Τίτλοι τέλους για το Ο.Ο.

Το Οrthodox Outlook είναι (ίσως θα πρέπει να λέμε πλέον πως «ήταν») ένα ενδιαφέρον περιοδικό, το οποίο εκδιδόταν στην αγγλική γλώσσα, κυκλοφορούσε στην Αγγλία και ασχολούνταν με θέματα που αφορούσαν την Ορθόδοξη Εκκλησία, Παράδοση και ζωή.

Από το 1985 που πρωτοκυκλοφόρησε πέρασε από διάφορες φάσεις και χρειάστηκε να κλείσει κάποιες φορές και να ξανα-ανοίξει πάλι.

Η πρόσφατη έκδοσή του ξεκίνησε στις αρχές του 2016. Έμελλε όμως να διαρκέσει μόνο ένα χρόνο. Η εκδοτική ομάδα του, ψυχή της οποίας είναι ο αγαπητός αδελφός και συλλειτουργός π. Στέφανος Maxfield, αναφέρει χαρακτηριστικά στον πρόλογο του τελευταίου τεύχους (Δεκεμβρίου 2016 - Ιανουαρίου 2017) πως δεν μπορεί να συναγωνισθεί το διαδίκτυο και πως επίσης στο τέλος του πρώτου χρόνου της επανέκδοσης έφτασε μόνο στο 40% του στόχου που είχε θέσει αναφορικά με τους συνδρομητές.

Είναι φυσικά λυπηρό που ένα Ορθόδοξο περιοδικό στην αγγλική γλώσσα παύει να εκδίδεται στην Αγγλία. Η αλήθεια είναι πως ένα τέτοιο περιοδικό το έχει ανάγκη η αγγλόφωνη Ορθοδοξία στην Αγγλία και διεθνώς.

Πάντως, αν υπάρξουν εκ νέου κάποια άτομα που θα ήθελαν να επιχειρήσουν την έκδοση ενός τέτοιου περιοδικού οργάνου, μέσα στις παρούσες συνθήκες της σχεδόν πλήρους ηλεκτρονικοποίησης των εντύπων και γενικώτερα της ζωής όλων μας, θα ήταν καλά να βασίσουν την προσπάθειά τους σε νέες βάσεις.

Η παραδοσιακή αντίληψη της έκδοσης και διακίνησης περιοδικών και λοιπών εντύπων ίσως θα πρέπει να επανεξετασθεί, υπό το φως των νέων συνθηκών επικοινωνίας και του νέου τρόπου ζωής. Ίσως οι παρακάτω τρεις ιδέες να είναι χρήσιμες για όποιον επιχειρήσει να πραγματοποιήσει κάτι ανάλογο:

1)   Να βασίσει την όλη προσπάθεια της αγγλόφωνης επικοινωνίας σε βαθιές και στέρεες βάσεις και με αυτό εννοώ κατ’ αρχάς πάνω σε Πανορθόδοξο επίπεδο, αλλά επίσης και κυρίως στην μεγάλη δύναμη της Ελληνικής Ορθοδοξίας, η οποία είναι στο Ηνωμένο Βασίλειο και διεθνώς (εννοώ στη Διασπορά) η πολυπληθέστερη και καλύτερα οργανωμένη Ορθόδοξη Εκκλησία, υπό τον σεπτό Οικουμενικό Θρόνο. Άλλωστε η δεύτερη και τρίτη γενεά Ομογενών στη Βρετανία -είναι πεποίθησή μου πως- και θέλει και χρειάζεται και επιθυμεί και μπορεί να κρατήσει ένα τέτοιο έντυπο.

2)   Ένα τέτοιο περιοδικό, αν αποφασισθεί να εκδοθεί κάτι ανάλογο, θα πρέπει να σχεδιασθεί έτσι ώστε να βγαίνει από τα στενά όρια της Αγγλίας και να απευθύνεται σε ευρύτερο κοινό, σε διεθνή αναγνωστικά ύδατα.

3)   Ίσως, τελικά, να πρέπει στην εποχή μας να χρησιμοποιηθεί ένα άλλο «εργαλείο», ένας άλλος μηχανισμός επικοινωνίας με το διεθνές αγγλόφωνο αναγνωστικό κοινό. Και φυσικά αναφέρομαι στα ιστολόγια. Ο γράφων έχοντας μεγάλη εμπειρία, αφού για πολλά χρόνια κάνω κάτι τέτοιο, με την σύσταση και λειτουργία ιστολογίων - μπλογκς, θεωρώ πως με τον τρόπο αυτό κερδίζει κανείς σε πλάτος και σε βάθος μεγάλα αναγνωστικά πλήθη και μάλιστα τελείως δωρεάν. Οπωσδήποτε αν το κάνει κάποιος σε συνδυασμό με άλλα μέσα, όπως facebook και twitter, μπορεί να είναι βέβαιος για την πλατύτερη δυνατή κυκλοφορία των ιδεών που επιθυμεί να διαδώσει.

Mε βάση την τρίτη ιδέα θα ήθελα να προτείνω στους εκδότες του Orthodox Outlook, αν επιθυμούν να κρατήσουν την προσπάθειά τους ζωντανή και διαρκώς ανανεούμενη, με γνώμονα τις νέες συνθήκες ζωής και επικοινωνίας, να συστήσουν μια «Ομάδα Orthodox Outlook» στο facebook, ή ακόμα καλύτερα να δημιουργήσουν ένα «ιστολόγιο Orthodox Outlook» στο διαδίκτυο, όπου εκεί θα υπάρχει και άμεση αλληλεπίδραση με τους αναγνώστες.

H κρίση είναι σαφώς και πάντοτε μια ευκαιρία για ανασύνταξη και επανεκκίνηση. Ας ευχηθούμε να γίνει κάτι ανάλογο και με το καλό περιοδικό Orthodox Outlook.

Χριστουγεννιάτικα φώτα

Είναι έθιμο στην Αγγλία, αλλά φυσικά και διεθνώς, να στολίζονται τα σπίτια την εποχή των Χριστουγέννων, εσωτερικά και εξωτερικά, με ηλεκτρικά φώτα και άλλους επίκαιρους στολισμούς, όπως δένδρα, φάτνες κ.ά.

Ο πρώτος που φαίνεται πως χρησιμοποίησε τα ηλεκτρικά φώτα για χριστουγεννιάτικο στολισμό ήταν ο μέγας Αμερικανός εφευρέτης Thomas Edison κατά το 1880.

Αυτό το έθιμο διατηρείται βεβαίως μέχρι τις ημέρες μας και θεωρείται πλέον παγκόσμιο φαινόμενο. Στις χριστιανικές χώρες μεν συνδέεται με τη Δεσποτική Εορτή των Χριστουγέννων, ενώ στις μη χριστιανικές έχει αναφορά στην ανάγκη του ανθρώπου να φωταγωγήσει τη σκοτεινή εποχή του χειμώνα.

Στην Αγγλία -σε πολλούς Δήμους- γίνονται και σχετικοί διαγωνισμοί, για να αναδειχθεί το καλύτερα στολισμένο σπίτι. Στη δημοτική περιοχή μας (Harrow - ΒΔ Λονδίνου), μετά από πολλές ποιμαντικές περιοδείες ανακαλύψαμε το σπίτι που πιθανότατα θα λάβει φέτος το σχετικό βραβείο. Ας απολαύσουμε τα όμορφα και πάμφωτα στολίδια του στις φωτογραφίες της παρούσας ανάρτησης.

Το μεγάλο Ημερολόγιο 2017

Μόλις κυκλοφόρησε το μεγάλο Ημερολόγιο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας για το νέο έτος 2017.

Στο εξώφυλλο του Ημερολογίου βλέπουμε μια πανέμορφη εικόνα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού του Αντιφωνητή, η οποία ιστορήθηκε από τον αγιογράφο Τίτο το 1536 και βρίσκεται στον Ιερό Ναό Παναγίας Χρυσελεούσης, στο χωριό Έμπα της Πάφου. Το Ημερολόγιο εκτυπώθηκε στο Τυπογραφείο ΑΘΗΝΑ Α.Ε. στην Αθήνα και αποτελείται από 520 πολύχρωμες σελίδες.

Όσον αφορά τα περιεχόμενα του Ημερολογίου, η ύλη είναι εξαιρετικά πλούσια, με πολλές πληροφορίες για την Ιερά Αρχιεπισκοπή και τις Κοινότητές της, αλλά και γενικώτερα για την Ελληνορθόδοξη Ομογένεια του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος απευθύνει εγκάρδιο χαιρετισμό και μεταξύ άλλων αναφέρει:

«Επ’ ευκαιρία της εισόδου ημών εις τον νέον ενιαυτόν, τον οποίον εν τη φιλανθρώπω Αυτού προνοία εχάρισεν ημίν ο αγαθόδωρος Θεός, επικοινωνούμεν προς υμάς από του Φαναρίου, εναγκαλιζόμενοι υμάς νοερώς μετά πολλής αγάπης και μεταφέροντες υμίν την ευλογίαν και την στοργήν της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, η οποία νύκτα και ημέραν ου παύεται δεομένη υπέρ των προσφιλών αυτής τέκνων, των εν απάση τη δεσποτεία Κυρίου ευρισκομένων».

Ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας κ. Γρηγόριος προλογίζει το Ημερολόγιο με τον πάντα εμπνευσμένο λόγο του και μεταξύ άλλων λέγει:

«Με την είσοδό μας στη Νέα Χρονιά 2017 απευθύνω προς το Ποίμνιο της Βιβλικής αυτής Επαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου Κωνσταντινουπόλεως, θερμόν και εγκάρδιον χαιρετισμόν βαθείας εκτιμήσεως, πατρικής αγάπης και τιμής. Εύχομαι σε όλους, μικρούς και μεγάλους, στον Κλήρο και το Πλήρωμα της Αρχιεπισκοπής, χρόνια πολλά, πάντα ειρηνικά, καλά και ευλογημένα από τον Κύριόν μας Ιησούν Χριστόν...

Καλωσορίζουμε τον νέον χρόνο με ιερές προσδοκίες και ελπίδες για την ανθρωπότητα, για την Χριστιανοσύνη, για την Ορθόδοξον Εκκλησίαν και την ιστορικήν αυτήν Επαρχίαν του Οικουμενικού Πατριαχείου, η οποία δραστηριοποιείται σε αυτόν τον ιστορικό και νευραλγικό χώρο της Δυτικής Ευρώπης, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία».

Το Ημερολόγιο διανθίζεται από πολλές έγχρωμες φωτογραφίες, που αποτυπώνουν με ιδιαίτερα ζωντανό τρόπο τη ζωή και δράση των Ελληνορθόδοξων Κοινοτήτων στη φιλόξενη χώρα της Μεγάλης Βρετανίας.

Ο Ναός δίπλα στη γέφυρα

The church by the bridge

Στην πανέμορφη πόλη των ποιητών, το Marlow, δίπλα από τη χαρακτηριστική γέφυρα, βρίσκεται ο Αγγλικανικός Ναός των Αγίων Πάντων.

Ο σημερινός Ναός χτίσθηκε το 1835 (κατά τη Βικτωριανή εποχή) πάνω στα ερείπια του προηγούμενου που υπήρχε εκεί από το 1070 και είχε γκρεμισθεί λίγα χρόνια ενωρίτερα.

Αναφέρεται πως τον Ναό που υπήρχε στο ίδιο σημείο από τον 11^ο αι. τον επισκέφθηκε κάποτε o Wulfstan (c. 1008 - 20 January 1095) Eπίσκοπος του Worcester, ο οποίος αναγνωρίζεται ως Άγιος του Δυτικού Χριστιανισμού.

Σύμφωνα με τον William του Malmesbury, εκείνη την ημέρα της επίσκεψης έβρεχε ραγδαίως. Λόγω της βροχής η περιοχή της εκκλησίας είχε γίνει βούρκος. Ο καλός όμως Επίσκοπος επέμενε να πάει στο Ναό και να τελέσει τη Θεία Λειτουργία. Στο δρόμο όμως από το Πρεσβυτερείο στο Ναό έχασε το ένα παπούτσι του μέσα στη λάσπη.

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί σήμερα το καμπαναριό του Ναού, το οποίο έχει ύψος 170 πόδια, σχεδιάσθηκε από τον J.O. Scott και έχει τοποθετημένες πάνω του οκτώ καμπάνες.

Ο Ναός έχει πολλά πολύχρωμα και πανέμορφα εικονογραφημένα τζάμια (stained glass), που αποτελούν ιδιαίτερα διαδεδομένη τέχνη στη χριστιανική Δύση.

Ο συνδυασμός του Ναού, του πανύψηλου καμπαναριού, της διπλανής γέφυρας και φυσικά του αυτοκρατορικού ποταμού Τάμεση αποτελούν ένα από τα πιο αξέχαστα και πολυφωτογραφημένα αξιοθέατα της πόλης των ποιητών.

Πρωτοχρονιά σε όλο τον κόσμο

Περάσαμε μια δύσκολη χρονιά σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, χωρίς να θέλω να μιλήσω πολιτικά. Aποτελέσματα της δυσαρέσκειας του κόσμου ήταν το γνωστό Brexit, η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, η άνοδος όλων των ακραίων κομμάτων. Μετανάστευση λόγω της λιτότητας, πρόσφυγες απόρροια των πολέμων και των σκλαβοπάζαρων (υποτίθεται ότι απαγορεύτηκαν πριν πολλά χρόνια, αλλά υπάρχουν ακόμα), φτώχεια και εξαθλίωση συνανθρώπων μας, βία και τρομοκρατικά χτυπήματα, θάνατοι αθώων. Αφήνουμε πίσω μας το 2016 έχοντας φορτωθεί όλες αυτές τις αρνητικές σκέψεις. Προχωράμε μπροστά σκεφτόμενοι αισιόδοξα, αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος τελικά. Σε λίγες μέρες μπαίνει η καινούρια χρονιά, εμείς την υποδεχόμαστε με το σπάσιμο του ροδιού και με την κοπή της βασιλόπιτας. Και τα δύο αυτά έθιμα, σκοπό έχουν την καλοτυχία.

Ποιά είναι όμως τα έθιμα άλλων χωρών για την προσδοκόμενη καλοτυχία του νέου έτους; Έκανα μια μικρή έρευνα σήμερα και σας παρουσιάζω πρωτότυπα έθιμα άλλων χωρών για την Πρωτοχρονιά.

Ας ξεκινήσουμε με την Ισπανία. Πριν τέσσερα χρόνια γιόρτασα την Πρωτοχρονιά με έναν φίλο μου Ισπανό στο Λονδίνο σε μια παμπ. Αφού ήπιαμε τις μπύρες μας και ανταλλάξαμε τις πατροπαράδοτες ευχές, ο Ισπανός φίλος μου έβγαλε από την τσάντα του ένα πλαστικό μπολ με σταφύλια και μας προέτρεψε να φάμε μερικές ρόγες. Σύμφωνα με την ισπανική παράδοση, τα σταφύλια φέρνουν καλοτυχία για τη νέα χρονιά.

Οι Δανοί σπάνε πιάτα στο κατώφλι του σπιτιού τους για να έχουν καλή χρονιά. Πριν πολλά χρόνια εμείς οι Έλληνες σπάγαμε πιάτα στις ταβέρνες, για να δείξουμε την έγκρισή μας στον εκάστοτε τραγουδιστή!

Στην Ιρλανδία οι ανύπαντρες γυναίκες βάζουν κάτω από το μαξιλάρι τους κλαδιά γκι το βράδυ της Πρωτοχρονίας, για να τους φέρει η νέα χρονιά έναν πολυπόθητο γαμπρό, μια καλή τὐχη!

Στην Ολλανδία καίνε τα χριστουγεννιάτικα δέντρα για να φύγουν τα κακά του προηγούμενου χρόνου, με απώτερο σκοπό να υποδεχτούν χαρμόσυνα το νέο έτος.

Στη Νότιο Αφρική οι κάτοικοι πετούν έξω όλες τις παλιές τους ηλεκτρικές συσκευές, οι φτωχότερο περίοικοι σπεύδουν να τις μαζέψουν.

Στις Φιλιππίνες την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έχουν έθιμο να φοράνε μόνο πουά ρούχα και να τρώνε μόνο στρογγυλές τροφές για να έχουν καλή τύχη. Στρογγυλό είναι το σχήμα των κερμάτων, του αναμενόμενου πλούτου δηλαδή.

Στην Βραζιλία οι άνθρωποι ρίχνουν λευκά λουλούδια στη θάλασσα, προς αποφυγή του κακού. Το γεύμα τους είναι συνήθως όσπρια, που συμβολίζουν την αφθονία.

Στην Κίνα γιορτάζουν την έλευση του νέου έτους με την μορφή του δράκου, με μουσικές, φαναράκια και τραγούδια.

Οι Ινδοί καλοδέχονται τη νέα χρονιά μέσα από το φως των κεριών και το τελετουργικό μπάνιο στον ποταμό Γάγγη.

Οι Αυστραλοί υποδέχονται το νέο έτος χτυπώντας στους δρόμους κατσαρόλες και τηγάνια.

Στην Τουρκία πετάνε τα ρόδια από το μπαλκόνι τους, φυσικά το έθιμο της Τουρκίας μοιάζει με το δικό μας.

Στην Κολομβία περπατάνε γύρω απο το τετράγωνο κρατώντας μια άδεια βαλίτσα για να είναι γεμάτη η χρονιά τους με νέα ταξίδια και εμπειρίες.

Στην Κύπρο ψήνουν και φτιάχνουν τα γνωστά χριστόψωμα.

Ασχέτως με το έθιμο που ενστερνίζονται οι ντόπιοι, ας ευχηθούμε σε όλους μια καλή χρονιά 2017! Μακάρι να είναι γεμάτη μόνο με χαρές!

Εύη Ρούτουλα

Χριστούγεννα

…καί κάθε χρόνο τό ἴδιο μάθημα: τῆς θείας Πτωχείας[1]

«Δεῦτε λάβετε τά τοῦ Παραδείσου ἔνδον Σπηλαίου»

«Μάγους κατέπληττεν, οὐ σκῆπτρα καί θρόνοι, ἀλλ᾿ ἐσχάτη πτωχεία».

Στούς ἐνορίτες μου, πού τριανταεφτά χρόνια μέ ἀνέχονται...

Ἄν δέν καταλάβουμε, πώς ὁ πλουτισμός θεολογίας ξεκινᾶ ἀπό τό φτωχικό, ἀπέριττο καί ἁπλό μοναχικό κελλί, τότε δέν θά μπορέσουμε ποτέ νά βιώσουμε καί νά αἰσθανθοῦμε τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο. Γιατί τό καλογερικό κελλί, πού εἶναι ἀναμφισβήτητα χῶρος προσευχῆς, ἀσκήσεως καί ἁγιασμοῦ, βρίσκεται σέ πλήρη συντονισμό, ἀλλά ἔχει καί τόση μεγάλη συγγένεια μέ τό Σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ, ὥστε νά ἀλληλοπεριχωρεῖται τό ἕνα στό ἄλλο. Μέ λίγα λόγια, καί τά δύο ἔχουν ἕνα κοινό, συγγενικό στοιχεῖο: τήν πτωχεία. Αὐτή πού κατέπληξε τούς Μάγους, αὐτή πού καταπλήσσει τόν κάθε μεγαλόφρονα, ὁ ὁποῖος διακρίνει στό φτωχικό κελλί καί στό τσαλακωμένο ἔνδυμα τοῦ κάθε μοναχοῦ,  τήν εἰρήνη τοῦ Θεοῦ καί τήν εὐλογία Του. Καί ἀναφερόμαστε στόν ἀληθινό μοναχό, ὁ ὁποῖος «τόν τόπον φυλάττει», ἀλλά παράλληλα καθίσταται καθημερινά καί «κοινωνός θείας χάριτος». Γιατί εὑρισκόμενος «ἐνώπιος ἐνωπίῳ», αὐτός δηλαδή, κι ὁ Θεός,  καταννοεῖ πλήρως πώς «ὅλον τό καθ᾿ ἡμᾶς πτωχεύσας, καί χοϊκόν ἐξ αὐτῆς ἑνώσεως, καί κοινωνίας ἐθεούργησας».

Εἶναι, πιστεύω, ἀδύνατο νά συλλάβει ὁ σημερινός ἄνθρωπος, ὁ συγκυλιδούμενος ταῖς ἡδοναῖς καί μερίμναις τοῦ βίου αὐτό τό μέγα μυστήριο τῆς πτωχείας, πού δέν ξεκινᾶ τόσο ἀπό τήν ἀπουσία ὑλικῶν κ.λ.π. ἄλλων ἀγαθῶν, ἀλλά ἀπό τήν πτωχεία τῆς φύσεώς μας, ἡ ὁποία δέν ἐπιθυμεῖ νά πλουτίσει μέ τήν πρόσληψη τῆς παρουσίας Του.  Καί τοῦτο, γιατί ἐπιμένει στήν ἀποθήκευση πολλῶν καί περιττῶν ἀγαθῶν, ὅπως γνώσεις, θέσεις καί ἀκαδημαϊκούς τίτλους, πού ἐξασφαλίζουν μέν μιά κοινωνική θέση καί δικαίωση, ὅμως ἀπομακρύνουν τήν ψυχή στό νά ἐννοήσει τήν πτωχεία της σέ ἀληθινή γνώση, ἀνόθευτη η ἁγιοπνευματική ζωή, καί πάνω ἀπ᾿ ὅλα τῆς βιώσεως τοῦ μεγάλου γεγονότος τῆς «κενώσεως Ἐκείνου, ὅ ὁποῖος μορφήν δούλου ἔλαβε».  Ἄν, μέ λίγα λόγια, δέν καταστεῖ ἡ ψυχή Σπήλαιο ἀπέριττο, πενιχρό, δέν εἶναι δυνατή ἡ ἐπίσκεψη τοῦ Σωτήρα, ὥστε νά γίνει ὁ λόγος τοῦ ἱ. ὑμνογράφου πραγματικότητα: «Ἐπεσκέψατο ἡμᾶς, ἐξ ὕψους ὁ Σωτήρ ἡμῶν, ἀνατολή ἀνατολῶν, καί οἱ ἐν σκότει καί σκιᾷ, εὕρομεν τήν ἀλήθειαν...».

Ἄν, λοιπόν, τούς σοφούς Μάγους, αὐτούς τούς γνήσιους ἐρευνητές,  πού μέ ὑπομονή, ἐπιμονή, ἴσως καί μέ κινδύνους, ἀπογοητεύσεις καί κόπους πολλούς ἀναζητοῦσαν «τίς ὁ τεχθείς Βασιλεύς» κι ἄν ἐπίσης  αὐτό πού τούς κατέπληξε δέν ἦταν τίποτε τό ἐπιφανειακό, ἐφήμερο καί τετριμμένο, ἀλλά ἡ πτωχεία Του, τότε ὁ κάθε πιστός πού ἑτοιμάζεται νά εὐπρεπίσει τό Σπήλαιό του, ὀφείλει πρωτίστως αὐτήν τήν πτωχεία νά προβάλλει, νά καταθέσει, νά διαμηνύσει. Κατά τό ψαλμικό, «ἐγώ δέ πτωχός εἰμι καί πένης· ὁ Θεός, βοήθησόν μοι. βοηθός μου καί ρύστης μου εἶ σύ· Κύριε, μή χρονίσῃς.» (βλ. Ψαλμ.  69, 6) Αμήν.

Υ.γ. [προσωπική κατάθεση]. Στό περιθώριο τῶν παραπάνω σκέψεων θεώρησα καλό νά προσθέσω καί κάποια προσωπικά μου βιώματα, τά ὁποῖα, πιστεύω, ὅτι ἐνισχύουν τά ὅσα προανάφερα. Ποιός ξέρει δέ, ἄν τά ὑστερόγραφα αὐτά λόγια ἀποτελοῦν καί εἶναι ὁ θεμέλιος λίθος τοῦ ὡς ἄνω γραφτοῦ ἤ καί ἄλλων....

Θυμᾶμαι, λοιπόν, τό παλιό μας χωριό παραμονή τοῦ Χριστοῦ, ὅταν ἐπισκεπτόμασταν τά σπίτια, παιδιά τότε, μέ τό προνόμιο τῆς ἀθωότητας γιά νά μαζεύουμε, ἐκτός ἀπό τό φίλεμα,  ἐμπειρίες καί εἰκόνες. Πάντα σέ ὥρα δειλινοῦ, κάπου ἐκεῖ στό σύνορο μέ τή νύχτα, ἐπισκεπτόμασταν τά σπίτια νά ποῦμε τά κάλαντα. Κι αὐτό πού ἀπόμεινε, λοιπόν, στήν ψυχή, εἰκόνα ἀνεξίτηλη κι ἄσβυστη,  ἦταν ἕνα πράγμα: ἡ ἁπλότητα κι ἡ νοικοκυρωσύνη πού ἁπλώνονταν σ᾿ ἐκείνα τά μικρά, φτωχικά σπίτια. Μήτε δέντρα, μήτε στολίδια, μήτε διάκοσμος χριστουγεννιάτικος ὑπῆρχε, παρά μονάχα, σέ ἐλάχιστα σπίτια, κάποιες ἑόρτιες κάρτες, εὐχετήριες τῶν ἡμερῶν αὐτῶν κάρτες, πού ἦταν ἀνοιγμένες πάνω στό λιτό καί ἀφτιασίδωτο τραπέζι, δίπλα σέ κάποιες φωτογραφίες ξενιτεμένων. Κι αὐτό γίνονταν ὄχι γιά διακοσμηθεῖ τό σπίτι, ἀλλά νά δειχτεῖ στό γείτονα, στό συγγενή, στό φίλο ὅτι δέν τούς ἀπολησμόνησαν οἱ δικοί τους - μέρες πού ἔρχονταν.

Ὕστερα ἦταν ἐκεῖνα τά δωμάτια, τά μικρά, στενά καί φτωχικά δωμάτια, πού χώνευαν μέσα στ᾿ ἀπόβραδο μέ τούς νοικοκυραίους καθισμένους δίπλα στή φωτιά, σοβαρούς, ἥρεμους καί χωρίς κανένα ἴχνος ἔπαρσης καί αὐτοπροβολῆς, νά χαίρονται  ἁπλᾶ, ταπεινά κι ἀθόρυβα τή γιορτή, ξέροντας καί βιώνοντας ἕνα πράγμα: πώς δίχως τόν ἐκκλησιασμό δέν ζεῖς τή γιορτή, δέν συμπληρώνεις τήν ἑόρτιο τράπεζα, ἄν δέ λάβεις τήν εὐλογία τοῦ δι᾿ ἡμᾶς πτωχεύσαντος καί μεταποιοῦντος τή δικιά μας πτωχεία σέ πλουτισμό φιλοτιμίας, ἀξιοπρέπειας καί Ὀρθόδοξου  λειτουργικοῦ ἤθους.

π. Κ.Ν. Καλλιανός

---

[1] [1]«Χριστόν σαρκί νηπιάσαντα, Χριστόν ἐθελουσίως πτωχεύσαντα,, Χριστόν ὁρατόν γενόμενον, ἔρχεται ἡ Παρθένος ἐν Βηθλεέμ, νῦν ἀποκυῆσαι...» Ὅρθρος Κυριακῆς πρό Χριστοῦ Γεννήσεως βλ. καί, . «Τόν οὐρανοῖς μή χωρούμενον, ἐν σοί ἐχώρησας, ὃν ἐν τῷ Σπηλαίω, τέξῃ ὑπέρ ἔννοιαν, πτωχεύσαντα καί σάρκα γενόμενον, ἵνα θεώσῃ με, καί πλουτίσῃ τόν πτωχεύσαντα, ἀκρασίᾳ, πικροτάτης βρώσεως.  Ἑσπερινός Κυριακῆς πρό Χριστοῦ Γεννήσεως.

Εγκύκλιος Οικουμ. Πατριάρχη

Ἀριθμ. Πρωτ. 1297

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ

ΕΠΙ ΤΟΙΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΟΙΣ

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ

ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ,

ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΧΑΡΙΝ, ΕΛΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ

ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

* * *

"Χριστοῦ δ᾿ ἐνανθρώπησις, ἄλλη μοι πλάσις"^[1].

Ἀγαπητοὶ ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ πεφιλημένα,

Ὑμνοῦμεν καὶ δοξάζομεν τὸν ἐν Τριάδι Θεόν, τὸν ἀξιώσαντα ἡμᾶς καὶ ἐφέτος νὰ φθάσωμεν εἰς τὴν μεγάλην ἑορτὴν τῆς ἐν "Βηθλεὲμ τῇ μικρᾷ" κατὰ σάρκα Γεννήσεως τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ Πατρός.

Ἑορτάζει ἐν χαρᾷ πεπληρωμένῃ ἡ Ἁγία Ἐκκλησία, ἧς "σάρκα ἀνέλαβεν" ὁ Χριστὸς σαρκωθείς^[2], καταστήσας αὐτὴν "κόσμον τοῦ κόσμου"^[3]. Σκιρτᾷ διὰ τὰς θείας εὐλογίας ὄχι μόνον σύνολον τὸ ἀνθρώπινον γένος, ἀλλὰ "πᾶσα ἡ κτίσις". "Τὰ σύμπαντα σήμερον χαρᾶς πληροῦνται˙ Χριστοῦ τεχθέντος ἐκ τῆς Παρθένου"^[4].

Ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ "πρῶτον ἀκίνητον" τῶν Ἀρχαίων, ὁ Θεὸς ἡμῶν εἶναι καθ᾿ ἑαυτὸν κοινωνία ἀγάπης καὶ κινεῖται ἐν χρόνῳ ἀγαπητικῶς πρὸς τὸν ἄνθρωπον καὶ τὸν κόσμον. "Ἐν τούτῳ ἐστὶν ἡ ἀγάπη, οὐχ ὅτι ἡμεῖς ἠγαπήσαμεν τὸν Θεόν, ἀλλ᾿ ὅτι αὐτὸς ἠγάπησεν ἡμᾶς"^[5].

Ὁ προαιώνιος Λόγος τοῦ Πατρός, ὁ ὁποῖος ἔδωκεν εἰς τὸν ἄνθρωπον τὸ "εἶναι", χαρίζεται εἰς αὐτὸν διὰ τῆς Ἐνανθρωπήσεώς Του τὸ "εὖ εἶναι". "Τοῦτό ἐστιν ἡμῖν ἡ πανήγυρις, τοῦτο ἑορτάζομεν σήμερον, ἐπιδημίαν Θεοῦ πρὸς ἀνθρώπους, ἵνα πρὸς Θεὸν ἐκδημήσωμεν, ἢ ἐπανέλθωμεν..., ἵνα τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον ἀποθέμενοι τὸν νέον ἐνδυσώμεθα, καὶ ὥσπερ ἐν τῷ Ἀδὰμ ἀπεθάνομεν οὕτως ἐν τῷ Χριστῷ ζήσωμεν, Χριστῷ καὶ συγγεννώμενοι καὶ συσταυρούμενοι καὶ συνθαπτόμενοι καὶ συνανιστάμενοι"^[6]. Εἰς πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον εἶναι πλέον ἀνοικτὴ ἡ ὁδὸς τῆς κατὰ χάριν Θεώσεως. Ὅλοι εἴμεθα "Θεοῦ χωρητικοί". "Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ˙ πάντες γὰρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ"^[7].

Δυστυχῶς, τὸ Εὐαγγέλιον τῶν Χριστουγέννων κηρύσσεται καὶ πάλιν εἰς ἕνα κόσμον, ὅπου ἠχεῖ ἡ κλαγγὴ τῶν ὅπλων, ὅπου ἀσκεῖται ἀπρόκλητος βία εἰς βάρος ἀτόμων καὶ λαῶν, ὅπου κυριαρχεῖ ἀνισότης καὶ κοινωνικὴ ἀδικία. Ἀφόρητος εἶναι ἡ κατάστασις εἰς τὴν ὁποίαν εὑρίσκονται τὰ ἀναρίθμητα παιδία, θύματα πολεμικῶν συγκρούσεων, ἐκρύθμων καταστάσεων, ποικιλωνύμων ἐκμεταλλεύσεων, διωγμῶν καὶ διακρίσεων, πείνης, πενίας καὶ ἐπωδύνων στερήσεων.

Κατὰ τὸν παρελθόντα Ἀπρίλιον εἴχομεν τὴν εὐκαιρίαν, μετὰ τοῦ Ἁγιωτάτου Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου καὶ τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος Ἱερωνύμου, νὰ διαπιστώσωμεν ἰδίοις ὄμμασιν ἐν Λέσβῳ τὰς περιπετείας τῶν προσφύγων καὶ τῶν μεταναστῶν καὶ ἰδίως τὰ ὀξέα προβλήματα τῶν ταλαιπωρημένων παιδίων, τῶν ἀθώων καὶ ἀνυπερασπίστων θυμάτων τῆς πολεμικῆς βίας, τῶν φυλετικῶν καὶ θρησκευτικῶν διακρίσεων καὶ τῆς ἀδικίας, ὁ ἀριθμὸς τῶν ὁποίων αὐξάνει συνεχῶς.

Ἡ ἑορτὴ τοῦ νηπιάσαντος δι᾿ ἡμᾶς Λόγου τοῦ Θεοῦ, τοῦ παιδίου Χριστοῦ, τὸν ἀφανισμὸν τοῦ ὁποίου ζητεῖ ἡ κοσμικὴ ἐξουσία συμφώνως πρὸς τὸν Εὐαγγελιστὴν Ματθαῖον^[8], εἶναι ὑπόμνησις καὶ κλῆσις νὰ μεριμνήσωμεν διὰ τὰ παιδία, νὰ προστατεύσωμεν τὰ εὐάλωτα αὐτὰ θύματα καὶ νὰ σεβασθῶμεν τὴν ἱερότητα τῆς παιδικῆς ἡλικίας.

Τὰ παιδία καὶ αἱ εὐαίσθητοι ψυχαί των ἀπειλοῦνται βεβαίως καὶ εἰς τὰς χώρας τοῦ ἀνεπτυγμένου οἰκονομικῶς καὶ σταθερωτέρου πολιτικῶς κόσμου, ἀπὸ τὴν μεγάλην κρίσιν τοῦ γάμου καὶ τῆς οἰκογενείας, ἀπὸ ποικιλομόρφους παρεμβάσεις καὶ τὴν ἄσκησιν σωματικῆς καὶ ψυχικῆς βίας. Ἀλλοιώνεται ἡ παιδικὴ ψυχὴ ἐκ τῆς καταλυτικῆς ἐπιρροῆς τῶν ἠλεκτρονικῶν μέσων καὶ ἰδίως τῆς τηλεοράσεως καὶ τοῦ διαδικτύου εἰς τὴν ζωήν των καὶ ἀπὸ τὴν ριζικὴν ἀλλαγὴν τοῦ ἐπικοινωνιακοῦ περιβάλλοντος. Ὁ ἄκρατος οἰκονομισμὸς τὰ μετατρέπει ἐνωρὶς εἰς καταναλωτὰς καὶ ὁ εὐδαιμονισμὸς ἐξαφανίζει ταχύτατα τὴν παιδικὴν ἀθωότητα.

Ἐν ὄψει τῶν κινδύνων αὐτῶν ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἀπευθυνθεῖσα "μετ᾿ ἰδιαιτέρας ἀγάπης καὶ στοργῆς" πρὸς τὰ παιδία καὶ τοὺς νέους, ἀναφέρει ἐν τῇ Ἐγκυκλίῳ αὐτῆς^[9] τὰ ἑξῆς: "Μέσα εἰς τὸν κυκεῶνα τῶν ἀλληλοαναιρουμένων ὁρισμῶν τῆς ταυτότητος τῆς παιδικῆς ἡλικίας, ἡ ἁγιωτάτη ἡμῶν Ἐκκλησία προβάλλει τὰ Κυριακὰ λόγια, "ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν"^[10] καὶ τὸ "ὅς ἐὰν μὴ δέξηται τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ὡς παιδίον, οὐ μὴ εἰσέλθῃ εἰς αὐτήν"^[11], ὡς καὶ ὅσα ἀναφέρει ὁ Σωτὴρ ἡμῶν δι᾿ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι "κωλύουν"^[12] τὰ παιδία νὰ Τὸν πλησιάσουν καὶ δι᾿ ὅσους τὰ "σκανδαλίζουν"^[13].

Τὸ μυστήριον τῶν Χριστουγέννων συμπυκνοῦται εἰς τοὺς λόγους τοῦ Κοντακίου τῆς ἑορτῆς "Δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός". Ὁ Θεὸς Λόγος ὡς παιδίον καὶ τὸ παιδίον ὡς Θεὸς ἀποκαλύπτεται εἰς ἀνθρώπους μὲ "καθαρὰν καρδίαν" καὶ μὲ τὴν ἁπλότητα τοῦ παιδίου. Τὰ παιδία κατανοοῦν ἀληθείας, τὰς ὁποίας "οἱ σοφοὶ καὶ οἱ συνετοὶ" ἀδυνατοῦν νὰ προσεγγίσουν. "Ἀπὸ παιδιὰ καὶ μόνον φτιάχνεις Ἱεροσόλυμα", σημειώνει ὁ Ἐλύτης εἰς τὸ "Ἐκ τοῦ πλησίον"^[14].

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ,

Ἀπευθύνομεν ἔκκλησιν πρὸς πάντας, νὰ σέβωνται τὴν ταυτότητα καὶ τὴν ἱερότητα τῆς παιδικῆς ἡλικίας. Ἐνώπιον τῆς παγκοσμίου προσφυγικῆς κρίσεως, ἡ ὁποία θίγει κατ᾿ ἐξοχὴν τὰ δικαιώματα τῶν παιδίων, ἐνώπιον τῆς μάστιγος τῆς παιδικῆς θνησιμότητος, τῆς πείνης, τῆς παιδικῆς ἐργασίας, τῶν σωματικῶν κακώσεων καὶ τῆς ψυχολογικῆς βίας, ἀλλὰ καὶ τῶν κινδύνων ἀλλοιώσεως τῆς παιδικῆς ψυχῆς λόγῳ τῆς ἀνεξελέγκτου ἐκθέσεώς των εἰς τὴν ἐπιρροὴν τῶν συγχρόνων ἠλεκτρονικῶν μέσων ἐπικοινωνίας καὶ τῆς καθυποτάξεως αὐτῶν εἰς τὸν καταναλωτισμόν, ἀνακηρύσσομεν τὸ 2017 Ἔτος προστασίας τῆς ἱερότητος τῆς παιδικῆς ἡλικίας, καλοῦντες πάντας νὰ ἀναγνωρίζουν καὶ νὰ σέβωνται τὰ δικαιώματα καὶ τὴν ἀκεραιότητα τῶν παιδίων.

            Ὅπως τονίζεται εἰς ἕτερον σπουδαῖον κείμενον τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὸν λόγον αὐτῆς, δὲν ἀποβλέπει πρωτίστως «εἰς τὸ νὰ κρίνῃ καὶ νὰ καταδικάσῃ τὸν κόσμον»^[15], ἀλλὰ εἰς τὸ νὰ προσφέρῃ εἰς αὐτὸν ὡς ὁδηγὸν τὸ Εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ, τὴν ἐλπίδα καὶ βεβαιότητα ὅτι τὸ κακόν, ὑπὸ οἱανδήποτε μορφήν, δὲν ἔχει τὸν τελευταῖον λόγον εἰς τὴν ἱστορίαν καὶ δὲν πρέπει νὰ ἀφεθῇ νὰ κατευθύνῃ τὴν πορείαν της»^[16].

            Προσκυνοῦντες ἐν ταπεινώσει καὶ κατανύξει τὸν Σωτῆρα ἡμῶν, ὅστις ἐπεσκέψατο ἡμᾶς ἐξ ὕψους, καὶ ἀνυμνοῦντες ᾄσμασιν ἐνθέοις τὸ μέγεθος τῆς περὶ ἡμᾶς θείας Οἰκονομίας, κλίνοντες τὸ γόνυ ἐνώπιον τῆς βρεφοκρατούσης Ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἀπευθύνομεν ἐκ τοῦ ἀκοιμήτου Φαναρίου τὸν ἑόρτιον χαιρετισμὸν «Χριστὸς γεννᾶται˙ δοξάσατε. Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν˙ ἀπαντήσατε» πρὸς τὰ μακρὰν καὶ τὰ ἐγγὺς τέκνα τῆς Κωνσταντινουπολίτιδος Ἐκκλησίας καὶ ἀποστέλλομεν πρὸς αὐτὰ τὰς πατρικὰς εὐχὰς καὶ τὴν Πατριαρχικὴν ἡμῶν εὐλογίαν.

            «Ἐνδυναμούμενοι ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ»^[17], ἂς ἀγωνισθῶμεν ἅπαντες ἐν ὁμοψυχίᾳ, ἐν πίστει καὶ ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ, τὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς καινῆς ἐν Ἐκκλησίᾳ ζωῆς, τηροῦντες ὅσα ἐνετείλατο ἡμῖν ὁ Κύριος, ὁ ὢν μεθ᾿ ἡμῶν «πάσας τὰς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος»^[18].

                                                                                                            Χριστούγεννα ‚βις΄

                                                                                                    † Ὁ Κωνσταντινουπόλεως

διάπυρος πρὸς Θεὸν εὐχέτης πάντων ὑμῶν

----------------------------------------------

Ἀναγνωσθήτω ἐπ᾿ ἐκκλησίας κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων, μετὰ τὸ Ἱερὸν Εὐαγγέλιον.

---

[1] Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Ἔπη ἠθικά, ΛΔ΄, ΒΕΠΕΣ 61, 227.

[2] Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ὁμιλία πρὸ τῆς ἐξορίας, P.G. 52, 429.

[3] Ὠριγένους, Εἰς τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιον Ἐξηγητικῶν, τόμος στ΄ ΒΕΠΕΣ 12, 63.

[4] Ὄρθρος Χριστουγέννων.

[5] Α΄ Ἰωάν. δ΄, 10.

[6] Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, Λόγος ΛΗ΄ εἰς τὰ Θεοφάνια, εἴτουν τὰ Γενέθλια τοῦ Σωτῆρος, ΒΕΠΕΣ 60, 65.

[7] Γαλ. γ΄, 28.

[8] β΄, 13.

[9] Παρ. 8.

[10] Ματθ. ιη΄, 3-4.

[11] Λουκ. ιη΄, 17.

[12] Πρβλ. Λουκ. ιη΄, 16.

[13] Πρβλ. Ματθ. ιη΄, 6.

[14] Ἐκδ. Ἵκαρος, 13.

[15] Πρβλ. Ἰωάν. γ΄ 17 καὶ ιβ΄ 47.

[16] Ἀποστολὴ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἰς τὸν σύγχρονον κόσμον. Εἰσαγωγή.

[17] Πρβλ. Β΄ Τιμ. β΄ 1.

[18] Ματθ. κη΄ 20.

Ο Χριστός, ο Ντοστογιέφσκι και ο Σαραντάρης

Η Γέννηση του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού για να βιωθεί χρειάζεται Πίστη, αλλά, προ πάντων, Αγάπη προς Εκείνον, γράφει ο Ντοστογιέφσκι. Ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας Τον αγάπησε και Τον λάτρεψε με όλο του το είναι. Γράφει σχετικά ο σύγχρονος Σέρβος Άγιος Ιουστίνος (Πόποβιτς):

«Το πάγκαλλο πρόσωπο του Χριστού είναι το μόνο, το οποίο ο Ντοστογιέφσκι λατρεύει χωρίς δισταγμό. Γι’ αυτόν είναι η προσωποποίηση του κάθε υψηλότερου, του κάθε τελειότερου, του κάθε ανθρωπινότερου... Για τον Ντοστογιέφσκι ο Χριστός προσελκύει προς τον Εαυτόν Του ό,τι καλύτερο υπάρχει στην ανθρώπινη ψυχή, με τον ακαταμάχητο μαγνητισμό της Αγάπης Του... Στον κόσμο τον επί των παραλόγων εδραιωμένο, ο Ντοστογιέφσκι αδυνατεί να ζήσει χωρίς Χριστό... Το πικρό μυστήριο του κόσμου καθίσταται γλυκύ μόνο εν Χριστώ. Το τραχύ μυστήριο του να πάσχει μετατρέπεται βαθμηδόν σε γαλήνια χαρά... Ο Ντοστογιέφσκι είναι αφοσιωμένος και μαρτυρικώς πιστός στον Χριστό».

Όσα αναφέρει ο Άγιος Ιουστίνος (Πόποβιτς) τα εξομολογείται ο ίδιος ο Ντοστογιέφσκι. Γράφει: «Πιστεύω ότι ουδέν χαριέστερο, βαθύτερο, συμπαθέστερο, και τελειότερο υπάρχει από τον Χριστό. Με ζηλότυπη αγάπη λέγω στον εαυτό μου: Όμοιος με Αυτόν όχι μόνο δεν υπάρχει, αλλά και δεν μπορεί να υπάρξει. Πολύ περισσότερο δηλώνω το εξής: Εάν μπορούσε κάποιος να μου αποδείξει ότι ο Χριστός βρίσκεται έξω από την αλήθεια..., εγώ θα προτιμούσα να μείνω με τον Χριστό και όχι με την αλήθεια»... Ο Ντοστογιέφσκι, με την απόλυτη ομολογία πίστεως του στον Χριστό, καθίσταται σκάνδαλο για τους αισθησιακούς, και ανοησία για τους ορθολογιστές, αλλά για τους Ορθοδόξους χριστιανούς παράδειγμα Ορθόδοξης φιλοσοφικής σκέψης.

Ο Γιώργος Σαραντάρης (1908-1941), πρότυπο Ορθόδοξου στοχαστή και ποιητή, σε ένα του τετράδιο γράφει πως η παιδεία μας πρέπει να αρχίσει από την Καινή Διαθήκη και τον Ντοστογιέφσκι, «τον πιο χριστιανό συγγραφέα του 19^ου αιώνα, που δημιούργησε παραδείγματα για τις επόμενες γενιές, μιας ζωής που δεν είναι ηδονιστική». Ο Σαραντάρης σημειώνει σχετικά πως όταν ο ηδονισμός γίνεται η μοναδική βίωση του ατόμου, το οδηγεί να απολυτοποιήσει τη γνώση, κάτι που υπαρξιακά δεν μπορεί να το δικαιώσει, παρά μονάχα επιφανειακά, ακριβώς γιατί η γνώση, η ηδονή, η ύλη, η φύση δεν αποτελούν τα πραγματικά απόλυτα. Σημειώνει επίσης πώς ο σύγχρονος άνθρωπος δεν θα επιτύχει ο Θεάνθρωπος να διαμορφώνει τη ζωή του και να είναι παρών στις πράξεις του, όταν έχει στις φλέβες του το δηλητήριο του ηδονισμού των πρόσφατων αιώνων της ευρωπαϊκής ιστορίας. Αλλά, προσθέτει, καμία δύναμη δεν μπορεί να σβήσει μήτε την ιστορία, μήτε το παράδειγμα του Χριστού. Το παράδειγμα Του είναι για τους χριστιανούς όλων των εποχών και για κάθε άνθρωπο, που όταν πιστέψει και δώσει λόγο και αιτία στη γέννηση και στην ύπαρξη του, δε μπορεί παρά να  αποδεχθεί την Αλήθεια του Θεανθρώπου Ιησού.

Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου