Ναί, «ἔφθασε καιρός...»

(Μ. Σαρακοστῆς ἐναρκτήριος)

Στὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Φιλαδελφείας κ. Μελίτωνα,

ταπεινὸ εὐχετήριο γιὰ εὐλογημένη Μ. Τεσσαρακοστή

Αὐτὸ τὸν πίνακα εἶδα νὰ ταξιδεύει μέσα στὴν ἀχανῆ θάλασσα τοῦ Διαδικτύου καὶ σκέφτηκα, καθὼς ἡ Μ. Σαρακοστὴ ἀνατέλει, νὰ σχολιάσω αὐτὸ ποὺ εἰκονίζει, καθὼς εἰσοδεύουμε στὸ «στάδιο τῶν ἀρετῶν».

Ἄραγε, εἶχε ἄδικο ὁ ἀείμνηστος καὶ σοφὸς Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων, ὅταν, ἐδῶ καὶ πενήντα περίπου χρόνια, κήρυττε, λίγες ὦρες προτοῦ νὰ φτάσει ἡ ἰερώτερη περίοδος τοῦ λειτουργικοῦ ἔτους, ἡ Μ. Τεσσαρακοστή,  πὼς «ὁ  ἄνθρωπος θέλει νά φανῆ αὐτός ποῦ δέν εἶναι. Ἀκόμη καί ἐνώπιόν του ἐαυτοῦ του καί ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Καί ἔτσι ξεφεύγει ἀπό τήν ἀλήθεια καί τήν ἁπλότητα καί φυσικά καί ἀπό τήν μετάνοιαν καί τήν σωτηρίαν.

Σέ λίγες ὧρες ἔξω ἀπό αὐτόν τόν ναόν, ἔξω ἀπό τήν γαλήνην του, εἰς τούς δρόμους αὐτῆς τῆς Πολιτείας, θά παρέλαση ὁ Καρνάβαλος. Μή τόν περιφρονήσετε καί μή τόν χλευάσετε καί μή μέ κατακρίνετε, ποῦ τόν ἀναφέρω αὕτη τή στιγμή. Δέν εἶναι καθόλου ἄσχετος μέ τό μέγιστο πρόβλημα τῆς ὑποκρισίας. Νά τόν προσέξετε ἐφέτος τόν Καρνάβαλο μέ σεβασμό καί βαθύ στοχασμό. Εἶναι πανάρχαιό το φαινόμενο καί εἶναι φαινόμενο βαθύτατου καί ἀγχώδους αἰτήματος τῆς ψυχῆς τοῦ ἄνθρωπου, νά λυτρωθῆ ἀπό τήν καθημερινή του ὑποκρισία μέ μίαν ἔκφρασιν ἀνωνύμου, διονυσιακῆς νέας ὑποκρισίας».

Ἀλήθεια, πόσοι ἀπὸ μᾶς συνειδητοποιοῦν αὐτοὺς τοὺς κορυφαίους καὶ σωστὰ εἰπωμένους λόγους; Πόσοι, πράγματι, κοιτάζουμε πίσω ἀπὸ τὴν καθε μάσκα ποὺ φορᾶ, δῆθεν ἀστειευόμενος, ὁ κάθε ἑορταστής; Τραγικές, ὄντως, οἱ φιγοῦρες ποὺ παρελαύνουν μὲ προσωπεῖα... Αὐτά, δηλαδή, ποὺ φορᾶνε οἱ περισσότεροι καὶ  στὴν καθημερινότητά τους  μέσα στὴν ὁποία καὶ κινοῦνται καὶ ὑπάρχουν. Καὶ βοηθᾶνε πράγματι τὰ προσωπεῖα. Γιατὶ χαρίζουν τὴ δυνατότητα νὰ μπορεῖ κανεὶς νὰ κινεῖται παντοῦ, νὰ ἔχει πολλαπλοὺς ρόλους, ὅπως οἱ ἠθοποιοί, νὰ βρίσκεται ἀφόβως καὶ ἀθορύβως ἤ καὶ ἀδιακρίτως, παντοῦ. Μόνο ποὺ ὅταν ἐπιστρέφει στὰ ἴδια καὶ κοιτάξει, «ἐνώπιος ἐνωπίῳ» τὸν ἑαυτό του, τότε πράγματι ἀναζητεῖ τὸν αὐθεντικό. Καὶ γιὰ τὸ ζήτημα αὐτὸ γνωρίζουμε, πὼς χιλιάδες σελίδες ἔχουν γραφεῖ, κι ἀκόμη, πὼς πολλοὶ δὲν μποροῦν ν᾿ ἀντέξουν οὔτε μιὰν ὥρα μοναξιᾶς. Ποὺ σημαίνει, πὼς  αὐτὸ ποὺ λέγεται, τό «ἐγὼ δηλ. κι ὁ ἑαυτός μου» γιὰ τὴν κατηγορία αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων δὲν ὑφίσταται. Κι αὐτό, γιατὶ δὲν ὐπάρχει ἕνας «ἑαυτός» ἀλλὰ πολλοί, μπερδεμένοι, μάλιστα, μέσα σὲ μιὰ ψυχὴ σκοτεινή, σπηλαιώδη καὶ ρερυπωμένη.

Γι᾿ αὐτὸ ὁ καρνάβαλος δὲν τελειώνει τὸ βράδυ τῆς Κυριακῆς τῆς Τυρινής -ἄσχετ’ ἄν τὸν καῖνε κι εὔχονται «καὶ τοῦ χρόνου». Ὁ καρνάβαλος ζεῖ καὶ ὑπάρχει. Καί, μάλιστα, θὰ ὑπάρχει ὅσο οἱ ἄνθρωποι δεν ἀποφασίζουν νὰ ἀπαρνηθοῦν τὰ προσωπεῖα τους, τὶς μάσκες ποὺ φορᾶνε μέσα στὸ χρονικὸ διάστημα τοῦ βίου τους. Ποὺ μπορεῖ νὰ τὶς ἔχουν, ἀλίμονο, μέχρι τὰ ἔσχατά τους.

Φροντίζοντας, λοιπόν, ἡ Ἐκκλησία νὰ δείξει καὶ νὰ ἀποδείξει στὸν καθένα μας ὅτι ἕνα πρόσωπο ἔχουμε. Μὲ αὐτὸ γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε μὲ αὐτὸ θὰ φύγουμε ἀπὸ τὸν κόσμο αὐτό. Κι ἔτσι θὰ παρουσιαστοῦμε στὸ Φοβερὸ τὸ Βῆμα τοῦ Δικαιου Κριτῆ. Τὰ ὅποια προσωπεῖα μας, ὅπως καὶ τὰ ὑπάρχοντά μας τὰ ἄφήνουμε ἐδῶ, ὅπως ἄφηναν τὶς προσωπίδες τους οἱ ἀρχαῖοι στὰ θέατρα, ὅπως ἀπαλλάσσονται ἀπὸ κάθε τι τὸ παραπανίσιο ποὺ βάζουν οἱ ἠθοποιοί στὰ πρόσωπά τους γιὰ νὰ παίξουν τὸ ρόλο τους.

Αὐτὸ τὸ πρόσωπο, τὸ αὐθεντικό κι ὄχι τὸ ψευδές, προσπαθεῖ ἡ Μεγάλη Σαρακοστὴ νὰ μᾶς ὑπομνήσει ὅτι ἀπαιτεῖται νὰ ξαναβροῦμε, γιὰ νὰ εἶναι ἐκεῖνο μὲ τὸ ὁποῖο καὶ θὰ Τὸν πλησιάσουμε. Ἐπειδὴ μὲ αὐτὸ μᾶς ἔπλασε. Γι᾿ αὐτὸ καὶ στὸ πρῶτο σκαλοπάτι ποὺ ἀνεβαίνουμε, ὥστε νὰ πλησιάσουμε τὴ Μ. Σαρακοστή, μᾶς χαρίζει ἐκείνη  τήν ἀθάνατη παραβολὴ τοῦ Τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου. Γιὰ νὰ μᾶς θυμίσει πὼς τὸ προσωπεῖο τοῦ Φαρισαίου τὸν γελειοποίησε μπροστὰ στὸ Θεὸ καὶ στοὺς συνανθρώπους του, ἀντίθετα μὲ τὸν Τελώνη ποὺ δίδαξε μετάνοια, εἰλικρίνεια καὶ πρὸ πάντων ἦθος. Ἄλλωστε, λίγες ὧρες πρὶν πλησιάσουμε νὰ προσκυνήσουμε τὸν Ἐσταυρωμένο ἡ Ἐκκλησία  ἐπειχειρεῖ ἕνα πράγμα νὰ μᾶς διδάξει καὶ παράλληλα νά συμβουλέψει: ὅτι «τὴν δυσείμονα μορφή μας» θὰ χρειαστεῖ νὰ τὴ μεταβάλλουμε, νὰ τὴν μεταμορφώσουμε. Ὥστε «δαιτυμόνας φαιδροὺς νὰ μᾶς δεχθεῖ μὲ τὴν εὐσπλαχνία ποὺ τὸν διακρίνει στὴ Βασιλεία Του». Ἀλήθεια, μήπως ἐπιθυμοῦμε κάτι ἄλλο... Ὁ Θεὸς ἰλασθητί ἡμῶν τῶν ἀμαρτωλῶν καὶ ἐλεήσον ἡμᾶς Ἀμήν.

π. Κ.Ν. Καλλιανός

Μ. Σαρακοστὴ 2018