Στην Ιβήρων

Σκιές καρδιόφυλλες υγρές,  στοές κρυφές από ήλιο

Γεφύρια, ξαποστάματα, Ιβήρων το βασίλειο!

Στην πύλη στέκει αιώνια θρόνος ηλιοστάλακτος!

Μάνα Θεοχαρίτωτη Ναζαρηνού Παντάνακτος!

Βαριές κανδήλες κρέμονται πάνω απ’ το πρόσωπό Της

Δέος, κατάνυξη, σιωπή και ανέκφραστη ωραιότης!

Ασημοκάντηλο θωρώ ,  μήνυμα καρτεράω!

Ελπίδα και μετάνοια  ποτέ μην λησμονάω!

Τάματα δάκρυα και λυγμοί ,σιωπές   με αγωνία  

Γονατισμένες οι ψυχές  στέλνουνε ικεσία!

Του προσμονάριου Μάξιμου την προσευχή διαβάζω

Ζήλο  και αφοσίωση του ταπεινού θαυμάζω.

Εν τω μέσω της νυκτός μπαίνουμε στη λιτή και αναζητάμε στασίδι. Μοναχοί αέρινα πηγαινοέρχονται. Κάποια διακονήματα ήδη έχουν ξεκινήσει! Θαρρώ πως δίπλα μας στέκονται υποστατικά, φορώντας τα κουκούλια τους, όλοι οι χθεσινοβραδινοί μας ήρωες της πίστης. Ο παπά - Κοσμάς με τον Χατζηγεώργη, οι ωρειάριοι  του Αη Νικόλα, πάτερ Χρύσανθος και  πάτερ  Μιχαήλ, ο Γέροντας κρατώντας ένα φρεσκοκομμένο κλωνάρι βασιλικό… Όλοι οι Γρηγοριάτες είναι ένα σώμα,  από χώμα και ουρανό. Κανείς δεν ξεχνιέται, όλοι προσδοκούν, όλοι αποκαραδοκούν την επανένωση στις Ουράνιες μονές. Μόνο που εκεί τα διακονήματα θα περιορισθούν σε ένα και μόνο! Δεν θα υπάρχει ούτε διαβαστής ούτε σκευοφύλακας, ούτε περβολάρης ούτε μάγκιπος, ούτε μαραγκός, ούτε μάγειρος, ούτε κολυβάς ούτε κοιμητηριάρης, ούτε εκκλησιαστικός, ούτε κανονάρχης! 

Μόνο ένα διακόνημα , κοινό σαν την Ανάσταση! Προσμονάριοι όλοι μπροστά στον Θρόνο του Δεσπότη Χριστού! Αιώνιοι και ασίγητοι  δοξολογητές μέσα στο τέλειο Φως!

Λίγες ώρες αργότερα αποχαιρετάμε το αγαπημένο μας μοναστηράκι. Ρίχνουμε  τις στερνές  ματιές σαν προσευχές στους Αγίους, να μας ξαναξιώσουν να πατήσουμε τα αγιασμένα χώματά τους. Αποχαιρετώ την Αγία Αναστασία, πίσω απ το ιερό του παρεκκλησιού της. Γιατρίνα μεσίτευε! Στο καραβάκι για Δάφνη δεν μιλάμε… Ταξινομούμε τις μνήμες σαν τα μικρά εικονάκια που πήραμε από την έκθεση ως τελευταία ευλογία  

Στο Λεωφορείο για Καρυές προγραμματίζουμε την Τρίτη μας μέρα. Προορισμός μας η Μάνα Πορταϊτισσα! Για σήμερα  θα αποχωριζόμασταν και με τον Παναγιώτη που είχε κανονίσει με τον καθισματάρη Κουτλουμουσιανό  πάτερ Π. να ξενυχτήσουν στην Καρακάλλου.  

Θα ξαναβρισκόμασταν την τελευταία μας μέρα στο Όρος. Πήραμε οι τρείς μας το κατηφόρι από Καρυές για Ιβήρων. Θελήσαμε να περάσουμε  από τα μέρα της Καλλιάγρας και όχι από την Παναγούδα, μιας και την τελευταία μέρα είχαμε ούτως ή άλλως κανονίσει να πάμε εκεί για προσκύνημα. 

Φορτωμένοι και χαρούμενοι με τα ραβδιά μας να στηρίζουν τα ανυπόμονα βήματά μας, αρχίσαμε να ατενίζουμε το μοναστήρι της Ιβήρων  και τη θάλασσά του από μακριά. Σε λίγο είχαμε ολοκληρωτικά  υποταχθεί στο μεγαλείο της φυσικής ομορφιάς. Λες και όλα είχε βαλθεί ο Πλάστης να τα χωρέσει σε ένα τόσο μικρό κομμάτι γης! Αγριοκαστανιές, πουρνάρια , οξειές, φτελιές. Κορμοί και κλαδιά αψιδωτά, κρύβουν τον ήλιο που αναζητά έστω μια μικρή σχισμή να δώσει τη ζωή του στο χώμα που τον λαχταρά. Στοές του Παραδείσου ευσκιόφυλλες. Ρούσκοι, κουμαριές, μυρτιές, φτέρες. Ολόκαρποι άγριοι και καρδιόφυλλοι  κισσοί, σπάνια μανιτάρια σε αφθονία! Ως και αυγά του Καίσαρα βρήκαμε… Πανάκριβη η γεύση αυτού του μανιταριού. Εδώ όμως δεν αξιολογείται τίποτα με βάση το χρήμα… Όλα ταπεινά και αφανέρωτα στο φευγαλέο βλέμμα…

Όλα αξίζουν και αξιώνουν τον θαυμασμό  και το σεβαστικό  άγγιγμά σου. Αηδόνια υμνητές, μοσχομυρωδιές του δάσους, εικόνες που χωρούν μόνο στο νου… Ξαποσταίνουμε για λίγο στο πέτρινο γεφύρι στα μέσα της διαδρομής. Νερά τρεχούμενα, ρυάκια, φαράγγια, σημάδια από αγρίμια που κρύβονται. Στην κρήνη  με το προσκυνητάρι συναντάμε Πολωνούς και Ρώσους Ορθοδόξους αδελφούς μας. Ανταλλάσουμε αναστάσιμους χαιρετισμούς και αντιλαλούν οι γύρω μικρές χαράδρες από χαρούμενες ιαχές. Хрістос воскрес! Воістину воскрес! (Κριστός βοσκρές! Βοΐστινο Βοσκρές, Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανέστη!)

Πάνω σε κορμούς δέντρων χαραγμένοι και καρφωμένοι σταυροί μαρτυρούν και κραυγάζουν, ομολογούν και προτρέπουν κάθε πνοή σου να αινεί τον Κύριο. Αφορμές για προσευχή δίνει το Όρος σε κάθε σου βήμα. 

Οι έννοιες του πλεονασμού και της επανάληψης εδώ έχουν μια διαφορετική διάσταση. Η ευχή που δεν παύει, τα ελέησον που δεν σιγούν, ο Σταυρός που πολλαπλασιάζεται, τα δάκρυα και οι κόμποι που αείρροα κυλούν, σταματούν το χρόνο, δεν προδίδουν το παρόν,  δεν μαρτυρούν τα περασμένα. Ένας υπεραιωνόβιος κορμός με έναν Σταυρό μπορεί να ενώσει στην ψυχή σου μια χιλιετία Αγιορείτικης παράδοσης, να σε μεταφέρει στο αγιασμένο πολύ μακρινό παρελθόν. Ιδίως εδώ που βρισκόμαστε τούτην την ώρα. Εκστατικοί μπροστά στο μεγαλείο της Ιβήρων!

 Ο περίφημος όρμος της, η θάλασσά της και τα αμμογιάλια της, θα αντηχούν πάντα τα λόγια της Κυρίας Θεοτόκου μόλις για πρώτη φορά πάτησε στο περιβόλι της: «Η κατοίκησή σας και η κατά Θεόν ανάπαυσή σας αλλού πουθενά δεν θα είναι παρά μόνο στο Όρος του Άθωνος, το οποίον έλαβα από τον Υιόν και Θεόν μου να είναι κλήρος δικός μου, στον οποίον εκείνοι που θέλουν να αναχωρήσουν από τις κοσμικές φροντίδες συγχύσεις, να έρχονται σ' αυτό και να δουλεύουν στο περιβόλι αυτό, να καλλιεργούν την αρετή, την καθαρότητα της καρδιάς και την αγνότητα της ψυχής τους και από τώρα και εμπρός θα λέγεται από όλους «Άγιον Όρος» «Αγιον Όρος τουτεΰθεν κεκλήσεται... καί περιβόλι δικό μου».

«Υπόσχομαι δε, πολύ να αγαπώ, να βοηθώ και να σκέπω εκείνους, που με άδολη καρδιά έρχονται να δουλέψουν ολόψυχα στο Θεό, να προσεύχονται αδιάκοπα για την ψυχή τους, να παρακαλούνε το Θεό για την Εκκλησία Του και όλο τον κόσμο να τον φωτίσει ο Θεός να γίνουν όλοι πρόβατα γνήσια και άδολα του Χρίστου και Θεού μας.»

«Με το έλεος και τη χάρη του Υιού και Θεού μου θα γεμίσει από την μια άκρη ως την άλλη το Όρος τούτο από Μοναχούς πλήθος πολύ ευσεβών και Ορθοδόξων. Για τούτο χαίρεται και αγάλλεται το πνεύμα μου, διότι όλοι αυτοί, θα υμνούν, θα ευλογούν και θα δοξάζουν το πάντιμον και μεγαλοπρεπές όνομα της Παναγίας Τριάδος. Από αυτούς τους Μοναχούς, με τα σημεία και θαύματα που θα κάνουν, με την καθαρή και άγια ζωή τους, θα δοξάζεται και θα μεγαλύνεται, σε όλα τα πλάτη και τα μήκη, σε Ανατολή και Δύση, σε Βορρά και Νότο το όνομα του Θεού από όλον τον κόσμο.»

«Από την θλίψη, τη στενοχώρια, τους πειρασμούς, τα σκάνδαλα και τις στερήσεις που θα υπομένουν οι Μοναχοί αυτοί, θα μάθει ο κόσμος να κάνει υπομονή στις δύσκολες στιγμές της ζωής του.»

«Για όλα αυτά δε που θα υπομένουν αυτοί και δι' αυτών όλος ο κόσμος, θα παρακαλέσω τον Υιόν και Θεόν μου να συγχώρεση τις τυχόν ελλείψεις τους και να τους αξιώσει θείων και ουρανίων χαρισμάτων. 

Θα παρακαλέσω να τους χαρίσει ειλικρινή μετάνοια και φωτισμό για να κάνουν καλήν απολογία, κατά την ημέρα εκείνη την μεγάλη και επιφανή της Δευτέρας Παρουσίας και στη μέλλουσα δίκαια Κρίση να τύχουν του απείρου ελέους. Αλλά και στην παρούσα ζωή θα έχουν κι από μένα μεγάλη βοήθεια, διότι θα τους ελαφρύνω τους πόνους, τους κόπους, τις πίκρες και θα αποδιώχνω τους νοητούς και αισθητούς πειρασμούς, που θα τους γίνονται από τον εχθρό και επίβουλο Διάβολο και πολέμιο του ανθρωπίνου γένους».

Βρισκόμαστε επιτέλους μπροστά στην πύλη της Ιβήρων στη σκιά της εικόνας της μεταστάσεως της Αειπαρθένου. Όνειρο το να αξιωθούμε κάποτε, να βρεθούμε εδώ στο πανηγύρι Της τον Αύγουστο! Έστω σε  μια μικρή γωνιά στον τεράστιο πλακοστρωμένο περίβολο, με το μυρωμένο αεράκι της καλοκαιρινής υπέρλαμπρης νυχτιάς  να μας δροσίζει,  ως το  ξημέρωμα της γηθεν προς ουρανόν προπομπής και μεταστάσεως της Μητρός του αενάου Φωτός! Να αγρυπνήσουμε στη χάρη Της και τον Θεό και Υιό της να υπαντήσουμε…

Δεν μας παραξενεύει που αργούμε να συναντήσουμε έστω και έναν Ιβηρίτη πατέρα. Εδώ η Παναγία είναι πυλωρός  και υποδέχεται η ίδια τους προσκυνητές καθισμένη στον αιώνιο θρόνο της. Και από την απέθαντη καστρόπορτά της,  ευλογεί και εγγυάται με την κραταιά της δύναμη, Προϊσταμένη υπέρ πάντων ταχέως πρεσβεύουσα… Το παρεκκλήσι της ακόμα κλειστό, δεν μας εμποδίζει να βάλουμε έστω και εξ αποστάσεως μετάνοια μπροστά της. Συναντάμε τον πανύψηλο όλο χαμόγελο και καλοσύνη αρχοντάρη,  που μας δίνει δωμάτιο για τέσσερις  στον δεύτερο όροφο, με ένα ξύλινο μπαλκονάκι που κοιτά στο πίσω μέρος της Ιβήρων με τους μεγάλους κήπους και τους μπαξέδες. Για λίγο ξεκουραζόμαστε και στις 4 κατεβαίνουμε για τον εσπερινό στο καθολικό. Επιβλητικό και μεγαλοπρεπές με το εξαιρετικής τεχνοτροπίας δάπεδο του 11^ου αιώνα, το υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο, τις αγιογραφίες του  Θεοφάνους του Κρητός.

Το τρίπτυχο  στα δεξιά,  τεχνουργημένο στη Μόσχα στα 1898, με δαπάνες Γερασίμου Ιβηρίτου  μιλάει σε κάθε προσκυνητή που το ατενίζει. Ηχεί το ασήμι από τότε που χαράχθηκαν  πάνω του τα λόγια του Δεσπότη Χριστού: Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν απαρνησάσθω εαυτόν .  Ος γάρ αν θέλῃ την ψυχήν αυτού σώσαι, απολέσει αυτήν. Ηχεί και η φωνή της υπεράγαθης Μητέρας Του: Δέσποτα Κύριε κλίνον το ους σου εμοί και επάκουσον της δεήσεως και σώσον τους δούλους σου. Ηχεί και του Βαπτιστή Του η δυνατή και ελέγχουσα πάσαν ανομίαν φωνή: Ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου…

Δεξιά της Λιτής το παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου. Στα αριστερά αυτό των Αρχαγγέλων. Φρουρούν  εκείνοι ανύστακτα τους θησαυρούς αιώνων. Μήτε  χρυσάφια ατίμητα, μήτε  πανάκριβα πλουμίδια. Του Παραδείσου τα στολίσματα φυλάνε. Μετρήσαμε εκατοντάδες λειψάνων Αγίων, Αποστόλων, Ευαγγελιστών, Μεγαλομαρτύρων. Τεμάχια Τιμίου Ξύλου, μέρη αμφίων Επισκόπων όπως αυτό του Αγίου Σπυρίδωνος, αίμα του τροπαιοφόρου Αγίου Γεωργίου, τμήματα από αγιασμένα αντικείμενα εκ των Αγίων Παθών του Κυρίου μας, όπως Χλαμύς,  Σπόγγος, Κάλαμος και εκ της στήλης της Μαστιγώσεως.

Άνοιξε η Πορταϊτισσα για την παράκλησή της. Ψέλνει και  ο ηγούμενος Ναθαναήλ. Τίποτα δεν μαρτυρά την ηγουμενία του. Οι κινήσεις του, ο τόνος της φωνής του, το παράστημά του, όλα  υποταγμένα στο μεγαλείο της Πορταϊτίσσης. Εκθαμβωτική η πανταχού παρουσία της Κυράς και Προστάτιδας των Ιβηριτών. Όσο κι αν προσπαθήσεις  δεν βρίσκεις άρθρωση  για να περιγράψεις τα σκιρτήματα που σου δημιουργεί. Φτωχές εκατομμύρια λέξεις μπροστά στον πλούτο των συναισθημάτων. Όλοι έκθαμβοι και άλαλοι  μπροστά της. Πολύφθογγοι ρήτορες και σοφοί των αιώνων παραστέκονται άφωνοι ενώπιον της. Το νιώθεις όταν παρατηρείς τους ζωγραφισμένους αρχαίους προγόνους μας στον νάρθηκα του παρεκκλησιού της. Ο  Σόλων, ο Σοφοκλής, ο Πλάτων, ο  Χίλων, ο Θουκυδίδης, ο Αριστοτέλης, ο Πλούταρχος, ως κι ο ασύνορα περιάκουστος βασιλιάς Αλέξανδρος, δεν μπορούν ούτε στο ελάχιστο να αντιπαραβληθούν στο ανυπέρβλητο της Αειπαρθένου Παναχράντου Κόρης. Κατάγιομη από απειροπληθή τάματα η θαυματουργός εικόνα. Ξεχωρίζουν μετάλλια αθλητών, και αφιερώματα αληθινών νικητών της ζωής. Κι όμως τα γονατισμένα δάκρυα που συντρόφεψαν κάποτε εκείνα τα ταξίματα, είναι ο πλέον αστείρευτος και αδαπάνητος θησαυρός της Παναγίας μας. Είναι οι πρεσβείες της, οι μεσιτείες,  τα ακαταμάχητα  επιχειρήματα, οι δυσωπήσεις της, στον θρόνο του ευσπλάχνου   Υιού  και Θεού  Της, υπέρ ελέους, ζωής, ειρήνης, υγείας, σωτηρίας, επισκέψεως, συγχωρήσεως και αφέσεως των αμαρτιών πάντων των  θλιβομένων αμαρτωλών παιδιών της… Δώδεκα καντήλες και μια αργυρή που πάντα θα στέλνει μήνυμα ασίγητης μετανοίας και ελπίδας, όποτε ξεκινά μονάχη της να ταλαντεύεται, σκορπώντας ρίγη συγκινήσεως και φόβο Θεού μπροστά στα θαυμάσιά Του. Πόσες φορές θα έχουν αντικρύσει οι ευλογημένοι Ιβηρίτες το καντηλάκι να σείεται  στα έξαφνα. Πόσοι αλήθεια οι ακάματοι τρισευλογημένοι φύλακές της, μέσα στους τόσους αιώνες… Θυμάμαι τον παπά -Μάξιμο τον Ιβηρίτη, τον μέγα αυτόν πνευματικό του Αγίου Όρους,  που έμεινε ταπεινά σιμά στην Κυρά του, για μισόν αιώνα διακονώντας την, αρνούμενος συνεχώς, δίχως τον παραμικρό δισταγμό, ηγουμενίες και αξιώματα. Τίποτα για αυτόν δεν μπορούσε να αντικαταστήσει αυτό το εξέχον διακόνημα του προσμοναρίου της Πορταϊτίσσης. 

Προτίμησε να μείνει δίπλα της, να την ευπρεπίζει νύχτα - μέρα, να την περιποιείται στοργικά και αγόγγυστα, να κρατά ακοίμητες τις φλόγες απ’ τις καντήλες της, παρά να γίνει ηγούμενος σε άλλο μοναστήρι του Όρους όπως πολλάκις του ζητήθηκε. Κτήτορας και του παρεκκλησιού στον τόπο του γνωστού θαύματος, όπου η Παναγία ελέησε τον πεινασμένο με το χρυσό της νόμισμα. Κοιμήθηκε ανήμερα των Γενεθλίων του Χριστού μας. Η ευχαριστιακή, σπαρακτική του τελευταία προσευχή προς την λατρευτή του Δέσποινα,  συγκλονίζει πάντα  όποιον  την διαβάζει:

(Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου, Μέγα Γεροντικό εναρέτων αγιορειτών του εικοστού αιώνος Τόμος Γ΄ πηγή: www.diakonima.gr): «Δέσποινα, Παναμόλυντε, Απειρόγαμε, Μαριάμ, Πορταΐτισσα, ελέησον την ψυχήν του δούλου σου. Ευχαριστώ σε που με αξίωσες να υπηρετήσω στον Ναό τον Άγιόν Σου, Πορταΐτισσα. Δέξαι παρ’ εμού του αμαρτωλού και εν τη ζωή μου διαφύλαξόν με και εν τω της εξόδου της ψυχής μου καιρώ, αντιλαβού και αφανές ποίησον το χειρόγραφον των αμαρτιών μου, συνάπτουσα καμέ τον αμαρτωλόν , συν τοις δεξιοίς του Σου Υιού και Θεού μου, Δέσποινα».

Ευτελής και ταλαίπωρος ιερομόναχος Μάξιμος.

Νώντας Σκοπετέας

Εν τω Φωτί Σου οψόμεθα Φως

Απόσπασμα από ομότιτλη εκπομπή

Εορτή Τριών Ιεραρχών

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

30-1-2016

Προς τους Ευλαβεστάτους Ιερείς και Διακόνους,τους Λαϊκούς Άρχοντες, την Αξιότιμη Διεύθυνση και τις Σχολικές Επιτροπές των Ελληνορθόδοξων Σχολείων της Αποδημίας του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας,

Αγαπητοί μας εν Κυρίω,

Η εορτή των Τριών Ιεραρχών, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του Μεγάλου Βασιλείου και του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, μας δίνει την ευκαιρία να στρέψουμε την προσοχή μας και το βλέμμα μας σ’ αυτές τις τρείς αγιασμένες μορφές. Η Εκκλησία μας τους ονομάζει «Οικουμενικούς Διδασκάλους», «Μεγίστους φωστήρας της Τρισηλίου Θεότητος» (Απολυτίκιο Τριών Ιεραρχών), Προστάτες των Γραμμάτων και θύραθεν και εκκλησιαστικής Παιδείας. Οι Άγιοι αυτοί δεν διακρίθηκαν μόνο για την αγάπη τους στο Θεό, τον πνευματικό τους αγώνα και την φιλευσπλαχνία τους, αλλά και επειδή πλούτισαν την Χριστιανοσύνη με τους λόγους και τα συγγράμματά τους. 

Οι Τρεις Ιεράρχες έζησαν όπως και εμείς σε περίοδο μεγάλης κρίσης, αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Μέσα σ’ αυτή τη συγκεχυμένη κατάσταση οι Τρείς Ιεράρχες χάρισαν στην Οικουμένη «τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας», ερμηνεύοντας τα μηνύματα του Ευαγγελίου για τις ανθρώπινες σχέσεις και την κοινωνία μέσα από τη σκέψη, τα κηρύγματά, τα γραπτά και την προσωπική τους ζωή. Οι Άγιοι Τρεις Ιεράρχες ήταν επίσκοποι, πρίγκηπες της Εκκλησίας που την διακόνησαν με αυτοθυσία και αυταπάρνηση με το ύφος και την χριστιανική βιωτή τους.

Η «Βασιλειάδα», το γνωστότερο από τα ιδρύματα που ίδρυσε ο Μ. Βασίλειος αποτέλεσε «πρότυπο» φιλανθρωπικό έργο. O Άγιος Βασίλειος ήταν ο πρόδρομος της σύγχρονης ευαισθησίας για την προστασία των συνανθρώπων, όπως είναι οι φτωχοί, οι πρόσφυγες, οι απόκληροι της ζωής και οι πιεσμένοι από τις θρησκευτικές φανατικές και μισαλλόδοξες κοινωνίες. Η στάση ζωής του πρέπει να εμπνέει όλους μας, ώστε να αποκτήσουμε ένα φιλάνθρωπο και εθελοντικό πνεύμα βοηθείας.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και ο Μέγας Βασίλειος κληρονόμησαν στην ανθρωπότητα την σπουδαιότερη εκκλησιαστική παρακαταθήκη, που είναι η Θεία Λειτουργία. Λαμβάνοντας υπ’ όψη τις συνθήκες της εποχής και τις ανάγκες των ανθρώπων και έχοντας την φώτιση του Αγίου Πνεύματος συνέγραψαν τις Ακολουθίες του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, που μας ενώνει με τον Χριστό και μας χαρίζει τη  ζωή. Η προσευχή, η δημόσια και κατ’ ιδίαν, η συμμετοχή μας στη Θεία Λατρεία αποτελεί το ύψιστο μέσο επικοινωνίας μας με τον Θεό και τον συνάνθρωπο, και μας οδηγεί στην συμφιλίωση μεταξύ μας, την αγάπη, την κατάκτηση του «καθ΄ομοίωσιν» και την κατά χάριν θέωση.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στο έργο του «Περί Ιερωσύνης λόγοι», και ο Άγιος Γρηγόριος στο «Απολογητικόν της εις Πόντον φυγής» τονίζουν με μεγάλη ευαισθησία το ύψος της αποστολής του κληρικού ειδικά στους δύσκολους και κοσμογονικούς καιρούς που ζούμε, όλη η Ανθρωπότητα: Το παράδειγμα, η ζωή και τα έργα των Τριών Ιεραρχών είναι πάντα επίκαιρα, διότι προτρέπονται οι νέοι να ακολουθούν το λαμπρό παράδειγμά τους, να μένουν πιστοί στο Ευαγγέλιο της εν Χριστώ σωτηρίας, να καλλιεργήσουν την πίστη τους στον Σωτήρα Χριστό, να εκκλησιάζονται και να είναι έτοιμοι να υπηρετήσουν την Εκκλησία και την κοινωνία σαν ποιμένες και διδάσκαλοι αυτής. Προτρέπω τους ευσεβείς νέους να ακολουθήσουν τό ιερατικό αξίωμα με αγάπη και φόβο Θεού, καθαρότητα ψυχής, εκκλησιαστικό φρόνημα, υπομονή νηφαλιότητα και σωστή ενημέρωση του ποιμαντικού έργου πού πρόκειται να επιτελέσουν.

Ευχόμενος όπως ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός και οι Άγιοι Τρείς Ιεράρχες, σας χαρίζουν υγεία, φώτιση και θεογνωσία να επιτελείτε το θεάρεστο έργο σας, διατελώ μετά θερμών ευχών και της εν Κυρίω αγάπης και τιμής.

Ιανουάριος 2016

Ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας Γρηγόριος

Διάλεξη για τον Σεφέρη

Μια ιστορικής σημασίας Διάλεξη θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016 στην Κοινότητα Αγ. Παντελεήμονος Harrow ΒΔ Λονδίνου.

Το θέμα της θα είναι: «Γιώργος Σεφέρης: Διπλωμάτης και Ποιητής»!

Ομιλητής: ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στο Λονδίνο κ. Σωτήριος Δεμέστιχας.

Την εκδήλωση -που συνδιοργανώνουν η Βοηθ. Αδελφότητα Κυριών «Αγ. Αγάθη» και η Εταιρεία Πελοποννησίων Μεγ. Βρετανίας- θα παρακολουθήσουν πολλοί επίσημοι, Κληρικοί, Διπλωμάτες, Εκπαιδευτικοί, Καλλιτέχνες και άλλοι.

Τη Διάλεξη θα καλύψει τηλεοπτικά η Ελληνική Τηλεόραση Λονδίνου - Hellenic TV!

Είναι ίσως η πρώτη φορά που πραγματοποιείται στο Λονδίνο εκδήλωση για το Γιώργο Σεφέρη, που να αναφέρεται -εκτός των άλλων- και στην υπηρεσία του ως Διπλωμάτη στο Γενικό Προξενείο και στην Πρεσβεία της Ελλάδος στο Λονδίνο.

Έτσι, η εκδήλωση αυτή έχει ιδιαίτερη αξία και σημασία, και αποκτά οικουμενική εμβέλεια και απήχηση.

Η εν λόγω Διάλεξη εντάσσεται μέσα στο πλαίσιο των Εορτασμών των Ελληνικών Γραμμάτων, που οργανώνει κάθε χρόνο η Ιερά Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας και η Ελληνική Ομογένεια Ηνωμένου Βασιλείου.

Σύναξη Πρεσβυτερών στα Θυάτειρα

Πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 26 Ιανουαρίου 2016 στην Κοινότητα Αγ. Δημητρίου, Edmonton - Βορείου Λονδίνου, Σύναξη των συζύγων των Ιερέων και των Διακόνων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας.

Τη Σύναξη των Πρεσβυτερών και Διακονισσών, καθώς και των συζύγων τους Κληρικών, κάλεσε με προσκλητήρια επιστολή του ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας κ. Γρηγόριος.

Σε αυτήν συμμετείχαν σχεδόν όλοι οι έγγαμοι Κληρικοί των Θυατείρων μαζί με τις συζύγους τους. Μερικοί μάλιστα είχαν ταξιδέψει από πολύ μακρινές αποστάσεις, όπως από την Σκωτία, και μάλιστα μέσα σε δύσκολες χειμωνιάτικες καιρικές συνθήκες, για να παρευρεθούν στη Σύναξη αυτή και να την εμπλουτίσουν με την παρουσία τους.

Η εκδήλωση ξεκίνησε στον Ι.Ν. Αγ. Δημητρίου με ειδική Δέηση στην οποία προέστη ο Σεβασμιώτατος Άγιος Θυατείρων. Κατόπιν όλοι οι προσκεκλημένοι μεταφέρθηκαν στην Αίθουσα Εκδηλώσεων της τοπικής Κοινότητας, όπου προσφέρθηκε αβραμιαία φιλοξενία, με πλούσιο και νοστιμότατο δείπνο, το οποίο επιμελήθηκαν οι Κυρίες της Βοηθητικής Αδελφότητας του Αγ. Δημητρίου.

Κατά τη διάρκεια του δείπνου παιδιά του Ελληνικού και Κατηχητικού Σχολείου της φιλοξενούσας Κοινότητας τραγούδησαν ελληνικά τραγούδια και έπαιξαν ελληνική και κλασσική μουσική, προσφέροντας απλόχερα το ταλέντο τους στους συνδαιτυμόνες και δημιουργώντας μια ιδιαίτερα ευχάριστη ατμόσφαιρα.

Ακολούθησαν διάφοροι χαιρετισμοί και ομιλίες. Η Πρεσβυτέρα Βασιλική Hookway, σύζυγος του Ιερ. Προϊσταμένου του Ι.Ν. Αγ. Δημητρίου, Οικον. Ιωάννη Hookway, καλωσόρισε εγκάρδια τις αδελφές της Πρεσβυτέρες και Διακόνισσες και παραλλήλισε το έργο τους με εκείνο το σιωπηλό και ήρεμο, αλλά ουσιαστικό και υποστηρικτικό έργο της Υπεραγίας Θεοτόκου προς τον Υιό της Κ.η.Ι.Χ.

Ο Πρόεδρος της Κοινότητας Αγ. Δημητρίου κ. Κύπρος Νίκολας, καλωσόρισε όλους εκ μέρους της Κοινοτικής Επιτροπής. Ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνορθοδόξων Κοινοτήτων κ. Μάριος Μηναΐδης αναφέρθηκε στην ανάγκη ειδικής εκπαίδευσης και κατάρτισης των υποψηφίων Πρεσβυτερών, με σκοπό τη μεγαλύτερη δυνατή επιτυχία στο έργο τους.

Ο Άγγλος Ορθόδοξος Ιερέας Πρωτοπρ. Στέφανος Maxfield, κάνοντας αναφορές σε έργα του Αγ. Ιωάννη Χρυσοστόμου, υπογράμμισε ότι η Πρεσβυτέρα είναι τα μάτια και τα αυτιά του Ιερέα συζύγου της, η οποία συλλαμβάνει χρήσιμα μηνύματα από το εκκλησίασμα, και είναι επίσης και αυστηρός κριτής των ποιμαντικών και λειτουργικών πράξεων του συζύγου της.

Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Κυανέων κ. Χρυσόστομος, επεσήμανε τη μεγάλη ανάγκη και σπουδαιότητα που έχει η ειρήνη στην Ιερατική οικογένεια, και σ’ αυτό τον τομέα πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η σύζυγος του Ιερέα. Αυτή η αρετή της ειρήνης αποτελεί τη βάση για την πνευματική πρόοδο και την προσευχή που προσφέρει ο Ιερέας στην Ενορία του.

Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Τροπαίου κ. Αθανάσιος αναφέρθηκε στο γεγονός ότι η σύζυγος αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας το έργο της διαχείρησης του οίκου και της οικογενείας της κι αυτό είναι σαφώς μια ειδική και σημαντική αρμοδιότητα της Πρεσβυτέρας.

Ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας κ. Γρηγόριος ευχαρίστησε όλους για τη συμμετοχή τους στην εκδήλωση και συνεχάρη τις συζύγους των Κληρικών για το έργο και την προσφορά τους στην Ιερά Αρχιεπισκοπή, στις Εκκλησιαστικές Κοινότητες και στις οικογένειές τους. Έδωσε δε το στίγμα ότι με τη συνεστίαση αυτή εμβαθύνεται η γνωριμία και καλλιεργείται ο σύνδεσμος της αγάπης, της συνεργασίας και της φιλίας μεταξύ των Ιερατικών οικογενειών.

Στο τέλος της Σύναξης και πριν την αναχώρηση των συνδαιτυμόνων ο Άγιος Θυατείρων προσέφερε στις Πρεσβυτέρες και Διακόνισσες την Καινή Διαθήκη και τη δίγλωσση (ελληνικά / αγγλικά) Θεία Λειτουργία, μαζί με τις Αρχιερατικές ευχές και την ευλογία του στις ίδιες και στις οικογένειές τους.

Πρωτοπρ. Αναστασίου Δ. Σαλαπάτα

ΠΗΓΗ: Τα Νέα - Διασπορά

Σύγχρονοι Πατέρες & Μητέρες της Εκκλησίας

Το Ινστιτούτο Ορθόδοξων Χριστιανικών Σπουδών, που εδρεύει στο Κέϊμπριτζ της Αγγλίας ανακοινώνει τις Κοινωνικές του Διαλέξεις για το 2016.

We have the pleasure to announce our new annual series of Community Lecture Days for 2016. We continue to address themes of major importance for both the Orthodox tradition and the Christian world, and, this year, the series of Community Lecture Days is entitled ‘CONTEMPORARY FATHERS AND MOTHERS OF THE CHURCH: GUIDES FOR TODAY’S WORLD’. 

From February to June, on the last Saturday of each month, participants have the opportunity to attend two lectures – one in the morning and one in the afternoon. A relaxed lunch and refreshments in between the lectures will allow the time and opportunity to meet old friends and make new ones, and continue the discussion. As usual, we conclude the day with a Vespers service.

For the first time ever, people will now have the possibility to attend the lectures live on their computers, for a smaller fee. No additional software or programmes will need to be installed - participants will simply be sent a link, and by clicking on it they will be able to watch the lectures live, but also to contribute questions or comments during the Q&A session. If you are interested to participate on-line just drop us an email.

This year's dates and lecturers are: 

1. 20th February: Revd Dr Seraphim Aldea on Father Sophrony Sakharov.

2. 19th March: Dr Krastu Banev on Saint Maria of Paris (Skoptsova).

3. 16th April: Revd Dr Danut Manastireanu on Father Dumitru Staniloae. 

4. 21st May: Irina Kirillova MBE on Metropolitan Anthony of Sourozh.

5. 18th June: Karen Hetherington on Saint Macarius Glukharev and Saint Macarius Nevsky.

While an attendance fee is applicable (please see attached poster), we are delighted to announce that students can attend free of charge. As ever, the Institute does not wish finance to be an obstacle. If you would like to come but are unable to pay the whole fee please get in touch with us.

Every Community Day will take place at the Institute's headquarters: Palamas House, 25-27 High Street Chesterton, Cambridge, CB4 1NQ.

Φαναριώτες, τα παλιά τζάκια του Βυζαντίου

Με την ονομασία Φαναριώτες ονομάζουμε όλους τους Έλληνες που έζησαν στην Τουρκοκρατούμενη πλέον Κωνσταντινούπολη, μετά την Άλωση. Η ονομασία προέρχεται από την συνοικία Φανάρι, είναι η περιοχή που εδρεύει το Ελληνορθόδο Πατριαρχείο από το 1601, πιο πριν έδρευε στην Παμμακάριστο. Γύρω από την συνοικία του Φαναριού λοιπόν, συγκεντρώθηκαν και έζησαν οι Έλληνες κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οι Έλληνες της Τουρκοκρατούμενης πλέον Κωνσταντινούπολης, ήταν μορφωμένοι άνθρωποι που διατηρούσαν στενή σχέση αλληλεξάρτησης με το Πατριαρχείο. Ασχολήθηκαν κυρίως με το εμπόριο και την είσπραξη φόρων: νοίκιαζαν μονοπώλια ή δικαίωμα εκμετάλλευσης φόρων από τους Τούρκους για δική τους εκμετάλλευση. Kατ΄αυτόν τον τρόπο, πολλοί από αυτούς πλούτισαν και προόδευσαν. Αρκετοί από αυτούς έγιναν Δραγουμάνοι της Υψηλής Πύλης και επηρέαζαν τους Τούρκους και τις πολιτικές αποφάσεις που αυτοί έπαιρναν. Συναντάμε εδώ ένα μεγάλο παράδοξο: οι νικητές Τούρκοι εμπιστεύονται κάποιες από τις σημαντικότερες πολιτικές θέσεις στους νικημένους, αλλόθρησκoυς Έλληνες. Φυσικά υπήρχε ο κίνδυνος οι Έλληνες να δρουν εναντίον των Τούρκων, και αυτό γινόταν όντως αρκετές φορές. Γιατί μπορεί οι Φαναριώτες να ζούσαν και να ευημερούσαν στην Τουρκία αλλά το μεγάλο τους όνειρο, όπως κάθε Έλληνα, ήταν η ανάκτηση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Ποιες ήταν οι πιο γνωστές Φαναριώτικες οικογένειες; Μα φυσικά, οι Καντακουζηνοί, με παλαιά Βυζαντινή καταγωγή, απόγονοι του αυτοκράτορα Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού και με δράση σε όλη την περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας αλλά και της Τουρκοκρατίας. Η οικογένεια Μουρούζη, στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν το γένος, συνωμοτώντας κατά των Τούρκων, πέντε νέοι Μουρούζηδες αποκεφαλίστηκαν από τους Τούρκους, ήταν όλοι Μεγάλοι Διερμηνείς είτε της Πύλης είτε του Στόλου. Οι Μαυροκορδάτοι, που έπαιξαν ενεργό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση. Οι Υψηλάντηδες, η συμμετοχή τους στην Φιλική Εταιρεία είναι σε όλους γνωστή. Και πόσες άλλες οικογένειες ακόμα: Σούτσου, Ραγκαβή, Μαυρογένη, Σχινά, Νέγρη κλπ. Αρκετοί από αυτούς είχαν ιταλική, ποντιακή, μολδαβική καταγωγή. Κυριάρχησαν στην Τουρκική ζωή για τετρακόσια χρόνια, πολλοί από αυτούς έπαιξαν το κεφάλι τους κορώνα γράμματα  για την λεγόμενη Μεγάλη Ιδέα του Γένους. Προτίμησαν όμως να παίξουν το δικό τους κεφάλι και όχι τη Μεγάλη Ιδέα. Το κεφάλι ήταν δικό τους και σε τελική ανάλυση μπορούσαν να το διαθέσουν όπως θέλουν, η ιδέα όμως δεν τους ανήκε, ήταν του Γένους.

Δύο κοινά είχαν όλοι οι Φαναριώτες, ασχέτως καταγωγής και άλλων γνωρισμάτων: α) την ελληνική γλώσσα, όλοι τους ήταν άριστοι γνώστες της ελληνικής γλώσσας, όλα τα επίσημα έγγραφα του Οθωμανικού κράτους και η αλληλογραφία με τα λοιπά κράτη γινόταν στην ελληνική! και β) η Ορθοδοξία. Αυτοί οι δύο πόλοι, άλλωστε κράτησαν ζωντανό το όνειρο.

Οι Φαναριώτες επίσης διακρίθηκαν ως Ηγεμόνες της Μολδαβίας και της Βλαχίας, θέσεις με μεγάλη ισχύ και οικονομικές απολαβές. Από τις αρχές του 18ου αιώνα έως και το 1821 τουλάχιστον 45 Φαναριώτες διετέλεσαν Ηγεμόνες των δύο Παραδουνάβιων περιοχών.

Μετά την ελληνική επανάσταση και την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους, πολλοί Φαναριώτες ήρθαν στην Ελλάδα. Αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία και έχθρα από τους ντόπιους και κανείς δεν τους αναγνώρισε το έργο τους. Τι ήταν αυτό που οδήγησε τους Παλαιοελλαδίτες να φερθούν έτσι; Η ζήλια για τα πλούτη και τα μεγαλεία των Φαναριωτών; Η άποψη ότι ήταν Τουρκόφιλοι, συνεργάτες του εχθρού; Η διαφορετική νοοτροπία; Γιατί έως και τα σύγχρονα χρόνια οι ιστορικοί δεν αναγνωρίζουν το μεγάλο έργο των Φαναριωτών;

Υπήρχαν πολλές διαφορές νοοτροπίας τότε. Ο Μωραΐτης και ο Ηπειρώτης που είχαν δώσει και αυτοί τη ζωή τους για την επανάσταση, φορούσαν φουστανέλες και τσαρούχια και ήταν αγράμματοι (όχι επειδή δεν ήθελαν τα γράμματα, αλλά επειδή ήταν φτωχοί και σκλάβοι και δεν είχαν την ευκαιρία να τα μάθουν). Από την άλλη οι Φαναριώτες φορούσαν φράγκικα ρούχα, ήταν πλούσιοι και ήξεραν πέντε γλώσσες ο καθένας τους. Οι Παλαιοελλαδίτες πάλεψαν για την απελευθέρωση της Ελλάδας όπως μπορούσαν με όπλα και με πόλεμο. Από την άλλη οι Φαναριώτες πάλεψαν με διπλωματία γράφοντας γράμματα και συνωμοτώντας. Οι Παλαιοελλαδίτες ήθελαν την επανάσταση και να ελευθερώσουν όσο πιο πολλές περιοχές μπορούσαν με το τσεκούρι. Οι Φαναριώτες πίστευαν στη μεγάλη ιδέα της ανάκτησης της Πολυεθνικής Αυτοκρατορίας με αρχηγό την ελληνική νοοτροπία, γλώσσα και θρησκεία. Δηλαδή, με άλλα λόγια πίστευαν στο όνειρο του Ρήγα Βελεστινλή. Οι Παλαιοελλαδίτες είχαν ενστερνιστεί την ιδέα της Γαλλικής Επανάστασης, της ισότητας και της ελευθερίας, ενώ οι Φαναριώτες αντιπροσώπευαν το παλιό κατεστημένο: αριστοκράτες, δωροδοκίες, παλιά τζάκια.

Η Ελλάδα είχε απελευθερωθεί μετά από τετρακόσια χρόνια και οι Έλληνες αντί να πορευτούν μαζί προσπαθώντας για ό,τι καλύτερο, κατηγορούσαν τον ελληνισμό- ή έστω ένα κομμάτι του. Γιατί κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί στους Φαναριώτες την ελληνικότητα! Γιατί άραγε ο πόλεμος με τα σπαθιά και τα κουμπούρια είναι ανώτερος από τον πόλεμο της συνωμοσίας και της γραφειοκρατίας; Πώς μπορεί κανείς να βαθμολογήσει τον πατριωτισμό και τις διαφορετικές προσεγγίσεις του;

Πλέον στον 21ο αιώνα, το έργο των Φαναριωτών είναι γνωστό στους Έλληνες. Έχουμε δυστυχώς βρει άλλα πράγματα για να μαλώνουμε μεταξύ μας. Θα ήθελα να κλείσω αυτό το κείμενο αντιγράφοντας τα λόγια ενός πολύ αγαπημένου μου Έλληνα, του μεγάλου Διονύση Ρώμα. Τα έχει γράψει με αφορμή το θέμα των Φαναριωτών και της έχθρας που αντιμετώπισαν από τον υπόλοιπο ελληνικό λαό.

«Όλα αυτά όμως ήτανε χολή και ξίδι για έναν κόσμο που μόλις είχε αποτινάξει το ζυγό του πασά και του μπέη και θεωρούσε κάθε υπεροχή σαν μια καταπάτηση της ιερής αρχής «Ελευθερία, Ισότης, Αδελφότης». Πρόκειται για την αιώνια -και τόσο ανθρώπινη- παρερμηνεία της ισότητας σαν αναγκαστικού υποβιβασμού του δυνατού στα επίπεδα του αδύναμου και όχι σαν προώθηση του τελευταίου στο επίπεδο του πρώτου.»  

Εύη Ρούτουλα

Κλειστοὶ καιροί, τοῦ χτές ὅμως...

Στὸν Παναγιώτη τὸ γιατρό, ποὺ ξέρει ἀπ᾿αὐτά...

                      

«Κλειστοὶ καιροί κλειστοί, περίκλειστοι

μακρὰν τῆς θέας τοῦ οὐρανοῦ, παρατημένοι.

Μὲ ἀνέμους, θύελλες, χιόνια καὶ θολοῦρες...»

(Τ.Κ. Παπατσώνης)

Καὶ πάλι στὸ παλιό μου τὸ χωριό ἡ μνήμη ἀκουμπᾶ. Μὲ μνῆμες αὐτὴ τὴ φορὰ ποὺ ἄκουσα ἀπὸ παλιότερους ἀπὸ μένα, ἄρα καὶ σχωρεμένους σήμερα, γιὰ μέρες κλειστές, μέρες τοῦ χιονιᾶ, ποὺ καπλάντιζαν τὸ χωριὸ μὲ στρώματα ἀπανωτὰ τοῦ χιονιοῦ, τὸ μάκραιναν ἀπό τὸν κόσμο, τὸ ἀπομόνωναν. Κι ἦταν οἱ μέρες ἐκεῖνες, γιὰ ἀνθρώπους καὶ ζωντανά, δύσκολες καὶ συνάμα ἀνήσυχες. Φυσικά, ὅπως ἀναφέρθηκε ἀλλοῦ, εἶχαν καὶ τὶς χάρες τους, ἀφοῦ συνάζονταν οἱ γειτόνοι κι οἱ φίλοι τ᾿ ἀπόβραδα καὶ μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ξόρκιζαν τὴ μοναξιὰ καὶ τὴν ἀνησυχία τους. Γιατὶ κακὰ τὰ ψέματα... Ὅταν ὁρμοῦσαν κατὰ πάνω στὸ χωριὸ οἱ χιονιάδες, τότε κλέινονταν οἱ δρόμοι καὶ ἡ ἐπικοινωνία μὲ τὰ ἄλλα τὰ χωριά ἔπαυε γιὰ μέρες. Ἔτσι περνοῦσαν οἱ μέρες αὐτὲς μὲ ὑπομονή, ἀλλὰ καὶ τοῦτες τὶς συνάξεις, ποὺ τὶς φώτιζε ἡ πυρόξανθη φωτιὰ τῆς παραστιᾶς καὶ τὸ φῶς τοῦ λαδοκάντηλου καὶ τῆς λάμπας τοῦ πετρελαίου -ἄν ὑπῆρχε κι αὐτή.

Ὅμως αὐτὲς οἱ ὧρες εἶχαν καὶ τὴν τραγική τους τὴν ὄψη. Κι αὐτὴ δὲν ἦταν ἄλλη ἀπὸ τὶς σκληρὲς τὶς ἀρρώστιες ποὺ ἐπισκέπτονταν τὰ σπίτια καὶ πλήγωναν τοὺς κουρασμένους χωρικούς. Γιατὶ «τοὺ μουσκίδ’» πάντα ἔφερνε κρυολογήματα καὶ ἔριχνε τοὺς ἀνθρώπους καταγῆς. (Δὲ θέλω ν᾿ ἀναφερθῶ ἐδῶ σὲ ἐπιδημίες ποὺ ταλαιπώρησαν πολὺ τὰ χωριά μας, ὅπως ἦταν ἡ θανατηφόρα ἐπιδημία τῆς εὐλογιᾶς στὰ 1878, ἀπὸ τὴν ὁποία χάθηκαν ἀρκετοί...). Θὰ μιλήσω γι᾿ ἄλλα πράγματα. Γιὰ ἀρρώστιες ποὺ ἦταν τότε συχνὲς, ἀλλὰ καὶ ἐπικίνδυνες.   

Φάρμακα δὲν ὑπῆρχαν τότε μήτε καὶ γιατροί. Μονάχα πρακτικὰ μέσα χρησιμοποιοῦσαν οἱ νοικοκυρές, ὅπως σινάπι, τσίπουρο «λαμπίκο» γιὰ ἐντριβές καὶ φυσικὰ ζεστὰ πολλά, ὅπως «μουσκουλούρδου» (χαμομήλι), φασκόμηλο, ἀλλὰ καὶ φρέσκο γάλα. (Πὼς νὰ βράσουν, στ᾿ ἀλήθεια, στὴ φωτιὰ τῆς παραστιᾶς ὅλ΄ αὐτά; Τὸ φαντάζεται κάποιος πόσος ἀγώνας καταβάλονταν καὶ πόσος κόπος; Γι᾿ αὐτὸ τὸ μπρίκι ἦταν πάντα χωμένο μέσα στὴ στάχτη μὲ τὸ ζεστό... Καὶ γύρω-γύρω στὸ δωμάτιο,  ἀπλωμένα ροῦχα νὰ στεγνώνουν...

Ὅμως ἐκεῖ ποὺ ἡ ὀδύνη ἔφτανε στὸ κατακόρυφο ἦταν τότε ποὺ ἀρρώσταιναν τὰ μικρὰ τὰ παιδιά, εἴτε ἀπὸ κρύωμα, εἴτε ἀπὸ κοκίτη, εἴτε ἀπὸ ἄλλες ἀρρώστιες. Φαντάζεται κανένας τὴν κακόμοιρη τὴ μάνα πόσα ξενύχτια ἔκανε, πόσο φαρμάκι εἶχε μέσα της καὶ πόση ἀγωνία; Θυμᾶμαι τὴν ἱστορία ποὺ μοῦ ἔλεγε ἡ μακαρίτισσα ἡ γιαγιά μου γιὰ ἕνα ἀδερφάκι της μικρό, γύρω στὰ 3-4 πρέπει νὰ ἦταν ὅταν ἀρρώστησε ἀπὸ κοκίτη, κι ἔβηχε τόσο πολὺ ποὺ στὸ τέλος, μὴ μπορώντας ν᾿ ἀνασάνει,  ἔσκασε... Κι ἦταν τόσο ὅμορφο, ἔλεγε, τὸ ἀγοράκι ἐκεῖνο... Αὐτὰ, κι ἄλλα ἀκόμη, συνέβαιναν στὰ τέλη τοῦ 19ου μὲ ἀρχὲς τοῦ 20ου αἰ.,  ἐποχὲς δηλαδή, καὶ χρόνια σκληρὰ κι ἀνήσυχα.

Πολλὲς φορὲς σκέφτομαι ἀπὸ τὶ σκοτεινὰ περάσματα διάβηκαν οἱ πρόγονοί μας, γιὰ νὰ κατορθώσουν νὰ μᾶς ἀναστήσουν καὶ νὰ φτάσουμε ἴσαμε τὶς μέρες αὐτές, ποὺ ὅσο νἄναι καὶ γιατροὺς ἔχουμε καὶ γιατρικά... Οἱ δρόμοι πιὰ δὲν κλείνουν γιὰ μέρες κι ἡ θνησιμότητα τῶν μικρῶν παιδιῶν δὲν εἶναι τόσο συχνή, ἐνῶ ὑπάρχει ἡ ἰατρικὴ συνδρομὴ καὶ φροντίδα.

Τοὺς σκέφτομαι αὐτὲς τὶς μέρες, λοιπόν, τοὺς ἀνθρώπους ἐκείνους και τοὺς εὐγνωμονῶ, γιατὶ πιστεύω, πὼς αὐτὸ εἶναι καὶ τὸ χρέος ὅλων μας.

π. Κ.Ν. Καλλιανός

Αγγλικά ποιήματα του Ηλία Κεφάλα

Πριν από λίγους μήνες υποδέχθηκα με ευγνωμοσύνη τα αγγλικά ποιήματα του αγαπητού ομότεχνου φίλου και σπουδαίου ποιητή Ηλία Κεφάλα. Ξεκίνησα αμέσως να τα μελετώ και να κρατώ σημειώσεις. Κάποιες αλλαγές όμως στο γραφείο μου την εποχή εκείνη έκαναν έτσι ώστε το βιβλίο να εξαφανισθεί. Τελικά το ανακάλυψα πάλι πρόσφατα και έρχομαι σήμερα καθηκόντως να το παρουσιάσω από το ταπεινό αυτό ιστολόγιο.

Είναι τα ποιήματα με τίτλο «Celestial and Earthly Poems», που έχουν μεταφραστεί στην αγγλική από τον ποιητή και μεταφραστή Yannis Goumas. Εκδόθηκαν τον Ιούνιο 2015 στην Αθήνα από τις Εκδ. Γαβριηλίδη. Το βιβλίο, με ISBN 978-960-576-366-4, αριθμεί 64 σελίδες.

Μέσα από τη μελέτη των ποιημάτων αυτών διαπιστώνουμε για άλλη μια φορά πως ο Ηλίας Κεφάλας μας παρέχει απλόχερα -με την ιδιαίτερη προσωπική γραφή του- όμορφα στολίδια της ελληνικής φύσης και πραγματικότητας, όπως βουνά, προσωποποιημένα δένδρα που τραγουδούν, βροχή, κεραυνό, φεγγάρι, χιόνι κ.ά., δίνοντας την αίσθηση πως ζει κυριολεκτικά στην ύπαιθρο, ενώ την ίδια ώρα μας καθιστά κοινωνούς της ευαισθησίας και του ενδιαφέροντος του για πιο βαθιά και ανθρώπινα θέματα, όπως η μοναξιά, ο σκεπτικισμός και η συνύπαρξη.

Η μετάφραση, γενικά θα λέγαμε πως είναι σίγουρα μια άλλη δημιουργία, η οποία οφείλει -με πιστότητα στο πρωτότυπο- να δώσει στον αναγνώστη έναν πλήρως οικείο και κατανοητό λόγο, που να μπορεί να τον δονεί και να τον «λυτρώνει» συναισθηματικά. Κι ο Yannis Goumas τα κατάφερε εν προκειμένω μια χαρά, με την πρώτης τάξεως μετάφρασή του στην αγγλική, που οι ίδιοι οι Άγγλοι θα ονόμαζαν -όπως συνηθίζουν- «Rolls-Royce English»!

Πολλές φράσεις στα ποιήματα αυτά διακρίνονται για το δυναμισμό τους. Ας ξεχωρίσουμε τουλάχιστον δύο:

-         «Wherever I happen to be I feel sky-full» (σελ. 9)

-         «I’m writing because I’m not alone» (σελ. 12)

Και για να κοινωνήσουμε λίγο από την ποιητική σκέψη του Ηλία Κεφάλα, θαυμάζοντας ταυτόχρονα την λυρική απόδοσή της στην αγγλική, ας διαβάσουμε τα δυο παρακάτω ποιήματα:

ALONE IN THE YARD AT NIGHT

No one phones anymore

No one remembers us

The trees either talk to themselves

Or remain pensively silent

It’s midnight

Whoever is afraid won’t go to bed

What a restless night this is!

The mowed grass in the yard

Confides in smells of the past

The house is thirsty and calls for water

EFFUSION

Motionless I am helped to get away

Under the transparent leafage -

What a delusive illusion

That I’m supposedly attached to everywhere

O brook-cum-unruly child

You keep on stealing my thoughts

Charging with sorrow

The river