Ελληνικές διάλεκτοι της Μεγάλης Ελλάδας

 
Οι αρχαίες ελληνικές διάλεκτοι της Μεγάλης Ελλάδας -των ελληνικών αποικιών στη νότια Ιταλία και τη Σικελία- αποτελούσαν μαρτυρία της πλούσιας ιστορίας αποικισμού και πολιτισμικής ανταλλαγής της περιοχής.
 

Οι αποικίες αυτές, που ιδρύθηκαν από Έλληνες αποίκους μεταξύ του 8ου και του 6ου αιώνα π.Χ., ανέπτυξαν διάφορες ξεχωριστές διαλέκτους, διαμορφωμένες από τις γλωσσικές παραδόσεις των πόλεων-κρατών από τις οποίες προέρχονταν οι άποικοι.
 
Ανάμεσα στις πιο γνωστές διαλέκτους ήταν η δωρική, η ιωνική και η αιολική. Η δωρική, η πιο διαδεδομένη, επικρατούσε σε πόλεις όπως ο Τάρας (σημερινό Τάραντο), ο Κρότων και οι Λοκροί, αντανακλώντας την επιρροή των Δωριέων αποίκων από την Πελοπόννησο.
 
Γνωστή για τα ιδιαίτερα φωνολογικά της χαρακτηριστικά, η δωρική χρησιμοποιούνταν ευρέως στην καθημερινή ζωή, την ποίηση και τις επιγραφές.
 
Οι ιωνικές διάλεκτοι, που ομιλούνταν σε παράκτιες πόλεις όπως η Νεάπολη (σημερινή Νάπολη), φέρουν τα χαρακτηριστικά των Ιώνων αποίκων, ενώ η αιολική, αν και λιγότερο συχνή, εμφανιζόταν σε τμήματα της Σικελίας και της νότιας Ιταλίας.
 
Οι διάλεκτοι αυτές εμπλούτισαν διάφορες μορφές γραπτού λόγου, όπως οι επιγραφές και η ποίηση. Ο Στησίχορος, επικός ποιητής από τους Ιμέρους της Σικελίας, συνέθετε στην αιολική διάλεκτο, ενώ άλλοι, όπως ο Πυθαγόρας και ο Αρχίλοχος, χρησιμοποιούσαν τη δωρική και την ιωνική αντίστοιχα.
 
Παρά την γλωσσική ποικιλομορφία, οι ελληνικές πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας διατήρησαν μια κοινή πολιτιστική ταυτότητα, διαφυλάσσοντας την ελληνική τους κληρονομιά ακόμη και όταν, μετά την κατάκτηση από τους Ρωμαίους τον 3ο αιώνα π.Χ., η λατινική αντικατέστησε σταδιακά την ελληνική ως κυρίαρχη γλώσσα.
 
Η διαχρονική κληρονομιά αυτών των διαλέκτων παραμένει θεμελιώδης για τη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας.