Υπομονή

Το Κήρυγμα της Κυριακής

Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα, από την προς Ρωμαίους Επιστολή του Αποστόλου των Εθνών Παύλου, μας επισημαίνει κυρίως τις ευεργετικές συνέπειες της χριστιανικής μας πίστεως. Μεταξύ άλλων αναφέρονται και οι εξής: δικαίωση, ειρήνη, υπομονή, ελπίδα και αγάπη.

Αναφορικά με την σπουδαία αρετή της υπομονής ο Απ. Παύλος τονίζει πως: «η θλίψη παράγει υπομονή, η δε υπομονή δοκιμασμένο χαρακτήρα». Αυτές είναι πολύ σοφές σκέψεις, που οπωσδήποτε οι έμπειροι και δοκιμασμένοι «ως χρυσός εν χωνευτηρίω» άνθρωποι, μέσα από τις πολλές και διάφορες δυσκολίες της ζωής, μπορούν να εκτιμήσουν και να αξιολογήσουν σωστά. Είναι δε ιδιαίτερα σημαντικό το ότι ο αποστολικός λόγος συστήνει την υπομονή ως μια γνήσια συνέπεια της χριστιανικής πίστεως και την συνδέει με άλλες μεγάλες, σπουδαίες και αναγκαίες χριστιανικές αρετές.

Ο όρος «υπομονή» είναι αρχαιοελληνικός, παρουσιάζεται συνώνυμος με την καρτερικότητα, την ανοχή και την αντοχή, ενώ συνδέεται εννοιολογικά με δύσκολες και ακραίες καταστάσεις στη βιολογική -αλλά και πνευματική- ζωή του ανθρώπου, όπως είναι η πείνα και η δίψα. Ο Αθηναίος ρητοροδιδάσκαλος Ισοκράτης έλεγε χαρακτηριστικά πως «ανδρός τα προσπίπτοντα γενναίως φέρειν», δηλαδή «ίδιον του ανθρώπου είναι να υπομένει με γενναιότητα ό,τι του συμβεί».

Στην χριστιανική εποχή η υπομονή αποκτά τεράστια πνευματική σημασία. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς μας μεταφέρει τον ψυχοσωτήριο λόγο του Κυρίου «εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τας ψυχάς υμών» (Λουκά 21, 19), τον οποίο ο Καθ. Παν. Τρεμπέλας παραφράζει ως εξής: «με την υπομονή σας θα κερδήσετε και θα σώσετε τις ψυχές σας από τον κίνδυνο της απιστίας και της αιώνιας απώλειας».

Για όλους τους πιστούς χριστιανούς και μάλιστα για εκείνους που μελετούν με προσοχή την Αγία Γραφή είναι γνωστή η παροιμιώδης υπομονή την οποία επέδειξε στα πολλά και ποικίλα βάσανα της ζωής του ο Ιώβ. Μάλιστα ο όρος «υπομονή» πολλές φορές συνοδεύεται από την επωνυμία του, «ιώβειος υπομονή», γιατί ήταν τόσο και τέτοιο το μέγεθος της συγκεκριμένης αυτής αρετής που κατείχε ο Ιώβ που έγινε τελικά ο ίδιος προσωπικά συνώνυμος με την αρετή αυτή.

Στα χρόνια της Εκκλησιαστικής Ιστορίας και Παράδοσης έχουμε ακόμα ένα ανάλογο παράδειγμα με εκείνο του Ιώβ. Είναι ο Άγ. Γρηγόριος Νύσσης, ο οποίος -όπως ο ίδιος περιγράφει- ήταν γεμάτος με «βαβυλώνια κακά». Σε νεανική ηλικία έχασε την σύντροφό του, το σώμα του το έφθειραν πολλές ασθένειες, οι αιρετικοί τον κατασυκοφάντησαν, δύο αγαπημένα αδέλφια του απεβίωσαν (Μεγ. Βασίλειος και Αγ. Μακρίνα) και χρειάστηκε ο ίδιος να τα συνοδεύσει στην τελευταία τους κατοικία. Όμως ο άγιος κατείχε το μαργαριτάρι της υπομονής και με τον τρόπο αυτό αναδείχθηκε σε πραγματικό «στύλο της Ορθοδοξίας», σε «πατέρα πατέρων» και βέβαια σε ζωντανό παράδειγμα υπομονής και καρτερίας, προς μίμηση από όλους μας.

Όπως διαβάζουμε και στον σημερινό αποστολικό λόγο η υπομονή έχει άμεση σχέση με την θλίψη. Αυτό μας υπενθυμίζει και την πνευματική συζήτηση που είχαν κάποτε ο Αββάς Μάρκος με τον Όσιο Αρσένιο, όταν ο πρώτος ρώτησε τον δεύτερο γιατί οι περισσότεροι ευσεβείς και ενάρετοι χριστιανοί να φεύγουν από τον κόσμο με πολλές θλίψεις και στερήσεις. Κι ο Όσιος Αρσένιος απάντησε με σοφία πως «οι θλίψεις για εκείνους που τις δέχονται με υπομονή είναι το αλάτι που προλαβαίνει τη σήψη της αμαρτίας και κάνει τους ανθρώπους να παρουσιάζονται στον Ουρανό καθαροί».

Η αρετή της υπομονής δεν μπορούσε να μην γίνει αντικείμενο επεξεργασίας και από τον υπέροχο και θυμόσοφο λαό μας, ο οποίος με τις σπουδαίες και πνευματώδεις παροιμίες του καταγράφει και αποτυπώνει εκφραστικά, με τον δικό του ευγενικό και κριτικό τρόπο, τα μεγάλα θέματα της ζωής μας. Μια από τις παροιμίες που αναφέρονται στην υπομονή είναι και η εξής: «Ένας επότιζε γαϊδάρους κι άγιασε». Αυτή η παροιμία θεωρείται αφηγηματικός λόγος, που αναφέρεται σε κάποιον ο οποίος είχε μεγάλη υπομονή ποτίζοντας γαϊδάρους. Υπ’ όψιν πως το συμπαθές αυτό και πολύ χρήσιμο για τον άνθρωπο ζώο πίνει νερό αργά και ιδιότροπα.

Κι ας ολοκληρώσουμε την αναφορά μας αυτή με τον ψυχωφέλημο λόγο του Αγ. Δημητρίου Ροστώφ: «Αυτοί που υπομένουν αγόγγυστα και με καρτερία τα πάντα, μένουν πιστοί στο θέλημα του Θεού. Κι αυτοί που μένουν πιστοί στο θέλημα του Θεού, θα πάρουν την αμοιβή που υποσχέθηκε Εκείνος: τη Βασιλεία των Ουρανών».