Monday 10 October 2022

Μνήμης ἱερῆς ἀνάκλημα

 
ρω π να ποημα το Π.Β. Πσχου)

Στν ποιητ, πως πάντα
 

Εἶναι ββαιο, πς προσεγμνος κα εχυμος ποιητικς λγος το Π.Β. Πσχου μεταγγζει στν ψυχ τν ερνη κα τ γλυκτητα, πο τσο χουμε νγκη στος μισνθρωπους κα σκοτεινος καιρος μας. Γιατ σ μιν ποχ τσο νσυχη κα σκληρ, πως ατ πο ζομε, κτινοβολα τν φωτεινν στχων το Π. καταυγζει τος σκοτεινος θαλμους το εναι μας μ ορνιο φς, πο τ κτινοβολε προσευχ κα πομον, κατ τς κορυφαες τς ρες, πο στ λευκ χαρτ μετουσινεται λο τ πλρωμα τς ποιητικς του τχνης.
 
Παρλληλα, πρπει ν επωθε, τι ο στχοι το Π. λειτουργον κατ τρπο εεργετικ, καθς μς βοηθον ν ρευνσουμε τ λησμονημνα ρμρια τς ψυχς μας κα ν βγλουμε στ πιφνεια ερς στιγμς το χτς: στιγμς θνατες, τιμημνες, στερωμνες μσα μας μ νεξτηλες βιωματικς καταστσεις.
 
Κάποιες π᾿ ατς τς στιγμς, λοιπόν, περιγρφει μ τν χαρμολυπικ του ποιητικ λγο Π. στ ποημ του "Τ ναλγιο", πο δημοσιετηκε στ περιοδικ ατ. βλ. ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ (τεχ. 117, Δεκ. 2001-Φεβρ. 2002, σελ. 3-4).
 
Ο πρτες εκνες πο μς παρουσιζει ποιητς στ ν λγω ποημα σχετζονται μ τν ρμωση πο φησε σεισμς, ποος ς λλος "ψυχρς νεμος ξερρζωσε / δντρα κα σπτια κα δελφικς καρδις πολλν νθρπων", στν πατρδα το ποιητ, τ γνωστ μας πι Λευκοπηγ.
 
"Παντο χαλσματα κα γκρμια", θ συναντσει Π. Κι νάμεσα στ πληγωμνα σπτια κα στ γονατισμνα δντρα, κκλησι, ατ τ ταμιευτριο τν παιδικν του βιωμτων κα τς συνντησης τν πιστν, πληγωμνη κι ατ, μ τραματα βαρει πο πονον κα θλβουν.
 
δυνηρ, ντως, πσκεψη το ποιητ στν καταπονημνο να το Τιμου Προδρμου, πο τσο μνησε κα μνημνευσε σ δεκάδες ποιματ του. Κι νμεσα στ χαλσματα βλπει ν κετεται σ μι γωνι, ς "νθρωπος σακατεμνος πο βογγοσε, τ Παλι ναλγιο".
 
Εναι γνωστ τι στ μικρ χωρι τ παιδι δνονταν μ δο χρους το ναο  το τπου τους. Τ ερ Βμα κα τ Ψαλτρι.
 
Τ ερ Βμα γι τ κθε παιδ εναι χρος τς διακονας, τς προσφορς του στ Θε, λλ κα στν λειτουργ ερέα. Παρλληλα μως εναι καί χρος τς προσωπικς του σφλειας, καθς παρουσα-προστασα το λλου του πατρα, το πνευματικο, πο εναι ερας, το προσφρει γωγ, εγνωμοσνη γι τς προσφορς κα τ βοθει του στ διακονα, λλ κα κποιες φορς κα λικ βοθεια, ποία πρν π πολλ χρνια ταν τσο πολτιμη γι τ φτωχ χωριατπαιδα.
 
στσο πρπει κμα ν σημειωθε, πς στ ερ Βμα κροται τ παιδ τος πρτους χους τς κκλησιαστικς μας μουσικς, κατανσσεται, ναθαρρεει ταν παπς το δνει τν πρωτοβουλα γι ν πε τ "Πτερ μν", τ "Πιστεω" κι ργτερα, τν "πστολο". Γι᾿ ατ κα μετ, ταν περσει τ ριο τς παιδικς λικας, ς φηβος πι, σιμνει τν λλο τπο - μαγντη το ναο: τ Ψαλτρι, τ ναλγιο.
 
λοι μας θυμμαστε μ συγκνηση κα μσα π τ θμβος τς ερς τς μνμης κενα τ ελογημνα πομεσμερα τς Μεγλης Παρασκευς, ταν μαζευμασταν γρω π τ ναλγιο, γι ν ψλλουμε τ "γκμια". Τ ββαιο δ εναι, πς κενες ο στιγμς ταν κτι σν τν προετοιμασα γι τν μετπειτα προσκλλησ μας στ ναλγιο, πο δν εναι μνο "τ κκλησιαστικ πιπλο, στ ποο τοποθετονται τ κκλησιαστικ βιβλα" (βλ. Β.Π. Καραγιννη, πλος το "ναλογου", π. ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, π. παρ. σελ. 45), λλ νας χρος, " δετερος τ τξει", κατ τν κκλησιαστικ ρολογα, μσα στ να. Χρος, πο χει τν στορα του, προβλλει συμπεριφορς π τ πρσωπα πο τ στελεχνουν, λλ κα διακρατε μνμες ερς, κορυφαες, πο πομνουν μσα μας ντονες κα γιασμνες. Φυσικ, γιατ πρπει ν επωθε κι ατ, πολλς φορς πικραθκαμε καθς τ αστηρ βλμμα το ψλτη μς προσγεωνε, μ τ λγια του, στ τλος τς κολουθας, μς πανφερε στν τξη. μως καθς περνον τ χρνια ατ πο διαπιστνεις εναι να: τι δηλαδ προσφορ κενων τν νθρπων ταν κα γι σνα κα γι λη τν νοριακ Κοιντητα τσο μεγλη, στε ο ποιες τλεις τους, γιατ νθρωποι ταν κι κενοι, πρασαν στ λθη.
 
ν γραψα τ παραπάνω τ κανα, γιατ θ θελα ν ατιολογσω τ σα θ π στ συνχεια.
 
Εδαμε, λοιπν, τν πσκεψη το ποιητ στ ρημαγμνη κκλησα το χωριο του μ τ ναλγιο γερμνο νμεσα στ χαλσματα, πληγωμνο κι ατ π τ δνη το σεισμο.
 
"Δοκμασα, θ μς ξομολογηθε, ν τ σηκσω, ν τ στσω πλι, πως ττε, ρθιο, / ν᾿ κοσω τς φωνς πο βγκαν π᾿ τ γκατα τσων ψαλτν, τσων / βιβλων...".
 
λθεια, ποις χει ναλογιστε πσες φωνς, πσους καϋμος κα δεσεις μετ δακρων χουν ποταμιευτε σ᾿ ατ τ σακατεμνο "κκλησιαστικ πιπλο", τ ψυχο γι πολλος ντικεμενο; Φωνς πο μνο νας ποιητς μπορε ν᾿ ποκρυπτογραφσει, καθς δν στκεται στ φαινμενα, λλ προχωρε μσα στ χρνο μ τς μνμες, μ τ πρσωπα πο δν φθρησαν π τ λθη κα τν πεζτητα τν μερν μας.
 
λλ τ εναι ατ πο βλπει ποιητς στ πεσμνο ναλγιο κα τ πεξεργζεται μσα του, μ τν παρλληλη συνδρομ τς νοσταλγας κα τς θμησης; Τ λλο π σημδια "μαρα στ πλευρ του, π τ᾿ ναμμνα / κερι κι π τ παιδικ μας παιχνδια μ τς λαμπδες / το Πσχα." Σημδια, πως κενοι ο παρξενοι χαρακτρες τς Βυζαντινς Μουσικς, π᾿ που νατλουν φωτεινο χοι, κατανυντικ τροπρια, ελαβικ ψελλσματα, ρμονικ γυρσματα πο μαζ τους ξεπροβλλουν Χριστουγεννιτικοι πανηγυρικο ρθροι, θρηνητικο Μεγαλοβδομαδιτικοι Νυμφοι, πιτφιοι, λλ κα νοιξιτικοι ναστσιμοι σ ρυθμος χαρς, ρθροι κα Λειτουργες... λ᾿ ατ συνζονται γρω π κενα τ σημδια, τ ποα συνυπρχουν μαζ μ τ πρσωπα πο στελχωναν τ χρο το Ψαλτηρου. Γιατ τ Ψαλτρια, τ ναλγια δηλαδ χουν τ προνμιο ν "σημαδεονται" σέ κποιες Μεγαλοβδομαδιτικες κα Πασχαλινς κολουθες, ττε πο πυκννουν μαζ μ᾿ ατς κι ο φιλμουσοι, ο "λαμπριτικοι", γι ν θυμηθομε τν παππο μας τν Παπαδιαμντη, ψλτες. Ττε, λοιπν, πο τ λεκτρικ τ φτα πουσαζαν, τ κερι, κα, μλιστα, ο εωδιαστς π μελισσοκρι λαμπδες, φτιζαν ταπειν, εκατνυκτα, λλ χι κα τσο σταθερ, γι ν πον ο παλιο κενοι ψλτες τ γλυκμολπα σματα. Χωρς φυσικ τν "τραυματισμ", τσο τν βιβλων, πο γμιζαν κηροστγματα κα "κφτρες", λλ κα το διου το ναλογου, ταν κποτε γερνε λαμπδα κα τ τσουροφλιζε σ κποια του σημεα, προκαλντας τν ργ το Πρωτοψλτη. Κι μως π τ μαρα κενα σημδια νεβανουν μαζ μ τς εκατνυκτες Μεγαλοβδομαδιτικες βραδυς πρσωπα γαπημνα, πως "ξδερφς μου Μρκος, μακαρτης τρα", θ μς πε ποιητς κα μαζ του μι μδα παιδιν... λα πρσωπα πο συντρφεψαν τ παιδικ κι φηβικ χρνια το ποιητ, πντα χλωρ στ μνμη κα στν ψυχ.
 
Μαστορεμνο κι ατ τ κτενς ποιητικ συναξρι το Π. μ περισσ νοσταλγα κα ξιοπρσεχτη ελβεια σ πρσωπα κα πργματα, ποτελε μι κμα συμβολ στ σα χει γρψει κα πε γι τ "μνα Λευκοπηγ", τν γεννθλιο γ του. Παρλληλα, εναι κα μι καταγραφ π μνμες ερς, περιοσιες, στε να γενι ν καταλβει, ν βισει κα ν᾿ γαπσει κα τ᾿ πλ κμα πργματα, πο τ θεωρομε σμερα ξεπερασμνα χρηστα.
 
(νογω παρνθεση δ, ζητντας τν καταννηση το ναγνστη μου, γι ν καταθσω τν καϋμ μου. Πσο μο στοχισε, πο ο συγχωριανο μου παρτησαν τ παλι ξλινο κα λιτ Κουβοκλιο το πιταφου, ργο χειρν παλιν Κληματιανν μαστρων, γι ν τ ντικαταστσουν μ να ψυχρ ξυλγλυπτο, ξνο ντελς μ τς μνμες κα τ βιματ μας!  Δυστυχς σο προχωρομε στ χρνια ο πογοητεσεις λο κα πληθανουν...).
 
μως ποιητς, κοιτξτε, πς βλπει τ ναλγιο κα πσω π᾿ ατ τς Μορφς τν δασκλων-ψαλτν πο πρασαν π᾿ τ στασδι του. Παραθτω τος στχους δχως σχλια. λλωστε, δ νομζω τι χρειζονται, φο ποιος χει μσα του παρμοια βιματα μνο δκρυα μπορε, ντ λέξεις, ν καταθσει.
 
"-ς εναι μνμη αωνα λων τν δασκλων, ψιθυρζω,
καθς σκβω ξαν στ ναλγιο, κα μ βουρκωμνα μτια
καταφιλ τ θση πο κουμποσαν τ παλι βιβλα,
κι που περπτησα, σο μπρεσα, στο κρ-λξανδρου τ βματα..."
 
Μ. Τεσσαρακοστ 2004, Σκπελος
π. Κων. Ν. Καλλιανς

No comments: