“Ενοράσεις & Οράματα”

Στην γκαλερύ Αποκάλυψη της Λευκωσίας εγκαινιάζεται απόψε, στις 7.30 μ.μ., ατομική έκθεση της πολυ-αγαπητής μας φίλης και εξαίρετης ζωγράφου Αθηνάς Μπετίνη - Καπράρα, με τίτλο «Ενοράσεις και Οράματα». Η έκθεση αυτή, την οποία θα προλογίσει ο κ. Νίκος Περιστιάνης, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις 18 Φεβρουαρίου.

Οι υπεύθυνοι της έκθεσης έγραψαν τα εξής:

Το έργο της πολύ γνωστό και αγαπητό στο κυπριακό κοινό γιατί αγγίζει συναισθηματικά και παραδοσιακά τις ρίζες του τόπου μας μέσα από λαμπερά ατόφια χρώματα όπου έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε. Η θεματική αποτύπωση καθιστά τον θεατή ταξιδιώτη με απίθανους προορισμούς όπως τον ουρανό και την θάλασσα, τον παράδεισο και τα άδυτα της κόλασης, τον ταξιδεύει σε ένα άχρονο σύμπαν όπου υπερισχύει το κάλλος η ομορφιά και το μυστήριο. Είναι ένα ταξίδι με στήριγμα την ομορφιά του φυσικού κόσμου τις μνήμες του υποσυνείδητου, την αναφορά σε προσωπικές και τοπικές παραδόσεις όπου αποτελούν τις ανεξάντλητες πηγές της έμπνευσης της.

Η Αθηνά Μπετίνη κατορθώνει ν’ αγγίξει το απίθανο σημείο της φαντασίας και να γεφυρώσει το παράδοξο ενός ατέλειωτου ταξιδιού μέσα σε λαμπρούς σπινθήρες φωτός. Η Μπετίνη ζωγραφίζει «τοπία» που μας παρασύρουν σ’ ένα μυστικό κόσμο παράδοξα γοητευτικό, σ’ ένα κόσμο που ζει κρυμμένος βαθειά στην διαφάνεια της ψυχής. Είναι «τοπία» οικουμενικά ιδεατά με απροσδιόριστη γεωγραφική ταυτότητα, αλλοιωμένα μέσα στην ονειρική ενόραση τους. Πρόκειται για ένα προσωπικό υπερρεαλισμό δοσμένο με ένα επιτηδευμένο παιδισμό και απλοποίηση.

Ο πρωτότοκος Δημήτρης Σαλαπάτας, Θεολόγος - Διεθνολόγος, από τον οποίο ζητήθηκε να αναλύσει τα πρόσφατα έργα της ζωγράφου και να τα σχολιάσει χρησιμοποιώντας αυτά τα ανθρώπινα εργαλεία που τα ονομάζουμε λέξεις, έγραψε τα εξής:

Η τέχνη της Αθηνάς Μπετίνη, μας ανάγει από τον παρόντα κόσμο στην αιωνιότητα, προβάλλοντας την διαχρονικότητα του έργου της. Η αλληγορική απεικόνιση λαμβάνει διαφορετικές μορφές, όπου το χρώμα τονίζει όχι μόνο το συναίσθημα της καλλιτέχνιδος αλλά και τον βαθύτερο οντολογικό στοχασμό της.

Το ψεύδος της ζωής καταπολεμάται με την απεικόνιση του μυστηρίου, που ευκολοκατανόητα ψιθύρισε ο θεός της τέχνης στα αυτιά της Αθηνάς, και η Αθηνά ως μία πιστή ακόλουθος ζωγράφισε το φως, την αλήθεια και την πλατωνική ιδέα με απώτερο σκοπό να γίνουμε όλοι μας κοινωνοί όχι μόνο του έργου της αλλά και της μαγείας της ζωγραφικής και γενικότερα της τέχνης. Η εμφατική απεικόνιση του δέντρου, του καραβιού, του ουρανού, της θάλασσας και το πάντρεμα των έντονων χρωμάτων τονίζουν την κοινωνία και επικοινωνία που επιθυμεί να προβάλλει η καλλιτέχνης μας. Η Αθηνά εξωτερικεύει πάνω στον καμβά τον ψυχικό της κόσμο, την περιέργεια, την αγωνία, το πάθος, την χαρά, τη δεκτικότητα και την αβεβαιότητα της ζωής.Το δέντρο φέρει πάνω του τον αρχαιοελληνικό και χριστιανικό υπόβαθρο της Αθηνάς, συμβολίζοντας την ζωή, την γονιμότητα, την ενότητα, αλλά πάνω από όλα την ιδέα και τον θεσμό της οικογένειας. Αυτά είναι στοιχεία που χρειαζόμαστε, ειδικά στην πολιτικά και οικονομικά ασταθή κοινωνία που ζούμε σήμερα, όπου αναθεωρούνται παραδόσεις και συνήθειες. Η καλλιτέχνης, όμως, με ένα ειδικό και ιδιαίτερο τρόπο τονίζει τα βασικά στοιχεία της διαχρονικής ανθρώπινης φύσης.

Το καράβι συμβολίζει την ίδια την Αθηνά, η οποία δεν έμεινε μόνο σε ένα μέρος αλλά αρμένισε σε άλλες, ξένες θάλασσες, φτάνοντας στη Δυτική Ευρώπη, σε νοοτροπίες ξένες αλλά και οικείες, φιλόξενες και πρόσφορες για το έργο που κλήθηκε να υπηρετήσει. Παρ’ όλα αυτά τα έργα της δεν είναι φωτογραφίες της ίδιας της Αθηνάς. Δεν απεικονίζουν μόνο το δικό της ταξίδι, αλλά το ταξίδι όλων μας. Ακόμα κι αν δεν μετέχουμε σ’ αυτό, αλλά απλά το παρατηρούμε, με τα φωτεινά και τα σκοτεινά του σημεία, αυτό μας θυμίζει το μεγαλύτερο ταξίδι που έγινε ποτέ, αυτό του Θεού προς τον κόσμο, αλλά φέρνει επίσης και στο νου τα ταξίδια της αρχαιότητας, που ήταν δύσκολα και μακρινά, αλλά γεμάτα περιπέτεια, μαγεία όπως ακριβώς περιέγραψε και ο Όμηρος στο έργο του.

Τα έργα στην παρούσα έκθεση προβάλλουν τον συνδυασμό της απλότητας του δωρικού ρυθμού, έτσι όπως την περιέγραψε ο Περικλής, ‘φιλοκαλούμεν μετ’ ευτελείας...’, με τον πλουραλισμό και την περιπλοκότητα του κορινθιακού ρυθμού, αναδεικνύοντας τον πλούτο και το βάθος των χρωμάτων και των νοημάτων. Έτσι ο καθένας λαμβάνει δωρεάν εισιτήρια στο ταξίδι της τέχνης με προορισμό τον ουρανό, την θάλασσα, την κόλαση ή τον παράδεισο, σε ένα άχρονο σύμπαν όπου υπερισχύει το κάλλος και η ομορφιά. Όλα αυτά τα στοιχεία και τα συναισθήματα εναλλάσονται θυμίζοντας την παιδική αθωότητα και μαγεία που διαφαίνεται στο έργο Mary Poppins, όπου η πραγματικότητα δεν διαχωρίζεται από την φαντασία. Όλα καταφέρνουν να πραγματοποιούνται και να εισέρχονται στον κόσμο μας. Η σύζευξη αυτή ορίζει την ελληνικότητα του έργου.

Η ψυχή είναι αυτή που παίζει το πρωταγωνιστικό ρόλο εδώ. Οι πίνακες αυτοί λειτουργούν σαν μια θρησκεία, σαν μια πίστη, όπου η ορθολογικότητα δεν έχει την ικανότητα να κατανοήσει τα ψυχικά συναισθήματα που αναδύονται στην επιφάνεια της υπάρξεως του ατόμου. Κυριαρχεί η συγκίνηση και ο θαυμασμός, απομονώνοντας κάθε λογική διαδικασία. Εκφράζεται η ελπίδα που, όπως λέει και ο λαός μας, πεθαίνει τελευταία. Στους πίνακες, όμως, εδώ δεν τίθεται θέμα θανάτου και μνημονίου μελαγχολίας, αλλά αναστάσεως και υπερισχύσεως της ελπίδας και του φωτός, που πάντα βρίσκει τρόπο να προβάλλεται σε αντίθεση με το σκότος. Τα έργα της Αθηνάς δεν πρέπει να θεωρηθούν εικόνες ή φωτογραφίες. Αντιθέτως είναι παράθυρα. Παράθυρα που επιτρέπουν στον θεατή να δει έναν ιδανικό, έναν άλλον κόσμο, ίσως και μια άλλη Ελλάδα... Πρωτίστως είναι παράθυρα στην ψυχή της ίδιας της Αθηνάς που έχει το χάρισμα να απεικονίζει αυτά που άλλοι δεν κατανοούν ή δεν επιτρέπουν τον εαυτό τους να εκφράσουν.

Το σημαντικό στοιχείο, πάντως, που αισθάνεται ο καθένας που αντικρίζει το έργο αυτό είναι το στοιχείο του διαλόγου, όπου ο πίνακας μιλάει τη γλώσσα της τέχνης, χρησιμοποιώντας αντί για λέξεις και ήχους, χρώματα, έντονα και μαλακά. Υποχρέωσή μας είναι να ‘ακούσουμε’ τον πίνακα να εξιστορεί την ιστορία του, το πιστεύω του και το είναι του. Μόνο τότε μπορούμε να εισαχθούμε στον πλούτο και στο βάθος που κρύβει. Ο χρόνος που του δίνουμε μας επιβραβεύει, δίνοντάς μας τα πάντα που έχει να προσφέρει, αρκεί να μπορούμε να μεταγράφουμε, κατά τον Σεφέρη, την γλώσσα της τέχνης στην γλώσσα του εκάστοτε παρατηρητή.

Οι πίνακες της Αθηνάς δεν απεικονίζουν απλά τον κόσμο όπου ζούμε με συμβολικό και μυστικό τρόπο. Είναι μικροί φάροι ελπίδας και χαράς, που φέρουν ένα συναισθηματικό πλούτο, απομακρύνοντας μας από το έρεβος του μεταμοντέρνου κόσμου αναδεικνύοντας τον Ομηρικό φαεσφόρο αίνο, όχι με λέξεις, αλλά με χρώματα, όχι με ποιήματα, αλλά με πινελιές.