Θερινές ἀθάνατες μνῆμες…

 

Σκέφτεσαι τούτη τήν ὥρα κάποιο θερινό, δροσερό ἀπομεσήμερο. Ἀπομεσήμερο εύεργετικό, ἀπό κεῖνα, δηλαδή, τά παραδείσια κληματιανά ἀπομεσήμερα, πού μετά τή μεσημεριανή ἡσυχία, τήν ὁποία λίκνιζε ἀπαλά τό μονότονο τραγούδι τοῦ τζίτζικα καί τό θρόϊσμα τῶν φύλλων τῆς κληματαριᾶς ἀπό τό μελτέμι τό πελαγίσιο, ἐμφανίζονταν στό μικρό χωριό, γιά νά προετοιμάσουν τό χωρικό γιά τήν ἐπερχόμενη τή νύχτα.

 

Ἕν᾿ ἀπ᾿ αὐτά τά ἀπομεσήμερα βλέπεις καί τώρα νά προβάλλεται στήν ὀθόνη τοῦ χρόνου· κάποιου χρόνου τῆς δεκαετίας τοῦ 1950.

 

Ἦταν καθισμένες οἱ γιαγιές ἀμφιθεατρικά στά σκαλοπάτια τοῦ σπιτιοῦ τοῦ μπαρμπα Βαρσαμά τοῦ Πολύζου, ἀπέναντι ἀπό τό Κοινοτικό Γραφεῖο κι ἔπλεκαν στή δροσιά κουβεντιάζοντας. Πόσες ἦταν δέ θυμᾶσαι. Ἴσως νά ἦταν ὅμως τρεῖς- τέσσερες, φορώντας τίς ἀρχοντικές φουστάνες, μιλοῦσαν περιμένοντας νἄρθει τό βράδυ, γιά νά νετάρουν.

 

Τότε λοιπόν ἦταν πού παρουσιάστηκαν δυό τρεῖς ἐπισκέπτες, πού παραθέριζαν στό νησί καί θεώρησαν καλό νά περιηγηθοῦν τοῦτο τό ἀπομεσήμερο τό χωριό μας. Θυμᾶσαι πολύ καλά τίς περιποιήσεις τῶν ντόπιων, ὅπως τούς κεράσουν γλυκό καί δροσερό νερό φερμένο ἀπό τή βρύση τοῦ χωριοῦ.

 

Οἱ ξένοι πρόσεξαν τίς γιαγιές πού συνέχιζαν τό πλέξιμο καί τήν κουβέντα τους. Προθυμοποιήθηκαν νά τίς φωτογραφήσουν. Ἐκεῖνες δέχτηκαν. Καί τότε πρόσεξες πώς οἱ ξένοι ἔδιναν σημασία σέ λεπτομέρειες τοῦ καθημερινοῦ μας βίου, -αὐτό τό συνειδητοποίησες ὅταν ἀργότερα διάβασες καί περιηγητικά κέιμενα- πρᾶγμα ἐντελῶς φυσικό κι αὐτονόητο γιὰ μᾶς, πού δέν μᾶς ἐντυπωσίαζε διόλου.

 

Ἄραγε, σκέφτεσαι ὕστερ᾿ ἀπό πενήντα περίπου χρόνια, ποῦ νά βρίσκεται ἐκείνη ἡ φωτογραφία, ἐκείνη ἡ διάσωση μιᾶς καί μόνης στιγμῆς ἀπό τόν βίο καί τήν ἀμάχη κάποιων ἄγνωστων καθημερινῶν ἀνθρώπων;  Ποῦ χάθηκε, γιατί καταστράφηκε αὐτό τό τεκμήριο ζωῆς καί παρουσίας ἐκείνου τοῦ μικροῦ ὁμίλου τῶν γυναικῶν τοῦ χωριοῦ;

 

(Πόσες φορές δέ μετάνοιωσα πού, ὅταν βρῆκα μιά σειρά ἀπό φωτογραφίες σέ παλιό, ἐρειπωμένο σπίτι τοῦ Κάτω Χωριοῦ, τίς ἄφησα, μᾶλλον νά καοῦν, γιατί φοβήθηκα μήπως θεωρηθῶ ἱερόσυλος, κλέφτης καί καταπατητής τῆς ξένης περιουσίας! Ἀπό τή μιά μεριά νοιώθω ἰκανοποίηση πού  δέν ἀποξένωσα αὐτό τό ὑλικό ἀπό τήν ἑστία του, ὅμως ἀπό τήν ἄλλη, ὅταν ἔμαθα ὅτι πουλήθηκε τό σπίτι, πικράθηκα, γιατί κατάλαβα ὅτι χάθηκαν μαζί μέ τίς μνῆμες πού κρατοῦσαν συντροφιά στά ἐρείπια αὐτά καί οἱ εἰκόνες ἐκεῖνες ἀπό κάποιο καιρό, πού ἄν καί μοιάζει γιά βαλσαμωμένος ἐν τούτοις εἶναι καί παραμένει πάντα ζωντανός καί ἕτοιμος νά φεγγοβολήσει ἀνασταίνοντας θύμησες καί πρόσωπα, ὅπως τοῦ σιταριοῦ οἱ σπόροι...).

 

π. Κ.Ν. Καλλιανός

Ο Άγγελος των μαχαιριών

Η εικόνα της παρούσας ανάρτησης παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο γλυπτό, που ονομάζεται Άγγελος των μαχαιριών και έχει κατασκευασθεί από 100.000 μαχαίρια, τα οποία είχαν κατασχεθεί από τη Βρετανική Αστυνομία.
 
Τα μαχαίρια αυτά παραδόθηκαν από 43 αστυνομικά τμήματα του Ηνωμένου Βασιλείου στο Βρετανικό Κέντρο Σιδηρουργίας.
 
Το εν λόγω καλλιτέχνημα το δημιούργησε ο γλύπτης Alfie Bradley. Μάλιστα του πήρε δύο χρόνια για να το ολοκληρώσει. Έχει ύψος 27 πόδια και ζυγίζει 3,5 τόνους.
 
Ο Άγγελος αυτός  μεταφέρεται και εκτίθεται από πόλη σε πόλη σε όλη τη χώρα. Έχει δε αναγνωριστεί ως εθνικό μνημείο εναντίον της βίας και επίθεσης παντός είδους.
 
Εμείς είδαμε και φωτογραφίσαμε πρόσφατα τον πρωτότυπο αυτόν Άγγελο έξω από τον πανέμορφο Αγγλικανικό Καθεδρικό Ναό της ιστορικής πόλης του Hereford.

Καπετάν Αντώνης Οικονόμου

 

Ο  αδικημένος εθνομάρτυρας

 

Ο Υδραίος πλοίαρχος Αντώνης Γιάννη Οικονόμου (1785-1821) είναι ένας από τους αδικημένους εθνομάρτυρες της Επανάστασης του 1821. Εκτελέστηκε  με εντολή  Υδραίων προεστών.  Ο Οικονόμου μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, είχε συνάντηση και συνεργασία με τον Παπαφλέσσα τον Δεκέμβριο του 1820 και είχε μυήσει σε αυτήν πολλούς Υδραίους.

 

Ο Ακαδημαϊκός, ιατρός, ιστοριοδίφης και επί 27 χρόνια Δήμαρχος Ύδρας Αντώνιος Λιγνός ανακοίνωσε σε δημόσια συνεδρίαση της Ακαδημίας Αθηνών, ότι στις 27 Μαρτίου 1821 ο Οικονόμου, χωρίς την έγκριση των προεστών του νησιού, δια κωδωνοκρουσιών κάλεσε τους Υδραίους να πάρουν τα όπλα και να πολεμήσουν υπέρ της ελευθερίας τους. Καθαίρεσε και εκδίωξε τον αντιπρόσωπο της τουρκικής εξουσίας Νικόλαο Κοκοβίλα, και ανέλαβε τη διοίκηση του νησιού.  (Βλ. σχ. «Αντώνης Γιάννη Οικονόμου, ο πρωτεργάτης της Υδραϊκής Επαναστάσεως του 1821», Εκδ. «Φωνής της Ύδρας», Επιμ. Χρήστου Ι. Χριστοδούλου, Β΄ Έκδοση, 1999, σελ. 12-14).

 

Ο Αντ. Λιγνός στην ίδια ανακοίνωσή του ανέφερε ότι στις 29 Μαρτίου 1821 ο Οικονόμου διενήργησε έρανο για την παρασκευή και εξοπλισμό στόλου  και συνέλεξε 32.000 ισπανικά τάλιρα και 6.400 αγγλικές χρυσές λίρες. Με το μεγάλο αυτό ποσό  μετέτρεψε   εμπορικά πλοία σε πολεμικά. Υπό την πίεση των επαναστατημένων Υδραίων και λόγω της γενικευμένης εξέγερσης των Ελλήνων 56 προεστοί του νησιού, μεταξύ των οποίων και των φημισμένων οικογενειών Κουντουριώτη, Τσαμαδού, Τομπάζη, Κριεζή και Βώκου (Μιαούλη), στις 31 Μαρτίου 1821, με δήλωσή τους αναγνώρισαν τον Οικονόμου ως πληρεξούσιό τους και διοικητή του νησιού:

 

«Δηλοποιείται δια του παρόντος κοινού ενσφραγίστου και ενυπογράφου γράμματος, ότι συνελεύσεως γενομένης δια την καλήν σύστασιν της πατρίδος μας, εκρίναμεν άξιον να αναδεχθή την φροντίδα της διοικήσεως τον τιμιώτατον συμπατριώτην μας κύριον καπετάνιον Αντώνιον Οικονόμου, τω οποίω δίδομεν πάσαν πληρεξουσιότητα εις το να διοική μετά των κατά καιρόν ψηφισθέντων προεστών προκρίτων κάτωθεν υπογεγραμμένων την πολιτείαν ταύτην, κρίνων και ανακρίνων πάσαν επιτυχούσαν υπόθεσιν πολιτικήν τε και εμπορικήν». (Από έγγραφο αριθμ. 18.067 του Ζ΄ Τόμου Ιστορικού Αρχείου Ύδρας, που βρίσκεται στην Ιστορική και Εθνολογική Εταιρία).

 

Την 15^η Απριλίου 1821 έγινε Δοξολογία στην Ύδρα παρόντων του Οικονόμου και των προκρίτων του νησιού, με την οποία η τοπική Εκκλησία ευλόγησε την Επανάσταση. Ο Οικονόμου και οι πρόκριτοι σε προκήρυξή τους έγραψαν: «Εν ονόματι του Παντοκράτορος. Το Ελληνικόν Έθνος βεβαρυμένον να αναστενάζη υπό τον σκληρόν ζυγόν απεφάσισε να αγωνισθή δια την ελευθερίαν του...». Ο Οικονόμου στις 18 Απριλίου 1821 με διακήρυξή του  προς τους νησιώτες του Αιγαίου τόνισε πως η Επανάσταση γίνεται «δια την πίστιν και την πατρίδα».

 

Η άμεση ανάληψη  εθνικών πρωτοβουλιών από τον  Οικονόμου και η εκ μέρους του εμφάνιση εξαίρετων ηγετικών προσόντων  εξήψαν το μέχρι θανάτου προς αυτόν μίσος των Υδραίων προεστών. Δεν μπορούσαν να αντέξουν την έναντί τους κυριαρχική του θέση, αυτού που δεν ήταν ούτε πλούσιος, ούτε κοινωνικά ισχυρός όπως ήσαν αυτοί. Υπέγραψαν με το χέρι τους το έγγραφο ότι τον αναγνώριζαν διοικητή του νησιού, λόγω της λαϊκής υποστήριξης που απολάμβανε, αλλά όχι με την καρδιά τους. Όπως γράφει ο Ι. Χριστοδούλου «πριν ακόμη στεγνώσει η μελάνη είχαν αρχίσει να συνωμοτούν σε βάρος του» (Δες πρ.«Αντώνης Γιάννη Οικονόμου..», Έκδ. «Φωνής της Ύδρας», Β΄ Έκδ.,1999, σελ. 30).

 

Λίγες ημέρες μετά την υπογραφή της προκήρυξης, στις 12 Μαΐου 1821, όταν οι Υδραίοι είχαν βγει με τα καράβια τους και πολεμούσαν τους Τούρκους, οι μπράβοι των προεστών επιχείρησαν να τον δολοφονήσουν. Ο Οικονόμου  μαζί με τον γιό του και λίγους πιστούς του Υδραίους προσπάθησε να αναχωρήσει από το νησί για να μη χυθεί αίμα. Όμως συνελήφθη και φορτώθηκε σε καΐκι για να τον πάνε δήθεν απέναντι, στην Πελοπόννησο, αλλά στην αλήθεια να τον εκτελέσουν κατά τον πλουν...

 

Το πλήρωμα του σκάφους, αναγνωρίζοντάς τον ως ηγέτη του νησιού, του χάρισε τη ζωή και τον αποβίβασε στην Ερμιόνη. Ο Οικονόμου αντιλήφθηκε ότι ήταν αδύνατο να αντιμετωπίσει  τα πλούτη και την δύναμη των συντοπιτών του προεστών της Ύδρας και αποφάσισε να παραιτηθεί του αγώνα στη θάλασσα και να πολεμήσει τον Τούρκο στη στεριά, στο πλάι του Μωραϊτών. Όμως οι Υδραίοι προεστοί όσο ζούσε δεν μπορούσαν να ησυχάσουν. Εκβίασαν τους Μωραΐτες πως αν αφήσουν ελεύθερο να δρα τον Οικονόμου θα κόψουν την ενίσχυση του αγώνα τους: «Κρατάμε για τον εαυτό μας τα καράβια όσο βλέπουμε αντίκρυ μας ελεύθερο τον καπετάν Αντώνη...». (Αυτ. σελ. 31). Τον έπιασαν οι Μωραΐτες και τον έκλεισαν σε μοναστήρι... Υπέμεινε τον εκεί εγκλεισμό του για επτά μήνες. Τον Δεκέμβριο του 1821 έμαθε για την Εθνική Συνέλευση του Άργους και έφυγε από το μοναστήρι για να δώσει τη μάχη του μπροστά στους πληρεξούσιους των Ελλήνων.

 

Η είδηση μαθεύτηκε στην Ύδρα και αμέσως οι προεστοί έστειλαν «μυστικόν ραβάσιον» προς τον Υψηλάντη. Του έγραψαν ότι ο Οικονόμου «έφερε την ημετέραν πατρίδα εις τον έσχατον κίνδυνον του ολοκλήρου αφανισμού, ενώ από αυτήν (σημ.γρ. την Ύδρα...) είχεν η Ελλάς την μεγαλυτέραν ανάγκην» και εξ αιτίας του «η αναρχία μέλλει εντός ολίγου να αναφανή μεταξύ υμών...» (Αυτ. σελ. 32-33). Ο Φωτάκος γράφει ότι «μιλήθηκε και ο σύμβουλος του Υψηλάντη Νεόφυτος Βάμβας» και ο Οικονόμου είχε πλέον καταδικασθεί εις θάνατον... Θα δολοφονηθεί, επειδή τόλμησε να σηκώσει κεφάλι στους προεστούς της Ύδρας... Κατ’ εντολή τους ο Ανδρέας Λόντος έστειλε εβδομήντα μισθοφόρους του που έστησαν καρτέρι στον Οικονόμου μεταξύ Άργους και Κουτσοποδίου, κοντά στον ξεροπόταμο Ξηριά και τον εφόνευσαν. (Φωτίου Χρυσανθοπούλου ή Φωτάκου «Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως», Αθήναι, 1974, τ. Α΄ 113 κ.ε., 275 κ.ε.).

 

Ο Σπ. Τρικούπης  στην Ιστορία του περιγράφων το αποτρόπαιο έγκλημα εξηγεί ότι ο Οικονόμου ήταν αγαπητός στο λαό της Ύδρας και οι πρόκριτοί της «βλέποντας κινδυνεύουσαν και αυτήν την ύπαρξίν των» έδωσαν την εντολή της δολοφονίας του. Και προσθέτει: «Τοιούτον έλαβεν τέλος ο Αντ. Οικονόμου, ο δια της μεγαλοτολμίας του ανυψωθείς υπεράνω της παντοδυνάμου αριστοκρατίας της πατρίδος του, και πρώτος μεγαλοφρόνως και φιλοκινδύνως οδηγήσας εις τον αγώνα της ελευθερίας και της δόξης τον λαόν...». (Σπ. Τρικούπη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως», ΔΟΛ, τ.3, Βιβλ. 2^ο, Α΄ Μέρος, σελ. 124-125).

 

Οι προεστοί της Ύδρας ουδεμίαν συνέπειαν είχαν για τη δολοφονία. Αντιθέτως κατά την Επανάσταση αναδείχθηκαν ήρωες και ο Οικονόμου λησμονήθηκε... Οι οπαδοί του αναθεωρητισμού της Ιστορίας και του εκδυτικισμού των Ελλήνων όντας υπέρ των προεστών της Ύδρας, που εκπροσωπούσαν τον «εκσυγχρονισμό» στην Επανάσταση παραποιούν ή αποκρύπτουν το αποτρόπαιο γεγονός. Η προτομή του Οικονόμου στήθηκε στην Ύδρα μόλις το 1988. Μια αδικία αποκαταστάθηκε κάπως...

 

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

Καπετάνιος ο Χριστός μας

 
Νέα εκπομπή για εβδομάδα από 23 Αυγούστου 2021.
 

Με αγάπη Χριστού

 ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΑΣ

ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΑΣ MediaFire is a simple to use free service that lets you put all your photos, documents, music, and video in a si...

Νώντας Σκοπετέας

Γύρω ἀπό μιάν εἰκόνα τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου

 

Πρόσφατα, δηλ. στὰ μέσα τοῦ Ἰουλίου τοῦ φετεινοῦ θέρους, παρουσίαστηκε στὸν καλλιτεχνικὸ χῶρο τοῦ Δήμου τῆς Σκοπέλου «ΟΡΦΕΑΣ» ἡ ἔκθεση ἔργων τοῦ ζεύγους Σπυρίδωνος καὶ Βάσως Κοσμᾶ.

 

Ἦταν,  ὄντως,  μιὰ περίεργη καὶ διαμετρικά ἀντίθετη μὲ τὸ μάτι τοῦ θεατοῦ ἔκθεση, καθὼς ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ ἐκτίθονταν τὰ ἔργα συγχρόνου γλυπτικῆς τοῦ Σπύρου κι ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ εἰκαστικὴ ἔκθεση τῆς Βάσως μὲ θέμα τὴ Δεσποτικὴ ἑορτὴ τῆς Ἀναλήψεως.

 

Στάθηκα, λοιπόν, καὶ λόγω ἰδιότητος, στὰ ἔργα αὐτά τῆς Βάσως καὶ ἐντυπωσιάστικα μὲ τὴν τεχνική τους. Γιατὶ οἱ χρωματισμοὶ καὶ οἱ Μορφὲς τῶν Μαθητῶν καὶ τοῦ Χριστοῦ εἶχαν ἕνα κάλλος θαυμαστό, παντρεμένο σωστά καὶ  μὲ φανερὸ τὸ μεταφυσικό τους ρῖγος.

 

Ὅμως ἐκεῖνος ὁ πίνακας,  ό  ὁποῖος καὶ μὲ ἐντυπωσίασε περισσότερο εἶναι αὐτὸς ποὺ παραθέτω καὶ ἔχει τὴν ὀνομασία, τὴν ἰκετευτικὴ ὀνομασία «Μὴ ἐάσῃς ἡμᾶς ὀρφανούς», ὅπως ἀναφέρεται στὸ ἰδιόμελο τῶν στιχηρῶν τοῦ Μ. Ἑσπερινοῦ τῆς Γιορτῆς.

 

«Κύριε, οἱ Ἀπόστολοι ὡς εἶδὸν σε, ἐν νεφέλαις ἐπαιρόμενον, ὀδυρμοῖς δακρύων, ζωοδότα Χριστέ, κατηφείας πληρούμενοι, θρηνοῦντες ἔλεγον· Δέσποτα, μὴ ἐάσῃς ἡμᾶς ὀρφανούς, οὓς δι' οἶκτον ἠγάπησας δούλους σου, ὡς εὔσπλαγχνος, ἀλλ' ἀπόστειλον, ὡς ὑπέσχου ἡμῖν, τὸ πανάγιόν σου Πνεῦμα, φωταγωγοῦν τὰς ψυχὰς ἡμῶν».

 

Αἰῶνες τώρα ἐπαναλαμβάνεται αὐτὴ ἡ φράση τῶν Μαθητῶν καὶ δι’ ἐκείνων ὅλου τοῦ Κόσμου. «Μὴ μᾶς ἐγκαταλείψεις, Κύριε». Γιατὶ ἡ κορυφαία αὐτὴ παράκληση τῶν Μαθητῶν δὲ στέκει μονάχα στὰ ὅρια τῆς Γιορτῆς, ἀλλὰ ἀκτινοβολεῖ ὁλάκερο τὸ χρόνο καὶ σὲ κάθε μας ἀνάγκη καὶ περίσταση.

 

Προφητικός , λοιπόν, καὶ γιὰ τὶς μέρες μας ὁ πίνακας αὐτός… Τὶς μέρες ποὺ φορτίζονται ἀπὸ ἀλαζονεία, μισανθρωπία καὶ ἀπουσία νοήματος ὅσον ἀφορᾶ τὶς σχέσεις ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους. Γιατὶ περίσσεψαν ἡ ἀπανθρωπία καὶ ὁ αὐτοεξευτελισμός μας…

 

Ναί, μὴ «ἐάσῃς ἡμᾶς Κύριε» νὰ κατηφορίσουμε  κι ἄλλο.

 

π. Κ.Ν. Καλλιανός