Φίλευμα τίμιο καὶ φιλάδελφο

Ἕνας ἀκόμα λόγος γιὰ τὸν ποιητὴ Πάνο Λιαλιάτση

Στὰ χρόνια ποὺ πέρασαν, ἀσφαλῶς ἔχει συσσωρευθεῖ ἐκείνη ἡ στάχτη τῆς λήθης καὶ τῆς ἀνησυχίας, ὡστόσο μέσα στὸ τέναγος τοῦ Χρόνου ποὺ καθημερινὰ μᾶς ὰπορρυθμίζει, στέκουν φεγγοβολώντας κάποια γραφτὰ καὶ στίχοι, τεκμήρια ἐξάπαντος μιᾶς δομημένης καὶ στερεωμένης μὲ ὑλικὰ ἄφθαρτα ἀνθρώπινης ψυχῆς. Ποὺ συμμαζεύει τὶς νύχτες τοὺς στεναγγμοὺς τῆς καρδίας της, ποὺ ἐπιμένει νὰ πυκνώνει τὸ λόγο της σὲ στίχους, ποὺ τολμᾶ νὰ ἐξομολογεῖται καὶ νὰ ἐπαιτεῖ φιλαδελφία καὶ ἦθος Θε-ανθρώπινο.

Αὐτὰ σκεφτόμουν, ὅταν εἶδα τὸ ἀφιέρωμα στὰ «Δυτικομακεδονικὰ ΓΡΑΜΜΑΤΑ»,  γιὰ τὸν ποιητή Πάνο Λιαλιάτση, ποὺ τὰ ἔντιμα καὶ ἀπαραιτήτως χρησιμότατα ποιήματά του ντύνουν μὲ συνέπεια καὶ καλλιέπεια τὸν Ἕλληνα λόγο.

Κι ἐδῶ θυμᾶμαι κι εὐγνωμονῶ τὸν μεγάλο καὶ σοφό Διδάσκαλο, φίλο καὶ πνευματικό μου ὁδηγό, τὸν καθηγητὴ Π.Β. Πάσχο, ποὺ μοῦ σύστησε τὴν ποιητικὴ συλλογὴ τοῦ Λιαλιάτση, «Ὁ κύκλος τῆς ἀγρύπνιας» (Ἀκρίτας 1985) τὴν ὁποία ἀργότερα ἐπεσφράγισε τὸ λαμπρό του δοκίμιο τοῦ Πάσχου «Ἡ γοητεία τῆς ἐναγώνιας ἀγρύπνιας», τὸ ὁποῖο βρίσκεται στὸ  βιβλίο του «Αἷμα καὶ Πνεῦμα - Δοκίμια - τομὲς στὴ Νεοελληνικὴ Λογοτεχνία» (Ἀκρίτας 1987, σελ. 295-320). Πρόκειται γιὰ τὴ σοβαρότερη, ἀπ᾿ ὅσα ξέρω, εἰσαγωγὴ στὴ ποίηση τοῦ Π. Λιαλιάτση, γιατὶ τὴν ὑψὠνει στὴ θέση ποὺ τῆς ἀξίζει, ὄχι μὲ κολακεῖες ἤ μισόλογα, μὰ μὲ ὑπευθυνότητα, προσοχὴ καὶ σωστὴ κριτικὴ ματιά. Προτρέπω τὸν ἀναγνώστη μου νὰ διαβάσει μὲ προσοχὴ τὸ δοκίμιο τοῦ Πάσχου κι ὕστερα, μὲ τὴν ἴδια προσοχὴ, νὰ ἐπισκεφτεῖ τὸν ποιητικὸ κόσμο τοῦ Λιαλιάτση. Ἀναφίβολα θὰ κερδίσει πολλά. Γιατὶ στίχοι, ὅπως

Σκύβεις νὰ περάσει ἡ ἔπαρση τοῦ ἄλλου

Καὶ ἡ καρδιὰ ματώνει
Χαμηλώνεις ν᾿ ἀγκαλιάσεις τὴ φτώχεια του
Καὶ ἡ ψυχὴ μεστώνει
(Ὁ κύκλος τῆς ἀγρύπνιας, σελ. 43)

Πρέπει νὰ ἦταν γύρω στὰ 1988, Αὔγουστος μῆνας, ὅταν ἕνα πρωϊνὸ στὸ ἱστορικὸ καὶ φιλόξενο βιβλιοπωλεῖο τῶν Καρυῶν «Ὁ Πανσέληνος», ποὺ τὸ εἶχε ὁ φιλότιμος ἐκεῖνος Γέροντας ὁ Ἱερόθεος -πόσο μᾶς ἔλειψαν οἰ θαυμάσιες ἐκδόσεις ποὺ ἐπιμελήθηκε καὶ μᾶς πρόσφερε- συνάντησα τὸν Πάνο Λιαλιάτση. Εἶχε προηγηθεῖ μιὰ σύντομη ἀλληλογραφία καὶ γιὰ νὰ πῶ τὴν ἀλήθεια, πολὺ χάρηκα ποὺ τὸν εἶδα καὶ τὸν γνώρισα. Καὶ μάλιστα, ὅπως λέει κι ὁ ἴδιος,

«στὴν πρωτεύουσα τῆς ἁγιοσύνης»

(Χαρμολύπη, σελ. 60)

Γιατὶ ὁ Ἄθωνας, ὅπως καὶ τ᾿ Ἀνάπλι, ὅπως ἐξομολογεῖται κι ὀ ἴδιος «στάθηκαν οἱ μεγάλοι σταθμοί τῆς ζωῆς μου... (ἀφοῦ) τ᾿ Ἁγιονόρος μοῦ ἀποκάλυψε τὴν ἐλευθερία καὶ τὴ σιωπή» (βλ. ὁπισθόφυλο τῆς ποιητικῆς συλλογῆς «Χαρμολύπη», Ἀκρίτας 1991).

Ἐγὼ θὰ πρόσθετα πὼς ὀ Ἄθως τοῦ ἀποκάλυψε καὶ τὸ μυστικὸ κλειδὶ, ὤστε νὰ μπορεῖ νὰ εἰσοδεύει στὸν ἔκπαγλο κόσμο τῆς ποίησης. Κι αὐτὸ δὲν τὸ λέω ἐγώ, ἀλλὰ ὁ ἴδιος ὁ ποιητής,

«Ἡ ποίηση εἶναι ἠ θυγατέρα τοῦ Θεοῦ

Ή μονάκριβη
Πού περπατάει στὸ περιβόλι σας τό δειλινό»
(Ὁ Κύκλος τῆς ἀγρύπνιας, σελ. 37)

Καὶ μήπως δὲν εἶναι ἔτσι;

Εὐλογημένος καὶ στεφανωμένος νἄσαι ἀπό τὴ Χάρη Της, προσφιλέστατε κύριε Παναγιώτη μας.

π. Κων. Ν. Καλλιανός