Η Δύση και η Ορθόδοξη Ευρώπη - 5

 

Μέρος Ε΄ - Ρωσία και Ουκρανία

Ο Σάμιουελ Χάντινγκτον στο μπεστ σέλερ βιβλίο του για τη «σύγκρουση των πολιτισμών», αποτυγχάνει στην πρόβλεψή του για τις σχέσεις της Ρωσίας με την Ουκρανία και τον ρόλο της Δύσης σε αυτές. Οι απόψεις του εν λόγω αμερικανού καθηγητού της γεωπολιτικής έχουν τη σημασία τους, διότι το συγκεκριμένο βιβλίο του τον ανέδειξε ως έναν από τους πιο έγκυρους και πολυδιαβασμένους γεωπολιτικούς αναλυτές σε όλο τον πλανήτη. Ήταν επίσης ιδρυτής και εκδότης του θεωρουμένου παγκοσμίως εγκύρου περιοδικού γεωπολιτικής «Foreign Policy” και συγκαταλεγόταν μεταξύ των συμβούλων τριών Προέδρων των ΗΠΑ (Τζόνσον, Νίξον και Κάρτερ). Σημειώνεται ότι ο Χόρχε Ντομίγκεζ, αντιπρύτανης του Χάρβαρντ, στο «εις μνήμη» του Χάντινγκτον σημειώμά του τον χαρακτηρίζει «ένα των γιγάντων της πολιτικής επιστήμης στον κόσμο κατά την τελευταία πεντηκονταετία» (Εφημ. «Λα Κρουά», ηλεκτρ. Έκδοση, 28/12/2008).
 
Υπενθυμίζεται ότι το συγκεκριμένο βιβλίο του Χάντινγκτον εκδόθηκε το 1996 και το 1994 είχαν διεξαχθεί εκλογές στην Ουκρανία. Σημειώνει λοιπόν ο αμερικανός αναλυτής: «Όπως παρατήρησε ένας Αμερικανός ειδικός οι εκλογές απεικόνισαν ή και αποκρυστάλλωσαν τη διάσπαση του οράματος μεταξύ εξευρωπαϊσμένων Σλάβων της δυτικής Ουκρανίας και Ρωσοσλάβων της ανατολικής Ουκρανίας για το πώς πρέπει να είναι η χώρα τους. Η εθνική πόλωση δεν είναι τόσο σημαντική όσο οι διαφορετικοί πολιτισμοί» (Αυτ. σελ. 228. Η υπογράμμιση του γρ.).
 
Ο Χάντινγκτον προχωρώντας στη σκέψη του γράφει πως αν αυτό που μετράει είναι ο πολιτισμός, τότε η βίαιη σύγκρουση μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων είναι απίθανη. Αυτή, κατά την άποψή του, είναι η πρώτη εκδοχή. Και εξηγεί: «Είναι δύο σλαβικοί ορθόδοξοι λαοί, που εδώ και αιώνες έχουν στενές σχέσεις και οι μεταξύ τους γάμοι είναι σύνηθες φαινόμενο. Παρά τα αμφισβητούμενα ζητήματα και την πίεση από τους ακραίους εθνικιστές και από τις δύο πλευρές, οι ηγέτες και των δύο χωρών έχουν δουλέψει σκληρά για να αμβλύνουν αυτές τις διαφωνίες. Ως απόδειξη φέρνει ότι «από το 1995 και μετά κανένα βίαιο περιστατικό δεν σημειώθηκε μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών»...
 
Ως δεύτερη εκδοχή -κάπως πιο πιθανή την χαρακτηρίζει ο Χάντινγκτον- είναι η Ουκρανία να διασπαστεί σε δύο ξεχωριστές οντότητες κατά μήκος της πολιτισμικής συνοριακής γραμμής, που ίδιος χώρισε την Ευρώπη, σε Δυτική και Ανατολική. Τότε η ανατολική πλευρά θα συγχωνευτεί με τη Ρωσία. Παράδειγμα φέρνει την Κριμαία, της οποίας, όπως αναφέρει, ο λαός είναι 70% Ρώσοι. Και σημειώνει: «Τον Μάϊο του 1992 η Βουλή της Κριμαίας ψήφισε την ανεξαρτησία της από την Ουκρανία, ενώ, αργότερα, κάτω από ουκρανική πίεση ανακάλεσε αυτή την απόφαση. Η ρωσική κυβέρνηση, παρόλα αυτά ψήφισε την ακύρωση της εκχώρησης της Κριμαίας στην Ουκρανία, που έγινε το 1954 (Σημ. γρ. επί Χρουστσόφ)… Τον Μάϊο του 1994 η κατάσταση οξύνθηκε, όταν η κυβέρνηση της Κριμαίας αποφάσισε την επαναφορά του Συντάγματος του 1992, που την καθιστούσε απόλυτα ανεξάρτητη από την Ουκρανία…» (Αυτ. σελ. 229. Η υπογράμμιση του γρ.)
 
Η τρίτη εκδοχή, που αναφέρει ο Χάντινγκτον είναι  «μια δυτικά προσανατολισμένη Ουκρανία». Αυτή, όπως γράφει, «θα μπορούσε να είναι βιώσιμη μόνο αν είχε ισχυρή και αποτελεσματική δυτική υποστήριξη. Και μια τέτοια υποστήριξη, με τη σειρά της, πιθανό να υπάρξει μόνο αν οι σχέσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας υποχωρήσουν σημαντικά και καταλήξουν να μοιάζουν με αυτές που υπήρχαν κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου» (Η υπογράμμιση του γρ.). Σε αυτήν την εκδοχή ο Αμερικανός διανοούμενος πρόβλεψε σωστά.  
 
Στο τεύχος 2247 (1^η Οκτωβρίου 2015) του εγκύρου γαλλικού περιοδικού Le Point και στις σελίδες 92-94 υπάρχει συνέντευξη της Γεωργιανής καταγωγής, ορθοδόξου χριστιανής στο θρήσκευμα, ιστορικού και μέλους της Γαλλικής Ακαδημίας Helene Carrere d’ Encausse, ειδική στα θέματα της ΕΣΣΔ. Σε αυτήν μιλάει για τη σχέση της Ουκρανίας με τη Ρωσία, με βάση τη συζήτηση που είχε με τον Μπόρις Γιέλτσιν, πρόεδρο της Ρωσίας από το 1991 έως το 1999. Το 1988 ο Γιέλτσιν είχε πάει στο Παρίσι να παρουσιάσει το βιβλίο του και η Ντ’ Ανκός τον ερώτησε «Τί γίνεται με την αυτοκρατορία;» και εκείνος της απάντησε: «Η αυτοκρατορία αποσυντίθεται, γνωρίζω ότι πρέπει να την διαλύσω, αλλά πρέπει να σώσω με κάθε τίμημα την ενότητα των τριών σλαβικών λαών, Ρώσων, Ουκρανών και Λευκορώσων». Και σημειώνει η Ντ’ Ανκός: «Για εκείνον η Ουκρανία ήταν η κοιτίδα της Ρωσίας και της Λευκορωσίας, είναι η λευκή Ρωσία… Δεν είναι δυνατό Ρωσία και Ουκρανία να χωριστούν» (Σημ. Η υπογράμμιση του γρ.). Αυτή η λογική του Γιέλτσιν εξηγεί τη σημερινή συμπεριφορά του Πούτιν.
 
Για να διατηρηθεί ο δυτικός πολιτισμός, στη θέση της παρακμάζουσας δυτικής δύναμης, ο Χάντινγκτον προβλέπει ότι συμφέρει τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ άλλων:
 
·        Να ενσωματώσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ τις δυτικές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, τις Βαλτικές δημοκρατίες, τη Σλοβενία και την Κροατία
·        Να ενθαρρύνουν τη «δυτικοποίηση» της Λατινικής Αμερικής  και
·        Να δεχτούν τη Ρωσία ως κράτος πυρήνα της Ορθοδοξίας και ως μεγάλη περιφερειακή δύναμη με νόμιμα συμφέροντα για την ασφάλεια των νότιων συνόρων της (Από το βιβλίο του Χάντινγκτον «Η σύγκρουση των πολιτισμών», σελ. 448. Η υπογράμμιση του γρ.).
 
Πέρασαν 29 χρόνια από την έκδοση στα ελληνικά του εν λόγω βιβλίου «μπεστ σέλερ» του Χάντινγκτον. Πλην της προαναφερθείσης σωστής εκδοχής, που πρόβλεψε, γενικά δεν είχε άλλες επιτυχίες στις προβλέψεις του. Πρώτον έβλεπε ότι οι Αμερικανοί δεν θα επέκτειναν το ΝΑΤΟ σε χώρες πέραν αυτών που ονόμασε «Δυτικές». Γράφει: «Η επέκταση του ΝΑΤΟ που περιορίζεται στις χώρες οι οποίες ιστορικά αποτελούν μέρος της δυτικής Χριστιανοσύνης εγγυάται στη Ρωσία ότι θα αποκλειστούν η Σερβία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Μολδαβία, η Λευκορωσία και η Ουκρανία, με την προϋπόθεση αυτή η τελευταία να μείνει ενωμένη» (Σημ. Η υπογράμμιση του γρ.). Και εξηγεί ότι η διεύρυνση του ΝΑΤΟ, «θα περιοριστεί στα δυτικά κράτη και θα υπογραμμίσει επίσης το ρόλο της Ρωσίας ως κράτους πυρήνα ενός ξεχωριστού ορθόδοξου πολιτισμού και, επομένως, ως κράτους που θα είναι υπεύθυνο για τη διασφάλιση της τάξης στα σύνορα της Ορθοδοξίας».
 
Τελικά στις ΗΠΑ και στη Δύση επικράτησε η άποψη η Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ να επεκταθούν στις Ορθόδοξες χώρες Βουλγαρία και Ρουμανία, που θα επιδιωχθεί να δυτικοποιηθούν, όπως το επιχειρούν στην Ελλάδα, και να προχωρήσουν επίσης στην ένταξη κατ’ αρχήν της Ουκρανίας,  και μετά των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, επίσης με Ορθόδοξους λαούς... Σκοπός η απομόνωση της Ρωσίας από τις χώρες της υπόλοιπης Ευρώπης. Αυτή η γεωπολιτική προωθείται παρά την μεγάλη οικονομική ζημία που υφίστανται οι ευρωπαϊκές χώρες και παρά το ότι η Ρωσία εξωθείται σε συνεργασία, μεταξύ άλλων, με την κομμουνιστική Κίνα και την κομμουνιστική Κορέα, με το θεοκρατικό Ιράν και με την ινδουιστική Ινδία.
 
Και ενώ όλα στην Ουκρανία πήγαιναν, κατά την Δύση, λογικά, και  ενώ έρρεαν άφθονα χρήματα προς αυτήν για την συνέχιση του πολέμου, υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία, διαρκείας μιάμισης ώρας, του επικεφαλής της Δύσης Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν, χωρίς να ενημερωθούν ο άμεσα ενδιαφερόμενος Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι, ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ και άμεσος συνεργάτης του Προέδρου Τραμπ Μαρκ Ρούτε και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν...
 
Ποιο το μέλλον της Ουκρανίας και το πώς θα εξελιχθούν οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, όπως επίσης πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις της Ρωσίας με τις ΗΠΑ και με τις συμμάχους της στο ΝΑΤΟ και ειδικότερα με τις χώρες  μέλη της ΕΕ είναι κάτι που πιθανόν είναι σχεδιασμένο από τον Πρόεδρο Τραμπ και το γεωπολιτικό επιτελείο του και θα θελήσει να το επιβάλει. Πάντως ο Υπουργός Αμύνης των ΗΠΑ Pete Hegseth διαβεβαίωσε ότι «δεν υπάρχει προδοσία» της Ουκρανίας  και των συμμάχων τους. Όμως στην Ευρώπη έντονη είναι η αμηχανία και ο προβληματισμός. «Ήρθε η μεγάλη ώρα της αλήθειας για το ΝΑΤΟ» κατά τον Υπουργό Αμύνης της Γαλλίας Σεμπαστιέν Λεκορνύ (Le Figaro, 14/2/2025, p. 1). Αντίθετα, όπως αναφέρεται στο συγκεκριμένο φύλλο στη «Φιγκαρό», στη Μόσχα υπάρχει ικανοποίηση: «Η πολιτική της δαιμονοποίησης του προέδρου Πούτιν και της εδώ και τρία χρόνια απομόνωσης της Ρωσίας κατέρρευσαν» δήλωσαν κύκλοι του Κρεμλίνου.
 
Σημειώνεται ότι η ομιλία του Αντιπροέδρου των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς, στις 14 Φεβρουαρίου 2025, στην ετήσια Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια πάγωσε το ακροατήριό του, σχεδόν παραγνωρίζοντας το Ουκρανικό και εκφωνώντας ένα έντονο «κατηγορώ» κατά των περισσοτέρων Ευρωπαίων ηγετών, που εφαρμόζουν γουοκική πολιτική. Κατά τον Αμερικανό Αντιπρόεδρο «η σοβαρότερη απειλή για την Ευρώπη δεν προέρχεται από τη Ρωσία ή από την Κίνα, αλλά από το εσωτερικό της: Πρόκειται για την υποχώρηση της Ευρώπης από ορισμένες από τις πιο θεμελιώδεις αξίες της, αξίες που μοιράζεται με τις ΗΠΑ». Επεξηγώντας την άποψή του κατηγόρησε χώρες - μέλη της ΕΕ ότι εφαρμόζουν αστυνομικές εκστρατείες και λογοκρισία εναντίον πολιτών και Κομμάτων που αμφισβητούν την woke ατζέντα και τόνισε ότι η ελεύθερη έκφραση στην Ευρώπη υπονομεύεται από παρεμβάσεις, που θυμίζουν Σοβιετική Ένωση. «Αν φοβάστε τους ίδιους τους ψηφοφόρους σας, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να κάνουν τίποτε γι’ αυτό, υπογράμμισε (Πληροφορίες από ιστοσελίδα Euronews (16/2/2025, 19.32), Εφημ. «Εστία» 16/2/2025, Εφημ. «Καθημερινή» 15/2/2025 - Reuters).
 
Ως προς την Ελλάδα την πολιτικά υπάρχουσα κατάσταση περιέγραψε ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος κ. Γιώργος Χατζηγιαννάκης: «Η χώρα μας διατήρησε και φέτος την περσινή χαμηλή βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς… Η στασιμότητα αυτή αντικατοπτρίζει την έλλειψη ουσιαστικών παρεμβάσεων σε κρίσιμα δομικά ζητήματα… Η διασφάλιση της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης και η προστασία των δημοσιογράφων, η επαρκής χρηματοδότηση και η στοχευμένη ενίσχυση της δικαιοσύνης, η συνεργασία με την Κοινωνία των Πολιτών για τη βελτίωση του κράτους δικαίου, καθώς και η ενδυνάμωση των ανεξαρτήτων αρχών, ώστε να επιτελέσουν αποτελεσματικά το έργο τους, παραμένουν ζητήματα που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση» (Από το Δελτίο Τύπου της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος, της 13^ης Φεβρουαρίου 2025).
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου