Το μέλλον της Οικουμενικής Κίνησης

Την Πέμπτη 5 Φεβρουαρίου 2015 ο Σεβ. Μητροπολίτης Volokolamsk κ. Ιλαρίων Alfeyev, Διευθυντής του Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, έδωσε μια ενδιαφέρουσα διάλεξη στο Πανεπιστήμιο του Winchester, στη Νότια Αγγλία. Το θέμα του: «Έχει μέλλον ο Χριστιανικός Οικουμενισμός;» - «Christian Ecumenism: Does It Have A Future?».

Ο Σεβασμιώτατος άρχισε τη διάλεξή του δίνοντας αγιογραφικά παραδείγματα ενότητας. Εξήγησε πως μετά την Ανάσταση του Κυρίου η Θεία Ευχαριστία είναι το πιο σημαντικό στοιχείο ενότητας των χριστιανών. Η ενότητα των χριστιανών έχει μια υπερφυσική διάσταση, που είναι ο ίδιος ο Θεός. Κι αυτή η διάσταση είναι αναγκαία για τη διατήρηση αυτής της ενότητας.

Στη συνέχεια παρουσίασε και ερμήνευσε τα σχίσματα και τις αιρέσεις. Ο Χριστιανισμός είχε τρια μεγάλα σχίσματα:

Α). Κατά την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο οι Προχαλκηδόνιοι απεσχίσθησαν από την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Β). Το 1054 μ.Χ. συνέβη το μεγάλο σχίσμα μεταξύ Ανατολικού και Δυτικού Χριστιανισμού. Οι αιτίες αυτού του σχίσματος ήταν εκκλησαστικά διοικητικά ζητήματα κι όχι θεολογικές διαφορές. Οι όποιες θεολογικές διαφοροποιήσεις αναπτύχθηκαν αργότερα.

Γ).  Η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση, που άρχισε να αναπτύσσεται το 1517 μ.Χ.

Ο ομιλητής ανέφερε πως υπάρχουν λιγότερες και λιγότερο σημαντικές διαφορές μεταξύ Ορθοδόξων και Ρ/Καθολικών, από τις διαφορές που έχουν μεταξύ τους οι Ρ/Καθολικοί με τους Διαμαρτυρόμενους (συμπεριλαμβανομένων και των Αγγλικανών).

Στη διάρκεια του 20^ου αιώνα αναπτύχθηκε η Οικουμενική Κίνηση, με σκοπό την αποκατάσταση της χριστιανικής ενότητας. Αυτή η Κίνηση είναι από τις σπουδαιότερες της Εκκλησιαστικής Ιστορίας. Η απόρριψη της ενότητας είναι αμαρτία. Κατά τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα γνωρίσαμε μια συστηματική προσέγγιση στο ζήτημα της Ενότητας των Χριστιανών, με συνεχείς και τακτικούς διαλόγους. Συστήθηκε το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών (Π.Σ.Ε.) και πραγματοποιήθηκε η Β΄ Βατικάνειος Σύνοδος, που συνέβαλαν στην έναρξη των χριστιανικών διαλόγων, με σκοπό κατ’ αρχάς την επικοινωνία και τη δημιουργία αλληλοσεβασμού.

Στην παρούσα εποχή η Οικουμενική Κίνηση έχει φθάσει σε ένα σημείο όπου τίθεται το ερώτημα: έχει μέλλον; Πολλοί είχαν θεωρήσει ότι θα έπρεπε να είχαμε καταφέρει μια ουσιαστική και τακτική επικοινωνία και ακόμα και την τελική ένωση. Όμως, τώρα φαίνεται πως αναφύονται ακόμα πιο σοβαρά προβλήματα από εκείνα που υπήρχαν πριν από 50 χρόνια, όταν ο διάλογος ήταν σε νηπιακή ηλικία. Κι αυτά τα προβλήματα αναφέρονται όχι μόνο στο δογματικό επίπεδο, αλλά και σε ζητήματα ηθικής.

Ένα βασικό πρόβλημα, υπογράμμισε ο Σεβασμιώτατος κ. Ιλαρίων, είναι η εκκοσμίκευση, η οποία οδηγεί σε υλισμό και αθεϊσμό. Η εκκοσμίκευση που παρατηρείται στην Ευρώπη έχει διαδοθεί με επιθετικό τρόπο στις τοπικές κοινωνίες και ο χαρακτήρας της είναι αντι-χριστιανικός. Αυτό επηρεάζει μεταξύ άλλων και τον γάμο και την οικογένεια, κι έτσι φθάσαμε στο φαινόμενο των γάμων ομοφυλόφιλων ζευγαριών. Επίσης, η σπουδαιότητα της ζωής έχει μετατοπιστεί, με τη θέσπιση της έκτρωσης και της ευθανασίας. Φαίνεται πως έχει διαμορφωθεί πλέον μια λανθασμένη κατανόηση της ελευθερίας και οι έννοιες του καλού και του κακού είναι ασαφείς.

Η Αγία Γραφή είναι το κοινό θεμέλιο του Χριστιανισμού. Παρατηρούμε όμως πως διαμορφώνονται διαφορετικές προσσεγίσεις της ηθικής διδασκαλίας. Έτσι σχηματοποιούνται διαφορετικές εκδοχές του Χριστιανισμού, όπως παραδοσιακός και φιλελεύθερος.

Κατόπιν ο ομιλητής αναφέρθηκε στην ιστορία των σχέσεων μεταξύ Ορθοδόξων και Αγγλικανών. Η σχέση αυτή αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες, ειδικά μετά το 1976, όταν εισήχθη ο θεσμός των γυναικών ιερέων στην Επισκοπική Εκκλησία στην Αμερική. Το 1993 και η Εκκλησία της Αγγλίας εισήγαγε τις γυναίκες στον ιερατικό βαθμό. Ως εκ τούτου δημιουργούνται εκκλησιολογικά ζητήματα στις σχέσεις Ορθοδόξων - Αγγλικανών.

Με αφορμή τη χειροτονία των γυναικών, ο Σεβασμιώτατος ανέφερε κάποιες θεολογικές σκέψεις που αφορούν το θέμα αυτό. Υποστήριξε πως η Ορθόδοξη Εκκλησία έπαψε να αναγνωρίζει την κανονικότητα της Αγγλικανικής Ιεραρχίας από τότε που άρχισε η χειροτονία των γυναικών στον ιερατικό βαθμό. Τώρα, με τη νέα εξέλιξη, της χειροτονίας των γυναικών στον επισκοπικό βαθμό, έκλεισε οριστικά το θέμα της κανονικότητας. Η εν λόγω εξέλιξη, από πλευράς της Αγγλικανικής Κοινωνίας, κατανοείται ως αποτέλεσμα της εκκοσμίκευσής της και του φεμινισμού, κι όχι κάποιας συγκεκριμένης θεολογικής και εκκλησιολογικής αντίληψης και ερμηνείας.

Επιστρέφοντας στο γάμο των ομοφυλοφίλων, ο ομιλητής υποστήριξε πως οι Αγγλικανοί δείχνουν να είναι διαιρεμένοι στο θέμα αυτό. Οι Ορθόδοξοι αντιλαμβάνονται τους νεωτερισμούς αυτούς ως αποστασία. Οι Αγγλικανοί, με τις απόψεις τους αυτές, έρχονται σε αντίθεση με την Αγία Γραφή και τη χριστινική ηθική.

Παρ’ όλα αυτά ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος του Canterbury, Justin Welby, φέρνει μια νέα προοπτική ελπίδας στις σχέσεις Ορθοδόξων - Αγγλικανών, αφού πρεσβεύει για τον γάμο παρόμοιες απόψεις με αυτές των Ορθοδόξων. Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι ενάντια στην ανεκτικότητα των ανθρώπων με διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις. Όμως, δεν μπορεί να αποδεχθεί την αμαρτία ως κάτι το φυσιολογικό. Ο Μητροπολίτης Volokolamsk προέβλεψε πως το μέλλον των σχέσεων Ορθοδόξων - Αγγλικανών θα επηρεαστεί σαφώς από τέτοια θέματα.

Η εκτίμηση του Σεβασμιωτάτου είναι πως ο πλέον ελπιδοφόρος διαχριστιανικός διάλογος είναι αυτός που επιτελείται μεταξύ Ορθοδόξων και Ρ/Καθολικών, αφού και οι δύο πλευρές αποδίδουν μεγάλη σημασία και σπουδαιότητα στις αμετάβλητες αξίες της Αγίας Γραφής, στην Παράδοση και στην κοινή κληρονομιά. Επίσης δε, και οι δύο πλευρές αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις.

Αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα είναι η υπεράσπιση των χριστιανών απέναντι στις διακρίσεις και τη βία. Δυστυχώς, οι χριστιανοί σήμερα αντιμετωπίζουν διακρίσεις, ειδικά από την Αραβική Άνοιξη στη Μέση Ανατολή, όπου κυριολεκτικά επιτελείται χριστιανική γενοκτονία. Από την άλλη πλευρά, σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης η παρουσία του Χριστιανισμού περιορίζεται αισθητά από τη δημόσια ζωή. Διακρίσεις είναι επίσης ορατές και στη Βρετανία.

Όσον αφορά το ερώτημα του τίτλου («Έχει μέλλον ο Χριστιανικός Οικουμενισμός;»), ο Σεβασμιώτατος σκέφθηκε να το αφήσει ανοικτό. Η Ένωση των χριστιανών δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω κοινωνικών ρευμάτων και μέσω της απόρριψης της Παράδοσης, αλλά μέσω των Ιερών Γραφών. Ο αντι-Οικουμενισμός, σύμφωνα με τον ομιλητή, είναι μια προπαγάνδα, βασισμένη σε λανθασμένες ιδέες γύρω από τις σχέσεις και τον διάλογο μεταξύ των χριστιανικών Εκκλησιών. Ο όρος «Οικουμενισμός» δεν χρησιμοποιείται ευρύτερα στη Ρωσία, κι ούτε είναι από όλους αποδεκτός. Εν τούτοις, ο Οικουμενισμός προσφέρει τη δυνατότητα επικοινωνίας, ανταλλαγής απόψεων και γνωριμίας των πεποιθήσεων των άλλων. Τελικά, ο Σεβασμιώτατος υπογράμμισε πως διαφορές σε θεμελιώδη ζητήματα ηθικής μπορούν να αναστείλουν τον διαχριστιανικό διάλογο.

Μετά τη διάλεξη ακολούθησε γενική συζήτηση, με τη συμμετοχή πολλών μελών του ακροατηρίου. Τη συζήτηση συντόνισε ο Καθηγητής της Ορθόδοξης Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο του Winchester Δρ. π. Ανδρέας Ανδρεόπουλος.

Ο Σεβ. Μητροπολίτης Volokolamsk κ. Ιλαρίων έδωσε την επομένη, 6 Φεβρουαρίου 2015, ανάλογη διάλεξη στο Πανεπιστήμιο του Κέϊμπριτζ.

του Δημήτρη Σαλαπάτα

Θεολόγου - Διεθνολόγου, Υπ. Διδάκτορος του Πανεπιστημίου Winchester

Πηγή: Ρομφαία