Νήματα Δημιουργίας στο Bath Abbey - 4

 

Βλαστησάτω ἡ γῆ βοτάνην χόρτου...

 

Καλλιτέχνις υφαντουργίας: Jacqui Parkinson

 

Ο Δημιουργός συνεχίζει το έργο του. «Καὶ ἐξήνεγκεν ἡ γῆ βοτάνην χόρτου σπεῖρον σπέρμα κατὰ γένος καὶ καθ᾿ ὁμοιότητα, καὶ ξύλον κάρπιμον ποιοῦν καρπόν, οὗ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ κατὰ γένος ἐπὶ τῆς γῆς» (Γέν. 1, 12).
 

Στο παρόν έργο το θέμα είναι o κήπος της Εδέμ, ο Παράδεισος, ο οποίος φυτεύθηκε για να αποτελέσει την κατοκία του Αδάμ και της Εύας. Σε αυτόν βρίσκουμε ποικιλία βλάστησης, χλόης και θάμνων, καθώς και δένδρων καρποφόρων, καθένα από τα οποία έφερε το σπέρμα του είδους του, για να διαιωνίζεται στη γη. Στις άκρες του παρόντος έργου διακρίνουμε αστέρια και τις φάσεις της σελήνης, στοιχεία που προμηνύουν το επόμενο έργο...

Καλό μήνα

 
Το κινητό κουδουνίζει, η Βαπτιστικιά μου Άννα άφησε μήνυμα, TEXT που λέμε εδώ. Πρωτομηνιά  και εύχεται ΚΑΛΟ ΜΗΝΑ. Λιακάδα αλλά  μερικά σύννεφα τρέχουν στον ουρανό. Κυνηγά το ένα το άλλο,  γιατί τρέχουν; Κοντεύει έντεκα.Τι καιρό κάνει ο Θεός στα Θεραπειά σήμερα; Θα πάει ο Παπάς να Αγιάσει;
 

Έτσι σαν τότε που με το μπακράτσι στο χέρι ο καντηλανάφτης που τον ονόμαζαν και ζανκότση (λέξη δανεισμένη από τα Αρμένικα, όπως έμαθα, το λέει και το Ιντερνέτ) περπατοπούσε με τον Πατέρα Αχιλλέα, μαζί του, δίπλα του, πίσω του, ποτέ μπροστά, βήμα-βήμα. Μάλλον θα αντάμωναν στην Εκκλησία που θα έκανε τον Αγιασμό. Κάθε φορά άρχιζε από αλλού, ας πούμε από τον Ντερέ μέχρι επάνω, μιά δεξιά, μιά αριστερά, βέβαια πρώτα θα πήγαινε σ’ αυτούς που έμεναν κοντά στην Εκκλησία, πρωί-πρωί. Από εκεί στο τσαρσί και στον πίσω δρόμο, άντε και στην ανηφόρα προς το Σχολείο, στην συνέχεια στην  Αλέα, στον Φραγκομαχαλά, Τσερκέζικα, από σπίτι σε σπίτι, παντού. Να μην μείνει κανείς παραπονεμένος, ακόμα και στο Γερμανικό πήγαινε, δεν είμαι σίγουρη αν πήγαινε και στο Καλεντέρι, ίσως αυτό να ανήκε στην δικαιοδοσία του Νειχωριού (η θεία Μαργίτσα κατοικούσε εκεί, αλλά εκκλησιαζόταν σε μας), χτυπώντας κουδούνια, ρόπτρα και καμπανάκια και αν δεν είχε τίποτα από αυτά, τακ-τακ-τακ, έκαναν δουλειά τα δάκτυλα και καμιά γροθιά στη χάση και στη φέξη, το τακ γινόταν "τουκ". Τι να γίνει,  υπήρχαν και άνθρωποι που ήταν περήφανοι στην ακοή... "Ου γαρ έρχεται μόνο" που λένε.
 
Τακ και τακ, τουκ και τουκ και ντριν-ντριν, στα δικά μας τα σπίτια ερχόταν, οι νοικοκυρές περίμεναν. "Θα ρθει ο παπάς να Αγιάσει αύριο" έλεγε η μιά στην άλλη, την ώρα του εντεκάρη, του καφέ δηλαδή, στο σοχμπέτι, στον μπακάλη και στον μανάβη και στον Μήτσο τον κασάπη που εκεί είχε το στέκι του και ο κυρ Αποστόλης ο τζιερτζής [1], στο τσαρσί. Τα ίδια και στου κυρ Σπύρου, τον μπαμπά του Αντώνη, τον άλλο κασάπη σ' άλλη γειτονιά, που μετά τα σπασίματα (τα Σεπτεμβριανά γεγονότα του ’55, ονομαστά πλέον) μεταφέρθηκε εκείνος και το κασάπικο του. Ερχόταν το αύριο, φρόντιζαν οι μαμάδες να γυρίσουν όσο γινόταν νωρίτερα, αν πήγαιναν τα παιδιά τους στο σχολείο, "ναρθεί ο παπάς και να λείπει η οικοδέσποινα από το σπίτι; Που ακούστηκε αυτό; Να το διώ και να μην το πιστέψω!  Κύριε Ελέησον!" Τέτοιες κουβέντες...
 
Το σπίτι να είναι καθαρό και περιποιημένο από νωρίς το πρωί, "μαμά, θα έρθει ο Παπάς" έλεγε η μαμά μου στην γιαγιά και μας έπιανε ανησυχία αν περνούσε 12 μεσημέρι και ο Πάτερ δεν είχε κάνει την εμφάνισή του ακόμα. "Δεν ήρθε ακόμα" έλεγε η μιά θεία στην άλλη και στην νουνά, ακόμα και τηλεφωνιώντουσαν με τις εξαδέλφες και φιληνάδες. "Ήρθε σε σας; Τι, τώρα μόλις; Εε, μακριά είναι ακόμα"," άντε ας πιούμε ένα καφεδάκι ώσπου νάρθει" και τέτοια. Βέβαια υπήρχαν και μερικές γυναίκες που ξενοδούλευαν. Άλλες από ανάγκη, άλλες από μόδα/χειραφέτηση, ράφτρες που πήγαιναν μεροκάματο, άλλες που ήξεραν  δυό-τρία γράμματα εργαζόταν στις μπάνκες, τι να πάνε χαμένες οι σπουδές; Στην κάσα, αν έκοβε το μυαλό τους και αν ήταν οικογενειακή επιχείρηση, αν ήξεραν και κάποια ξένη γλώσσα, ακόμη καλύτερα. Ήταν και οι Vandeuses, oι πωλήτριες, στα παρφουμερί, συνήθως νεαρές καλοβαλμένες κοπέλες, αλλά μέχρι εκεί, όλα και όλα.  
 
Μέσα στο μπακιρένιο σκεύος, που λέγαμε παραπάνω, πάντα καλογυαλισμένο, είχε μερικά κλαδάκια Βασιλικού και αν δεν ήταν η εποχή του, δεντρολίβανου, δεμένα με σπαγκάκι για να Αγιάζει τις εστίες μας, μικρές/μεγάλες, μεγάλα σπίτια, αρχοντόσπιτα με ταράτσες και μπαξέδες, μικρόσπιτα, χαμηλόσπιτα, διαμερίσματα και παρταμεντάκια, της μιας κάμαρης και κρεβατοκάμαρης, με κουζίνα μικρή ή μεγάλη, κάποτε δίχως κουζίνα (υπήρχαν και οι φουφούδες), χειμώνα - καλοκαίρι, με ζέστη, λιοπύρια και κρύο, βροχές και καταιγίδες, χιόνια και λάσπες, ο πάντα καλός μας, ο πάντα καλόκαρδος και καλλίφωνος παπάς μας, συντροφιά με τον ζανκότση του, ακούραστα  δεν ξεχνούσε την αποστολή του. Με το "Καλό Μήνα" λοιπόν έμπαινε ο Πάτερ Αχιλλέας στα νοικοκυριά μας.
 
Δεν θυμούμαι να έπαιρνε ποτέ του άδεια, να κάνει διακοπές που λένε. Και παιδιά είχε και παπαδιά είχε, αλλά το καθήκον ήταν έργο, το έργο ήταν καθήκον και τα δυό μαζί ήταν λειτούργημα, εκτός τα της Θείας Λειτουργίας, τις Παρακλήσεις, τους Εσπερινούς, της κατ' οίκον επισκέψεις κτλ. Μαζί με την φιλογένεια και το φιλότιμο, είχε και καλή φωνή. Νομίζω πως ήταν ψάλτης κάπου, κάποτε. Συγκινειόταν  εύκολα, δεν ξεχνιέται η Μεγάλη Πέμπτη με το "Σήμερον Κρεμάται..." του, ακόμα και στον Πολυχρονισμό του Δεσπότη μας, τον έπιαναν τα συγκινητικά του... Και τα δικά μας. Ας αφήσω τις κηδείες καλύτερα...
 
Με το ένα και το άλλο, το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον, ήρθαν και έφυγαν τα Σεπτεμβριανά τα οποία πάγωσαν τις καρδιές μας, ο κόσμος φοβήθηκε και μερικοί έστρεφαν προς φυγήν. "Ό,τι ο κόσμος κι ο Κοσμάς" και "όλο γνωμικά είσαι" θα μ’ έλεγε η μαμά μου, όπως έλεγε η θεία μου στην γιαγιά μου.
 
Ήρθαν οι απελάσεις, κόσμος διωγμένος έφυγε με την βαλίτσα μερικών κιλών και τα κάποια δολάρια, αν τα είχε. Και στα ξαφνικά να βρεθούν οι απαραίτητες λίρες για τα ναύλα, δεν ξέρω, αλήθεια γιατί ποτέ δεν ρώτησα; Τι γινόταν αν δεν τις είχε ο Χριστιανός; Τις λίρες για τα ναύλα;  Κόσμος αναγκαστικά ακολούθησε, σύζυγοι/παιδιά, μικρά, μεγάλα και βρέφη. Λαός φοβισμένος, με το "τι θα γίνει άραγες". Τρομαγμένος ο κοσμάκης, "έχουμε και παιδιά, έχουμε και κόρες, το στρατιωτικό", και όπου φύγει-φύγει. "Όσα-όσα να το δώσουμε", το σπίτι εννοούσαν. Κληρονομιά από τον παππού και τον προπαππού, "από δεκάξι χρονού παιδί δούλευα για να τ' αποκτήσω" έλεγε κάποιος, "πετραδάκι-πετραδάκι, το έχτισα" ο άλλος. Ρεύμα και μόδα της εποχής, "θα σε πάρω  να φύγουμε, σ’ άλλη γη σ’ αλλα μέρη", σαν το παλιό τραγούδι προηγούμενης δεκαετίας και ένας έπαιρνε τον άλλο τραβώντας για το άγνωστο.
 
"Μας έβαλαν και ουρές" έλεγε η γιαγιά μιάς φιληνάδας μου, από το uyruklu -υπηκοότητα στα Τουρκικά, που λανθασμένα η γιαγιά παρομοίαζε την λέξη με την λέξη kuyruklu -με ουρά. Και να ήταν μόνο αυτά; Έχανε η μάνα το παιδί και το παιδί την μάνα, "τι έκανες παιδί μου και σε διώχνουν" και "που θα πας γιόκα μου" ρωτούσε η γιαγιά μου τον θείο μου που μόνο από FAΑLIYETια[2] δεν ήξερε όσο για ZARARLI [3], χαμπάρι δεν έπαιρνε αλλά ήταν και αυτός στις πρώτες λίστες. "Στον Δημητρό" απαντούσε ο γιόκας της. Ο Δημητρός, εγκατεστημένος στην Αθήνα από την εποχή του Σαράντα, που έπαθε και κρυοπαγήματα στον πόλεμο τότε, ήταν ο ανεψιός της, ο γιός του αδελφού της του Νικολάκη. "Το ξέρει; Εχει μέρος να σε βάλει;" Αγωνιούσε η μάνα. Θα του τηλεφωνούσε η μαμά μου να πάει να τον πάρει, δεν θα τον άφηνε στον δρόμο, η γυναίκα του η θεία Χρυσούλα, είχε χρυσή καρδιά, θα τον βόλευε σε κανένα ντιβανάκι, θα ξεβόλευε τα παιδιά της, μέχρι να βρει δουλειά ο θείος Στυλιανός, να έρθει η οικογένεια του με τα μικρά αγόρια, τεσσάρων και εννια χρόνων, κάτι θα έκανε.
 
Δεν είχαν όμως όλοι Δημητρό, ντιβανάκια και συζύγους με χρυσή καρδιά και πόσο να έφταναν τα είκοσι δολάρια για ένα ψευτοδωμάτιο σε κανένα ξενοδοχειάκι στην Ομόνοια;
 
Εκείνης, δηλαδή της γιαγιάς μου, ο βεσικάς [4] είχε ακόμα τράτος. "Μα δεν μπορεί, κάτι θα έκανες" επέμενε και συνέχιζε "τι σας έπιασε όλους μαζί να κάνετε αταξίες;" διαβάζοντας στο ΕΜΠΡΟΣ τον κατάλογο με τα ονόματα των συγγενών και γνωστών που έπρεπε να εγκαταλείψουν το βιός τους. Δεν μπορούσε να καταλάβει την αιτία του ομαδικού ξεριζωμού στα καλά καθούμενα. Όποιος δεν τα έζησε...
 
Αεροπλάνα και βαπόρια, τραίνα και πούλμαν -τα τελευταία έκαναν χρυσές δουλειές- και ο θείος ο Μόρφης, απελαθείς και αυτός από τους πρώτους, βρήκε ένα στέκι κάπου κοντά στην Πλατεία Βάθης έβλεπε, και ας πούμε καλωσόριζε, τον λαουτζίκο να καταφθάνει... με τα είκοσι δολάρια στην τσέπη και τα είκοσι κιλά στην βαλίτσα.
 
Δύσκολες ώρες, δύσκολες στιγμές και απόγνωση, "να φύγουμε, να μη φύγουμε;" Πίσω από τους απελαθέντες, οι εξαναγκασθέντες. Ο Πατριάρχης αγωνιούσε, "Μην φεύγετε" παρακαλούσε, νουθετούσε, κήρυττε, μάλωνε, συμβούλευε. Τίποτα, "Φωνή βοώντος εν τη ερήμω" και γινόταν έρημος η Πόλη μας και η φυγή προς την ξένη γη και τον ξένο ουρανό  έπαιρνε διαστάσεις. Για τους πιό πολλούς.
 
Έφευγαν οι μεν, αναχωρούσαν οι δε, άλλοι ρίχνοντας μαύρη πέτρα, άλλοι κουβαλώντας ελπίδες για γυρισμό, αφήνοντας όμως όλοι τον διακαμό τους πίσω να τριγυρνά στους δρόμους και στα σοκάκια, στην αύρα του πρωϊνού, στο σούρουπο, στις βάρκες του λιμανιού, στα πλεμάτια στην ακρογιαλιά και στα κύματα...
 
Κάποτε η οικογένεια του Παπα-Αχιλλέα δεν άντεξε, πήρε και αυτή την άγουσα. Μιά μέρα ακολούθησε και αυτός, Τι να έκανε;
 
Νίκη Beales
Milton Keynes, Αγγλία
 
[1] συκωτατζής / πωλητής συκωταριάς
[2] δραστηριότητες
[3] επιβλαβείς
[4] άδεια παραμονής

Νήματα Δημιουργίας στο Bath Abbey - 3

 

...ἀνὰ μέσον ὕδατος καὶ ὕδατος

 

Καλλιτέχνις υφαντουργίας: Jacqui Parkinson

Ανέτειλε η δεύτερη ημέρα της Δημιουργίας. Ημέρα πλημυρισμένη από νερά. Νερά παντού. Νερά πάνω, νερά κάτω... Όλα αυτά όπως περιγράφονται στο βιβλίο της Γενέσεως (1, 6-10) αποτυπώνονται στο έργο της καλλιτέχνιδος με ιδιαίτερη έμπνευση και τέχνη.

 
Σκούροι γαλάζιοι ουρανοί, γεμάτοι μαύρα σύννεφα, ακουμπούν τον ορίζοντα και αδειάζουν στη γη, μέσα σε χιλιάδες σταγόνες βροχής, ομίχλες, τρεχούμενα ποτάμια, βροντερούς καταρράκτες, φουρτουνιασμένες θάλασσες και νιφάδες χιονιού!

Η Ελληνική Παράδοση - Α΄

 
Η Παράδοση των Ελλήνων, δηλαδή τα ζωτικά στοιχεία της ύπαρξης και του πολιτισμού τους (θρησκεία, γλώσσα, ιστορία, γνώση, έργα, ήθη, έθιμα, αξίες, πρότυπα, ιδιαίτερος τρόπος ζωής) μεταβιβάζεται από Γενιά σε Γενιά και έτσι εξασφαλίζεται η ταυτότητα, η συνοχή και η συνέχεια του Έθνους μας,  καθώς και η παρουσία Του στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Αυτής της Παράδοσης κάποιοι είναι δεδηλωμένοι εχθροί και επιζητούν να την καταστρέψουν. Το γεγονός είναι ότι οι πλείστοι σημαντικοί εκπρόσωποι του Πολιτισμού μας έχουν εκφραστεί για την αξία της και υπέρ της διατήρησης της. Αναφέρουμε παραδείγματα:
 

Ο σημαντικός ζωγράφος του 20ού αιώνα Ν. Χατζηκυριάκος Γκίκας στο βιβλίο του «Ανίχνευση της Ελληνικότητας» (Εκδ. «Ευθύνη») σημειώνει πως οι σκέψεις που γράφει σε αυτό είναι για την Ελλάδα, αφού γεννήθηκε Έλληνας. Και προσθέτει: «Το να διαφύγει κανείς από τα φυλετικά του γνωρίσματα ούτε επιθυμητό είναι, ούτε εύκολο... Ο κοσμοπολιτικός χαρακτήρας της εποχής μας, μας επιτρέπει, αλήθεια, κάτι τέτοιες ελαστικότητες και ακροβασίες, που εν μέρει, μόνον, είναι θεμιτές. Αλλά αυτός, ακριβώς, ο όρος του “κοσμοπολίτη” φέρνει στο νου μάλλον εξωτερικά και, οπωσδήποτε, ρηχά γνωρίσματα... Κανείς δεν μπορεί να καυχηθή ότι έχει τελείως ξεριζωθή. Και στην περίπτωση που κάποιος άσημος το κατόρθωσε, τα αποτελέσματα στη ζωή και στην τέχνη είναι πέρα για πέρα αρνητικά και στείρα».
 
Ο εκλεκτός λογοτέχνης και δικηγόρος Γιώργος Θεοτοκάς στο βιβλίο του «Πνευματική Πορεία» (Έκδ. «Εστίας») καταλήγει στο συμπέρασμα πως για κάθε Έλληνα «το καλύτερο που έχει να κάμει είναι να ζητήσει να συνδεθεί ξανά με τη θρησκευτική παράδοση του, η οποία συνυφάνθηκε, πολλούς αιώνες, με τη ζωή του λαού του, με τον εθνικό του χαρακτήρα, με τη νοοτροπία του, τα ήθη του, τη μνήμη των πατέρων του. Εκεί, στο δικό του πνευματικό κλίμα, ο καθένας θα ισορροπήσει καλύτερα, θα βρει πιο σταθερές, πιο πλήρεις λύσεις των προβλημάτων που τον βασανίζουν... Θα βγει από το πνευματικό χάος, θα ελευθερωθεί από το άγχος του μηδενός».
 
Ο εξέχων δημοσιογράφος και θεατράνθρωπος Αιμίλιος Χουρμούζιος  στο βιβλίο του «Η περιπέτεια μιας γενεάς» («Οι Εκδ. των Φίλων») δηλώνει αισιόδοξος. Θεωρεί ότι «υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για τη σύνθεση μιας νεοελληνικής πνευματικής παραδόσεως αφού και οι εθνικές αρετές βοηθούν σε τούτο, αλλά και το βαρύ απόθεμα μιας μακρινής, έστω, πάντοτε όμως ζωντανής στη νεώτερη ελληνική συνείδηση πνευματικής κληρονομίας». Για τους ξενομανείς όμως παρατηρεί:
 
«Το να δεχόμαστε τις ξένες αξίες ολέτοιμες, πακεταρισμένες από το εξωτερικό με την ιδέα πως οι αξίες αυτές, επειδή προέρχονται από χώρες πολιτιστικά περισσότερο προηγμένες από τη δική μας, είναι, γι’ αυτό και μόνο, ηθικά ανώτερες, αποτελεί λάθος βαρύ με εκφυλιστικές συνέπειες για τον εθνικό χαρακτήρα. Είναι μια επικίνδυνη αυταπάτη, η οποία... παρακίνησε σε μια δουλική μίμηση των ξένων προτύπων και είχε ως μοιραίο επακόλουθο έναν άλλοτε κωμικό, άλλοτε απεχθή, αλλά πάντοτε στείρο μαϊμουδισμό...».
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Νήματα Δημιουργίας στο Bath Abbey - 2

 

Καί εἶπεν ὁ Θεός· γενηθήτω φῶς...

 

Καλλιτέχνις υφαντουργίας: Jacqui Parkinson

 

Η σκέψη της καλλιτέχνιδος τριγυρίζει στην πρώτη ημέρα της Δημιουργίας. Είναι η ημέρα της αρχής, η ημέρα του φωτός. Δεν υπήρχε τίποτα να δει κανείς. Και φυσικά δεν υπήρχε   τ ί π ο τ α  , εκτός του ίδιου του Θεού. Και για να υπάρξει οτιδήποτε, βασική προϋπόθεση ήταν το φως.

 
Το παρόν έργο είναι γεμάτο σύμβολα. Λευκά και μαύρα τρίγωνα αντιπροσωπεύουν το φως και το σκοτάδι. Παντού υπάρχουν σπιράλ, που παραπέμπουν στον Δημιουργό. Mια λωρίδα από φύλλο χρυσού, θεωρείται κάτι σαν την υπογραφή του Θεού, σύμβολο της ουράνιας βασιλείας.

Ο Τάσος Βυζάντιος στα γεωργιανά

 
Με μεγάλη χαρά και ιδιαίτερη συγκίνηση ανακοινώνεται και παρουσιάζεται η πρώτη μετάφραση ενός Ποιήματος του παρόντος ιστολόγου στα γεωργιανά (γλώσσα της Γεωργίας, που είναι χώρα στην περιοχή του Καυκάσου), η οποία μετάφραση μόλις ολοκληρώθηκε.
 

Ο παρών ιστολόγος υπογράφει την Ποιητική του δημιουργία, ως γνωστόν, με το ψευδώνυμο «Τάσος Βυζάντιος».
 
Το Ποίημα που μεταφράστηκε από την ελληνική, έχει στο πρωτότυπο τον τίτλο: «Σημάδια ζωής» (Λονδίνο 2019). Είχε δε συμπεριληφθεί και πρωτοεκδοθεί στην Ποιητική Ανθολογία «Στης πριγκίπισσας τις όχθες», Λονδίνο 2021.
 
Είναι ιδιαίτερη τιμή του Ποιητή που τo έργο του αυτό μεταφράστηκε με ευαισθησία, αγάπη και σεβασμό, από μια διακεκριμένη Πανεπιστημιακό, την Λίλη Σαμχαράτζε, η οποία έδειξε ενδιαφέρον και λεπτότητα απέναντι στο εν λόγω στιχούργημα και απέδωσε το Ποίημα σε μια γλώσσα που έχει ένα θαυμαστό, πανέμορφο, λογοτεχνικό και εξόχως καλλιγραφικό αλφάβητο.
 
Η Λίλη Σαμχαράτζε γεννήθηκε το 1985 στην Τιφλίδα της Γεωργίας. Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος από το Πανεπιστήμιο Πενσύλβανιας (USA). Σήμερα διαμένει στο Μπρίστολ με τον σύζυγό της Νικόλαο Κηρηθρά και εργάζεται ως Επίκουρη Καθηγήτρια των Οικονομικών, με μόνιμη έδρα στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ. Χαρακτηρίζει τον εαυτό της ως λάτρη της φύσης, ιδιαιτέρως των ορέων και μανιώδη ποδηλάτρια.

Νήματα Δημιουργίας στο Bath Abbey - 1

 

Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν

 

Καλλιτέχνις υφαντουργίας: Jacqui Parkinson

 

Η αγωνία και ο αγώνας της καλλιτέχνιδος, στο πρώτο αυτό έργο, ήταν να καταφέρει να παρουσιάσει, με όσο πιο ακριβή τρόπο μπορούσε, τον Θεό, ο οποίος είναι Ένας και ταυτόχρονα Τριαδικός.

 
Αποφάσισε τελικά να δημιουργήσει ένα σπειροειδές έργο. Σε αυτή την σπείρα υπάρχουν τρία σκέλη. Μέσα σε αυτά βρίσκονται ραμμένα σχέδια, σχεδόν κρυμμένα στα μεταξωτά, υπονοώντας τι πρόκειται να ακολουθήσει στις έξι ημέρες της δημιουργίας.

Δεν θα ’ρθει ο Χριστός αλλιώς

Αναφορά στην Κυριακή Ζακχαίου

 
ΝΕΑ ΕΚΠΟΜΠΗ ΓΙΑ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΠΟ 23 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2023.

Με αγάπη Χριστού
 
Νώντας Σκοπετέας

Συγκρίσεις

Ο Νίκος μας, ερχόμενος από την Κίνα και επισκεπτόμενος το Ηνωμένο Βασίλειο, μετά από 3 και πλέον χρόνια απουσίας είχε την ευκαιρία να δει και να συγκρίνει.

Είναι προφανές ότι ο τρόπος ζωής και η κουλτούρα της κάθε χώρας είναι ξεχωριστά και ιδιόμορφα στοιχεία. Όμως τα γενικώτερα θέματα της ζωής, όπως η οικονομία, η κοινωνική ζωή, οι άστεγοι, η προστασία του περιβάλλοντος και άλλα είναι οπωσδήποτε συγκρινόμενα μεγέθη.

Νήματα Δημιουργίας στο Bath Abbey

 

Εισαγωγική αναφορά

 

Επισκέφθηκα χθες -για πολλοστή φορά- τον πανέμορφο κεντρικό Αγγλικανικό Ναό στο Bath, που ήταν παλαιότερα Καθολικό μοναστηριού, αφιερωμένο στους Πρωτοκορυφαίους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο.
 
Πρωτοπαρουσιάζεται στην ιστορία στα 675 μ.Χ., όταν ο Αγγλοσάξωνας Βασιλιάς Osric προσέφερε ένα κομμάτι γης στην Ηγουμένη Bertana με την προτροπή να ιδρύσει «Μονή Αγίων Παρθένων».
 
Αργότερα, το μοναστήρι μετατράπηκε σε ανδρικό. Στο εν λόγω Καθολικό τελέσθηκε το 973 και η ενθρόνιση του Βασιλιά Edgar.
 

Από τις 7 Ιανουαρίου έως τις 19 Μαρτίου 2023, το Bath Abbey φιλοξενεί το «Threads through Creation», μια εκπληκτική έκθεση με δώδεκα τεράστια, κεντημένα μεταξωτά πλαίσια που εξερευνούν την ιστορία της Δημιουργίας.
 
Εμπνευσμένη από τους ποιητικούς στίχους της Γένεσης, του πρώτου βιβλίου της Αγίας Γραφής, η καλλιτέχνις υφαντουργίας Jacqui Parkinson ξαναφαντάζεται αυτή την αρχαία ιστορία σε έναν ζωντανό συνδυασμό από στρώσεις από μετάξι, βαμμένα στο χέρι υλικά, μεταλλικά δέρματα και φύλλα χρυσού, πολλά χιλιόμετρα νήματος, καθώς και περισσότερες από οκτώ εκατομμύρια βελονιές!
 
Θα παρουσιάσουμε στο παρόν ιστολόγιο, το προσεχές διάστημα, όλα αυτά τα άκρως ενδιαφέροντα καλλιτεχνικά πλαίσια, ένα προς ένα, προς τέρψη των αναγνωστών.

Η ελευθερία των ορίων

 
Η ελευθερία των ορίων. Πρόκειται για τον τίτλο του βιβλίου που κυκλοφορήθηκε πρόσφατα στην Ελλάδα και συγγραφέας είναι ο συμπατριώτης μας Γιώργος Καλλής, καθηγητής στο Ινστιτούτο Περιβάλλοντος, Επιστήμης και Τεχνολογίας του Αυτονόμου Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης. Το εξέδωσαν οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις του Πανεπιστημίου Κρήτης το 2022. Το βιβλίο κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον του πλανήτη με τη ζωή της χωρίς όρια ελευθερίας, που ουσιαστικά είναι υποταγή και σκλαβιά στα πιο απάνθρωπα ένστικτα.
 

Σε ηθικό επίπεδο η λόγω της δήθεν απόλυτης ελευθερίας εφιαλτική κίνηση επιστροφής της βαρβαρότητας στον κόσμο περιγράφεται εύστοχα το 1996 από τον Χρήστο Μαλεβίτση στο βιβλίο του «Ο φωτισμός του ανθρώπου» (σελ. 7). Γράφει: «Ζούμε στην επιστροφή του απωθημένου. Δεν υπάρχει τρομακτικότερο άγγελμα από αυτό. Οι αυστηρές πειθαρχίες της θρησκείας, της φιλοσοφίας, της ηθικής, και των κοινωνικών αναγκασμών έδεσαν τις δαιμονικές δυνάμεις και τις έριξαν στα τάρταρα του ασυνειδήτου. Τώρα οι δυνάμεις αυτές λύθηκαν και επιστρέφουν για να εκδικηθούν. Επιστρέφουν ως βία, ως ανομία, ως αμοραλισμός, ως ανεμπόδιστη απόλαυση του κόσμου, ως κατάληψη και καταστροφή του κεκτημένου, ως ίλιγγος απαιδευσίας. Ως νέος βαρβαρισμός. Το φως είχε απωθήσει το σκότος. Τώρα το σκότος απωθεί το φως».
 
Στο τέλος του 2022 υπήρξε ένα εντυπωσιακό γεγονός. Το γαλλικό περιοδικό L’ Express, με ιδεολογία την άθεη νεωτερικότητα, στο ειδικό «χριστουγεννιάτικο» τεύχος του, που κυκλοφορήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου, είχε τίτλο «Οι νέοι σκοταδιστές -  Από λόγους ιδεολογίας αρνούνται τη Βιολογία» και σχετικό πολυσέλιδο αφιέρωμα. Ο δημοσιογράφος Thomas Mahler, υπεύθυνος σε θέματα ιδεών και πολιτισμού του περιοδικού, σημειώνει με ανησυχία πως «η επιστήμη συγκρούεται με τα νέα δόγματα, τα οποία, από ιδεολογία, συγχέουν την φύση και την ηθική». Αυτά τα καινοφανή δόγματα, που ανήκουν στη μετανεωτερικότητα, κατά τον Μάλερ,  είναι ο νέος σκοταδισμός...
 
Από τα γραφόμενα του γαλλικού περιοδικού εξάγεται το συμπέρασμα πως η νεωτερικότητα, ως νέος Φρανκεστάϊν, κατασκεύασε ένα τέρας, που, ζώντας στο συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον, μετατράπηκε σε αμείλικτο διώκτη του νεωτερικού πολιτισμού, προχωρώντας σε πιο ακραίες θέσεις... Και αυτό έχει αρχίσει να ανησυχεί έως και να τρομοκρατεί τους οπαδούς του άθεου διαφωτισμού. Στο νέο ιδεολογικό ρεύμα, «wokisme» το αποκαλούν οι Γάλλοι, απορρίπτονται η κατά τους νεωτερικούς δαρβινιστές εξέλιξη των ειδών και η ανθρώπινη φύση. Στο νέο ρεύμα οι φυσικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών καθίστανται ταμπού και απαγορεύεται να αναφέρονται... 
 
Με τη νέα μετανεωτερική ιδεολογία αποδεικνύεται ότι ο  ορθολογισμός οδήγησε σε οδυνηρές συνέπειες τη δυτική κοινωνία, όπως στην καταστροφή της οικογένειας, στην κατάργηση κανόνων  κοινωνικής ζωής  και, εν τέλει, στην  ηθική παρακμή. Τα δόγματα της μετανεωτερικότητας είναι: πρώτον ο άνθρωπος είναι μια «λευκή σελίδα» που εξ ολοκλήρου κατασκευάζεται από την κοινωνία, δεύτερον η ισότητα των φύλων είναι και ομοιότητα από βιολογική πλευρά (...) και τρίτον η επιστήμη είναι ένα πολιτισμικό κατασκεύασμα που πρέπει να «αποαποικιοποιηθεί» και να «αποδυτικοποιηθεί»...
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Κύκλος Ποιητών Bristol

 
Χθες βράδυ είχα τη σπουδαία ευκαιρία να παρευρεθώ για πρώτη φορά σε συνάντηση του Κύκλου Ποιητών του Bristol, που ονομάζεται Lansdown Poets. Πραγματοποιήθηκε στον Οίκο της Κοινοπολιτείας, στο κέντρο του Bristol.
 

Στην ιστοσελίδα του εν λόγω Κύκλου αναγράφονται, μεταξύ άλλων, και τα εξής ενδιαφέροντα: «The 'commune' that is the Lansdown Poets came together under the leadership of Charles Thompson some 14 years ago and have written, and read, and encouraged, and criticised, and sat, and walked, and talked and drank, and commented, and inspired, and collaborated, and sometimes exasperated, but always supported and, most of all, learned from each other about poetry and much more besides...».
 

Στην τρέχουσα χρονική φάση, τα άτυπα μέλη ανέρχονται γύρω στα είκοσι και έχουν όλοι αγάπη για την τέχνη της Ποίησης, ενδιαφέρον να δείξουν, να αναγνώσουν και τα συζητήσουν τα στιχουργήματά τους, αλλά και ιδιαίτερα φιλόξενο πνεύμα, με το οποίο καλωσορίζουν τους νέους δημιουργούς.
 

Στην πρώτη μου αυτή εμπειρία συνάντησα αρκετά μέλη του Κύκλου, έγινα προσωπικά δεκτός με ανοιχτές αγκάλες και είχα την ευκαιρία να ακούσω από τους άλλους και να σχολιάσω κι εγώ υπέροχα και εξαιρετικά πρωτότυπα Ποιήματα, αλλά και να αναγνώσω κι ένα δικό μου, στα αγγλικά και στα ελληνικά, το οποίο έτυχε θερμής υποδοχής.
 

Μου έκανε εντύπωση το υψηλό πνευματικό επίπεδο των μελών του Κύκλου, η διανοητική διεισδυτικότητά τους, η αναλυτική τους ικανότητα, η σημασία που έδιναν στη λεπτομέρεια, το ύψιστο ενδιαφέρον για την κοινή θεά που όλοι διακονούμε, η αφοσίωση στην τέχνη του λόγου.
 

Η θεματολογία των Ποιημάτων που παρουσιάσθηκαν ήταν ποικίλη, με κάποια επίκαιρα και άλλα που έφερναν στο προσκήνιο εμπειρίες και βιώματα από τη ζωή του κάθε δημιουργού. Προσεγμένοι οι τίτλοι και επιλεγμένες με διάκριση και καλλιτεχνία οι λέξεις και οι φράσεις.

 
Τελικά οι εμπνεύσεις περίσσευαν, η λυρικότητα κυριαρχούσε, η φαντασία κάλπαζε, η μουσικότητα απλωνόταν στον χώρο και όλα ευωδίαζαν Ποίηση στον Οίκο της Κοινοπολιτείας χθες το βράδυ...

Ο Νίκος στην Αλβιώνα

Finally LEFT CHINA (After 3+ Years)

 
Παρακολουθούμε τα τελευταία χρόνια, μέσα από βίντεο που αναρτώνται στο γνωστό μας YouTube, τη ζωή του Νίκου και της Πριγκίπισσας Έριν, στην Κίνα όπου ζουν και εργάζονται. Πολλές και ενδιαφέρουσες σκηνές από την εκεί ζωή τους πέρασαν από μπροστά μας, με ιδιαίτερα παραστατικό και περιγραφικό τρόπο. Τα τελευταία τρία χρόνια ο Νίκος δεν είχε καταφέρει να φύγει από την Κίνα, λόγω των περιορισμών στα διεθνή ταξίδια εξ αιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού.

Πριν από λίγες ημέρες όμως άλλαξε το σκηνικό. Η κυβέρνηση της Κίνας υπέγραψε νόμο σύμφωνα με τον οποίον επιτρέπονται τα διεθνή ταξίδια και αίρονται οι σχετικοί περιορισμοί, με κάποιες προϋποθέσεις (τεστ κορωνοϊού, βίζα κ.ά.). Έτσι, ο Νίκος κατάφερε να βγει από την Κίνα και να επισκεφθεί την οικογένειά του στη Γηραιά Αλβιώνα, απολαμβάνοντας ο ίδιος ειλικρινή συγκίνηση και προσφέροντας τεράστια χαρά σε συγγενείς και φίλους.

Το 9ο σκαλοπάτι

Το 9^ο σκαλοπάτι (Μακαρισμός 9^ος).

Με αγάπη Χριστού
 
Νώντας Σκοπετέας

Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας

 

Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας - Διαγωνισμός Ποίησης

 

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας στις 9 Φεβρουαρίου, καλούμε τους μαθητές των σχολείων να λάβουν μέρος σε ένα διαγωνισμό ποίησης.
 
Όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν, καλούνται να γράψουν ένα ποίημα στα αγγλικά με λέξεις ελληνικής προέλευσης.
 
Οι μαθητές που θα κερδίσουν, θα βραβευτούν κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που θα πραγματοποιηθεί στην Ελληνική Πρεσβευτική Κατοικία. 
 
Θα χαρούμε πολύ να συμμετέχετε στο διαγωνισμό! 
 
Stavroula Metaxa
 
Public Diplomacy Office
Embassy of Greece in London
1A Holland Park - W11 3TP

Οι Βρύσες και τα νερά

 
Όλα Αγιάσθηκαν και φέτος. Αρχής γενομένης στον Κεράτιο,  Χαλίτς στα Τουρκικά, Γκόλντεν Χορν που λεν οι φίλοι μας οι Εγγλέζοι και τα Αμερικανάκια, ρίχτηκαν αρκετοί τολμηροί και Τον "έπιασε" ο πιό σβέλτος. Τον Σταυρό. Εκεί κοντά που ο Κεράτιος τελειώνει τον κόλπο του και ανταμώνει τον φίλο του Βόσπορο και αφού τα λένε λιγάκι, "Τι κάνεις, πως πάς, πως πάνε τα κύματα;" συνεχίζει ο καθείς την δουλειά του. Ο ένας δεξιά και ο άλλος ζερβά.
 

Ρίχνοντας μια ματιά στον χάρτη, έτσι από περιέργεια, καταπιάστηκα λιγάκι με την φιλοσοφία του όλου θέματος για να  διαπιστώσω (!) πως με τον Αγιασμό Των Υδάτων στο Χρυσούν Κέρας των αρχαίων προγόνων μας και αφού τα νερά δεν είναι λιμνάζοντα και τρέχουν,  ευλογούνται και αυτά της Προποντίδας, της Τρίγλιας με τα πολλά Μοναστήρια στην Βιθυνία, του πρώην Δρεπάνου που μετονομάστηκε Ελενόπολις προς τιμήν της Αγίας Ελένης και που τώρα λέγεται Γιάλοβα, και του Κόλπου της Κίου. Στην συνέχεια τα τρέχοντα ακαταπαύστως Ύδατα, με φρέσκια την Ευλογία από τον Ξύλινο Σταυρό που έριξε ο Πατριάρχης στην θάλασσα, θωπεύουν τις ακτές των κατά θαλασσίων οδών φυσικά, νησιών, Πριγκηπικών και μη. Ανεμπόδιστα και φτάνοντας στις ακτές των Δαρδανελίων, του Αιγαίου (μην ξεχνώντας τις δυό Ελληνοπούλες Ίμβρο και Τένεδο), της Μεσογείου, του Ιονίου κτλ, και παραπέρα που σύμφωνα με τον χάρτη (τώρα ίσως τα κάνω θάλασσα, με τις θάλασσες και την Γεωγραφία...) παίρνουν το μερτικό τους από την Ευλογία που λέγαμε και τα της Αδριατικής και τα ποτάμια που αρχίζουν ή τελειώνουν από αυτήν και διασχίζουν χώρες, πολιτείες και χωριά. 
 
Είναι φως φανάρι που Αυτός που εν σοφία τα πάντα εποίησε, φρόντισε να φέρει το Φανάρι εκεί που το έφερε τέλος πάντων, σαν αφετηρία, σταθμό, στασιόνα και αρχή ας πούμε Της Καθ Ημάς Ανατολής.Τυχαίο; Μήπως; 
 
Δεν είναι εκεί κοντά περίπου, που μιά και μπαίνει το Νερό στ' αυλάκι, Αγιασμένο και Ευλογημένο παίρνει δρόμο στα δεξιά του αυτή την φορά για να ανταμώσει τον Βόσπορο που είπαμε πιό πάνω; Για να μη μείνει παραπονεμένος και αυτός και φίλεργος όπως είναι αναλαμβάνει καθήκοντα προς τα πάνω βρέχοντας τις όχθες του, μιά δυτικά, μιά ανατολικά για να φτάσει στο αρχαίο Ιερό, στις Συμπληγάδες Πέτρες και να ανοιχτεί στην Μαύρη Θάλασσα, τον παλιό Άξινο Πόντο που για μην φοβούνται, λέγεται, οι ναυτικοί, του άλλαξαν τον τίτλο σε "Εύξεινο". Ποιός άραγε  να τους φώτισε;
 
Η καθαγιασμένη πλέον Μαύρη Θάλασσα ραντίζει με την σειρά της την Κριμαία και την Οδησσό, την Κολχίδα (τόπος καταγωγής της Μήδειας), πληθώρα ποταμών σαν τον ξακουστό Δούναβη με τα Παραδουνάβια κράτη, τον Δνείπερο και τον Δνείστερο -δυσκολοπροφέρετες ονομασίες- τον Υπανι, τον Δον και άλλους. Και αυτά τα ποτάμια, αχ, αυτά ευλογημένα πιά (επαναλαμβάνω την ίδια λέξη συχνά, αλλά δεν βρίσκω άλλη!) blessed  στα Αγγλικά, δροσίζουν άλλες πάλι χώρες, άλλες πολιτείες και άλλα χωριά, χωράφια και αμπέλια, βοσκοτόπους και λαγκάδια...
 
Στα μικράτα μου είχαμε μια βάρκα, ούτε μικρή ούτε μεγάλη, έχω και φωτογραφία που κρατώ τα κουπιά, με τον μπαμπά μου να χαμογελά. Νομίζω πως μόνο τα κρατούσα έτσι για πόζα, ο Βασίλης, ο μεγάλος εξάδελφός μου, απαθανάτισε το σκηνικό  με την Kodak, στο φυσικό λιμανάκι των Θεραπειών, στα σκαλάκια απέναντι από την Αγία Παρασκευή. Ηταν καλοκαίρι, είχε ήλιο και φορούσα καπέλο. 
 
Τον χειμώνα η βάρκα μας -δεν είχε όνομα-, ερχόταν στο σπίτι για να προφυλάγεται από την κακοκαιρία. Το σπίτι μας είχε εσωτερική αυλή που θα πρέπει να ήταν αρκετά μεγάλη για να χωρά το πλεούμενο. Θυμάμαι τρείς-τέσσερις γεροδεμένους νεαρούς να την κουβαλούν και η μαμά μου να μουρμουρίζει καθώς μετακινούσε το ένα και το άλλο για βρεθεί τόπος να τοποθετηθεί. Πότε πότε, έμπαινα μέσα αφού ήταν ξεσκέπαστη, για να παίζω με συντροφιά τις κούκλες μου και τον εξάδελφό μου τον Χαρίλαο και η βάρκα έμενε εκεί μέχρι Τα Φώτα, για να ξαναπάει την παραμονή της Γιορτής, με τους ίδιους, ίσως, γεροδεμένους στο λιμάνι για να πάρει  μέρος, με βαρκάρη τον πατέρα μου και άλλους μέσα,  στην Τελετή Της Ρίψης του Σταυρού στην θάλασσα, από τον Δεσπότη. Μετά την Τελετή, θα επέστρεφε στην αυλή για να ξεχειμωνιάσει.
 
Με το που έβγαινε η βάρκα από την πόρτα και την περπατούσαν στο στενοσόκακο για να εξαφανιστεί στην γωνία του Χαριτωνίδη προς το τσαρσί, έπαιρνε να βραδιάζει και τα παιδιά με κοκκινισμένες μύτες από τον κρύο αγέρα και το αγιάζει που ερχόταν από την θάλασσα και μάγουλα στο ίδιο χρώμα, βγαίναμε στις γειτονιές για "να τα πούμε αφεντικό;" και με το"πέστε τα, πέστε τα", αρχίζαμε: 
 
"Σήμερα τα Φώτα και οι Φωτισμοί και χαρές μεγάλες και οι Αγιασμοί...", φτάναμε στο "να Αγιαστεί ο αφέντης με την κυρά" για να τελειώσουμε με το οικείο "εδώ που τραγουδήσαμε, πέτρα να μην ραγίσει...", αλληλο-λέγαμε τα Χρόνια Πολλά μας, παίρναμε το κάτι τις μας και φεύγαμε. Ραντεβού για την άλλη μέρα. 
 
Πλεούμενα μικρά και μεγάλα, καραβάκια και γιωτ, μοτοράκια και ψαράδικα καΐκια, το Put-Put από τα αντικρινά, έκαναν κύκλο αμφιθεατρικά προστατευτικό γύρω από την εικόνα που φέρνω μπροστά στα μάτια μου και ας ελπίσω πως δεν είναι όραμα, τον Δεσπότη μας Ιάκωβο, τον ΑΖΙΖ* που τον έλεγαν, να ρίχνει Τον Σταυρό από μιά μαούνα, τους νεαρούς κολυμβητές να συναγωνίζονται για να τον πιάσουν...
 
Και του Χρόνου.
 
Νίκη Beales
Θεοφάνεια 2023
Milton Keynes, Αγγλία
 
* Άγιος

«Μέρες Αποκάλυψης στην Ιωνία»

 

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ

 

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου «Μέρες  Αποκάλυψης στην  Ιωνία –

Το δράμα των Ελλήνων της  Ιωνίας 1914-1922»

(Εκδ. «Αρχονταρίκι»)

 

Με την ευκαιρία της θλιβερής επετείου των εκατό ετών από την Μικρασιατική καταστροφή (1922) και της Συνθήκης της Λωζάνης (1923), θα ήθελα να δημοσιεύσω μια παρουσίαση του εκλεκτού βιβλίου «Μέρες Αποκάλυψης στην  Ιωνία, το δράμα των Ελλήνων της  Ιωνίας 1914-1922» του φίλου Γιώργου Παπαθανασόπουλου, δημοσιογράφου, χημικού και θεολόγου. Το βιβλίο όσο θα υπάρχουν οι μνήμες της Γενοκτονίας του 1922 θα είναι πάντοτε επίκαιρο.
 
Το βιβλίο «Μέρες  Αποκάλυψης στην  Ιωνία, το δράμα των Ελλήνων της  Ιωνίας 1914-1922» είναι ιστορικό μυθιστόρημα, που αναδεικνύει τον κ. Παπαθανασόπουλο όχι μόνον ως έναν δόκιμο συγγραφέα και δημοσιογράφο, όπως τον γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, αλλά και ως έναν υψηλού επιπέδου γλαφυρό λογοτέχνη - μυθιστοριογράφο, του οποίου τις ικανότητες τις αναγνωρίζει και τις χαίρεται όποιος διαβάσει το βιβλίο αυτό.
 
Προσωπικά, διαβάζοντας το βιβλίο, εκτός από τις σκέψεις που ανέφερα, ένιωσα πνευματική κατάνυξη και εθνική υπερηφάνεια. Αισθάνθηκα το μεγαλείο και τη σπουδαιότητα της εθνικής και πνευματικής μας ταυτότητας, και το πόσο σημαντικό είναι για τη ζωή και το μέλλον μας να την γνωρίζουμε.
 
Ο φίλος Γιώργος Παπαθανασόπουλος ευφυώς διάλεξε το είδος του ιστορικού μυθιστορήματος για να καταγράψει το κομμάτι αυτό της ιστορίας μας, τη Μικρασιατική καταστροφή, και να μας περάσει τα σπουδαία νοήματα που εξάγονται απ’ αυτή. Και έπραξε άριστα, γιατί το ιστορικό μυθιστόρημα καταγράφει πιστώς την ιστορία και αναδεικνύει τα συμπεράσματα των  ιστορικών γεγονότων, που πρέπει να έχουμε υπόψη, και προσφέρει -θα έλεγα διδάσκει- με έναν ευχάριστο και ξεκούραστο τρόπο, όσους δυστυχώς δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ανατρέξουν σε επιστημονικές ιστορικές μελέτες.
 
Επειδή εκτιμώ πολύ το ιστορικό μυθιστόρημα γιατί εύκολα μεταφέρει, όπως ανέφερα, ιστορία, ήθη, έθιμα κ.λπ., θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ για λίγο σ’ αυτό και να πω ότι πρόκειται για εκείνο το λογοτεχνικό είδος, στο οποίο γίνεται απόπειρα να δημιουργηθεί μια δραματική δομή μυθοπλασίας μέσα σε μια αυστηρώς οριοθετημένη ιστορική εποχή, την οποία σκιαγραφεί ο δημιουργός του μετά από διεξοδική και αντικειμενική μελέτη των ιστορικών γεγονότων, των τόπων, των χαρακτήρων, των ηθών και συνηθειών, ακόμη και του τρόπου ομιλίας, που χρησιμοποιούσαν τα πρόσωπα της εποχής, που ο ίδιος επέλεξε για το έργο του. Βεβαίως, οφείλω να πω ότι πολλές φορές οι σχέσεις μυθιστορηματικής αφήγησης της ιστορίας και της ιστορίας των γεγονότων, που περνά από αυστηρή επιστημονική βάσανο, δεν βαίνουν παραλλήλως.
 
Στο εν λόγω, όμως, έργο και η ιστορική διεισδυτική ακρίβεια τιμάται και η δροσερότητα της μυθιστορηματικής πλοκής δεν μειώνεται.  Έτσι, όλα αυτά τα στοιχεία εμπεριέχονται στο βιβλίο του κ. Παπαθανασόπουλου, και βλέπουμε να μας μεταφέρει με ενάργεια, πιστότητα και ρεαλισμό τις κοινωνικές συνθήκες, το πνεύμα και τις συμπεριφορές των προγόνων μας, που ασφαλώς μπορεί να επηρεάσουν θετικά τη ζωή και τη συμπεριφορά όλων μας.
 
Το βιβλίο «Μέρες  Αποκάλυψης στην  Ιωνία» εκπέμπει πολλά μηνύματα, που δεν είναι δυνατόν να τα αναλύσει κάποιος μόνος του -γιατί δεν εμπίπτουν όλα στην αρμοδιότητα ενός ανθρώπου- και γι’ αυτό, συνήθως, η παρουσίαση ενός βιβλίου γίνεται από περισσότερους παρουσιαστές. Έτσι, όσον αφορά το πρόσωπό μου, θα αναφερθώ στα εκκλησιαστικά και θεολογικά μηνύματα του βιβλίου, που τα θεωρώ πολύ σημαντικά και διδακτικά, ιδιαίτερα για τις ημέρες μας, που ό,τι εκκλησιαστικό, θεολογικό και πατριωτικό ευτελίζεται, λοιδορείται και απαξιώνεται.
 
Το πρώτο θέμα που θέλω να θίξω είναι η πίστη, η πίστη των ανθρώπων που σκιαγραφούνται στο βιβλίο, δηλαδή των προγόνων μας, η πίστη με την οποία έζησαν, μεγαλούργησαν αλλά και μαρτύρησαν, τόσο με το μαρτύριο της συνειδήσεως, όσο και με το μαρτύριο του αίματος, όταν χρειάσθηκε.  Η πίστη αυτή αναφέρεται πρώτον στον Θεό και αποτελεί το θεμέλιο της χριστιανικής ζωής που υπήρξε και το περιεχόμενο της εν γένει ζωής των ανθρώπων της Μικρασίας, όπως μας το μεταφέρει το βιβλίο (βλ. σ. 16, 85, 189).
 
Το πρώτο γράμμα του αλφαβήτου της ορθόδοξης πίστεως είναι η πίστη στον ζώντα και τρισυπόστατο Θεό. Αυτή είναι το θεμέλιο και η αρχή της χριστιανικής ζωής, η ρίζα από την οποία αυξάνει και αναπτύσσεται κάθε χριστιανός, κατά το μέτρο, βέβαια, του αγώνα του και του κόπου του στο στάδιο της κατά Χριστόν ζωής του.  Η πίστη χαρίζει την πραγματική κοινωνία με τον Θεό και η κοινωνία με τον Θεό χαρίζει στη συνέχεια και την κοινωνία με τους συνανθρώπους. Είναι η πρώτη βαθμίδα, πάνω στην οποία ανερχόμενος ο άνθρωπος εισέρχεται στην καινή ζωή, η οποία ασφαλώς είναι και κοινή ζωή, δηλαδή ζωή κοινωνίας και ενότητας των ανθρώπων μεταξύ τους. Και βλέπουμε πολύ καθαρά στο βιβλίο ότι η ενότητα των Μικρασιατών πατέρων μας βασιζόταν στον Χριστό και στην  Εκκλησία Του, που ήταν η κοινή αναφορά τους, η συνεκτική δύναμις που τους ένωνε με δεσμούς ακατάλυτους στην επίγεια ζωή, και συνάμα τους έδινε τη βεβαιότητα της κοινωνίας μέσα στην αιώνια ζωή της βασιλείας του Θεού (βλ. σ. 416). Με την πίστη κατόρθωναν να αποφεύγουν τους πειρασμούς των παθών, τις πτώσεις και όλες τις αντιξοότητες της ζωής. Με την ενότητα της πίστεως ό,τι κατόρθωναν ήταν αποτέλεσμα συλλογικότητας, έργο κοινό, στο οποίο καθένας κατέβαλλε το χάρισμά του, την ικανότητά του, και δεν τα κράταγε μόνον για τον εαυτό του.
 
Με άλλα λόγια, το βιβλίο μας παρουσιάζει μια κοινωνία που ξεπερνά τα όρια και το περιεχόμενο μιας συμβατικής κοσμικής κοινωνίας ανθρώπων, που καθορίζει τον τρόπο της κοινωνικής τους ύπαρξης, έχοντας ως μέτρο τα κριτήρια των διαφόρων κοινωνικών συστημάτων, που δεν δίνουν καμμία θέση στον Θεάνθρωπο Χριστό και ούτε επιτρέπουν το άγιο Ευαγγέλιό Του να παίζει κάποιο ρόλο στη διαμόρφωση της κοινωνικής ζωής τους. Οι Μικρασιάτες πατέρες μας στη δική τους κοινωνία είχαν ως κέντρο τον Ιησοῦν Χριστό και το Ευαγγέλιό Του, και ολόκληρη η ζωή τους ξεκινούσε από τον Χριστό και κατέληγε στον Χριστό. Είτε εν επιγνώσει είτε ανεπιγνώστως δεν αγωνίζονταν να δημιουργήσουν μια κοινωνία - ανθρώπινο κατασκεύασμα, αλλά με πίστη και ταπείνωση εισέρχονταν στην «ητοιμασμένην» από καταβολής κόσμου  κοινωνία Θεού και ανθρώπων, μέσα στην οποία «ζούσαν και κινούνταν και υπήρχαν», για να χρησιμοποιήσω τα λόγια των Πράξεων των Αποστόλων (17, 28), μέσα στην οποία ζούσαν τη χαρά του Χριστού και υπέμεναν όλα τα λυπηρά της ζωής.
 
Θα ήταν λάθος να χαρακτηρίσει κανείς την κοινωνία αυτή των Μικρασιατών ως κοινωνία αποκλειστικά «εκκλησιαστική» ή «κοσμική», διότι ο χριστιανός ζει στον κόσμο, αλλά συμπεριφέρεται ως άνθρωπος του Χριστού, εφαρμόζοντας κατά το δυνατόν το άγιο θέλημά Του. Συνεπώς, ένας σαφής διαχωρισμός μεταξύ «εκκλησιαστικής ζωής» και «κοσμικής ζωής» δεν υπάρχει, και αυτό αναδύεται αβίαστα από το εν λόγω βιβλίο. Η καθημερινή ζωή των Μικρασιατών αλληλο-περιεχωρείτο με την χριστιανική - εκκλησιαστική ζωή τους. Δεν ήσαν άλλοι μέσα στη εκκλησία και άλλοι έξω απ’ αυτήν. Η καθημερινή ζωή τους ήταν η συνέχεια της Θείας Λειτουργίας και συνάμα η προετοιμασία για την επόμενη Θεία Λειτουργία.
 
Η γενναία και χριστιανική στάση των Μικρασιατών έναντι των θλίψεων και των πειρασμών, που μας δείχνει το βιβλίο, αποτελεί δείκτη της πνευματικής τους κατάστασης, είναι σαν να γνώριζαν τους πατερικούς λόγους ότι οι θλίψεις και οι πειρασμοί διαχωρίζουν «τους υιούς του Θεού... εκ των λοιπών ανθρώπων». Οι «υιοί του Θεού» είναι εκείνοι για τους οποίους η Γραφή λέγει «ον αγαπά Κύριος παιδεύει» (Εβρ. 12,6), ενώ οι λοιποί, οι άλλοι είναι εκείνοι για τους οποίους η Γραφή αναφέρει οι «χωρίς παιδείαν», «νόθοι εστέ και ουχ υιοί».
 
Ο συγγραφέας αποτυπώνει πολύ παραστατικά και με γλαφυρότητα αυτή την κοινωνία των Μικρασιατών, η οποία πάλεται από πατριωτικό αίσθημα, που αναμφίβολα βασίζεται στις έννοιες της ελευθερίας, της ανεξιθρησκείας και της ισότητας• και η αφήγησή του δεν έχει ίχνος εξιδανικεύσεως -έστω και αν κάποιοι επηρεασμένοι από τον σημερινό τρόπο ζωής μπορεί να θεωρήσουν ότι υπάρχει κάποιο είδος εξιδανίκευσης. Οι άνθρωποι εκείνοι, αυτοί ήσαν και έτσι ζούσαν• φυσιολογικοί άνθρωποι με τις χάρες τους, αλλά και με τις αδυναμίες και τα πάθη τους, που δεν αποπειράται ο συγγραφέας να παραλείψει ή να εξωραΐσει. Με αντικειμενικότητα αναφέρεται σε θέματα όπως προδοσία, διχόνοια (βλ. σ. 144) κ.λπ. ο έρωτας ή απλές ανθρώπινες αδυναμίες, όπως του κουτσομπολιού και μάλιστα μέσα στον Ναό (βλ. σ. 26).
 
Ακόμη με ρεαλισμό και συγκατάβαση στις  ανθρώπινες αδυναμίες, μας μιλά για τον διάκονο Νήφωνα, ο οποίος εγκατέλειψε την ιερωσύνη για να νυμφευθεί. Χωρίς ίχνος ευσεβισμού, αναφερόμενος στον έρωτα δίνει τις φυσιολογικές, ανθρώπινες διαστάσεις του, θα έλεγα και τις χριστιανικές (βλ. σ. 71, 74).
 
Με τον ίδιο ρεαλισμό αναφέρεται και σε άλλες αδυναμίες των ανθρώπων εκείνου του ήθους, όπως της δίκαιης οργής για τους διώκτες Τσέτες, αλλά και σε αρετές, όπως στην έλλειψη μισαλλοδοξίας και εκδικητικότητας (βλ. σ. 38-9 • 274), τη στάση τους έναντι των εβραίων (βλ. σ. 41-42) και των μασώνων (βλ. σ. 42-43), την αποδοχή του άλλου, του τίμιου άλλου, έστω και αν είναι αλλόθρησκος (βλ. σσ. 36, 354, 450), του πατριωτισμού και της καλώς εννοουμένης υπερηφάνειας για την ελληνική καταγωγή τους και καταγωγή μας. Όλα αυτά σήμερα λοιδορούνται, και αν κανένας τολμήσει να τα υπερασπισθεί, θα χαρακτηρισθεί φασίστας και άλλα φαιδρά.  Όμως, αυτά μας διδάσκουν• και προ πάντων μας διδάσκει η αταλάντευτη εμμονή των Μικρασιατών Ελλήνων πατέρων μας στις αξίες που οφείλουμε να έχουμε και να υπερασπιζόμαστε ως χριστιανοί και ως Έλληνες πατριώτες.
 
Ιδιαίτερα θα ήθελα να αναφερθώ στη μαρτυρία και το μαρτύριο, που ήσαν πρόθυμοι οι Μικρασιάτες να υποστούν για την πίστη, για την ελευθερία, για την πατρίδα και για την τιμή τους. Ο συγγραφέας με πολλή διάκριση το αναφέρει σε κάποια σημεία, μη θέλοντας να το επαναλαμβάνει συνεχώς, προφανώς για να μη χάσει την αξία του, η μαρτυρική, όμως, διάθεσή τους είναι διάχυτη σ’ όλο το βιβλίο. Θα ήθελα να διαβάσω ένα απόσπασμα πολύ χαρακτηριστικό (βλ. 262-3).
 
Ενα άλλο θέμα στο οποίο θα ήθελα να σταθώ, είναι ο ρόλος της  Εκκλησίας και του κλήρου στη ζωή και τον αγώνα των Ελλήνων της Μικράς  Ασίας. Το βιβλίο μας δίνει πολλές αφορμές. Η αναφορά στους Μητροπολίτες Σμύρνης Χρυσόστομο,  Εφέσου  Ιωακείμ και στον παπά-Γιώργη -η προσωπικότητα και το έργο του οποίου εκπροσωπεί το σύνολο σχεδόν των ιερέων της εποχής- είναι πολύ αποκαλυπτική. Θα παραθέσω μόνο ένα απόσπασμα από τα πολλά και θαυμάσια που αναφέρονται για τον Μητροπολίτη Σμύρνης (σ. 217). Τα ίδια περίπου αναφέρονται και για τον Μητροπολίτη  Εφέσου, και ιδιαίτερα θέλω να σημειώσω την αγαστή συνεργασία των δύο ανδρών για το καλό όλων των ανθρώπων, «υπέρ ων Χριστός απέθανεν», και για το καλό του έθνους.
 
Ιδιαίτερα συχνή και ενδιαφέρουσα είναι η αναφορά στον παπά-Γιώργη, όχι γιατί ήταν συγγενής, παππούς του συγγραφέα, αλλά πιστεύω επειδή ο συγγραφέας ήθελε να δείξει ότι ο ιερέας εκ της θέσεώς του είναι κοντά στο ποίμνιό του, και ως πατέρας και διδάσκαλός του γίνεται ο καθοδηγητής και εμπνευστής του. Και το πετυχαίνει ο συγγραφέας μας• ο παπά-Γιώργης παρουσιάζεται έξοχα ως η ψυχή της τοπικής κοινωνίας, ως ο άνθρωπος που βρίσκεται εν εγρηγόρσει, αγωνιά και φροντίζει για όλες τις ανάγκες των ανθρώπων, τους οποίους θεωρεί όλους παιδιά του και δεν τους ξεχωρίζει από τα κατά σάρκα παιδιά του• φροντίζει για τις ανάγκες τις υλικές και πνευματικές, διδάσκει, παρηγορεί, συμβουλεύει, εμπνέει, προτρέπει, διορθώνει με την θεία συγκατάβαση που δίδαξε ο Χριστός, θεραπεύει τις πνευματικές και υλικές πληγές των τέκνων του.
 
Όλα αυτά, γιατί γνώριζε καλά ο παπά-Γιώργης, ότι ως ιερέας είναι μάρτυρας των παθημάτων του Χριστού και μέτοχος στη δόξα του, που θα αποκαλυφθεί μελλοντικά (Πέτρ. 5, 1-4). Γνώριζε και εφάρμοζε την πατερική ρήση ότι το υπούργημα του ιερέα «είναι έργο και όχι άνεσις, είναι φροντίς και όχι τρυφή, είναι λειτουργία υπεύθυνη και όχι αρχή ανεξέταστος, είναι πατρική κηδεμονία και όχι τυραννική αυτονομία» (Βλ. Ισίδωρο Πηλουσιώτη). Και αυτό το αποδεικνύει ο παπά-Γιώργης με όλη τη ζωή και το έργο του και προπάντων με τον θάνατό του. Συνταπεινώθηκε και θυσιάστηκε με τον ταπεινωθέντα Δεσπότη Χριστό, την ιερωσύνη του οποίου έφερε. Θυσιάστηκε κυριολεκτικά χάριν του ενός προβάτου, δηλ. Της γυναίκας εκείνης που πέθαινε και έπρεπε να της μεταδώσει τη θεία Κοινωνία, πράγμα που έπραξε, παρά τις κακές καιρικές συνθήκες, ενώ γνώριζε καλά ότι θα επηρεασθεί η εύθραστη υγεία του, όπερ και εγένετο, και τον οδήγησε τελικά στο θάνατο (σ. 312-13). Τα όσα αναφέρει ο συγγραφέας μας για τον παπά-Γιώργη είναι ένας ύμνος στην ιερωσύνη, της οποίας το έργο είναι έργο «καταλλαγής», δηλαδή συμφιλιώσεως των ανθρώπων με τον Θεό και των ανθρώπων μεταξύ τους. Είναι το έργο που πάντοτε πρόσφερε στον λαό του Θεού ο ορθόδοξος κλήρος, άσχετα αν σήμερα
παραθεωρείται, συκοφαντείται και λοιδορείται.
 
Ο παπά-Γιώργης προβάλλεται ως ο γνήσιος και αληθινός τύπος του ιερέα, που κατέχει όλα τα προσόντα και τις αρετές που οφείλει να έχει ο ιερέας και τα οποία λεπτομερώς κατονομάζουν οι Πατέρες της  Εκκλησίας: ταπεινόφρων, νηφάλιος, φιλάνθρωπος, σεμνός, ευλαβής, συνετός, σοβαρός και απλός, σώφρων, διορατικός, προσηνής, κοινωνικός, αγωνιστής, ασκητικός, πράος, αφιλάργυρος, ηγετικός, ανδρείος, διδακτικός κ.λπ.
 
Τέτοιοι ιερείς υπήρξαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν, και κάθε τέτοιος ιερέας είναι «λύχνος», που φωτίζει το λαό του Θεού να περπατά στον δρόμο της αρετής και του αγώνα, τόσο για τα πνευματικά όσο και για τα εθνικά μας πράγματα.
 
Όλα όσα μέχρι τώρα ανέφερα, πιστεύω ότι αποδεικνύουν το ήθος των Μικρασιατών πατέρων μας, το ήθος το χριστιανικό, το ελληνικό, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της φιλανθρωπίας, της εργατικότητας, της δικαιοσύνης κ.λπ. • με αυτό το ήθος έζησαν και μεγαλούργησαν στην Μικρασιατική πατρίδα και αυτό μετέφεραν εδώ στην  Ελλάδα.  Αλλά εδώ στην Ελλάδα μας, στο νεοελληνικό κράτος που διαμορφώθηκε και ανδρώθηκε όχι με τα πρότυπα των προγόνων μας, αλλά με τα πρότυπα του δυτικού διαφωτισμού, το ήθος των Μικρασιατών δεν έγινε δεκτό, δεν αναγνωρίσθηκε ως δικό μας ελληνικό και χριστανικό ήθος. Και τούτο γιατί οι νεοέλληνες ήδη από την εποχή εκείνη του 1922 είχαν αρχίσει να αλλοτριώνονται κάτω από ξενόφερτες επιδράσεις, οι οποίες κατέκλυσαν την κοινωνία μας και, όπως διαπιστώνουμε σήμερα, αλλοίωσαν, για να μην πω αφάνισαν, ο,τι ιερό και όσιο είχαμε και έπρεπε να διαφυλλάξουμε ως κόρην οφθαλμού.
 
Αυτό το ήθος, που ήταν το ήθος των μεγάλων Πατέρων και των βυζαντινών Πατέρων της  Εκκλησίας μας, είχαν την εποχή εκείνη εδώ στην Ελλάδα οι απόγονοι των κολυβάδων, του φιλοκαλικού εκείνου κινήματος, που δίδασκε τους ανθρώπους πως να καλλιεργούν τον νου τους προκειμένου να βλέπουν, να γνωρίζουν, να αγαπούν και να προσφέρουν την αρμόζουσα ευχαριστία για ό,τι είναι καλό, αληθινό και όμορφο στην ανθρώπινη ζωή. Δίδασκαν δηλαδή την αξία του ανθρώπινου προσώπου, το νόημα της ζωής του και το σωστό προορισμό του, που δεν τελειώνει στα ενθαδικά αλλά προεκτείνεται στα αιώνια. Αυτό το ήθος το ορθόδοξο, το ελληνικό, το βυζαντινό, αν είχε αποδεχθεί και ακολουθήσει το νεοσύστατο τότε ελληνικό κράτος, σήμερα τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά και, προπάντων, δεν θα είχαμε πλήρως παραδοθεί στην ενδο-κοσμικότητα της ευρωπαϊκής Δύσης, αλλά θα είχαμε διατηρήσει την υπερβατικότητα της ορθόδοξης  Ανατολῆς. Γι’ αυτό ο φιλόκαλος συγγραφέας, ο αγαπητός φίλος Γιώργος Παπαθανασόπουλος, ενώ μας διηγείται τους πόνους και γενικά την τραγωδία του ξεριζωμού των Μικρασιατών και, κυρίως, την απογοήτευσή τους από την κακή υποδοχή που τους επεφύλαξαν εδώ στην πατρίδα οι αλλοτριωμένοι αδελφοί τους νεοέλληνες, δεν παραλείπει να αναφέρει  πόσο αναπαύθηκε η κυρά Βασιλεία, η παπαδιά του παπά-Γιώργη, από τη συνάντησή της με τους φορείς αυτού του ήθους, της φιλοκαλικής παραδόσεως, τον παπά-Νικόλα Πλανά, σήμερα άγιο Νικόλαο. Μάλιστα, για να επικυρώσει των λόγων του το αληθές, επικαλείται και τη μαρτυρία του μεγάλου λογοτέχνη μας του  Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, του επιλεγομένου και αγίου των γραμμάτων, ο οποίος λίγα χρόνια ενωρίτερα τον εξυμνούσε (βλ. σ. 445-6).
 
Το ήθος όμως των Μικρασιατών προσφύγων νίκησε, γιατί τελικά το καλό, το γνήσιο και αληθινό πάντοτε νικά, χωρίς βέβαια να επικρατήσει, χωρίς να επιβάλλεται καταναγκαστικά για να εδραιωθεί. Οι Μικρασιάτες με την παρουσία τους βοήθησαν το ελληνικό κράτος, αλλά και το έθνος ολόκληρο, σε όλους τους τομείς: κατ’ αρχάς στην οικονομία• με την εργατικότητά τους, την τιμιότητά τους και το προοδευτικό τους πνεύμα, συνέβαλαν στην οικονομική ανάπτυξη της πατρίδας μας. Στην Εκκλησιαστική ζωή έγιναν παράγοντες πνευματικής ανάπτυξης.  Ολες οι προσφυγικές ενορίες έγιναν κέντρα ζωντανής εκκλησιαστικής και πνευματικής ζωής, διατηρώντας όλες τις προγονικές παραδόσεις μας και τιμώντας τα ιερά λείψανα, τις ιερές εικόνες και τα άλλα ιερά αντικείμενα, που με κίνδυνο της ζωής τους μετέφεραν, αντί άλλων προσωπικών αντικειμένων που θεωρούσαν ήσσωνος αξίας. Στον πολιτισμό, στα γράμματα και σε πολλούς άλλους τομείς η συμβολή τους υπήρξε τεράστια, και θα έπαιρνε πολύ χρόνο, που δεν έχουμε, για να τα αναφέρω.
 
Τελειώνοντας, θα ήθελα να προσθέσω ότι, μέσα από το βιβλίο, που άριστα περιγράφει την κοινωνία των Μικρασιατών πατέρων μας διαφαίνεται ότι η κοινωνία της ενότητας των πάντων πραγματώνεται μέσα στην Εκκλησία, όπου δεν μπορεί να επηρεασθεί από καμμιά φυσική διαφορά η αντίθεση: φύλο, φυλή, γλώσσα, πολιτισμό, κοινωνική τάξη. Η Εκκλησία διακήρυξε δια στόματος του αποστόλου Παύλου ότι “ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ  Έλλην, ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ” (Γαλ. 3,28). Η γυναίκα παίρνει την ισότιμη θέση της δίπλα στον άνδρα• ο φτωχός και ο πλούσιος, ο δούλος και ο ελεύθερος γίνονται ισότιμα μέλη του σώματος του Χριστού.
 
Έτσι πραγματώνεται η υπέρβαση των διακρίσεων, των αντιθέσεων και διαιρέσεων, πράγμα που σήμερα τα κράτη και οι κοινωνίες προσπαθούν να επιβάλουν με νόμους, αλλά δεν το επιτυγχάνουν πλήρως, γιατί οι νόμοι, αν δεν έχουν γίνει συνείδηση και πίστη, δεν μπορούν να φέρουν μια ουσιαστική αλλαγή. Αλλά και στο μέτρο που το επιτυγχάνουν, η επιτυχία αυτή δεν ανταποκρίνεται στην υπέρβαση των διακρίσεων που πραγματοποιείται μέσα στην Εκκλησία, γιατί τα κράτη αγωνίζονται για τον άνθρωπο, βασισμένα στα διάφορα ουμανιστικά συστήματα, έχοντας στο κέντρο τον άνθρωπο και όχι τον Θεάνθρωπο.
 
Η Εκκλησία, έχοντας στο κέντρο της τον Θεάνθρωπο, είναι κοινωνία εν Χριστώ, κοινωνία θεανθρωπο-κεντρική, και οι άνθρωποι μέσα σ  αὐτήν συνδέονται με δεσμούς πιο ισχυρούς από τους κοσμικούς ή σαρκικούς, συνδέονται δηλαδή με τους δεσμούς της κοινωνίας της ζωής, της κοινωνίας της πίστεως, της κοινωνίας της αγάπης, της κοινωνίας της χαράς και του πόνου, της κοινωνίας της θυσίας και του μαρτυρίου. Και τελικά οδηγούνται στην οικοδομή μιας νέας, καινής και καθολικής ζωής, μιας ζωής που είναι πραγματική κοινωνία αγίων με κέντρο τον Θεάνθρωπο Χριστό, μιας κοινωνίας που βασίζεται στην ταπείνωση, που δεν είναι θεμελιωμένη στην υπερηφάνεια και την αυτάρκεια, που αποτελούν τη βάση της σημερινής ουμανιστικής ψευδο-κοινωνίας, η οποία, τελικά, όπως όλοι συχνά διαπιστώνουμε, οδηγεί στην αντικοινωνικότητα.
 
Όλα αυτά αποτελούν ένα μικρό δείγμα της ορθόδοξης ανθρωπολογίας, που αβίαστα αναδύεται από τη ζωή και το ήθος των Μικρασιατών, όπως περιγράφεται στο βιβλίο.  Γι’ αυτό πρέπει να διαβαστεί κυρίως από τους νέους, για να δουν ποιές είναι οι παραδόσεις και οι αξίες μας, που σήμερα περιφρονούνται και χλευάζονται. Να το διαβάσουν όμως με μια προϋπόθεση: να έχουν τη βεβαιότητα ότι δεν πρόκειται για κάποιο παραμύθι που εξιδανικεύει κάποιους γραφικούς τύπους, αλλά ότι πρόκειται για αληθινή παρουσίαση των προγόνων μας, που ήσαν φορείς αυτού του χαμένου -πιστεύω όχι ανεπιστρεπτί- ήθους.
 
Ο Γιώργος Παπαθανασόπουλος, με τη συγγραφή του ωραιότατου αυτού βιβλίου, εκπλήρωσε το χρέος του στην παπαδιά γιαγιά του Βασιλεία, που του άφησε ως παρακαταθήκη: «Θέλω να περάσεις κι εσύ τα όσα θα μάθεις στα παιδιά σου και στα εγγόνια σου. Είναι πολύ σημαντικό αυτό... Να θυμάσαι πάντα στη ζωή σου πως, όποιος ξεχνά το παρελθόν του, τις ρίζες του, δεν έχει μέλλον και όποιος χάνει την πίστη του, είναι ένα τίποτε...». Αυτό είναι και το χρέος όλων μας.
 
Αρχιμ. Νικολάου Ιωαννίδη
Καθηγητού Πανεπιστημίου