ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΘΥΑΤΕΙΡΩΝ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ κ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΠΙ ΤΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ, ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, 30 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011.
Αγαπητοί μας εν Κυρίω,
«Οι των ηθών διορθωταί, και των ψυχών οικονόμοι, οι σωτήρες οι κοινοί των απάντων, και πράξεων ημών και λόγων τύπους δείξοντες, οι παιδευταί του βίου, λαμπροί λαμπρώς ευφημείσθωσαν» (Ύμνος εορτής των Αγίων)
Εορτάζουμε εφέτος τους τρείς Φωστήρας της Οικουμένης, τους μεγάλους Διδασκάλους της Χριστιανοσύνης,
Βασίλειον τον Μέγαν, Αρχιεπίσκοπον Καισαρείας Καππαδοκίας,
Γρηγόριον τον Θεολόγον, και
Ιωάννην τον Χρυσόστομον, Αρχιεπισκόπους Κωνσταντινουπόλεως οι οποίοι με την ζωή, την διδασκαλία και την Ιερωσύνη τους ελάμπρυναν την Εκκλησίαν και εκαλλιέργησαν τα Χριστιανικά και τα Ελληνικά Γράμματα κατά τρόπον μοναδικόν και απαράμιλλον. Δικαιολογημένα λοιπόν, η Ανατολική Εκκλησία τιμά τούτους τους Ιερούς άνδρες και κάθε χρόνο γιορτάζουμε μεγαλοπρεπώς και από Εκκλησίας την μακαρία μνήμη τους. Η ιερή Ακολουθία της Εορτής των Τριών Ιεραρχών είναι ένα θαυμάσιο κείμενο με εμπνευσμένους ύμνους, οι οποίοι εξυμνούν αυτούς, οι οποίοι εγεννήθησαν τον τέταρτο αιώνα, έζησαν και εμεσουράνησαν στο δεύτερο ήμισυ του ιδίου αιώνα εις την Ανατολήν, από την οποία και προήρχοντο. Οι μεν δύο πρώτοι, ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος, κατήγοντο από την Καππαδοκία της Μικράς Ασίας, η οποία υπήρξε μητέρα και τροφός μεγάλων πολιτισμών και ανέδειξε μεγάλους Θεολόγους, Μάρτυρες, Ομολογητές, Ασκητές και Μοναχούς, οι οποίοι έβαλαν την σφραγίδα τους στην Ανατολή και την Δύση. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος κατήγετο από την Αντιόχεια της Συρίας, ο οποίος εγαλουχήθηκε όπως και οι άλλοι δύο από την παράδοση της Έλληνικής Παιδείας, της Ρητορικής και του μοναχικού ιδεώδους το οποίον ήκμαζε στους χρόνους τους.
Μερικά από τα πολλά επιτεύγματα των Μεγάλων τούτων Πατέρων και Διδασκάλων, οι οποίοι έθρεψαν την Χριστιανοσύνην, ήταν το κόσμιον ήθος, ο τίμιος χαρακτήρας τους και η λιπαρά παιδεία τους. Με την σοφία και την δύναμη του λόγου τους κατάφεραν να συνδέσουν την αρχαία φιλοσοφική σκέψη με τα διδάγματα του Χριστιανισμού και με το παράδειγμά τους ενεθάρρυναν τους Χριστιανούς να μελετούν τον Έλληνα λόγον και να τον θέσουν εις την υπηρεσία της Εκκλησίας και της θεολογίας. Η βαθεία γνώση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και η θεολογική γνώση τους, τους κατέστησε μεγάλους ρήτορες, οι οποιοι υπεράσπισαν την χριστιανική πίστη και την επέβαλον στην συνείδηση των μορφωμένων ύστερα από την απελευθέρωση του Χριστιανισμού από τον
Μέγα Κωνσταντίνον με το διάταγμα των Μεδιολάνων το έτος 313. Η βαθεία πίστη τους εις το σωτηριώδες έργον του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, τους ενέπνευσε να θεολογήσουν φιλοσοφικά και να διατυπώσουν Ορθοδόξως την διδασκαλία του Ευαγγελίου και να προστατεύσουν την Εκκλησίαν από τις ποικιλώνυμες αιρέσεις, οι οποίες κυκλοφορούσαν την εποχή εκείνη και εδίχαζαν τους Χριστιανούς. Οι Μεγάλοι αυτοί Άνδρες ανεδείχθησαν γνήσιοι φορείς του αποστολικού κηρύγματος, γι’ αυτό και επιτυχώς υπομνημάτισαν την Παλαιά και Καινή Διαθήκη και εμόρφωσαν κατά Θεόν τους οπαδούς της νέας θρησκείας, όπως χαρακτηριστικά ο υμνογράφος τονίζει:
«Ουράνια μυστήρια, ανθρώπινα μαθήματα, χαρισμάτων συνδρομή παντοδαπών, μετά κατορθωμάτων, νικώντων πάντα λόγον, τους τρεις Αγίους εθαυμάστωσεν».
Οι Τρείς Ιεράρχες ήταν άνθρωποι βαθείας πίστεως, και προσευχής και αγάπης προς τον Θεόν. Γι’ αυτό ασχολήθηκαν με την αναδιοργάνωση της Θείας Λατρείας, την οποίαν επροίκισαν με τα αθάνατα κείμενα, τα οποία αποτελούν τις Θείες Λειτουργίες της Εκκλησίας μας, που φέρνουν το όνομα του Αγίου Βασιλείου και του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Είναι δε καρπός βαθείας εμπιστοσύνης εις τον Ιησούν Χριστόν ως Ευεργέτην και Λυτρωτήν του Ανθρωπίνου Γένους. Χαρακτηριστικά ο Άγιος Βασίλειος γράφει:
«Μνήσθητι, Κύριε, του περιεστώτος λαού και των δι’ ευλόγους αιτίας απολειφθέντων και ελέησον αυτούς και ημάς κατά το πλήθος του ελέους σου˙ τα ταμεία αυτών έμπλησον παντός αγαθού˙ τας συζυγίας αυτών εν ειρήνη και ομονοία διατήρησον˙ τα νήπια έκθρεψον˙ την νεότητα παιδαγώγησον˙ το γήρας περικράτησον˙ τους ολιγοψύχους παραμύθησε˙ τους εσκορπισμένους επισυνάγαγε˙ τους πεπλανημένους επανάγαγε και σύναψον τη αγία σου καθολική και αποστολική Εκκλησία» (Θεία Λειτουργία Μεγάλου Βασιλείου).
Τα μαθήματα που παίρνουμε από τους μεγάλους τούτους Διδασκάλους και Ποιμενάρχες της Εκκλησίας μας είναι πολλά και πάντοτε επίκαιρα. Αναφέρω μερικά για να φρεσκάρω την μνήμη μας και να γεφυρώσω τον χρόνον που μας χωρίζει με τους Τρείς Ιεράρχες, αλλά συγχρόνως να τονίσω και το πάντοτε επίκαιρο της διδασκαλίας τους για τον σύγχρονον κόσμο. Τέτοια μαθήματα είναι η πίστη, η προσευχή και η λατρεία του εν Τριάδι Θεού, η μελέτη της Αγίας γραφής, Παλαιάς και Καινής Διαθήκης, η κατά Θεόν αγωγή των νέων, η ελεημοσύνη, και η έμπρακτη αγάπη προς τον πλησίον μας με την άσκηση της φιλανθρωπίας, των καλών έργων προς τους φτωχούς, τους αρρώστους, τους ηλικιωμένους, τους ξένους, τους εμπερίστατους, τους φυλακισμένους, τους ασθενείς, τις χήρες και τα ορφανά, τους απόκληρους της ζωής και τους απομονωμένους αδελφούς μας που ζουν στις μεγαλουπόλεις και τα διάφορα Ιδρύματα. Η ιεραποστολική τους δραστηριότητα, ιδιαίτερα του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου εις τους Γότθους, το κήρυγμα μετανοίας και συγγνώμης, αποτελούν μερικά από τα μεγάλα επιτεύγματά του ως Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως. Οι Πατέρες της Εκκλησίας εδίδασκαν ότι η γνώση της Κλασσικής Παιδείας είναι σπουδαίος παράγων πολιτισμού, παιδείας και πνευματικού εξοπλισμού του ανθρώπου, ο οποίος σήμερα περιορίζεται και κυριολεκτικά απορροφάται από την τεχνολογία, την τηλεόραση, το διαδίκτυον, και το τηλέφωνο και την μανία του εύκολου πλουτισμού και των καταναλωτικών αγαθών, τα οποία δεν τον βοηθούν να έχει μία ισορροπημένη, ευτυχισμένη και χρηστή διαβίωση. Οι Πατέρες αυτοί ετόνισαν το πρόσκαιρο της ζωής, την μνήμη του θανάτου για την ορθή διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου, και την καλή σχέση του με τον Θεό και τον συνάνθρωπό του.
Έχοντες αυτά κατά νουν, αδελφοί και πατέρες, τιμούμε τους Τρείς Ιεράρχες, μελετούμε τα αθάνατα κείμενά τους, τα οποία διασώθηκαν μέχρι σήμερα και μεταφράστηκαν σε όλες τις γνωστές γλώσσες του κόσμου, για να μας διδάσκουν, να μας κατηχούν και να μας υπενθυμίζουν την θεία καταγωγή μας. Να μας εμπνέουν την αρετή, την θεοσέβεια, την ταπεινοφροσύνη, την εγκράτεια, την αφιλοχρηματία, την εμπιστοσύνη εις την πρόνοια του Θεού, την αυτοθυσία και την αυταπάρνηση η οποία διέκρινε τους Τρεις Ιεράρχες, οι οποίοι ανάλωσαν την ζωή τους για την Εκκλησία του Χριστού και την κατά Θεόν Παιδεία και προκοπή του ανθρώπου. Οι υμνογράφοι της Εκκλησίας επιγραμματικά χαρακτηρίζουν τους τρείς Ιεράρχες με τα πιο κάτω λόγια
«Ουκ εισί λαλιαί φησίν, ουδέ λόγοι λεγόμενοι, ων ουχί ακούονται αι φωναί αυτών˙ εις πάσαν γην γαρ και θάλασσαν, ο φθόγγος εξέδραμε των ενθέων και σοφών, Διδασκάλων της κτίσεως˙ όθεν άριστα, τοις αυτών θείοις νόμοις συγκροτείται, και συνέχεται προς μίαν ορθοδοξίαν τα πέρατα». Ολόκληρη ο Ανθρωπότητα χρωστά πολλά σ’ αυτούς τους Ιερούς Άνδρες, των οποίων το πέρασμα από την Οικουμένη άφησε ανεξίτηλα σημάδια υπερόχου αρετής, σοφίας και πίστεως εις τον εν Τριάδι δεδοξασμένον Θεό και αγάπης προς τον άνθρωπο.
Εμείς που ζούμε χίλια εξακόσια χρόνια ύστερα από τους μεγάλους τούτους Πατέρες της Εκκλησίας, καλούμαστε να μιμούμαστε το παράδειγμά τους, να μελετούμε την σοφία και τον βίο τους και να ζητούμε τις πρεσβείες τους για να τύχουμε, όπως και εκείνοι, της χαράς της δόξας του εν Τριάδι Θεού, τον Οποίον υπηρέτησαν με τόσην αυταπάρνηση και αυτοθυσίαν οι Τρείς Ιεράρχες, Βασίλειος ο Μέγας, Γρηγόριος ο Θεολόγος και Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Με τις πρεσβείες αυτών, Κύριε Ιησού Χριστέ, ο Θεός, ελέησε, φώτισε και παιδαγώγησε τον περιούσιο Λαό σου ως μόνος αγαθός και φιλάνθρωπος και ελεήμων Θεός. Αμήν.
Λονδίνο, 30 Ιανουρίου 2011
Ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων
και Μεγάλης Βρετανίας Γρηγόριος