Μεγαλοβδομαδιάτικοι ἀναβαθμοί Κατανύξεως

ἤ, στ᾿  ἀλήθεια, πῶς εἶναι δυνατό νά ξεπεράσεις αὐτές τίς σελίδες;

Στόν καλό ἀδελφό καί συλλειτουργό π. Γεώργιο Ἀθ. Σταματᾶ, Ἀρχιερατικό Ἐπίτροπο Σκιάθου, ταπεινό καί φιλαδελφό εὐχετήριο νά ζεῖ καί νά χαίρεται αὐτές τίς μοναδικές εὐλογίες τοῦ Θεοῦ στήν μικρά πατρίδαν του, τήν τόσον ὅμως μεγάλη ἐν τῆ θρησκείᾳ της

Καθώς φεγγοβολοῦν οἱ μέρες οἱ πάντερπνες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας, μέρες πού θά μᾶς φέρουν ὅλο καί πιό σιμά στή φιλόξενη αὐλή τῆς Πασχάλιας εὐφροσύνης καί χαρᾶς, ὁ συνειδητός Νεοέλληνας καταφεύγει σέ μνῆμες ἱερές πού τίς προβάλλουν μέσα μας κείμενα ἀθάνατα, ζωγραφιές λόγου περίφημες καί ξεχωριστές, ὅπως αὐτές τοῦ μεγάλου λογοτέχνη καί ἀκέραιου Ἀνθρώπου, τοῦ Σκιαθίτη Ἀλέξανδρου Μωραϊτίδη, τοῦ διά τοῦ μοναχικοῦ σχήματος μετονωμασθέντος Ἀνδρονίκου μοναχοῦ.

Οἱ σελίδες αὐτές, πού ἀποτελοῦν ταπεινό ἀφιέρωμα στή Μεγαλοβδομάδα, ἡ ὁποία ἀπό σήμερα ἀνοίγεται μπροστά μας, ἐπειδή ἐνέχουν ἱερά καί ἀρύπωτα βιώματα, παραδίδονται στόν εὐλαβικό καί φιλακόλουθο ἀναγνώστη τῆς σήμερον ὡς βακτηρία πνευματική. Γιατί μονάχα μέ τέτοια ἐρείσματα εἶναι δυνατό νά προσεγγιστεῖ τόσο ἡ Μ. Ἑβδομάδα ὅσο καί ἡ κορυφαία τῆς Μ. Παρασκευῆς Ἡμέρα, ὥστε νά ἐκτυπωθοῦν στήν ψυχή εὐλογημένες μνῆμες, οἱ ὁποῖες θά ἀποτελέσουν σέ καιρούς πληγῶν καί ἀπογνώσεων τίς ἀναγκαῖες ἀντιβιώσεις γιά πνευματική ἀνάρρωση καί ἐπιστροφή στήν Ἀγάπη καί φροντίδα τοῦ Θεοῦ.

Τό ἀπόσπασμα πού παραθέτω εἶναι ἀπό τό Πασχαλινό διήγημα τοῦ Μωραϊτίδη, «Ἄρατε Πύλας», δημοσιευμένο τό 1891.    

«Ἰδού! ἀκούονται μακρόθεν ψαλμωδίαι γλυκύταται καί τρυφεραί ὡς κλαυθμοί, ὡς θρῆνοι: — Δός μοί τοῦτον τόν ξένον! . . . Ψάλλουσι τό πομπικόν ἄσμα, «Τόν ἥλιον κρύψαντα», τό ἐξόδιον μέλος, τό τρυφερόν ἐκεῖνο τροπάριον, τό ὁποῖον συγκινεῖ καί τά ἄψυχα: — Δός μοί τοῦτον τόν ξένον! . . .

     

Ὁ Ἰωσήφ παρακαλεῖ τόν Πιλάτον ἴνα ἐπιτρέψη αὐτῶ νά θάψη «τόν ξένον Ἰησοῦν καί ὠνειδισμένον . . .» Ψάλλουσιν οἱ μελίφθογγοι ψάλται, ἀκολουθοῦντες τήν λιτανείαν τοῦ Ἐπιταφίου καί ὑπηχεῖ ὁ λαός ὡς δί' ἑνός στόματος.

— Δός μοί τοῦτον τόν ξένον! . . .

Ὤ πατρίς μου μικρά, πόσον μεγάλη εἶσαι ἐν τῇ θρησκεία σου! Ἡ μελωδία γλυκυτάτη ὁλονέν προσεγγίζει. Ὄπισθεν οἰκιῶν νεφέλαι φωτειναί ἀπό τῶν καιομένων λαμπάδων ἀναβαίνουσι πρός τό στερέωμα. Ἡ εὐωδία τῶν θυμιαμάτων, τά ὁποῖα καίονται κατά τήν δίοδον τοῦ Ἐπιταφίου ἀπό τάς οἰκίας ὄλας, φθάνει ἀπό μακράν ὡς ἄρωμα αὐτῆς τῆς νυκτός ἀνέκφραστον.

— Δός μοί τοῦτον τόν ξένον!.. . . Πρέπει νά ἰδῆτε τήν λιτανείαν τοῦ Ἐπιταφίου κατά τήν αὐγήν, ὄτε δέν εἶνε οὔτε ἡμέρα οὔτε νύξ ἤ μᾶλλον μέ ὀλίγην ἡμέραν καί πολλήν νύκτα, μέ ὀλίγον φῶς καί μέ πολλά ἄστρα, καμμιά φορᾶ μέ σελήνην λειψίφωτον, ὄτε τό θέαμα γίνεται ὑπερκατανυκτικόν, μέ ὀλίγας ἀηδόνας καί πολλά πρωινά πουλιῶν χαιρετίσματα, μέ ὀλίγον εὐωδιάζοντα ἄρωμα πρωινόν ἀέρα καί μέ πολύ θυμίαμα· καί κάτω το κύμα μελανόφαιον, ἐφ' οὐ ν' ἀντανακλῶνται τῶν ἱερῶν λαμπάδων αἵ χρυσαί λάμψεις.

Ἰδού! Ἡ ἱερά λιτανεία προσεγγίζει ἤδη εἰς τόν ναόν. Προηγοῦνται τά ἑξαπτέρυγα καί ὁ μέλας ξύλινος ἅγιος Σταυρός. Εἴτα ὁ κλῆρος μέ χρυσά βυζαντινά ἄμφια, θαῦμα ὑφαντικῆς καί ποικιλτικῆς ἐξαίσιον, οὐχί ἄκομψα ρωσσικά μονοκόμματα καί μονοκόκκαλα ὡς φορέματα χιονισμένων βουνῶν. Καί εἴτα τό ἱερόν Κουβούκλιον. Τί εὔμορφον λεπτούργημα! Ὡς νά εἶνε ἐζωγραφισμένον. Τετράγωνον ὀρθογώνιον, ἐπί τεσσάρων ποδῶν ἐρειδόμενον, ἐφ' οὐ ἐναποτίθεται ὁ Ἐπιτάφιος θρῆνος, ραντισμένος διά φύλλων ρόδου, βιολέτας καί δενδρολιβάνου. Καί ἄνωθεν αὐτοῦ διά τεσσάρων κιονίσκων ἐπιβαστάζεται ὁ θολίσκος αὐτοῦ, θαῦμα ξυλογλυπτικῆς ὡς θόλος ναΐσκου, καλλίμορφος, φέρων ἐπί τῆς κορυφῆς ἐπίχρυσον ξύλινον στέμμα, ἀπολῆγον εἰς σταυρόν, ἐνῶ ἔσωθεν ἄνω του Ἐπιταφίου θρήνου κρέμαται ὡσάν πολυέλαιος ἕτερον τεχνητόν στέμμα ἐκ χρυσοχάρτου καί τεχνητῶν ἀνθέων, στίλβον ἀκτινωτῶς μετά μαρμαρυγῶν ἐν τῷ φωτί τῶν λαμπάδων. Σειρά λαμπαδίσκων ἐπιστέφει τόν θόλον τοῦ Κουβουκλίου, ἐνῶ τέσσαρες φανίσκοι κομψοί εἰς τάς τέσσαρας ἄκρας φέγγουσι μέ ὑέλους χρωματιστᾶς. Εἶνε ἐκ καρυοξύλου γεγλυμμένον οὕτως εἰπεῖν τό ἱερόν Κουβούκλιον, ἀλλ' ἐκ τῶν ἀνθέων δέν φαίνεται σχεδόν τό βαθύ ἐρυθρόχρουν ὡς ἐρυθρόδανον ὑάλισμα τοῦ ὡραίου ξύλου.

Βαστάζεται ὑπό τεσσάρων ναυτῶν μετά σεβασμοῦ καί κατανύξεως καί περιστοιχίζεται παρ' ἄλλων ναυτῶν, ἑτοίμων ἐκεῖ πλησίον ν' ἁρπάσωσιν εἴτα τάς λαμπάδας του, φυλακτήρια ἐν ταῖς τρικυμίαις. Κ' ἐνῶ βαδίζουν οἱ βαστάζοντες, σείεται ἐλαφρῶς τό Κουβούκλιον, σείεται καί τό κρεμάμενον ἔσωθεν χρυσοῦν ἐξ ἀντρέδων καί ψευδανθέμων ποικιλόχρωμων στέμμα καί τά λοιπά χρυσά καί ἄνθινα στολίσματα, καί ἀποτελεῖται οὕτω μία εὐάρεστος ἀλληλουχία λικνιζομένων χρυσῶν λάμψεων, καθηδύνουσα τήν ὅρασιν καί πραΰνουσα ὡς δρόσος ἐν καύσονι τήν καρδίαν, ἐν ὤ ἡ ἐλαφρόπνους πρωινή αὔρα κινοῦσα μαλακῶς τό φῶς τῶν λαμπάδων μετασχηματίζει αὐτό ἐπιτηδείως εἰς ἕνα μονοκόμματον φωτεινόν στέφανον γύρω-γύρω του Κουβουκλίου, καταυγάζοντα ἠδέως τά ὄμματα. Ὄπισθεν ἀκολουθεῖ ἐν μακρά γραμμή τό πλῆθος λαμπαδηφόρον ἀποτελοῦν, ἐν εὐλαβεία καί κατανύξει, ἕνα φωτεινόν ὡραῖον ρεῦμα μ' ἐλαφρῶς παίζοντα τά κύματά του.

Ποσάκις δακρύων ἐξ ἀγνώστου χαρᾶς ἔμεινα κρυφά εἰς τήν γωνίαν ἐκεῖ κάτω ἀκίνητος, ὡς ὁ φιλάργυρος ὁ φοβούμενος μή κλέψωσι τόν θησαυρόν του· ἔμεινα νά βλέπω κρυφά-κρυφά τήν τρυφερᾶν αὐτήν τοῦ Ἐπιταφίου πομπήν, κατερχομένην ἀπό τόν ἀνήφορον, εἰσπνέων βαθέως ἐν ἄσθματι ὡς ἐντός κήπου ἀνθέων, ὡς νά ἤθελον νά ροφήσω διά μιᾶς ὅλην ἐκείνην τήν μαρμαρυγήν, ὡς νά ἤθελον νά χορτάσω ὅλην ἐκείνην τήν ἀχόρταστον μαγείαν!»

Γιά τήν ἐνημέρωση τῶν ἀναγνωστῶν παραθέτω καί τό λησμονημένο, δυστυχῶς, σήμερα τροπάριο «Τόν ἥλιον κρύψαντα», πού διακρατεῖ τόση κατάνυξη καί συγκίνηση, ὥστε θά πρέπει νά διαβαστεῖ μαζύ μέ τίς ἀθάνατες σελίδες τοῦ Μωραϊτίδη. Κι εἶμαι σίγουρος ὅτι θά φέρει στά μάτια καί στίς ψυχές δάκρυα κατανύξεως καί εὐγνωμοσύνης στόν Μεγάλο Ξένο, «τόν (ὄντως, μέχρι σήμερα) ἐκ βρέφους ὡς ξένον ξενωθέντα ἐν κόσμῳ».

                                       ποίημα Γεωργίου Ἀκροπολίτου. Ἦχος πλ. α´.

«Τόν ἥλιον κρύψαντα τάς ἰδίας ἀκτῖνας καί τό καταπέτασμα τοῦ ναοῦ διαρραγέν τῷ τοῦ Σωτῆρος θανάτῳ ὁ Ἰωσήφ θεασάμενος, προσῆλθε τῷ Πιλάτῳ καί καθικετεύει λέγων· Δός μοι τοῦτον τόν ξένον, τόν ἐκ βρέφους ὡς ξένον ξενωθέντα ἐν κόσμῳ. Δός μοι τοῦτον τόν ξένον, ὃν ὁμόφυλοι μισοῦντες θανατοῦσιν ὡς ξένον. Δός μοι τοῦτον τόν ξένον, ὃν ξενίζομαι βλέπειν τοῦ θανάτου τό ξένον. Δός μοι τοῦτον τόν ξένον, ὅστις οἶδε ξενίζειν τούς πτωχούς καί τούς ξένους. Δός μοι τοῦτον τόν ξένον, ὃν Ἑβραῖοι τῷ φθόνῳ ἀπεξένωσαν κόσμῳ. Δός μοι τοῦτον τόν ξένον, ἵνα κρύψω ἐν τάφῳ, ὃς ὡς ξένος οὐκ ἔχει τήν κεφαλήν ποῦ κλίνῃ. Δός μοι τοῦτον τόν ξένον, ὃν ἡ μήτηρ ὁρῶσα νεκρωθέντα, ἐβόα· Ὦ Υἱέ καί Θεέ μου, εἰ καί τά σπλάγχνα τιτρώσκομαι καί καρδίαν σπαράττομαι νεκρόν σε καθορῶσα, ἀλλά τῇ σῇ ἀναστάσει θαρροῦσα μεγαλύνω. Καί τούτοις τοίνυν τοῖς λόγοις δυσωπῶν τόν Πιλᾶτον ὁ εὐσχήμων λαμβάνει τοῦ Σωτῆρος τό σῶμα, ὃ καί φόβῳ ἐν σινδόνι ἐνειλήσας καί σμύρνῃ κατέθετο ἐν τάφῳ τόν παρέχοντα πᾶσι ζωήν αἰώνιον καί τό μέγα ἔλεος».

Εὐλογημένη Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάδα καί τρισευλογημένο Ἅγιο Πάσχα.

π. Κ.Ν. Καλλιανός