Τα τάματα

...στην Αγία Γραφή και στην Ιερά Παράδοση

Στη χριστιανική Παράδοση και ζωή, ιδιαίτερα στην Ελληνική Ορθοδοξία, το τάμα ή τάξιμο είναι κάτι το σύνηθες. Έχει την αρχή του στην Αγία Γραφή, ενώ το συναντούμε καί στους αρχαίους Έλληνες και στους Ρωμαίους.

Στην Αγ. Γραφή αναφέρονται διάφορα τάματα. Ας δούμε αναλυτικά τα κυριώτερα χωρία:

Γένεσις 28, 20-22: Έκανε δε εκεί ο Ιακώβ τάξιμον και είπεν· “Εάν ο Κύριος και Θεός είναι μαζί μου και με διαφυλάξει στο δρόμο, τον οποίο εγώ βαδίζω, και μου δώσει άρτο για τροφή και ιμάτιο για ενδυμασία, μου δώση όσα μου χρειάζονται κατά τους χρόνους της ξενητιάς μου, εάν με καθοδηγήση και επιστρέψω πάλιν σώος στο σπίτι του πατρός μου, αυτός θα είναι ο Κύριος μου και ο Θεός μου. Και ο λίθος αυτός, τον οποίον εγώ έστησα όρθιο σε ανάμνηση του γεγονότος, θα γίνη ο θεμέλιος λίθος του ναού του Θεού. Από όλα δε τα αγαθά, όσα ήθελε μου δώσει ο Θεός, εγώ θα προσφέρω σ’ αυτόν το ένα δέκατο”.

Δευτερονόμιο 23, 22-24: Εάν δε κάνεις τάξιμο στον Κύριο τον Θεό σου, δεν πρέπει να βραδύνης στην εκπλήρωσή του· γιατί αλλιώς θα σου ζητήσει ευθύνη ο Κύριος ο Θεός σου και θα είναι ενοχή παραβάσεως για σένα. Εάν όμως δεν θέλεις να κάνεις τάξιμο, δεν έχεις καμμία ενοχή. Ό,τι εξέρχεται από τα χείλη σου ως τάξιμο θα φροντίσεις να το εκπληρώσεις. Όπως έταξες έτσι και θα δώσεις το δώρο στον Κύριο τον Θεόν σου, ό,τι υποσχέθηκες με το στόμα σου.

Κριταί 11, 30-40: Έκαμε δε ο Ιεφθάε κι ένα τάξιμο προς τον Κύριο και είπε· “εάν θελήσεις, Κύριε, και παραδώσης στα χέρια μου τους Αμμωνίτας, σου τάζω, ότι εκείνος που θα βγει από την πόρτα του σπιτιού μου για να με συναντήσει, όταν θα επιστρέψω νικητής από τον πόλεμο κατά των Αμμωνιτών, θα προσφερθεί ολοκαύτωμα σ’ εσένα, τον Κύριο”. Ο Ιεφθάε εβάδισε εναντίον των Αμμωνιτών για να τους πολεμήσει, κι ο Κύριος παρέδωκεν αυτούς νικημένους στα χέρια του. Οι Ισραηλίτες κτύπησαν αυτούς από Αροήρ μέχρις Αρνών κατέλαβαν είκοσι πόλεις μέχρι της χώρας Εβελχαρμίμ και επέφεραν μεγάλη καταστροφή. Οι Αμμωνίτες νικημένοι ταπεινώθηκαν και συμμαζεύθηκαν ενώπιον των Ισραηλιτών. Ο Ιεφθάε επέστρεφε νικητής στην πόλη Μασσηφά, στο σπίτι του. Αίφνης είδε την κόρη του να εξέρχεται με τύμπανα και χορούς σε συνάντησή του. Αυτή δε ήταν μονογενής θυγατέρα του και δεν είχε άλλο γιό η άλλη θυγατέρα. Όταν ο Ιεφθάε την είδε, έσχισε το ιμάτιά του και έκραξε· “πω! πω! κόρη μου! Εσύ με συγκλόνισες, εσύ είσαι η πηγή και η αιτία της ταραχής μου! Εγώ ο ταλαίπωρος άνοιξα το στόμα μου προς τον Κύριο εναντίον σου και δεν θα μπορέσω τώρα να αρνηθώ το τάμα μου”. Εκείνη δε του είπε· “πατέρα μου, άνοιξες το στόμα σου και υποσχέθηκες κάποιο τάμα στον Κύριο; Κάμε ό,τι έταξες, αφού ο Κύριος σου έδωσε την νίκη και τιμώρησες τους εχθρούς σου τους Αμμωνίτες”. Όταν δε έμαθε το τάξιμο του πατρός της προσέθεσε· “ας μου κάνει ο πατέρας μου μία μόνο χάρη· άφησέ με να ζήσω δύο μήνας ακόμη. Θέλω να ανεβώ και να κατεβώ τα όρη και να κλαύσω την παρθενίαν μου εγώ μαζί με άλλες συντρόφους μου”. Ο πατέρας της απήντησε· “πήγαινε”. Και την έστειλε επί δύο μήνας. Και αυτή μαζί με τις συντρόφους της μετέβη και έκλαψε την παρθενικότητά της επάνω στα όρη· Όταν δε πέρασαν οι δύο μήνες επέστρεψε στον πατέρα της, ο οποίος και εξεπλήρωσε το τάξιμο που είχε κάμει γι' αυτήν. Αυτή δε δεν είχε γνωρίσει άνδρα. Ήταν παρθένος. Έκτοτε επικράτησε συνήθεια μεταξύ των Ισραηλιτών, και κάθε έτος επί τέσσερεις ημέρες οι ισραηλίτιδες θυγατέρες μετέβαιναν να θρηνούν την θυγατέρα του Ιεφθάε του Γαλααδίτου.

Εκκλησιαστής 5, 4: ἀγαθὸν τὸ μὴ εὔξασθαί σε ἢ τὸ εὔξασθαί σε καὶ μὴ ἀποδοῦναι. [Προτιμότερον είναι να μη τάξης τίποτε, παρά να τάξης και να μη το εκπληρώσης].

Πράξεις 18, 18: O Παύλος, λοιπόν, έμεινε αρκετές ακόμα μέρες εκεί, και κατόπιν αποχαιρέτησε τους αδελφούς και απέπλευσε για τη Συρία. Mαζί του αναχώρησαν και η Πρίσκιλλα με τον Aκύλα. στις Kεχρεές κούρεψε τα μαλλιά του, γιατί είχε κάνει τάμα.

Πράξεις 21, 18-24: Tην άλλη μέρα πήγε ο Παύλος μαζί μας στο σπίτι του Iακώβου, όπου ήρθαν κι όλοι οι πρεσβύτεροι. Aφού, λοιπόν, τους χαιρέτησε, άρχισε να τους διηγείται με κάθε λεπτομέρεια όλα εκείνα που πραγματοποίησε ο Θεός ανάμεσα στους εθνικούς με τη διακονία του. Kι εκείνοι, όταν τ’ άκουσαν, δόξαζαν τον Kύριο και του είπαν: “Bλέπεις, αδελφέ, πόσες δεκάδες χιλιάδες είναι οι Iουδαίοι που έχουν πιστέψει; Kι όλοι αυτοί είναι με ζήλο προσηλωμένοι στο Mωσαϊκό νόμο. Tους πληροφόρησαν, όμως, για σένα ότι σε όλους τους Iουδαίους, που είναι σκορπισμένοι ανάμεσα στα έθνη, διδάσκεις την αποσκίρτηση από το Mωυσή, λέγοντάς τους να μην περιτέμνουν τα παιδιά τους ούτε να ζουν σύμφωνα με τα καθορισμένα από το νόμο έθιμα. Tι θα γίνει, λοιπόν, τώρα; Πάντως, σίγουρα θα συγκεντρωθεί πλήθος, γιατί θα ακούσουν πως έχεις έρθει. Kάνε, λοιπόν, αυτό που θα σου εισηγηθούμε. Yπάρχουν μεταξύ μας τέσσερις άντρες που έχουν πάνω τους τάξιμο. Πάρε τους αυτούς και κάνε κι εσύ μαζί τους την τελετή του καθαρισμού και ξόδεψε γι’ αυτούς, ώστε να ξυρίσουν το κεφάλι τους και να μάθουν έτσι όλοι πως όσα έχουν πληροφορηθεί για σένα είναι τελείως αβάσιμα, κι ότι, απεναντίας, συμμορφώνεσαι κι εσύ ο ίδιος στην τήρηση του νόμου.

Έτσι, λοιπόν, αφού υπήρχαν σαφείς αναφορές για τα τάματα στην Αγία Γραφή διατηρήθηκαν καί από τον Χριστιανισμό.

Η αλήθεια είναι ότι ο Θεός δεν έχει ανάγκη από τίποτε, που θα μπορούσε να του δώσει ο άνθρωπος. Ο Θεός θέλει τον ίδιο τον άνθρωπο κι όχι τα αγαθά του. Γι’ αυτό ο Μέγας Βασίλειος συμβουλεύει: «των απαιδεύτων προσευχών και επαγγελιών απέχεσθαι». Όταν όμως τάξουμε πρέπει να εκπληρώσουμε το τάμα μας, γιατί αλλιώς θα είναι σαν να εμπαίζουμε τον ίδιο τον Θεό.

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει στο Πηδάλιο σχετικά: «...όλοι εκείνοι, όπου εν καιρώ ανάγκης ή χωρίς ανάγκη τάζουν στο Θεό... αυτοί χρωστούν όχι μόνο εξάπαντος να τελειώσουν τα ταξίματα αυτά, αλλά και μία ώρα ενωρίτερα, χωρίς να αναβάλλουν τον καιρό... Πριν μεν να τάξουν, πρέπει να στοχάζωνται τον εαυτό τους, αν είναι ικανοί να τελειώσουν το τάξιμό τους. Αφού δε το τάξουν, πλέον δεν μπορούν να το παραβούν, γιατί πειράζουν και γελούν τον Θεό».

Το καλύτερο πάντως ανάθημα / τάμα, σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοση και διδασκαλία, είναι η αφιέρωση του ίδιου μας του εαυτού στο Χριστό, δηλαδή να ζούμε πάντοτε σύμφωνα με το θέλημα και τις εντολές του.