Χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα

Τα νέα Χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα του Βασιλικού Ταχυδρομείου της Αγγλίας κυκλοφόρησαν πριν από λίγες ημέρες. Κι αφού έχουμε ήδη εισέλθει επίσημα και στην προετοιμαστική περίοδο, την ονομαζόμενη Σαρακοστή, των Χριστουγέννων, αξίζει να κάνουμε ένα σχετικό αφιέρωμα. Τα Αγγλικά Ταχυδρομεία επιθυμώντας να είναι πολιτικά σωστοί (αυτός ο σύγχρονος όρος κυβερνάει κυριολεκτικά τη ζωή της Δύσης), δεν τυπώνουν κάθε χρόνο χριστιανικά Χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα. Το ότι τύπωσαν φέτος όμορφα, πολύχρωμα και παραδοσιακά γραμματόσημα είναι οπωσδήποτε αφορμή ειδικής αναφοράς και εορτασμού.

Στο φάκελλο πρώης ημέρας κυκλοφορίας αναφέρεται το αγιογραφικό χωρίο: «Και είπεν ο Θεός, Γενηθήτω φως. Και εγένετο φως» (Γέν. 1, 3). Επίσης αναφέρεται το γνωμικό: «Κάθε χρώμα θα πρέπει να ενθαρρύνει προσευχή». Η έμπνευση για τα φετινά Χριστουγεννιάτικα γραμματόσημα έρχεται από τα βιτρώ, τα οποία αποτελούν μεγάλη και σημαντική καλλιτεχνική παράδοση της Αγγλίας, η οποία σχετίζεται απόλυτα με την αγγλική παράδοση εκκλησιαστικής τέχνης.

Στην ελληνική γλώσσα τα βιτρώ τα ονομάζουμε υαλογραφία. Η Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα ορίζει την υαλογραφία (stained glass στην αγγλική) ως “χρωματισμένο γυαλί που χρησιμοποιείται για να κατασκευάσει κανείς διακοσμημένα παράθυρα ή άλλα αντικείμενα, τα οποία διαπερνά το φώς". Χαρακτηριστικά δείγματα υαλογραφίας αποτελούν οι πολύχρωμοι φεγγίτες των Καθεδρικών Ναών της Ευρώπης. Ως τεχνική, διαθέτει μακρά ιστορία, στη διάρκεια της οποίας επήλθαν σημαντικές διαφοροποιήσεις, τόσο ως προς την ίδια την τεχνική όσο και ως προς την θεματολογία.

Ειναι σήμερα γνωστό οτι στην αρχαία Αίγυπτο επεξεργάζονταν το γυαλί με επιδεξιότητα και οτι οι Άραβες έφτιαχναν τζαμιλίκια, συνδεδεμένα με γύψο ενισχυμένο με φυτικές ίνες και σίδερο, "κλώστρα" όπως αναφέρονται. Απο τους Άραβες άλλωστε, λόγω και των εμπορικών σχέσεων, εμπνεύστηκαν οι μαστόροι στο Πήλιο, τη Σιάτιστα, την Καστοριά και άλλες πόλεις της Κεντρικής και Β. Ελλάδας κι έφτιαξαν σε αρχοντικά τα περίφημα «γυαλοστάσια», με καθαρό Ελληνικό χαρακτήρα. Οι Σταυροφόροι λοιπόν έφεραν στην Ευρώπη τα "γυαλοστάσια", γύρω στον 10ο αιώνα και αμέσως επέφεραν μια επαναστατική καινοτομία, το μολύβι ως συνδετικό υλικό μεταξύ των κομματιών του γυαλιού. Ο λόγος που ήταν απαραίτητο κάποιο υλικό να συνδέει τα χρωματιστά ή / και ζωγραφισμένα γυαλιά μεταξύ τους ήταν ότι δεν μπορούσαν να παράγουν παρά μόνο μικρά κομμάτια γυαλιού. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο τα μοντέρνα υλικά εισέβαλαν ορμητικά στο χώρο της διάφανης δημιουργίας εντάσσοντας αυτή την τέχνη στον ευρύτερο χώρο της Art Glass.