Δεκαπενταύγουστο

ἤ, ταπεινό ἐγκώμιο στή Χάρη Της

Οἰ εὐφρόσυνες ἡμέρες τοῦ Δεκαπενταυγούστου, παρ᾿ ὅλο ὅτι κρύβουν μέσα τους πολλήν ἁμαρτία καί διαστροφή, ἐν τούτοις εἶναι τόσο κατανυκτικές καί τόσο μυσταγωγικές, ὥστε δικαίως ὁ λαός τοῦ Θεοῦ τίς ἔχει ὀνομάσει, Πάσχα τοῦ Καλοκαιριοῦ. Εἶναι, μάλιστα, ξέχωρη ἡ χαρά, καθώς μέσα σέ τοῦτο τό ἑλληνικό καλοκαίρι ἡ Γιορτή τῆς Παναγίας "κάνει τήν πατρίδα μας νά εὐωδιάζει πνευματικά" (1), γιατί, ὅπως λέει κι ὁ Φώτης Κόντογλου, "ἡ Παναγία εἶναι ἡ Μητέρα τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἀπό τό πνευματικό της δέ μῦρο εὐωδιάζει, ὄχι μονάχα ἡ Ἐκκλησία μας, ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ ζωή μας" (2).

Ἔτσι, μέσα στόν αἰσθητά πνευματικό καί σωματικό καύσωνα, τόν ὁποῖο "διαπερνῶμεν" κατά τίς ἱερές τοῦ Δεκαπενταυγούστου ἡμέρες, καθολικά ἡ σκέψη, ὁ νοῦς, ἡ ψυχή καί οἱ αἰσθήσεις βιώνουν ἐκεῖνον τό ἀπαράμιλλο ὕμνο: "Νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι ἐν σοί Παρθένε Ἄχραντε. Παρθενεύει γάρ τόκος καί ζωή προμνηστεύεται θάνατον. Ἡ μετά τόκον Παρθένος καί μετά θάνατον ζῶσα. Σώζοις ἀεί Θεοτόκε τήν κληρονομίαν σου" (3). Πού σημαίνει, πώς οἱ φυσικές καταστάσεις τίς ὁποῖες ζοῦμε, ξεπερἀστηκαν στό Πρόσωπο τῆς Παναγίας Παρθένου. Κι αὐτό εἶναι πού μᾶς χαρίζει ἐλπίδα, μᾶς γεμίζει οὐράνιο φῶς καί κατευθύνει τό εἶναι μας πρός τήν ἁγιότητα. Γιατί ἀπό τήν ἱερά Κοίμηση τῆς Παναγίας μας ἀπόκομίζουμε, ἐκτός ἀπό τήν εὐλογία, τήν αἴσθηση, πώς στό πανίερο Πρόσωπό Της βρίσκουμε τήν καταφυγή, τήν εἰρήνη καί τόν δρόμο, ὁ ὁποῖος, μέσῳ τοῦ θείου ἐλέους, μᾶς ὁδηγεῖ πρός μιά συνάντηση μέ τόν Κύριο Υἱό Της καί Θεό μας.

Δεκαπενταύγουστο λοιπόν, μέ τούς ποιητικούς Παρακλητικούς Κανόνες νά θωπεύουν εὐκατάνυκτα τή ψυχή μας, μέ τά τροπάρια πού ψάλλονται καθ᾿ ὅλο τό δεκαπενθήμερο τά δροσερά θερινά ἀπόβραδα, τά μοσχομυρισμένα ἀπό τίς εὐωδίες πού κομίζει τό μελτέμι καί πού στά Ἐλληνικά νησιά φέρνει, μαζί μέ τίς ποικίλες εὐωδιές ἀπό βασιλικό, ματζουράνα, γιασεμί, καί τήν ἁρμύρα τῆς θάλασσας, ὥστε νά ταιριάξει μέ τό ἀθωνικό τό μοσχολίβανο, τό ὀποῖο ἀνεβαίνει μέ τήν ἑσπερινή τή δέηση. Ἤ, ὅπως λέει κι ὁ ποιητής,

Νά τραγουδεῖ τό μελτέμι στό χαμηλό καμπαναριό
νά τραγουδοῦν κι οἱ Ἄγγελοι
στά μυστικά της ἀπόβραδα. (Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος)

Δεκαπενταύγουστο· κι οἱ μνῆμες ἀνεβαίνουν μυστικά μέσα μας, ὡσάν τίς δεητικές τῶν τροπαρίων τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνα φράσεις. Μνῆμες χρόνων ἀρχαίων, πού δίνουν ὡστόσο τό στίγμα τους: τήν ἀποφόρτιση τῆς ψυχῆς ἀπό τά περιττά πράγματα, τά ὁποῖα ἔχουν συσσωρευτεῖ στά μυστικά της ἐρμάρια, ὅπως δηλαδή ἕνα πλῆθος ἀνούσιων προβληματισμῶν, ἀγχωτικές ἀνασφάλειες καί ληστές λογισμοί, κατά τήν Ὀρθόδοξη νηπτική ἀνθρωπολογία. Ἤ κατά τόν λόγο τοῦ ποιητῆ, νά φωτιστεῖ, καταυγαστεῖ ἡ ψυχή, πού ἔχει καταστεῖ "σπήλαιο τῶν κτηνῶν καί τῶν θηρίων" (4).

Ὅμως περ᾿ ἀπ᾿ ὅλ᾿ αὐτά ἐπιμένει νά ὑπάρχει ἡ Γιορτή, ἡ Πανήγυρις. "Μυστήριον ἡ παροῦσα πανήγυρις," μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Ἀνδρέας. Καί καθώς ἐννεοί τόν ἀκοῦμε, ἄλλος Πατέρας μᾶς πιστοποιεῖ: "σημιοφόρος καί θαυματοποιός μετάστασις" εἶναι αὐτό πού γιορτάζουμε, σ' αὐτό πού συμμετέχουμε καί πού ἁγιαζόμεθα. Ἀρκεῖ τήν "πενιχράν μας δέησιν" νά Τῆς τήν προσφέρουμε μέ συντετριμμένη καρδία κι ἐμπιστοσύνη, γιατί ἄν καί ἀπό τή ζωή μετέστη, δέν κατέλιπε τόν κόσμο ποτέ ἡ Παναγία μας. Μόνο πού ὁ κόσμος κατέλιπε Αὐτήν ἀκόμη καί τίς σεπτές, χαριτωμένες καί εὐλαβικές αὐτές ἡμέρες τοῦ Δεκαπενταυγούστου, πού εἶναι πλήρως ἀφιερωμένες στή Χάρη Της.

Γι᾿ αὐτό, ἐπειδή στά χρόνια μας οἱ μέρες αὐτές ἔχουν πιά καταστεῖ ἡμέρες παραλύσεων κι ὄχι παρακλήσεων, ζοφερῆς ἁμαρτίας κι ὄχι λυτρωτικῆς νηστείας, προκαλεῖται καί προσκαλεῖται ὁ κάθε εὐλαβής ἑορταστής, πού τιμᾶ καί βιώνει τήν Ὀρθόδοξη λειτουργική παράδοση καί ζωή, νά καταφύγει ἐκεῖ πού θά κατορθώσει νά ζήσει ἥσυχα, ἀπλᾶ καί κατανυκτικά τή Γιορτή, ὥστε νά τιμήσει τήν Κυρία τῶν Ἀγγέλων, τό Πανάγιο Πρόσωπο τοῦ θερινοῦ τοῦ Πάσχα: τήν Παναγία μας (5).

π. Κων. Ν. Καλλιανός

1. Κ.Ε.Τσιρόπουλος, Διάλογος τοῦ Χριστιανισμοῦ μέ τήν ἐποχή μας, ΑΣΤΗΡ, Ἀθήναι 1970, σελ. 272.
2. Τό παράθεμα βλ. Κ.Ε.Τσιρόπουλος, Διάλογος, ὅπ. παρ. σελ. 268.
3. Ὡραιότατη θεολογική ἑρμηνεία τοῦ Εἰρμοῦ αὐτοῦ τῆς Θ΄ ὡδῆς, τοῦ Κανόνος τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως, ἔχει γράψει ὁ Θεοτοκολόγος, ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. βλ. Μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης, Μαρία ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ, Ἅγιον Ὄρος 1988, σελ. 341-343.
4. Π.Β. Πάσχος, Αιχμαλωσία ύψους, ΑΣΤΗΡ, Αθήνα 1975, σελ. 26.
5. Γιά τήν ἑορτή τῆς ἡμέρας τῆς Θεοτόκου Μαρίας, τῆς ἐπονομαζομένης ἀργότερα ὡς ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, ἡ ὁποία εἶναι ἡ παλαιοτέρα θεομητορική γιορτή -χρονολογεῖται ἀπό τόν 5ο αἰ.- βλ. Ἰω.Μ.Φουντούλης, Λογική Λατρεία, ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ, Ἀθῆναι 1984 σελ. 188 ἑξ.