Friday 5 February 2010

Άνοιξε τις φτερούγες του...

...και πέταξε, ένας πραγματικά Μεγάλος Έλληνας

Σύμφωνα με τον ειδησιογραφικό ιστοχώρο in.gr, “«έφυγε» τα ξημερώματα της Πέμπτης, σε ηλικία 86 ετών, ο Κώστας Αξελός. Ο μεγάλος Έλληνας στοχαστής, που δεν δίστασε να έρθει σε αντιπαράθεση με τον Ζαν Πολ Σατρ, άφησε την τελευταία του πνοή στο Παρίσι, όπου ζούσε από το 1945. Ο Κώστας Αξελός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1924. Παιδί αστικής οικογένειας, διδάχτηκε από μικρός γαλλικά και γερμανικά, ενώ η εφηβεία του φωτίστηκε από τα κείμενα των Ηράκλειτου, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Εμπεδοκλή, Μαρξ, Νίτσε, Ντοστογιέφσκι, και ποιητών όπως ο Ρεμπώ, ο Ρίλκε, ο Χέλντερλιν και άλλοι. Σε ηλικία 17 ετών εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και, παρά τις διαφωνίες του, πήρε ενεργό μέρος στην Αντίσταση, υποστηρίζοντας ότι «ο πραγματικός κομμουνιστής πρέπει να κρατάει στο ένα χέρι το όπλο και στο άλλο τα βιβλία του Ρίλκε». Το 1944, στα Δεκεμβριανά, έζησε εικονική εκτέλεση στα κρατητήρια της Ασφάλειας, φυλακίστηκε σε στρατόπεδο και τελικά απέδρασε. Tο 1946 εγκατέλειψε τις γραμμές του KKE. Τέλη του 1945, με τη βοήθεια του Οκτάβιου Μερλιέ -διευθυντή τότε του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα- επιβιβαζόταν στο θρυλικό πλέον πλοίο «Ματαρόα» μαζί με τον Κ.Καστοριάδη, τον Κ.Παπαϊωάννου, τον Κ. Βυζάντιο, την Μ. Κρανάκη, τον Κ. Κουλεντιανό, τον Ν. Σβορώνο και άλλους με προορισμό το Παρίσι. Λίγο διάστημα μετά την αναχώρησή του, καταδικαζόταν ερήμην σε θάνατο.

Σπούδασε φιλοσοφία στη Σορβόννη, όπου και δίδαξε (1962-1973). Αρχισυντάκτης του πρωτοποριακού τότε περιοδικού Arguments (Επιχειρήματα) από το 1956-1962, ίδρυσε και διηύθυνε την ομώνυμη φιλοσοφική σειρά στις Εditions de Minuit, στην οποία εκδόθηκαν επίσης και τα περισσότερα από τα βιβλία του. Πασίγνωστη η διένεξή του με τον Σαρτρ τον οποίο εγκαλούσε για μη πρωτότυπη σκέψη και έκθεση παλαιότερων φιλοσοφικών ιδεών. Ο Σαρτρ με τη σειρά του τον κατηγορούσε επειδή είχε εγκαταλείψει τον κομμουνισμό. Έχει εκδώσει είκοσι τέσσερα βιβλία και πλήθος κειμένων (γαλλικά, ελληνικά και γερμανικά) που μεταφράστηκαν σε δεκαέξι γλώσσες. Τον Μάρτιο του 2009 αναγορεύτηκε διδάκτωρ φιλοσοφίας από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αυτή ήταν η τελευταία του επίσκεψη στην Ελλάδα. Τον Απρίλιο του 2009 κυκλοφόρησε στη Γαλλία από τις εκδόσεις Les Belles Lettres το καινούργιο βιβλίο του, με τίτλο «Αυτό που επέρχεται» και πρόσφατα από τις εκδόσεις Νεφέλη το έργο «Το άνοιγμα στο επερχόμενο και το αίνιγμα της Τέχνης». ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας σε συλλυπητήριο τηλεγράφημα προς τους οικείους του Κώστα Αξελού ανέφερε: «Ο Κώστας Αξελός υπήρξε ένας τολμηρός στοχαστής, ανήσυχος δημιουργός και μαχητής ιδεών, ανοίγοντας νέα μονοπάτια στην κατανόηση του κόσμου. Εμπνευσμένος δάσκαλος δίδαξε με το ήθος και την ακεραιότητά του να μη φοβόμαστε πνευματικές συγκρούσεις, ακόμα και με τον εαυτό μας»”.

O Μεγάλος αυτός Έλληνας φιλόσοφος επηρέασε αρκετά κι εμένα προσωπικά. Στα πρώτα φοιτητικά μου χρόνια διάβασα το βιβλίο του “Ο Ηράκλειτος και η φιλοσοφία” (Εκδ. Εξάντας, 1974), από το οποίο αγάπησα τον Ηράκλειτο και την Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία. Εκεί συνάντησα τη “Διαλεκτική”, τον (φιλοσοφικό) “Λόγο”, το “ποιητικό όραμα του κόσμου”...

Αργότερα διάβασα και το βιβλίο του “Γιατί σκεφτόμαστε; Τί να πράξουμε;” (Εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1993), που κι αυτό μου έδωσε πολλή τροφή στη σκέψη μου.

Τώρα, στην απουσία του, θα μάθουμε να ζούμε πιο λιτά. Ίσως αυτό να μας ανοίξει άλλους ορίζοντες σκέψης. Πάντως, εκείνος, θα χαιρόταν γι’ αυτό.

6 comments:

logia said...

...και κάθε φορά γίνόμαστε φτωχότεροι...

Anastasios said...

@ logia,

...όπως το λές!

Ασκαρδαμυκτί said...

Συγχαρητήρια, πάτερ μου, για το αφιέρωμά σας!
Πάντα το έλεγα πως το μέλλον της Ορθοδοξίας βρίκσεται στους εκτός Ελλάδος κληρικούς.
Οι "εντός" χαρακτηρίζονται από μια επαρχιώτικη μιζέρια, και συχνά νιώθουν άβολα (για να μην πω κάτι βαρύτερο) με τη φιλοσοφία, την κοινωνιολογία, την ψυχολογία, τη λογοτεχνία κλπ

Anastasios said...

@ Ασκαρδαμυκτί,

Η φιλοσοφία μας προσφέρει διανοητική εγρήγορση, απόλυτα απαραίτητη για την ζωή μας.

Ο Αξελός είχε (και προφανώς μέσα από τα βιβλία του συνεχίζει να έχει) ένα ξεχωριστό τρόπο για να κινεί τα λιμνάζοντα ύδατα.

Thomas Georgas said...

Με αφορμή την ανάρτηση του in.gr για τον Αξελό, γιατί η αλήθεια δεν πρέπει να αποσιωπάται.

Αξελός - Μαλτέζος

Ο Κίτσος Μαλτέζος, ποιητής και τελευταίος απόγονος του Μακρυγιάννη, ο
> > οποίος δολοφονήθηκε τον Φεβρουάριο του 1944 από το ΚΚΕ.
>
> > «Κίτσος Μαλτέζος, ο αγαπημένος των θεών» του Πέτρου Μακρή-Στάικου
>
> > της Ελίνας Μαστέλλου-Γιαννάκενα
Τον Κίτσο Μαλτέζο τον δολοφόνησαν οι αδελφοί Μικές και Νόνος
Κουρουνιώτης μαζί με δύο άλλα μέλη της ΟΠΛΑ.
Στο όργανο που επικύρωσε την απόφαση της δολοφονίας συμμετείχε ο
Κώστας Αξελός, ο Γιάννης Σπράος (οικονομικός σύμβουλος του Κώστα
Σημίτη επί πρωθυπουργίας του) και ο Άδωνις Κύρου.
Την εμπλοκή τους στην δολοφονία έφερε στην δημοσιότητα το περιοδικό
"Πολιτικά Θέματα" το 2000.

Thomas Georgas said...

Συναντάμε τον Κίτσο Μαλτέζο παιδί, να παίζει στις αλάνες του Ζαππείου με την
> > τότε φέρελπι νεολαία της Ελλάδος. Αργότερα μαθητή των «Εκπαιδευτηρίων Μακρή»
> > και πιο μετά ατσαλάκωτο και άψογο λοχίτη να διαπρέπει στην ΕΟΝ (Εθνική
> > Οργάνωση Νεολαίας του Μεταξά). Τον Φεβρουάριο του 1941 ορφανεύει από τους
> > παππούδες του που τον μεγάλωναν, εναποθέτοντας τις ελπίδες τους σ’ αυτόν. Το
> > ίδιο καλοκαίρι γνωρίζεται με τον 'Αγγελο Σικελιανό.
>
> > Μα καθώς περνούν οι χειμώνες και τα καλοκαίρια της νιότης του, μιας νιότης
> > σημαδεμένης από την Κατοχή, το λαμπρό του ταλέντο ξεδιπλώνεται και γράφει
> > ποίηση. Ποίηση σε στιγμές χαράς μα και απόγνωσης, σε στιγμές έξαρσης μα και
> > πίκρας. Ποίηση για να βρει διέξοδο η χαμένη του άνοιξη που έρεε σαν πυρετός
> > στο αίμα του και κόχλαζε στις φλέβες του σαν λάβα ηφαιστείου...
>
> > Μετά τον πόλεμο, ανήσυχο πάντα και έξαλλο από την Κατοχή, συναντάμε τον
> > Κίτσο Μαλτέζο, στρατολόγο της ΕΠΟΝ και της ΟΚΝΕ. Τον αποκαλούν «κόκκινο
> > Τσάρο» ή «γιο του Λένιν» με ειρωνεία οι δεξιοί, με καμάρι οι αριστεροί.
> > Εκείνος μέσα του φλέγεται για δράση. Το υψηλό του ανάστημα, ο επιβλητικός
> > του λόγος, τον κάνουν πρότυπο και ηγετική φυσιογνωμία. Ωστόσο το καζάνι που
> > βράζει μέσα του δεν είναι ικανό να αποκοιμίσει τις ανησυχίες του. Δεν
> > ικανοποιείται από το πεδίο δράσης του! Καθημερινά βλέπει, στο εύσχημα
> > καμουφλαρισμένο αρχικά κομμουνιστικό κίνημα, ασχήμιες και πράξεις
> > υστερόβουλες και επικίνδυνες για την πατρίδα του! Αντιλαμβάνεται σοβαρά και
> > ασυγχώρητα εγκλήματα που διαπράττονται εν ονόματι σπουδαίων εννοιών όπως
> > Ελευθερία, Δημοκρατία, Λαός, Ισότης κ.λπ. στις οποίες ο ίδιος δίνει μεγάλη
> > βαρύτητα. Από το μετερίζι του στο Πανεπιστήμιο και στα συσσίτια βλέπει τα
> > αίσχη... Δεν ανέχεται την κοροϊδία. Αποσύρεται διακριτικά πολύ
> > απογοητευμένος και πικραμένος.
>
> > Όμως δεν μπορεί να ησυχάσει... Μοιράζεται τις ανησυχίες του και με άλλους
> > νέους της εποχής του, παλαιούς και νέους του φίλους και συμμετέχει στην
> > ίδρυση της Ρ.Α.Ν.(Ρωμυλία, Αυλών και Νήσοι) που υποδηλώνουν τα τελευταία
> > όρια των εθνικών μας διεκδικήσεως μετά το τέλος του πολέμου. Επίσης
> > συμμετέχει στον ΕΣΑΣ (Εθνικό Σύνδεσμο Ανωτάτων Σχολών). Έχει πλέον περάσει
> > στην απέναντι, εθνική πλευρά, μαχητικά και τελεσίδικα. Είναι αρχές του 1943
> > και πιθανότατα είναι αυτό που σηματοδότησε την αρχή του τέλους του... Η
> > αντίστροφη μέτρηση από φθόνο, μνησικακία, εκδικητικότητα και βεβαίως έχθρα
> > και εμφύλιο μίσος! Ένα μίσος που πυροδότησε τις σφαίρες των αδελφών Μικέ και
> > Νόνου Κουρουνιώτη, που κατ’ εντολή του «κόμματος» ράγισαν την χαρούμενη,
> > ηλιόφωτη μέρα, Τρίτη 1η Φεβρουαρίου 1944!
>
> > Γι’ αυτή την τόσο φλογερή προσωπικότητα γράφουν οι φίλοι του και συμμαχητές
> > του Ρόδης Ρούφος την τριλογία «Το χρονικό μιας Σταυροφορίας» που
> > πρωτοδημοσιεύεται στα μέσα της δεκαετίας του 1950 και επανακυκλοφόρησε τον
> > περασμένο χρόνο από τις εκδόσεις ΩΚΕΑΝΙΔΑ και Θεόφιλος Φραγκόπουλος την
> > «Τειχομαχία», ιστορικά μυθιστορήματα αφιερωμένα στην μνήμη του Κίτσου
> > Μαλτέζου. Ο Νίκος Πολίτης γράφει για 'κείνον το «Μοιρολόγι της Λεωφόρου
> > Αμαλίας» και άλλοι ακόμα πολλοί.