Ὁ παπᾶς καί ὁ ...παρᾶς

(Προσεγγίζοντας τό θέμα μέσα ἀπό ποιμαντική ἐμπειρία σαράντα περίπου χρόνων)

Ὁ λαός λέει, συνειδητά ἤ ἀσυνείδητα: «Τοῦ παπᾶ τό πετραχείλι εἶναι βρύση κι ὅλο χύνει». Ἐδῶ ἐννοεῖται ὅτι τό πετραχείλι εἶναι ἀέναος πηγή χρήματος -κάτι σάν μικρό νομισματοκοπεῖο- κι ὄχι μέσον Ἁγιοπνευματικῆς  Χάριτος. Καί προσθέτει: «Οἰ τοῦ βίου ναυαγοί τοῦ Κυρίου λειτουργοί», γιατί ξέρουν πώς ὁ παπᾶς εἶναι ἀπό τούς «τυχερούς» αὐτοῦ τοῦ κόσμου,  πού μπορεῖ κάλλιστα νά τά καταφέρει ἐνδυόμενος τό ράσο. Φυσικά ὑπάρχει κι ἡ παροιμιώδης ρήση, «Καί παπᾶς νά γίνεις, Γιάννη, ἔτσι τἄφερε ἡ κατάρα», ἀλλ᾿ αὐτό δὲν ἀναιρεῖ τά προηγούμενα. Γιατί ἠ ἱερωσύνη εἶναι πρωτίστως μιά ἱδιότυπη «κατάρα»: «Ἐπικατάρατος πᾶς ὁ κρεμάμενος ἐπί ξύλου» (Γαλ. 3, 13). Κι ὕστερα, μήν τό ξεχνᾶμε, «ἀποσυνάγωγος» εἶναι πάντα ὁ καλός καί ἔντιμος κληρικός.

Ἄν, λοιπόν, οἱ δύο λαϊκές ρήσεις («Οἰ τοῦ βίου ναυαγοί κ.λ.π. ἡ μιά καί ἡ ἄλλη «Καὶ παπᾶς νά γίνεις κ.λ.π.») ἔχουν πάλιν καί πολλάκις διαψευστεῖ -τά παραδείγματα πλῆθος κι οἱ ἐξαιρέσεις ἐλάχιστες- ἡ πρώτη («Τοῦ παπᾶ τό πετραχείλι... κ.λ.π.») ἀκόμα καλά κρατεῖ. Γιατί θεωρεῖται μέγας προνομιοῦχος ὁ παπᾶς, ἐπειδή κερδίζει πολλά ἀπό τά λεγόμενα τυχηρά -ἀλήθεια, τό πάλαι ποτέ «φιλότιμον», τό φίλεμα δηλαδή, πώς μετατράπηκε σέ τυχερό; Γιατί ξέρω τά τυχερά παιχνίδια, ὅμως τί δουλειά ἔχουν αὐτά στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο; Ἀπό ποῦ τυχερά; 

Ἐν πάσει περιπτώσει. Ἐλεύθερος εἶναι ὁ καθένας νά λέει ὅ,τι καταλαβαίνει, ὅμως τό σωστό εἶναι νά μιλᾶμε σοβαρά κι ὑπεύθυνα. Ἀλλιῶς συκοφαντοῦμε ἤ προσπαθοῦμε ν’ ἀμαυρώσουμε τήν εἰκόνα πού μέ τόσους κόπους καί μαρτυρικό δρόμο προσπαθεῖ νά στήσει ὁ κάθε ἔντιμος κληρικός. Γιατί ἄν ἡ ἐξαίρεση τοῦ κανόνα γίνεται ἀφορμή ὥστε κοντά στά ξερά νά καοῦν καί τά χλωρά, τότε κάτι δέν πάει καλά. Κι αὐτό χρειάζεται νά ἐρευνηθεῖ.

Ἀλήθεια, γιά νά μιλήσουμε πιό ἀνοιχτά τώρα, ποιά εἶναι ἡ σχέση τοῦ παπᾶ μέ τόν παρά; Εἶναι, δηλαδή, ἀληθινό αὐτό πού κατά κόρον διαδίδεται ὅτι τάχα ὁ παπᾶς ἀσχολεῖται πρωτίστως μέ τό πενταροκυνηγητό; Προσωπικά δέν ἀμφισβητῶ πώς ὑπάρχουν πάντα καί κάποιοι -ἐλάχιστοι, πιστεύω- μέσα στόν κλῆρο πού θ᾿ ἀσχολοῦνται μόνο μέ τή σύναξη πλούτου. Κι ἴσως παλαιότερα, ὅταν τά πράγματα ἦταν διαφορετικά ἀπό σήμερα, κοίταζαν ἐκεῖνοι οἱ ἁπλοί παπάδες νά μαζέψουν πέντε δεκάρες, ὄχι γιά νά ἀσωτέψουν -εἶναι σπάνιο, ἕως ἀνύπαρκτο, τό φαινόμενο τοῦ πλουτισμοῦ σ᾿ ἐκείνους- ἀλλά γιά νά κάμουν τίποτε προικιά στά κορίτσια τους ἤ καί νά ζήσουν. Ὅσο γίνεται ἀξιοπρεπῶς καί ἐντίμως. Δίχως ζητεία ἤ μέ πονηρές μεθόδους ὑποκλοπή τῶν οἰκονομιῶν τῶν ἄλλων, ἀλλά ἀναπαυόμενοι στά ὅσα θά ἔχουν εὐλογία νά λάβουν. Κι ἐδῶ ἔρχεται, γιά μιάν ἄλλη φορά ὁ Παπαδιαμάντης νά μᾶς τό ἐπικυρώσει:

«Ἐν τούτοις ὁ παπα-Θοδωρὴς οἴκοθεν τῷ εἶπεν (τού συνεφημερίου του) ὅτι τό ἐκ τῆς ἐνορίας μερίδιόν του εὑρίσκετο ἐν τῇ οἰκίᾳ αὐτοῦ, τοῦ παπα-Θοδωρῆ. Ἔκρινε καλόν, εἶπε, νά μετακομίσῃ διά τῆς ἐξωθύρας τοῦ ἁγ. βήματος οἴκαδε καί τά δύο μερίδια, διά νά μή βλέπουν τινές τῶν ἄγαν ἐπιπολαίων καί γλωσσαλγῶσιν ὅτι οἱ ἱερεῖς ἔχουν δῆθεν πολλά εἰσοδήματα. Ὁ κόσμος ξιππάζεται, εἶπεν, ἅμα μᾶς ἰδῇ μιά καλή μέρα νά πάρουμε τίποτε λειτουργιές, καί δέν συλλογίζεται πόσες ἑβδομάδες καί μῆνες παρέρχονται ἄγονοι!» (Ἀπό τό διήγημα, Ἐξοχική Λαμπρή). Κι ἄδικο, νομίζω, πώς δέν ἔχει.

π. Κ.Ν. Καλλιανός

(Πρόδρομη ἀνακοίνωση)