Το νησί των δικαίων

Πριν λίγες ημέρες γύρισα από το νησί μου, όπου πέρασα τις άγιες ημέρες του Πάσχα. Ο εορτασμός του Πάσχα στην Ελλάδα για τους περισσότερους Έλληνες πλέον σημαίνει ταξίδια, επιστροφή στα χωριά τους, αρνί στη σούβλα και τσούγκρισμα αυγών.

Το Πάσχα όμως και η σημασία του, αρχικά τουλάχιστον, συμβόλιζε την ανάσταση των ψυχών, την ανέγερση της ψυχής μετά από μια περίοδο βασάνων και απιστίας. Τουλάχιστον εγώ προσωπικά έτσι το καταλαβαίνω, χωρίς να έχω ιδιαίτερες θεολογικές γνώσεις.

Και έχω την αίσθηση ότι πρέπει να εορτάζουμε αυτήν την μεγάλη στιγμή της Χριστιανοσύνης με αληθινές αναστάσεις ψυχικής γαλήνης και πνευματικής ισορροπίας. Γι’ αυτόν το λόγο αποφάσισα σήμερα να σας διηγηθώ μια ιστορία από το νησί μου, τη Ζάκυνθο. Θα σας την πω σαν παραμύθι, όπως μου αρέσει να διηγούμαι όλα τα ιστορικά γεγονότα.

Το Σεπτέμβριο του 1943 η Ζάκυνθος, όπως και όλη η Ελλάδα, βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή. Ο Γερμανός διοικητής του νησιού, ονόματι Μπέρεντς ζήτησε από τον Δήμαρχο Ζακύνθου μια λίστα με τους Εβραίους του νησιού. Εκείνη την εποχή Δήμαρχος του νησιού ήταν ο Λουκάς Καρρέρ, απόγονος μιας από τις παλαιότερες και αριστοκρατικές οικογένειες της Ζακύνθου. Η καταγωγή των Καρρέρ ξεκινούσε από το Βυζάντιο, συγγένευαν με τους Παλαιολόγους και πολλά μέλη της οικογενείας είχαν ανακατευθεί με την πολιτική. Μάλιστα στα ελληνικά το επίθετό πολλές φορές προφερόταν Καρέρης.

Ο Λουκάς Καρρέρ υποψιαζόμενος τα δεινά που θα αντιμετώπιζαν οι Εβραίοι, πήγε και βρήκε τον Μητροπολίτη του νησιού, τον Χρυσόστομο. Συζήτησε μαζί του το θέμα και οι δύο άντρες, κεφαλές του τόπου, αποφάσισαν να δώσουν την πολυπόθητη λίστα στον Γερμανό διοικητή. 275 Εβραίοι ζούσαν στο νησί. Οι δύο άντρες πήγαν και βρήκαν τον Μπέρεντς και του έδωσαν τη λίστα τους που περιείχε δύο ονόματα: τα δικά τους. Ο Γερμανός αξιωματούχος τα έχασε, μην ξέροντας τι να κάνει, έστειλε γράμμα στο Βερολίνο περιμένοντας περαιτέρω διαταγές. Εν τω μεταξύ, όλοι οι κάτοικοι του νησιού, ειδοποιημένοι απο τον δήμαρχο και τον μητροπολίτη, έκρυψαν τους Εβραίους όπως μπορούσαν: σε σταύλους, σε αποθήκες, στα σπίτια τους. Ο Μπέρεντς κάλεσε τον μητροπολίτη για να του δώσει εξηγήσεις και ο Χρυσόστομος είπε πολύ απλά ότι όλοι οι κάτοικοι της Ζακύνθου ήταν υπό την εποπτεία του! 275 ψυχές ζούσαν εκεί, οι Ιουδαίοι ήταν φιλήσυχοι πολίτες στο νησί επί εκατοντάδες χρόνια, φίλοι με τους Χριστιανούς. Με την προτροπή του Καρρέρ και του Χρυσόστομου όλοι οι Ζακυνθινοί έκρυψαν τους Εβραίους.

Τον Οκτώβριο του 1944 ο γερμανικός στρατός εγκατέλειψε το νησί και ο κόσμος μπόρεσε να ανασάνει. Οι 275 Εβραίοι του νησιού επέζησαν του φρικιαστικού πολέμου. Ας σημειωθεί εδώ ότι η Ζάκυνθος είναι το μοναδικό μέρος της Ευρώπης που δεν είχε ούτε μία απώλεια ανθρώπινης ψυχής, ούτε έναν Εβραίο θύμα της ναζιστικής Γερμανίας. Και σε αυτό το κατόρθωμα συνετέλεσαν ο Λουκάς Καρρέρ, ο Χρυσόστομος και όλος ο λαός.

Το 1953 λόγω της καταστροφικής σεισμό-πυρκαγιάς, καταστράφηκε η συναγωγή της Ζακύνθου. Το κράτος του Ισραήλ έστειλε μπουκάλια με εμφιαλωμένο νερό και βοήθεια στους κατοίκους. Το 1978 το κράτος του Ισραήλ τίμησε τον μητροπολίτη Χρυσόστομο και τον δήμαρχο Λουκά Καρρέρ απονέμοντάς τους τον τιμητικό τίτλο: «Ενάρετος των Εθνών». Το 1992 το Ισραήλ στον χώρο που βρισκόταν η Συναγωγή, που καταστράφηκε από τον σεισμό του 1953, ύψωσε δύο ανδριάντες στην μνήμη των δύο αντρών που έσωσαν τόσες ζωές!

Το νησί της Ζακύνθου στο Ισραήλ, αναφέρεται ακόμα και έως τώρα έως: «Νησί των δικαίων». Μοναδικό παράδειγμα σε όλη την μαύρη εποχή του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, η Ζάκυνθος έδωσε τα φώτα σε μια αναγέννηση, σε μια ανάσταση.

Εάν πάτε στη Ζάκυνθο, μπορείτε να δείτε το μνημείο εις μνήμην του Λουκά Καρρέρ και του μητροπολίτη Χρυσόστομου στην οδό Τερτσέτη 44, στον τόπο που στεκόταν κάποτε η παλιά Συναγωγή. Έξω από την εκκλησία του Αγίου Διονυσίου στέκει περήφανη η προτομή του Χρυσόστομου. Ένα μικρό δρομάκι, δίπλα στην Κυρία των Αγγέλων, στα Ρεπάρα, λέγεται Λουκά Καρρέρ. Περπατώντας στο νησί αντικρίζεις τις μνήμες μιας ένδοξης ιστορίας. Μιας πασχαλινής ιστορίας.

Προσπαθώ να μην είμαι τοπικίστρια, αλλά νιώθω περήφανη για τον ηρωϊκό Δήμαρχο, για τον ηρωϊκό Μητροπολίτη, για όλους τους μικρούς και μεγάλους κατοίκους του νησιού που έσωσαν ζωές. Αυτή η ιστορία πρέπει να γίνει γνωστή στους Έλληνες. Λυπάμαι που το λέω, αλλά είναι πασίγνωστη μόνο στους Ισραηλίτες. Όπως και αν έχει, είναι μια πασχαλινή ιστορία. Και χαίρομαι αφάναστα που την μοιράζομαι μαζί σας.

Εύη Ρούτουλα