Στην εφημ. «Καθημερινή» της 13ης Δεκεμβρίου 2009 δημοσιεύθηκε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη του φίλου Καθηγητή της Βιβλικής Θεολογίας και Προέδρου του Τμήματος Ορθοδόξου Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου Δρος Κωνσταντίνου Νικολακόπουλου, στον οποίο είχαμε κάνει αφιέρωμα πέρσι στο ιστολόγιό μας. Η συνέντευξη έχει ως εξής:
«Ο αληθινός Ελληνας
είναι οικουμενικής εμβέλειας»
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Οικουμενικό αίσθημα και ταυτόχρονα συνείδηση, εμφυτευμένη μέσα σου, εκ γενετής. Αλίμονο, όμως, σε αυτό το αίσθημα ή στη συνείδηση που, αντί να στολίζονται από γνήσια εθνικά χαρακτηριστικά, ταυτίζονται με εθνικιστικές παράνοιες! Η ελληνικότητα πρέπει να σε εξυψώνει, όχι να σε καταβαραθρώνει.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το κερί της Μεγάλης Παρασκευής, κατά την περιφορά του Επιτάφιου στα σοκάκια του χωριού, όπως αυτό στάζει, σχεδόν ρυθμικά, στην παλάμη μου. Ανεπανάληπτες στιγμές ελληνικότητας, εμποτισμένες από τη θρησκευτικότητα της φυλής μας - άλλη μια εκδοχή της ελληνικότητας, που δεν μπορεί να διαχωριστεί από το πιστεύω της ορθόδοξης πεποίθησης για τη ζωή, το θάνατο και την Ανάσταση.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Αυτός που νιώθει το πολιτιστικό βάρος των προγόνων του, που εκτιμά δηλαδή το παρελθόν και υπολογίζει αδιάκριτα τους συνανθρώπους του, με άλλα λόγια που σέβεται το παρόν. Οικοδομώντας κανείς στους δύο αυτούς άξονες, μοχθεί με ανιδιοτέλεια να διαμορφώσει ένα πιοανθρώπινο μέλλον για τις μετέπειτα γενιές.
Αυτό που με χαλάει.
Το ότι η δομή της σημερινής νεοελληνικής κοινωνίας είναι κατά μεγάλο μέρος βασισμένη στο κριτήριο του «μέσου» και έτσι λειτουργεί. Το βρίσκω απαίσιο. Και σε άλλες ξένες χώρες μιλούν μεν για τη «βιταμίνη Β» -δηλαδή τις γνωριμίες, ως βάση προόδου-, αλλά το κακό στην Ελλάδα έχει παραγίνει. Ενα άλλο γεγονός που με χαλάει, επίσης, είναι η διαρκής αμφισβήτηση θεσμών, επιτροπών και ατόμων. Ακούς συνεχώς τη φράση «και ποιος είναι αυτός που θα με κρίνει;»· οπότε, χωρίς αξιολόγηση, ο φαύλος κύκλος δεν λέει ποτέ να σπάσει.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Είναι στα χέρια ημών, των σημερινών Ελλήνων, να το μετατρέψουμε σε προσόν ή σε μειονέκτημα. Πάντως, αν το δούμε από τη σκοπιά της γνώμης των ξένων για μας, νομίζω ότι οι σημερινοί νεοέλληνες (υπάρχουν βεβαίως και εξαιρέσεις) «καταφέραμε» να το μετατρέψουμε σε μειονέκτημα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Η ελληνική πραγματικότητα μας προσφέρει και τα δύο φαινόμενα. Από τη μια, η μεγάλη ιστορική υποδομή για παραγωγή πολιτισμού (κάτι που γίνεται έντονα από τους Ελληνες του εξωτερικού), από την άλλη, οι πολλές εκβάσεις του σημερινού ελληνισμού πόρρω απέχουν από την τεράστια δυναμική της φυλής μας.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο κόσμο;
Η εικόνα που έχω είναι αυτή του Ελληνα που στην ταυτότητά του συγκεράζει ταιριαστά την εθνική συνείδηση με τη θρησκευτική τοποθέτηση. Είναι ορθόδοξοι χριστιανοί, που εν μέσω ετεροδόξων και αλλοδόξων, «προκαλούνται» δημιουργικά, και έτσι δίνουν μαρτυρία φυλής και πίστης. Μέσα τους δεν μπορείς να χωρίσεις πατρίδα και θρησκεία.
Το ελληνικό μου «γιατί» και ένα «πρέπει» που πέταξα.
«Γιατί» άραγε οι σημερινοί Ελληνες παρουσιάζονται τόσο «λίγοι», σε μια ελλαδική κοινωνία που σε καίρια σημεία της προκαλεί τον οίκτο των τρίτων;
Ποτέ μου δεν υιοθέτησα τα «πρέπει» που ακούς καθημερινά ή τις γνωστές απόψεις του τύπου «οχ αδερφέ, δεν βαριέσαι, εγώ θα αλλάξω τον κόσμο;», «όποιος πρόλαβε, τον Κύριον είδε», «αδίκησε τους άλλους, για να ωφεληθείς εσύ», «μην είσαι κορόιδο, αδίκησε κι εσύ αυτόν που σε αδίκησε»!
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Ιωάννης Δαμασκηνός και ο Κωστής Παλαμάς.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Ο αληθινός Ελληνας δεν μπορεί να περιοριστεί στα λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα του ελληνικού εδάφους. Πρεσβεύει Ελλάδα παντού. Είναι οικουμενικής εμβέλειας.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη - ορίστε την.
Η οδός αυτή είναι διαχρονική και ακτινοβολεί ανά τους αιώνες προ Χριστού και μετά Χριστόν έως σήμερα. «Περιτριγυρίζει» όλη τη Μεσόγειο, από Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο, και έχει πολλών λογιών πολύτιμα ψιμύθια (κλασικιστικά, ελληνιστικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά, μεσαιωνικά, νεωτερικά), που όλα μαζί συμβάλλουν στην ταυτότητά της.
Κείμενο: της Άννας Γριμάνη
Εικονογράφηση: Τιτίνα Χαλματζή
