Η τελευταία Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου

 
Ο τελευταίος βασιλέας της Ρωμανίας ήταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος Δραγάσης, ένας εθνικός ήρωας, ο οποίος έπεσε το 1453 μαζί με την Πόλη, την οποία είχε ορκιστεί να προστατεύσει.
 

Ωστόσο, στα τέσσερα έτη που ο Κωνσταντίνος βασίλεψε (1449–1453) δεν υπήρχε χρόνος για προξενιά και χαρές· η επικείμενη πολιορκία των Τούρκων δεν άφηνε περιθώρια για γάμους, κι έτσι το μικρό ελληνικό κράτος περιχαρακωμενο στην άκρη της Ανατολικής Θράκης έμεινε χωρίς Αυγούστα (έτσι αποκαλούσαν οι Έλληνες του Βυζαντίου τη βασίλισσα τους)· δεν υπήρχε, λοιπόν, γυναίκα να στέκει δίπλα στον Δεσπότη!
 
Παρόλα αυτά, ο Κωνσταντίνος ήθελε να συνεχίσει τη δυναστεία, γιατί μέχρι τότε κανένα από τα δέκα αγόρια που γέννησε η μητέρα του, Ελένη Δραγάση, δεν είχε φέρει στη ζωή έναν διάδοχο! Και όμως μονάχα ο Θωμάς και ο Θεόδωρος είχαν απογόνους και οι δύο ήταν αρχοντοπούλες! Ο πιστός του φίλος, ο Γεώργιος Σφραντζής, επισκέφτηκε τις χριστιανικές αυλές της Τραπεζούντας και της Γεωργίας αναζητώντας μια κατάλληλη νύφη.
 
Πρόταση είχε δεχθεί και η Μάρα Μπράνκοβιτς, κόρη του Γεωργίου Μπράνκοβιτς, ενός από τους τελευταίους ανεξάρτητους Σέρβους δεσπότες των Βαλκανίων. Η Μάρα, χήρα του Σουλτάνου Μουράτ, είχε αποσυρθεί στη Σερβία ορκιζόμενη μια ζωή παρθενίας και μοναχισμού. Οι Σέρβοι απέρριψαν τις προτάσεις, μάλλον προβλέποντας την επικείμενη πτώση της Κωνσταντινούπολης. Αργότερα ο Μωάμεθ, που την θεωρούσε μητέρα του, θα της παραχωρούσε προνόμια και πολιτική επιρροή που ποτέ δεν θα μπορούσε να της προσφέρει ο δύσμοιρος Κωνσταντίνος, αναγνωρίζοντάς την ως Βαλιντέ Χατούν.
 
Ρωμέϊκη πρεσβεία είχε φτάσει μέχρι και την Νάπολη, μια πριγκίπισσα ονόματι Βεατρίκη, από την μακρινή Πορτογαλία, προοριζόταν για νύφη του Κωνσταντίνου αλλά το συνοικέσιο απέτυχε!
 
Οι δύο πρώτες σύζυγοι του Κωνσταντίνου, η Κρέουσα-Θεοδώρα Τόκκο και η Γενοβέζα Αικατερίνη Γκατιλούζι, είχαν αποβιώσει όταν εκείνος ήταν ακόμη Δεσπότης του Μορέως.
 
Η Κρέουσα-Θεοδώρα ξεψύχησε στο Χλεμούτσι της Ηλείας το 1429, προσπαθώντας να γεννήσει μια θυγατέρα στον άντρα της. Από την άλλη η έγκυος Αικατερίνη απέβαλε και πέθανε μαζί με το μωρό της, όταν εκείνη και ο Κωνσταντίνος περικυκλώθηκαν από ολόκληρο το τουρκικό ναυτικό στη Λήμνο. Η Αικατερίνη σε κατάσταση πανικού αρρώστησε βαριά και δεν μπόρεσε να σωθεί.
 
Συνεπώς, η τελευταία αυτοκράτειρα της άλλοτε ένδοξης Ρωμανίας ήταν η Μαρία Κομνηνή της Τραπεζούντας. Η τρίτη σύζυγος του Ιωάννη Η΄Παλαιολόγου, με τον οποίο νυμφεύτηκαν στην Αγία Σοφία το 1427.
 
Η Μαρία φημιζόταν για την ομορφιά της· οι δυτικοί περιηγητές που την αντίκρισαν περνώντας από την ξεπεσμένη Βασιλίδα των Πόλεων έμειναν θαμπωμένοι από τη γοητεία της. Φορούσε ένα υπέροχο μεγάλο καπέλο με φτερά, ίππευε σαν άντρας, κυνηγούσε μαζί με τον Ιωάννη και αγαπούσε τα φανταχτερά φορέματα και το μέικαπ, αν και, όπως έγραψε ένας αυτόπτης μάρτυρας, δεν το χρειαζόταν.
 
Η Μαρία, που λάτρευε τον Ιωάννη, και εκείνος ακόμη περισσότερο, απεβίωσε το 1439, όταν η πανώλη θέριζε τις αυλές της μεσαιωνικής Ευρώπης, για να την θάψει η πεθερά της στην Μονή του Παντοκράτορα. Από τότε ο βασιλέας φόρεσε τα μαύρα του πένθους και δεν ξαναπαντρεύτηκε, για να μην προσβάλει τη μνήμη της.
 
Έτσι, η Μαρία της εξωτικής Τραπεζούντας παραμένει η τελευταία εστεμμένη αυτοκράτειρα του μεσαιωνικού ελληνισμού. Όμως και πάλι ξεχνάμε μια γυναίκα: την Ελένη Δραγάση Παλαιολογίνα, τη μητέρα των τελευταίων βασιλέων του Βυζαντίου και σύζυγο του Μανουήλ Β΄. Η Σέρβα Ελένη έφθασε στη Ρωμανία το μακρινό 1392, όπου και έζησε πάνω από εξήντα έτη, μέχρι τον θάνατό της το 1450, ήρεμη και σε βαθύ γήρας.
 
Με ιδιαίτερη αίσθηση του χιούμορ έλαβε το όνομα «Υπομονή», όταν εκάρη μοναχή μετά τον θάνατο του ανδρός της. Δεν κλείστηκε ποτέ σε μοναστήρι· αντίθετα, παρέμεινε ενεργή στα πολιτικά πράγματα της χώρας, αναλαμβάνοντας την επιτροπεία του κράτους όταν οι γιοι της, Ιωάννης και Κωνσταντίνος, έλειπαν.
 
Ήταν εκείνη που κατόρθωσε να σώσει το στέμμα του Κωνσταντίνου το 1449, εμποδίζοντας τον γιο της Δημήτριο να πραγματοποιήσει πραξικόπημα. Μάλιστα, ήταν αυτή που έστειλε γράμμα στον σουλτάνο ανακοινώνοντάς του την εκλογή του Κωνσταντίνου ως βασιλέα - πράξη που οι Οθωμανοί εξέλαβαν ως προσβολή, καθώς ο Δημήτριος ήταν ο δικός τους εκλεκτός για τον θρόνο.
 
Βέβαια, υπάρχει και η Ελένη Καντακουζηνή, σύζυγος του Δαυίδ της Τραπεζούντας, η οποία απεβίωσε το 1463. Όμως οι βασιλείς της Τραπεζούντας είχαν πάψει προ πολλού να αποκαλούνται «βασιλείς των Ρωμαίων». Ο Δαυίδ εκτελέστηκε από τον Μωάμεθ το 1461, με την κατηγορία ότι συνωμοτούσε να τον δολοφονήσει (η στάνταρ τουρκική κατηγορία για να ξεπαστρεύουν πολιτικούς εχθρούς οι Σουλτάνοι). Η Ελένη, σύμφωνα με την παράδοση, έσκαψε με τα ίδια της τα χέρια τον λάκκο όπου θα έθαβε τον άνδρα και τα παιδιά της.
 
Ήταν δύσκολη εποχή να είσαι Βασίλισσα των Ρωμαίων!