Η Δύση και η Ορθόδοξη Ευρώπη - 3

 

Μέρος Γ΄- Από την περίοδο του ψυχρού πολέμου στο σήμερα

 

Τα χρόνια 1945 - 1990 ήσαν τυραννικά για τους κατοίκους της Σοβιετικής Ένωσης και των χωρών δορυφόρων της, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Η όποια αντίδραση στο κομμουνιστικό ολοκληρωτικό καθεστώς καταστελλόταν με την βία, με διώξεις, με εγκλεισμούς σε ψυχιατρεία και σε γκουλάγκ, με φόνους. Νέφος οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι νεομάρτυρες, που διώχθηκαν για την πίστη τους και μόνο. Το 1990 ήρθε η κατάρρευση του απάνθρωπου συστήματος χωρίς να ανοίξει μύτη. Είναι ένα τεράστιου μεγέθους ιστορικό γεγονός να καταρρεύσει σε ελάχιστο χρόνο και να εξατμιστεί ένα σιδερόφρακτο ολοκληρωτικό σύστημα, του οποίου οι ηγέτες διέθεταν οπλικά συστήματα τρομακτικών δυνατοτήτων.
 
Η διάλυση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη ήταν μια νίκη της φιλελεύθερης ιδεολογίας και έφερε ικανοποίηση σε όσους πίστευαν και αγωνίστηκαν γι’ αυτήν. Ο τελευταίος ηγέτης της ΕΣΣΔ Μιχαήλ Γκορμπατσόφ τιμήθηκε το 1990 με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης και είχε σχέσεις θερμές με όλους τους ηγέτες της Δύσης, από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ρέιγκαν έως τους Γερμανούς πολιτικούς, που του πίστωναν την ενοποίηση της Γερμανίας. Στις 25 Δεκεμβρίου 1991 παραιτήθηκε από Πρόεδρος του Ανωτάτου Σοβιέτ και της Σοβιετικής Ένωσης και την επόμενη ημέρα το Ανώτατο Σοβιέτ κήρυξε επίσημα τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την κατάλυση του κομμουνιστικού καθεστώτος.
 
Το γεγονός έφερε ευφορία σε όλους τους λαούς, των, έστω με ατελές δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης, χωρών και ανάσα ελευθερίας και ελπίδα στους λαούς των πρώην κομμουνιστικών χωρών. Εκλείψαντος του αντίπαλου δέους εξέλιπε και ο ψυχρός πόλεμος νόμιζε η διεθνής κοινή γνώμη. Την απόφαση αυτή εξέφρασε ο Φράνσις Φουκουγιάμα στο βιβλίο του «Το τέλος της ιστορίας και ο τελευταίος άνθρωπος», που κυκλοφορήθηκε στα αγγλικά το 1992, και ήταν ανάπτυξη του άρθρου που είχε γράψει με τον ίδιο τίτλο στο περιοδικό “The national interest”, το καλοκαίρι του 1989. Στο βιβλίο του υποστηρίζει ότι σε εκείνα τα χρόνια είχε αναδυθεί σε παγκόσμια κλίμακα μια σημαντική καθολική ομολογία περί της ορθότητας της φιλελεύθερης δημοκρατίας ως συστήματος διακυβέρνησης, καθώς αυτή υπέταξε τις αντίπαλες ιδεολογίες, όπως είναι η κληρονομική μοναρχία, ο φασισμός και ο κομμουνισμός. Και, ακόμη παραπέρα, υποστήριξε ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία μπορεί να αποτελεί το ακροτελεύτιο σημείο  της ιδεολογικής εξέλιξης της ανθρωπότητας και επομένως την τελική μορφή της ανθρώπινης διακυβέρνησης, έτσι ώστε να συνιστά «το τέλος της ιστορίας» (Σημ. Στην Ελλάδα το βιβλίο κυκλοφορήθηκε από τις εκδόσεις Νέα Σύνορα - Α.Α. Λιβάνη το 1993. Το αναγραφόμενο απόσπασμα βρίσκεται στη σελ. 13).
 
Επί πλέον ευοίωνο στοιχείο ήταν ότι μετά την τρομοκρατική επίθεση ισλαμιστών στους διδύμους πύργους, την 11η Σεπτεμβρίου του 2001, ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους ευχαρίστησε τον Πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν για την στήριξή του και δεσμεύθηκαν για την ανάληψη κοινής προσπάθειας  πάταξης της τρομοκρατίας… Οι ΗΠΑ, παρά το κτύπημα, ήταν παντοδύναμη και η Ρωσία συνεργάσιμη. Τί άλλο θα μπορούσε να θέλει ο κόσμος; Και όμως από την ιστορία αποδεικνύεται το ακόρεστο στις βουλήσεις των ισχυρών δυνάμεων. Το επισημαίνει ο Νικολό Μακιαβέλι στον «Ηγεμόνα» του, στις αρχές του 16^ου αιώνα: «Η επιθυμία της κατάκτησης είναι, πράγματι, ένα φαινόμενο πολύ φυσικό και σύνηθες, και πάντα, όταν οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν επαινούνται ή δεν κατακρίνονται…» (Νικολό Μακκιαβέλι «Ο ηγεμόνας», Εκδ. Πατάκη, 19^η έκδ., 2007, Μεταφρ. Μαρίας Κασωτάκη, σελ. 28).  
 
Στο βιβλίο του «Ποιοι είμαστε;» (Σημ. Εκδόθηκε στις ΗΠΑ το 2004 με τον τίτλο «Who are we?» και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «Λιβάνη», με τον προαναφερθέντα τίτλο, το 2005) ο γνωστός Αμερικανός καθηγητής γεωπολιτικής των πανεπιστημίων Χάρβαρντ και Κολούμπια Σάμιουελ Χάντινγκτον (1927-2008) σημείωσε:
 
«Η ανάδυση της Αμερικής ως της μόνης υπερδύναμης στον κόσμο είχε παράλληλο αντίκτυπο και στους συντηρητικούς… Στην αρχή της νέας χιλιετίας οι συντηρητικοί αποδέχθηκαν και υιοθέτησαν την ιδέα μιας αμερικάνικης αυτοκρατορίας και τη χρήση της αμερικανικής ισχύος  για την αναδιαμόρφωση του κόσμου με βάση τις αμερικανικές αξίες.
 
Έτσι η ιμπεριαλιστική παρόρμηση τροφοδοτήθηκε από την πίστη στην υπεροχή της αμερικανικής δύναμης και στην οικουμενική εφαρμογή των αμερικανικών αξιών. Υποστηρίχθηκε ότι η ισχύς της Αμερικής υπερέβαινε κατά πολύ των άλλων μεμονωμένων εθνών και ομάδων εθνών και άρα η Αμερική είχε την ευθύνη να επιβάλει την τάξη και να αντιμετωπίσει το κακό σε όλον τον κόσμο. Σύμφωνα με την (Σημ. γρ.  Κατά τις ΗΠΑ) οικουμενική αντίληψη, οι άνθρωποι των άλλων κοινωνιών κατά βάση έχουν τις ίδιες αξίες με τους Αμερικανούς, ή, εάν δεν τις έχουν, θέλουν να τις ασπαστούν, ή εάν δεν θέλουν να τις ασπαστούν κρίνουν λανθασμένα για το τί ωφελεί την κοινωνία τους και οι Αμερικανοί έχουν την ευθύνη να τους πείσουν ή να τους πειθαναγκάσουν να ενστερνιστούν τις οικουμενικές αξίες που εγκολπώνεται η Αμερική. Σε έναν τέτοιο κόσμο η Αμερική χάνει την ταυτότητά της ως έθνος και γίνεται η κυρίαρχη συνιστώσα μιας υπερεθνικής αυτοκρατορίας» (Σελ. 499-500).
 
Πριν από το βιβλίο αυτό ο εν λόγω Αμερικανός καθηγητής είχε εκδώσει το βιβλίο «Η σύγκρουση των πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης» (Σημ. Στις ΗΠΑ κυκλοφορήθηκε το 1996 και η πρώτη έκδοση στην Ελλάδα το 1998, από τις εκδόσεις Terzo Books- Άρης Τερζόπουλος). Το βιβλίο προκάλεσε εντύπωση παγκοσμίως, γιατί έλεγε ότι η Δύση και η Ευρώπη τελειώνουν εκεί που τελειώνει η δυτική Χριστιανοσύνη και αρχίζει η Ορθοδοξία και το Ισλάμ. Στον χάρτη που παρουσιάζει στο βιβλίο του, περιγράφει τα σύνορα της Ευρώπης και της Δύσης με την Ορθοδοξία, που την ταυτίζει με το Ισλάμ, ως εξής:
 
«Ξεκινάνε από τα σύνορα Φινλανδίας και Ρωσίας και μεταξύ των Βαλτικών χωρών (Εσθονίας, Λετονίας, Λιθουανίας) και της Ρωσίας, περνάνε μέσα από την Ουκρανία διαχωρίζοντας την ουνιτική δύση από την ορθόδοξη ανατολή, συνεχίζουν την πορεία τους μέσα από τη Ρουμανία χωρίζοντας την Τρανσυλβανία με τον ουγγρικής καταγωγής ρωμαιοκαθολικό πληθυσμό της… Από την υπόλοιπη Ευρώπη, προχωρούν μέσα από την πρώην Γιουγκοσλαβία, διαχωρίζοντας τη Σλοβενία και την Κροατία από τις άλλες (Ορθόδοξες δημοκρατίες)… Αυτή η συνοριακή γραμμή αντιπροσωπεύει τα πολιτιστικά σύνορα της Ευρώπης και στον μεταψυχροπολεμικό κόσμο τα πολιτικά και οικονομικά σύνορα».
 
Ο Χάντινγκτον αναφέρει την άποψη του Μάϊκλ Χάουαρντ, ηγέτου άλλοτε των Συντηρητικών στη Βρετανία, ότι «πρώτος στόχος, που πρέπει να θέσει η Δυτική Ευρώπη, είναι να απορροφηθούν ξανά οι λαοί της Κεντρικής Ευρώπης στη δική μας πολιτιστική και οικονομική κοινότητα, εκεί δηλαδή που κανονικά ανήκουν» (Βλ. από το βιβλίο του για τη σύγκρουση των πολιτισμών τις σελ. 216-220).
 
Η λογική των Χάντινγκτον και Χάουαρντ, καθώς και του Pierre Behar, Γάλλου καθηγητού της ιστορίας των πολιτισμών, τον οποίο ο Χάντινγκτον επίσης αναφέρει, είναι πως η Ευρωπαϊκή Ένωση «είναι η πρωταρχική οντότητα της Δύσης στην Ευρώπη» και επομένως θα έπρεπε μέλη της να είναι μόνον οι χώρες, που έχουν ασπασθεί τη Δυτική Χριστιανοσύνη, συμπεριλαμβανομένων και των Ουνιτών. Τότε ο Χάντινγκτον έβλεπε τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) μόνο σε αυτές τις χώρες, τις οποίες θεωρεί «δυτικές» και «κάπως πιο ανεπτυγμένες οικονομικά». Και προσθέτει: «Με βάση αυτό το κριτήριο η Πολωνία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Ουγγαρία, οι Βαλτικές δημοκρατίες, η Σλοβενία, η Κροατία και η Μάλτα θα γίνουν τελικά  μέλη της Ε.Ε. και έτσι η Ένωση θα μπορούσε να συμπέσει με το δυτικό πολιτισμό, όπως αυτός υπήρξε ιστορικά στον ευρωπαϊκό χώρο». (Σημ. Από το βιβλίο του «Η σύγκρουση των πολιτισμών», σελ. 220).
 
Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου