Το Ζεμενό μου

Στα χρόνια της παιδικής αθωότητας, αλλά και σκανδαλιάς, συνήθιζα τα καλοκαίρια να τα περνάω σε αγαπημένους συγγενείς στο χωριό Ζεμενό. Το ιστορικό αυτό χωριό βρίσκεται στο Νομό Κορινθίας, «πάνω» από το Ξυλόκαστρο, και είναι χτισμένο πάνω στις πλαγιές δυο πευκολόφων, οι οποίοι χωρίζονται με μια μικρή ρεματιά. Το Ζεμενό το έχτισαν οι Σλάβοι, πιθανότατα στο τέλος του 8ου αιώνα. Την ονομασία του την πήρε από τη λέξη SEMENT (στενό), διότι πράγματι το χωριό κτίστηκε ανάμεσα σε δύο λόφους, ή από το "Ζαμένω" (πλούσια διαμονή), ή από το "ζα-μενής" (πολύ ανδρείος). Ο καθηγητής Δ. Ζακυθηνός στη μελέτη του "Oι Σλάβοι εν Ελλάδι και αι σλαβικαί τοπωνυμίαι", αναφέρει και το Ζεμενό ως σλαβική τοπωνυμία.

Στην αρχαιότητα, κοντά στο σημερινό Ζεμενό, βρισκόταν η αρχαία κώμη "Δειραί" της Σικυώνας. Στην τοποθεσία αυτή, το 1960, κάποιος χωρικός από το Ζεμενό, βρήκε άγαλμα χάλκινο μικρών διαστάσεων, μεγάλης αρχαιολογικής αξίας, το οποίο παρίστανε, ως φαίνεται, τον κεραύνιο Δία. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο της Κορίνθου. Μια έρευνα αρχαιολογική θα μπορούσε να δώσει πολλά ενδιαφέροντα αποτελέσματα, τα οποία θα έφερναν στο φως τη χαμένη, ίσως, κώμη των Δειρών που η καθίζηση και ο χρόνος την έχουν αφανίσει.

Στις αρχές του 10ου αιώνα, τόσο πολύ ήκμαζε το Ζεμενό ώστε ήταν και έδρα επισκοπής. Ο Ζακυθηνός γράφει: "Το Ζεμενό της Κορινθίας αναφέρεται ως επισκοπή (Ζημαινάς) εις το τακτικόν των χρόνων του Λέοντος του Σοφού και ως συνοικισμός εις τον Βίον του οσίου Λουκά του Στειριώτου." Ο αυτοκράτορας Λέων ο Σοφός, βασίλευσε το 900 μ.Χ., στην εποχή του οποίου υπήρχε επισκοπή στο Ζεμενό. Το 906, γεννήθηκε ο όσιος Λουκάς, ο οποίος μόνασε στο Ζεμενό από το 926-937. Η επισκοπή Ζεμενού συνέχισε το έργο της μέχρι το 1205, όταν οι Φράγκοι κατέλαβαν το Μοριά. Πιθανότατα κοντά στο ναό που έχτισαν τον 9ο αιώνα να εδράσθηκε και η επισκοπή. Ο ναός από τα γλυπτά που σήμερα υπάρχουν εντοιχισμένα στο ναό του Σωτήρα που χτίσθηκε κοντά στον παλαιό, καθώς και από όσα βρίσκονται μαζεμένα στην εκκλησία της αγίας Κυριακής, φαίνεται να ήταν μεγαλοπρεπής και περικαλλής. Μέσα απ’ αυτή την ιστορική και θρησκευτική δόξα της επισκοπής του Ζεμενού, δυστυχώς, τίποτα δεν έμεινε για να μας δείχνει την πνευματική της δράση στην περιοχή μας. Έγγραφα, βιβλία, χειρόγραφα, κλπ., τα πάντα καταστράφηκαν και μόνο λίγα γλυπτά, με την άριστη καλλιτεχνική τους αξία, έμειναν για να φανερώνουν τη μεσαιωνική δόξα του Ζεμενού.

Δυστυχώς, στην αρχή του 20ου αιώνα, από την εγκατάλειψη και τις καθιζήσεις άρχισε να πέφτει ο παλαιός ναός, ο οποίος είχε χτισθεί στη θέση του Βυζαντινού ναού του 9ου αιώνα και τον οποίο κατεδάφισαν για να χτίσουν κοντά του το σημερινό ναό του Σωτήρος. Στη θέση του παλαιού ναού υπάρχει μόνο η άγια Τράπεζα, η οποία είναι καγκελλωμένη με σίδερα και χωμένο το αρκοσόλιό του. Όταν άνοιγαν τα θεμέλια του νέου ναού, βρέθηκε επιστήθιος σταυρός επισκόπου, ο οποίος φυλάσσεται στο Βυζαντινό Μουσείο των Αθηνών.

Ενετικός χάρτης της πρώτης περιόδου της Φράγκικης κατάκτησης, 1230, στην Κορινθία αναφέρει την Κόρινθο, τη Σικυώνα και το Ζεμενό. Στην απογραφή του 1700 αναφέρεται το Ζεμενό με 16 οικογένειες. Το 1886 είχε 288 κατοίκους. Σήμερα έχει 402 κατοίκους.

Το Ζεμενό έχει γραφικό ορίζοντα και άφθονα δασύλλια από πεύκα. Το πράσινο μέσα και έξω από το χωριό αφθονεί. Είναι κατάλληλο για παραθερισμό. Οι κάτοικοί του είναι πολύ εργατικοί και ασχολούνται περισσότερο με την αμπελουργία (καλλιέργεια σουλτανίνας).

Το 1932 ιδρύθηκε συνεταιρισμός με την επωνυμία "Πιστωτικός γεωργικός συνεταιρισμός Ζεμενού". Το 1961, η εταιρεία "Αφοί Τυπάλδου Α.Ε." που είχαν δημιουργήσει την περίφημη κατασκήνωση στον πευκιά Ξυλοκάστρου, οργάνωσαν στο Ζεμενό τη "γιορτή του σταφυλιού". Η γιορτή είχε πολύ μεγάλη επιτυχία και πολλά ξένα άρθρα διαφημιστικά γράφτηκαν για το Ζεμενό. Παλαιότερα υπήρχε στο χωριό "Σύλλογος αγροτοπαίδων" ο οποίος ασχολούνταν με δενδροφυτεύσεις και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Σήμερα υπάρχει ο "Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών" με αξιόλογη δράση. Επίσης μεγάλη βοήθεια στο χωριό προσφέρει και ο "Σύλλογος των εν Αθήναις Ζεμενιτών". Το σχολείο του χωριού ιδρύθηκε το 1885 και ανακαινίστηκε το 1935. Σήμερα δεν λειτουργεί πια. Τα λιγοστά παιδιά πηγαίνουν κάθε μέρα στο Ξυλόκαστρο με το λεωφορείο για να παρακολουθήσουν εκεί το Δημοτικό και το Γυμνάσιο.

Το 1903 πέρασε από το Ζεμενό ο μεγάλος Ελβετός καλλιτέχνης Μπουασσονά ο οποίος, μαζί με τον καθηγητή της ιστορίας της Γενεύης Μπώ-Μπώ-βυ και τις κυρίες τους, έμειναν μια εβδομάδα στο Ζεμενό και απαθανάτισε τα γραφικά τοπία και τους ανθρώπους του χωριού με τις πολλές φωτογραφίες που έλαβε και τις οποίες έκθεσε σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις, κάνοντας γνωστό το Ζεμενό και τις ομορφιές του.

...στα χρόνια της ώριμης πια ηλικίας επανήλθα στο Ζεμενό. Επισκέφθηκα τους αγαπημένους συγγενείς. Κάποιοι έφυγαν ήδη για το μεγάλο ταξίδι, άλλοι για τη μεγάλη πολιτεία. Έκανα μια βόλτα στο χωριό και βρήκα πολλές αλλαγές. Φυσιολογικό θα έλεγε κανείς, μετά από τόσες δεκαετίες. Πάντως τράβηξα κάποιες χαρακτηριστικές φωτογραφίες και τις μοιράζομαι τώρα μαζί σας, αλλά και με κείνο το παιδί που φέρω μέσα μου.