθεϊστικά καθεστώτα διαφόρων κρατών, ήταν μερικές από τις αιτίες που δεν καθιστούσαν δυνατή την σύγκληση μίας Μεγάλης Συνόδου με την συμμετοχή όλων των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Τον εικοστό αιώνα το Οικουμενικό Πατριαρχείο αναλαμβάνει πρωτοβουλία ώστε να ξεπερασθούν οι αγκυλώσεις και τα προβλήματα του παρελθόντος και να καταστεί δυνατή η σύγκληση μιας Μεγάλης Συνόδου. Ο νυν Οικουμενικός Πατριάρχης κ.Βαρθολομαίος από την αρχή της Πατριαρχείας του εγκαινίασε τον θεσμό των Συνάξεων των Προκαθημένων. Τελικά, μετά από εξήντα χρόνια προετοιμασιών έδωσε ο Θεός την ευλογημένη ώρα για την πραγματοποίηση της Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Κάποιοι, κληρικοί και λαϊκοί, αντέδρασαν έντονα. Προσπάθησαν να ματαιώσουν την σύγκληση της συνόδου. Άλλα θέλησαν και επεδίωξαν αυτοί, και άλλα θέλησε ο Κύριός μας.

Παρά τις ποικίλες δυσκολίες και αντιδράσεις, παρά την αποχώρηση τεσσάρων τοπικών Εκκλησιών οι οποίες αθέτησαν τις υπογραφές τους χωρίς σοβαρό λόγο και αιτία, οι εργασίες της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου ξεκίνησαν στο Κολυμπάρι της Κρήτης την Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος, 20 Ιουνίου, 2016.

Η πρώτη συνεδρία εύφρανε τις ψυχές όλων των Ορθοδόξων. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης στην εναρκτήρια ομιλία του αναφέρθηκε στο ιστορικό της συγκλήσεως της Μεγάλης Συνόδου, στα προβλήματα και τις προσπάθειες που έγιναν ώστε αυτά να ξεπερασθούν, έδωσε απαντήσεις στο γιατί έπρεπε να πραγματοποιηθεί η Μεγάλη Σύνοδος.

Η ιεροπρεπής παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου, ο σοβαρός και μειλίχιος λόγος του, ο αριστοτεχνικός τρόπος που προεδρεύει και διευθύνει την εξέλιξη της συζητήσεως, τα εύστοχα σχόλια, η ευταξία, επισφραγίζουν την βεβαιότητα της παρουσίας του Παρακλήτου και παράλληλα προσφέρουν ανεπανάληπτα μαθήματα εκκλησιαστικότητας και συνοδικότητας.

Οι προσφωνήσεις των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών σημαντικές. Όλοι συμφωνούν και επιμένουν ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι μία συνομοσπονδία Εκκλησιών. Όλοι καταδικάζουν το νοσηρό φαινόμενο του Εθνοφυλετισμού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει να πει σοβαρά πράγματα στον σύγχρονο κόσμο. Αλλά πριν μοιρασθεί με τον κόσμο την αγιοπνευματική της εμπειρία, οφείλει πρώτα να του δώσει το παράδειγμα της ενότητας, της αγάπης, και της καταλλαγής.

Ιδιαίτερη μνεία θα κάνουμε στον λόγο του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου. Έδωσε απάντηση στα ερωτήματα εκείνων που ρωτούν ποιά τάχα αίρεση θα αντιμετωπίσει η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος. Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας πολύ σωστά επισημαίνει ότι η μεγαλύτερη αίρεση σήμερα είναι ο εγωκεντρισμός. Σε ατομικό επίπεδο, σε συλλογικό, ακόμα δε και σε εκκλησιαστικό.

Αν σκεφθούμε σοβαρά τα όσα μας επισημαίνει ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας τότε θα καταλάβουμε και το τι μπορεί να προσφέρει μια Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο. Την πρόταση της καινής ζωής του Αναστάντος Χριστού. Τον χριστιανικό κοινοτικό τρόπο ζωής. Την θυσιαστική αγάπη. Την Συγχώρηση, όπου ο καθένας μαθαίνει την μετάνοια αλλά κυρίως το πως να ζει μαζί με τους άλλους σε κλίμα αδελφοσύνης.

Μερικοί συνεχίζουν να μεμψιμοιρούν και να υποστηρίζουν ότι η θεματολογία της Μεγάλης Συνόδου δεν είναι αυτή που θα έπρεπε να είναι.

Προφάσεις εν αμαρτίαις. Μετά από δώδεκα αιώνες επιτέλους καταφέραμε να πραγματοποιήσουμε εμείς οι Ορθόδοξοι μία Μεγάλη Σύνοδο. Είναι δυνατόν τα προβλήματα και τα θέματα που συσσωρεύτηκαν τόσους αιώνες να λυθούν τώρα; Όχι. Δεν ζούμε σε σφαίρες ουτοπίας. Αλλά γνωρίζουμε και γι᾽ αυτό χαιρόμαστε ότι η αρχή έγινε. Ας είναι ευλογημένο το όνομα του Κυρίου!

Ας ενώσουμε όλοι την φωνή μας και τις καρδιές μας σε προσευχή. Αυτές τις ημέρες μέχρι και τις 26 Ιουνίου το Πανάγιο Πνεύμα να φωτίσει τους Προκαθημένους και τους Επισκόπους που λαμβάνουν μέρος στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο. Να τους προστατεύσει από κάθε επιβουλή του πονηρού. Να τους καταστήσει πάγχρυσα στόματα του Λόγου!

Τις ευλογημένες αυτές ημέρες η Εκκλησία φορά τα γιορτινά της και εορτάζει, πανηγυρίζει, χαίρεται και ευφραίνεται. Βρίσκεται εκεί, στο υπερώο της Ευχαριστίας και της Πεντηκοστής!

Το Πανάγιον Πνεύμα εις ενότητα πάντας εκάλεσεν! Γένοιτο!

Ο Χονγκ Κονγκ και Άπω Ανατολής Νεκτάριος

Της Ζωής Χορηγός [Β']

Είναι του παραλόγου η εποχή μας, του παρά την δημιουργηθείσαν φύσιν, άνοστη, ανούσια, άμορφη, ανιστόρητη, δίχως προσανατολισμό, χαμωσερνάμενη, φθηνή, αλλοτριωμένη και ξέφρενη, μα κυρίως απνευμάτιστη.

Ίσως να έχει ξαναειπωθεί τούτο το τελευταίο, μα σπάνια ακούγεται και νοείται στην πραγματική του διάσταση. Η εποχή μας είναι απνευμάτιστη! Σπανίζουν έως εκλείπουν οι πνευματικοί άνθρωποι! Και δεν εννοούμε όλους αυτούς, που κάπως φίλαυτα και ανθρωπάρεσκα ωσαύτως αυτοπροσδιορίζονται. Στην πλειονότητά τους, όλοι εκείνοι που στην σύγχρονη εποχή μας, αποτελούν τον «πνευματικό κόσμο» της χώρας,  είναι άνθρωποι μάλλον απνευμάτιστοι, αφού είτε αθεούν, είτε δυστυχώς και ολέθρια για αυτούς και όσους εμπιστεύονται την κρίση τους Θεομαχούν, όπως συμβαίνει τόσο απροκάλυπτα πλέον στην Ορθόδοξη Πατρίδα μας.

Πρόσφατα επισκέφθηκε τα μέρη μας, μια πολυγραφότατη και πολυδιαβασμένη Ελληνίδα συγγραφέας κυρίως παιδικών πασίγνωστων βιβλίων. Αρκετά προχωρημένης ηλικίας. Σε μια τιμητική για αυτήν και το έργο της εκδήλωση, της οποίας την συντριπτική πλειονότητα του κοινού αποτελούσαν παιδιά ποικίλων ηλικιών, κάποιος μικρούλης ρώτησε την αγαπημένη του συγγραφέα:

- Πιστεύετε στον Θεό;

- Τι να σου πω του απάντησε κάπως αμήχανα… Ούτε τον είδα ούτε εκείνος με είδε ποτέ του…

Οντολογική άποψη, οντολογική θεώρηση των πραγμάτων. Το να πιστεύουμε δηλαδή όπως η διάσημη συγγραφέας, στο υπαρκτό, στο ον, δηλαδή σε ό,τι μόνο φανερώνεται μπροστά μας! Και αυτή η άποψη εκφράστηκε δημόσια σε πλήθος διψασμένων παιδικών ψυχών!

Προφανώς αν την καλούσαμε να μας πει, αν πιστεύει και στο Πνεύμα, θα υπερθεμάτιζε στην ύπαρξη Του. Μα κι Αυτό δεν φανταζόμαστε  να το είδε ποτέ της…

Η συγγραφέας (την οποία σαν παιδί αχόρταγα διάβαζα) θα υπερθεμάτιζε στην ύπαρξή του πνεύματος, γιατί θεωρεί εαυτήν άνθρωπο πνευματικό όπως δυστυχώς όλοι οι συνόμιλοί της...

Τι όμως είναι για αυτούς  τους πολλούς «πνευματικούς ανθρώπους»  το πνεύμα;  Κάτι, έστω και υπό μορφή τέχνης, που μπορεί να στρέφεται αβίαστα ακόμα και εναντίον του Δημιουργού του παντός!

Πνεύμα όμως είναι μόνο ό,τι σε κάνει να περιστρέφεσαι σαν τον ηλιανθό γύρω απ τον Τριαδικό Θεό! Το Πνεύμα επισκέπτεται μόνο όσους Το εκζητούν να έλθει με την πνοή Του και να σκηνώσει μέσα τους, να τους καθαρίσει την κηλιδωμένη ψυχή και να τους σώσει!

Σπανίζουν οι πνευματικοί άνθρωποι λοιπόν! Μόνο εμείς οι υπόλοιποι μπορούμε βέβαια να τους διακρίνουμε… Οι ίδιοι, αλλοίμονο αν αυτοανακηρυχθούν τέτοιοι! Όποιος θεωρεί εαυτόν αναμάρτητο και πνευματικό υπό την ορθή έννοια όμως (δηλαδή εμφορούμενο από το Πανάγιο και Ζωοποιό Πνεύμα), τότε θαρρούμε  πως πάσχει από Εωσφορικό εγωισμό που καταβαραθρώνει την ψυχή του! Το Άγιο Πνεύμα είναι κάτι σαν την αρετή σε οποιαδήποτε έκφανσή της!

Ο Ιερός Αυγουστίνος, κάπου σημειώνει ότι υπάρχει αμαρτία εφάμιλλη της βλασφημίας κατά του Αγίου Πνεύματος! Της  μόνης  που όπως είπε ο Χριστός μας  δεν συγχωρείται: Η εν επιγνώσει αρετή! Την μόνη ιδιότητα που πρέπει να επιτρέπουμε στους εαυτούς μας να λαχταράνε και να διεκδικούν, είναι αυτή του ασθενούς! Νοσοκομείο η Εκκλησία, Θεραπευτήριο! Ακεσώδυνο το φάρμακο του Αγίου Πνεύματος... Μόνο που πρέπει να αμφιβάλλουμε ως την στερνή πνοή μας αν ποτέ τα καταφέραμε να Το φιλοξενήσουμε εντός μας!

Οι αληθινά λοιπόν πνευματικοί άνθρωποι είναι δένδρα αγλαόκαρπα που ανυποψίαστα για την μεγαλοσύνη τους,  σκορπούν και χαρίζουν στους γύρω τους, τους γνήσιους καρπούς της κατοικούμενης υπό του Παναγίου Πνεύματος ψυχής τους: Την αγάπη, την χαρά, την ειρήνη, την μακροθυμία, την χρηστότητα, την αγαθοσύνη, την πίστη, την προκοπή, την εγκράτεια, όπως δίδαξε το σκεύος εκλογής του Κυρίου μας. Ξηρή η εποχή μας… Μίσος ατέλειωτο, πόλεμος παντού, μνησικακία, ανηθικότητα, διαστροφή, απιστία, τέλμα και απελπισία… Απνευμάτιστη η εποχή μας. Ζητά την ελπίδα, το κάρπισμά της!

Βασιλεύ Ουράνιε Παράκλητε Αγαθέ, σώσον τας ψυχάς ημών!

Και εμείς που οικονόμησε ο Κύριος να Τον… βλέπουμε και να μας βλέπει μέσα στην μάνα Εκκλησία, είμαστε άνθρωποι πνευματικοί; Tί σκοπό έχουμε στ’ αλήθεια; Εμείς που εκκλησιαζόμαστε, νηστεύουμε, προσευχόμαστε, ενίοτε ελεούμε, ξέρουμε πως όλα τούτα είναι τα μέσα και μόνο για την απόκτηση του Αγίου Πνεύματος του Θεού όπως δεν σταματούσε ποτέ να λέει ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ; Αν όχι, μάλλον έχουμε παρερμηνεύσει, έχουμε παραπλανηθεί, μάλλον δεν μας επισκέπτεται ο Τριαδικός Θεός, ο Πατήρ, ο Υιός και το Πνεύμα το Άγιον το Κύριον, το Ζωοποιόν. Μάλλον και εμείς ανήκουμε στους έστω και ανεπίγνωστα απνευμάτιστους ανθρώπους, σαν την συμπαθέστατη συγγραφέα των παιδικών μας ονείρων, τους ζωντανούς νεκρούς, που μεριμνούν για όλα πλην του μόνου σημαντικού: Της απόκτησης της χάρης του Αγίου Πνεύματος, που τα πάντα χορηγεί!  Ούτε αλλοιωμένο απ’ το σήμερα και την εξέλιξη, ούτε προσαρμοσμένο από την ανάγκη και το απρόβλεπτο! Το λαλήσαν δια των Προφητών Πνεύμα το Άγιον, μας καρτερά όλους, προσμένει τη ζωή μας να την αγκαλιάσει Πατρικά και να την μεταμορφώσει, να την νεοποιήσει, να της δώσει αυτό που αληθινά και μόνο έχει ανάγκη! Αν έχουμε Αυτό τα έχουμε όλα! Χωρίς Αυτό όμως δεν έχουμε τίποτα!

Νώντας Σκοπετέας

Αποσπάσματα από ομότιτλη εκπομπή 

της ραδιοφ. σειράς «Εν τω Φωτί Σου οψόμεθα Φως»