Τα τελευταία χρόνια έχουμε ασχοληθεί μέσα από τις σελίδες αυτού του περιοδικού με όλες τις αυτοκέφαλες και αυτόνομες Εκκλησίες της Ορθοδοξίας. Ας ρίξουμε τώρα μια ματιά στη θέση της Ορθοδοξίας στις δυτικές χώρες, έτσι όπως παρουσιάζεται πρακτικά σήμερα. Κι ας ξεκινήσουμε με τη Μεγ. Βρετανία.
Υπάρχουν ίσως 200.000 Ορθόδοξοι στη Βρετανία σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε μια μικρή μειονότητα, που ομοιάζουμε αριθμητικά αλλά και σε άλλα ζητήματα στους Ρ/Καθολικούς, και συγκεκριμένα στη θέση που είχαν στα τέλη του 19ου αιώνα. Από τότε οι Καθολικοί έχουν εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα, έχουν ανοικοδομήσει εκκλησίες και μοναστήρια, επανασύστησαν την ιεραρχία τους και είναι σήμερα το μεγαλύτερο σώμα θρησκευόμενων χριστιανών στη Βρετανία. Αλλά βέβαια έχουν το πλεονέκτημα του ότι μπορούν να ισχυρίζονται, χωρίς να τους αντιλέγει κανείς, πως η Αγγλία ανήκε προηγουμένως στο Πατριαρχείο της Ρώμης, και πως οι Ακολουθίες που προσφέρουν στη λατρεία τους (ιδιαίτερα μετά τη Β΄ Σύνοδο του Βατικανού) είναι τέτοιες που οι άνθρωποι της Δύσης μπορούν εύκολα να παρακολουθήσουν και να εκτιμήσουν. Πράγματι ο Ρ/Καθολικισμός έχει πια εγκλιματισθεί και δεν μπορεί να θεωρείται ως ένα ξένο σώμα, όπως συνέβαινε κάποια εποχή.
Αυτό δεν συμβαίνει με την Ορθοδοξία. Είναι αλήθεια πως η εξωτερική της όψη θεωρείται από τους περισσότερους Άγγλους ως πολύ ξένη προς αυτούς. Αυτή την εποχή υπάρχουν επτά επίσκοποι, που όλοι διαμένουν στο Λονδίνο, από τους οποίους οι τρεις είναι Έλληνες, οι δύο Ρώσοι, ένας Σέρβος και ένας Πολωνός. Υπάρχουν μερικές ελληνικές εκκλησίες στο Λονδίνο (περίπου 20), κι άλλοι Ρώσικοι, Πολωνικοί, Σέρβικοι, Ουκρανικοί και Λετονικοί χώροι λατρείας, διάσπαρτοι σ’ όλο το Λονδίνο. Υπάρχουν τέσσερεις μικροί μοναστικοί οίκοι, ένας στο Λονδίνο, ένας στο Έσσεξ, ένας στο Buckinghamshire και ένας στο Devon. Επιπρόσθετα υπάρχουν εκκλησίες σε περίπου όλες τις μεγάλες πόλεις της Αγγλίας, παράλληλα με μικρές ομάδες Ορθοδόξων που εξυπηρετούνται λατρευτικά από επισκέπτες Ιερείς. Δεν υπάρχει Σεμινάριο, κι έτσι εκείνοι που επιθυμούν να χειροτονηθούν είτε προετοιμάζονται με σειρά μαθημάτων δι’ αλληλογραφίας, που αποστέλλεται από την Ακαδημία του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι, ή από του Αγίου Βλαδιμήρου στη Νέα Υόρκη, ή από την Ελλάδα ή την Σερβία, είτε χειροτονούνται χωρίς καμμία συγκεκριμένη εκπαίδευση.
Δεν υπάρχει εκκλησία όπου οι Ακολουθίες να τελούνται αποκλειστικά στην αγγλική, κι ούτε πειράματα γίνονται στη Βρετανία με χρήση Δυτικού Τυπικού, αν και ήταν στο Λονδίνο όπου ο Overbeck συνέλαβε αυτό τον τύπο παρουσίασης της Πίστεως. Πάντως, όλα σχεδόν τα Ορθόδοξα κέντρα, ανεξάρτητα από την εθνική τους καταγωγή, έχουν ένα μικρό αριθμό Βρετανών που έγιναν μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην αυξανόμενη δογματική αστάθεια των Δυτικών Εκκλησιών. Θα μπορούσαν μάλιστα να υπάρχουν περισσότεροι τέτοιοι προσήλυτοι, εάν η Ορθοδοξία παρουσίαζε ένα λιγότερο διηρημένο πρόσωπο. Κι εδώ ερχόμαστε στο μεγάλο μας μειονέκτημα. Δεν υπάρχει Ομολογία που να μιλάει για συλλογικότητα (sobornost, togetherness) περισσότερο από την Ορθοδοξία. Όμως στην πράξη το δείχνει πολύ λίγο. Η μόνη περίπτωση που οι Ορθόδοξοι μπορούν να βρίσκονται συναγμένοι μαζί, είναι όταν παρίστανται σε μια Οικουμενική συνάντηση, την οποία έχουν οργανώσει η Ρωμαϊκή ή η Αγγλικανική Εκκλησία! Φαίνεται πως υπάρχει όσο το δυνατόν λιγότερη συνεργασία ανάμεσα στους επτά ιεράρχες, και η σε μεγάλο βαθμό αντίδραση κατά του Οικουμενισμού σημαίνει και την περαιτέρω παραμέληση της όποιας καθαρά Ορθόδοξης δραστηριότητας.
Σε μια πρόσφατη δήλωσή του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας γράφει: «Υπάρχουμε και αποτελούμε το Ανατολικό τμήμα της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας». Στη συνέχεια αποδεικνύει ότι οι Δυτικές Εκκλησίες μπορούν να ισχυρίζονται πως είναι το Δυτικό τμήμα. Μπορεί κάποιος να απορεί πως Θεολόγοι στην Ελλάδα και αλλού μένουν κατάπληκτοι με την ευρύτητα οράματος που παρακάμπτει όλες τις θεολογικές δυσκολίες του παρελθόντος, χωρίς καμμία απόπειρα για σοβαρή λύση των πραγματικών προβλημάτων που παρουσιάζουν; Αυτό βέβαια θα ευχαριστεί εκείνους που επιδιώκουν πάση θυσία την ενότητα, αλλά δεν μπορεί να ικανοποιεί εκείνους που επιζητούν την ενότητα εν αληθεία. Και υπάρχουν πολλοί τέτοιοι σοβαροί ερευνητές για την ενότητα εν αληθεία, όχι μόνο στην Ορθοδοξία αλλά επίσης και στις μεγάλες Δυτικές Ομολογίες, οι οποίες πραγματικά δίνουν τη μάχη για διαφύλαξη των αιωνίων αληθειών, και προσβλέπουν στην Ανατολική Εκκλησία να παραμείνει σταθερή και αμετακίνητη αυτή την ώρα της σοβαρής κρίσης.
Πολλά περισσότερα θα μπορούσαν να αναφερθούν, αλλά ας ολοκληρώσουμε αυτό το κείμενο με μερικές φράσεις που έχουν ληφθεί από ένα άρθρο του Δρα Philip Sherrard, του Βασιλικού Κολεγίου Λονδίνου, ο οποίος είναι προσήλυτος στην Ορθοδοξία. Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στους «Times» στις 13 Μαρτίου 1971:
«Ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα στην ιστορία της σύγχρονης Χριστιανοσύνης είναι αναμφίβολα η συνάντηση και η αλληλεπίδραση της Ορθόδοξης και της Δυτικο-χριστιανικής Παράδοσης. Για πρώτη φορά μετά από αιώνες η Ορθοδοξία αποτελεί μια ζωντανή παρουσία στη Δύση, λειτουργικά και πνευματικά, ενώ τα σπουδαία δογματικά ρεύματά της εισέρχονται και ενσωματώνονται στη Δυτική Παράδοση, και μ’ ένα αδιόρατο τρόπο την επαναγονιμοποιούν εκ των έσω».
Υπάρχουν ίσως 200.000 Ορθόδοξοι στη Βρετανία σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε μια μικρή μειονότητα, που ομοιάζουμε αριθμητικά αλλά και σε άλλα ζητήματα στους Ρ/Καθολικούς, και συγκεκριμένα στη θέση που είχαν στα τέλη του 19ου αιώνα. Από τότε οι Καθολικοί έχουν εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα, έχουν ανοικοδομήσει εκκλησίες και μοναστήρια, επανασύστησαν την ιεραρχία τους και είναι σήμερα το μεγαλύτερο σώμα θρησκευόμενων χριστιανών στη Βρετανία. Αλλά βέβαια έχουν το πλεονέκτημα του ότι μπορούν να ισχυρίζονται, χωρίς να τους αντιλέγει κανείς, πως η Αγγλία ανήκε προηγουμένως στο Πατριαρχείο της Ρώμης, και πως οι Ακολουθίες που προσφέρουν στη λατρεία τους (ιδιαίτερα μετά τη Β΄ Σύνοδο του Βατικανού) είναι τέτοιες που οι άνθρωποι της Δύσης μπορούν εύκολα να παρακολουθήσουν και να εκτιμήσουν. Πράγματι ο Ρ/Καθολικισμός έχει πια εγκλιματισθεί και δεν μπορεί να θεωρείται ως ένα ξένο σώμα, όπως συνέβαινε κάποια εποχή.
Αυτό δεν συμβαίνει με την Ορθοδοξία. Είναι αλήθεια πως η εξωτερική της όψη θεωρείται από τους περισσότερους Άγγλους ως πολύ ξένη προς αυτούς. Αυτή την εποχή υπάρχουν επτά επίσκοποι, που όλοι διαμένουν στο Λονδίνο, από τους οποίους οι τρεις είναι Έλληνες, οι δύο Ρώσοι, ένας Σέρβος και ένας Πολωνός. Υπάρχουν μερικές ελληνικές εκκλησίες στο Λονδίνο (περίπου 20), κι άλλοι Ρώσικοι, Πολωνικοί, Σέρβικοι, Ουκρανικοί και Λετονικοί χώροι λατρείας, διάσπαρτοι σ’ όλο το Λονδίνο. Υπάρχουν τέσσερεις μικροί μοναστικοί οίκοι, ένας στο Λονδίνο, ένας στο Έσσεξ, ένας στο Buckinghamshire και ένας στο Devon. Επιπρόσθετα υπάρχουν εκκλησίες σε περίπου όλες τις μεγάλες πόλεις της Αγγλίας, παράλληλα με μικρές ομάδες Ορθοδόξων που εξυπηρετούνται λατρευτικά από επισκέπτες Ιερείς. Δεν υπάρχει Σεμινάριο, κι έτσι εκείνοι που επιθυμούν να χειροτονηθούν είτε προετοιμάζονται με σειρά μαθημάτων δι’ αλληλογραφίας, που αποστέλλεται από την Ακαδημία του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι, ή από του Αγίου Βλαδιμήρου στη Νέα Υόρκη, ή από την Ελλάδα ή την Σερβία, είτε χειροτονούνται χωρίς καμμία συγκεκριμένη εκπαίδευση.
Δεν υπάρχει εκκλησία όπου οι Ακολουθίες να τελούνται αποκλειστικά στην αγγλική, κι ούτε πειράματα γίνονται στη Βρετανία με χρήση Δυτικού Τυπικού, αν και ήταν στο Λονδίνο όπου ο Overbeck συνέλαβε αυτό τον τύπο παρουσίασης της Πίστεως. Πάντως, όλα σχεδόν τα Ορθόδοξα κέντρα, ανεξάρτητα από την εθνική τους καταγωγή, έχουν ένα μικρό αριθμό Βρετανών που έγιναν μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο αριθμός αυτός αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην αυξανόμενη δογματική αστάθεια των Δυτικών Εκκλησιών. Θα μπορούσαν μάλιστα να υπάρχουν περισσότεροι τέτοιοι προσήλυτοι, εάν η Ορθοδοξία παρουσίαζε ένα λιγότερο διηρημένο πρόσωπο. Κι εδώ ερχόμαστε στο μεγάλο μας μειονέκτημα. Δεν υπάρχει Ομολογία που να μιλάει για συλλογικότητα (sobornost, togetherness) περισσότερο από την Ορθοδοξία. Όμως στην πράξη το δείχνει πολύ λίγο. Η μόνη περίπτωση που οι Ορθόδοξοι μπορούν να βρίσκονται συναγμένοι μαζί, είναι όταν παρίστανται σε μια Οικουμενική συνάντηση, την οποία έχουν οργανώσει η Ρωμαϊκή ή η Αγγλικανική Εκκλησία! Φαίνεται πως υπάρχει όσο το δυνατόν λιγότερη συνεργασία ανάμεσα στους επτά ιεράρχες, και η σε μεγάλο βαθμό αντίδραση κατά του Οικουμενισμού σημαίνει και την περαιτέρω παραμέληση της όποιας καθαρά Ορθόδοξης δραστηριότητας.
Σε μια πρόσφατη δήλωσή του ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας γράφει: «Υπάρχουμε και αποτελούμε το Ανατολικό τμήμα της Μίας, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας». Στη συνέχεια αποδεικνύει ότι οι Δυτικές Εκκλησίες μπορούν να ισχυρίζονται πως είναι το Δυτικό τμήμα. Μπορεί κάποιος να απορεί πως Θεολόγοι στην Ελλάδα και αλλού μένουν κατάπληκτοι με την ευρύτητα οράματος που παρακάμπτει όλες τις θεολογικές δυσκολίες του παρελθόντος, χωρίς καμμία απόπειρα για σοβαρή λύση των πραγματικών προβλημάτων που παρουσιάζουν; Αυτό βέβαια θα ευχαριστεί εκείνους που επιδιώκουν πάση θυσία την ενότητα, αλλά δεν μπορεί να ικανοποιεί εκείνους που επιζητούν την ενότητα εν αληθεία. Και υπάρχουν πολλοί τέτοιοι σοβαροί ερευνητές για την ενότητα εν αληθεία, όχι μόνο στην Ορθοδοξία αλλά επίσης και στις μεγάλες Δυτικές Ομολογίες, οι οποίες πραγματικά δίνουν τη μάχη για διαφύλαξη των αιωνίων αληθειών, και προσβλέπουν στην Ανατολική Εκκλησία να παραμείνει σταθερή και αμετακίνητη αυτή την ώρα της σοβαρής κρίσης.
Πολλά περισσότερα θα μπορούσαν να αναφερθούν, αλλά ας ολοκληρώσουμε αυτό το κείμενο με μερικές φράσεις που έχουν ληφθεί από ένα άρθρο του Δρα Philip Sherrard, του Βασιλικού Κολεγίου Λονδίνου, ο οποίος είναι προσήλυτος στην Ορθοδοξία. Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στους «Times» στις 13 Μαρτίου 1971:
«Ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα στην ιστορία της σύγχρονης Χριστιανοσύνης είναι αναμφίβολα η συνάντηση και η αλληλεπίδραση της Ορθόδοξης και της Δυτικο-χριστιανικής Παράδοσης. Για πρώτη φορά μετά από αιώνες η Ορθοδοξία αποτελεί μια ζωντανή παρουσία στη Δύση, λειτουργικά και πνευματικά, ενώ τα σπουδαία δογματικά ρεύματά της εισέρχονται και ενσωματώνονται στη Δυτική Παράδοση, και μ’ ένα αδιόρατο τρόπο την επαναγονιμοποιούν εκ των έσω».
+ Αρχιμ. Βαρνάβας Burton
Orthodox Leaflet, Απρίλιος 1971, No. 48, σσ. 3-5
Μετάφραση: Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας
Orthodox Leaflet, Απρίλιος 1971, No. 48, σσ. 3-5
Μετάφραση: Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας
No comments:
Post a Comment