Χριστιανικός Αναρχισμός

ΥΠΑΡΧΕΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ;

Η κοινωνική δομή των πόλεων, ο αστικός, δηλαδή, τρόπος ζωής υπόκειται σε νόμους και θεσμούς οι οποίοι βοηθούν στην επιβίωσή τους, στερώντας, αναντίρρητα, κάποιες ελευθερίες των πολιτών, χάριν του κοινού καλού. π.χ. απαγορεύεται η διάβαση και παραμονή πολιτών κατά το θέρος σε άλση και δρυμούς μετά τη δύση του ηλίου για την αποφυγή πυρκαϊάς.

Ακόμη, η ανάγκη αμυντικής θωράκισης της χώρας από ξένες επιβουλές επιτάσσει την επιλεκτική, σε άλλες χώρες, υποχρεωτική στην Ελλάδα, στράτευση των δυναμένων να φέρουν όπλο αρρένων πολιτών.

Τις εξουσίες αυτές, όπως και πολλές άλλες, τις έχει παραχωρήσει ο λαός, διά των αντιπροσώπων του στην κοινοβουλευτική και εκτελεστική εξουσία. Για δε τη σύννομη εφαρμογή τους έχει εμπιστευθεί την κρίση της δικαστικής εξουσίας.

Υπάρχουν όμως ομάδες οι οποίες αρνούνται αυτή την εξουσιαστική δομή της κοινωνίας και την υπακοή στους νόμους και τις υποχρεώσεις που εκπηγάζουν από αυτή τη δομή. Η άρνηση μπορεί να είναι είτε απλή είτε δυναμική και ανατρεπτική. Μπορεί, για παράδειγμα, κάποιος να αρνηθεί ως αντιρρησίας συνείδησης να στρατευτεί και να φέρει όπλο,(απλή άρνηση) μπορεί όμως και να επιχειρήσει να καταστρέψει αποθήκες πυρομαχικών (δυναμική άρνηση). Οι ομάδες αυτές ονομάζονται με μία λέξη ‘αναρχικές’.

Η βάση της ιδεολογίας των αναρχικών ομάδων είναι αντιεξουσιαστική και αντικαπιταλιστική (μαρξιστική). Αρνούνται την κρατική εξουσία και όχι τόσο το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, όσο τη συσσώρευση πλούτου στα χέρια των ολίγων, όποιοι και αν είναι αυτοί, φυσικά αλλά και νομικά πρόσωπα. Η αδυναμία επικράτησης των αναρχικών ιδεωδών στην ευρύτερη κοινωνία οδήγησε πολλές φορές τους πρώην ιδεολόγους αναρχικούς σε πράξεις τρομοκρατικές με τις οποίες ταυτίζουμε, λίγο ως πολύ, σήμερα τις αναρχικές ομάδες.

Ανάμεσά τους, ωστόσο, υφίσταται μία ομάδα η οποία επιθυμεί την επικράτηση της αναρχίας, είτε ειρηνικά είτε δυναμικά, και τα μέλη της εμφορούνται από τις αξίες του χριστιανισμού. Είτε δέχονται την Εκκλησία ως θεσμό είτε αρνούνται σε αυτή το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, πάντως τρέφουν απεριόριστο σεβασμό για το μοναχισμό και ειδικότερα για τις μοναστικές κοινότητες της Αιγύπτου των πρώτων χριστιανικών αιώνων (έρημος της Νιτρίας).

Αυτοαποκαλούνται χριστιανοί αναρχικοί είτε αναρχοχριστιανοί. Θεμέλιο λίθο των πιστεύω τους αποτελούν η επί του όρους ομιλία του Κυρίου και η καθολική επιστολή του Ιακώβου. Κείμενα θεωρητικών του χριστιανικού αναρχισμού του 19ου και 20ού αιώνα που έχουν διαμορφώσει τη συνείδησή τους είναι των Leo Tolstoy, Η βασιλεία του Θεού είναι μέσα σας, Dorothy Day, περιοδικό Καθολικός Εργάτης, Vernard Eller, Χριστιανική αναρχία. Με βάση αυτή την ιδεολογία υπήρξαν διάφορα κινήματα [Catholic Worker Movement (Dorothy Day, Peter Maurin) 1933, Hopedale Community (Adin Ballou 1803-1890), Church of the Brethern (Vernard Eller)] στο παρελθόν σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.

Όμως, υπάρχει χριστιανικός αναρχισμός; Πώς ερμηνεύουν οι χριστιανοί αναρχικοί την αποστροφή του απ. Παύλου στην επιστολή του στους Ρωμαίους (13:1) «Κάθε άνθρωπος οφείλει να υποτάσσεται στις ανώτερες εξουσίες, γιατί δεν υπάρχουν εξουσίες παρά από το Θεό. κι αυτές οι εξουσίες που υπάρχουν έχουν τεθεί από το Θεό. Έτσι, λοιπόν, όποιος αντιτάσσεται στην εξουσία, αντιστέκεται στην τάξη που έβαλε ο Θεός. κι όσοι αντιστέκονται είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι για την τιμωρία τους…»;

Ακόμη, είναι ίδιον των χριστιανών αναρχικών να αρνούνται την καταβολή φόρου. Εδώ όμως έχουν να έλθουν αντιμέτωποι με την πρακτική του ίδιου του Κυρίου: (Μτθ. 22:17-21) «‘Πες μας, λοιπόν, τι γνώμη έχεις; Επιτρέπεται να πληρώνουμε φόρο στον αυτοκράτορα ή όχι;’ Ο Ιησούς κατάλαβε την πονηριά τους και τους είπε: ‘Γιατί προσπαθείτε να με παγιδέψετε, υποκριτές; Δείξτε μου το νόμισμα που πληρώνουμε για φόρο’. Εκείνοι του έφεραν ένα δηνάριο. ‘Ποιανού είναι αυτή η εικόνα και η επιγραφή;’ τους ρωτάει. ‘Του αυτοκράτορα’, του απαντούν. ‘Δώστε, λοιπόν’, τους λέει, ‘στον αυτοκράτορα ό,τι ανήκει στον αυτοκράτορα, και στο Θεό ό,τι ανήκει στο Θεό’.»

Άλλες ‘αξίες’ των χριστιανών αναρχικών όπως η χορτοφαγία, η φιλαδελφία, η διαβίωση κοντά στη φύση, ανευρίσκονται σε πολλά αναρχικά κινήματα όπως και στον μοναχισμό. Εν τούτοις, ο μοναχισμός, και μάλιστα ο ορθόδοξος, δεν φαίνεται να ασπάζεται όλες τις αρχές των χριστιανών αναρχικών.

Κατά πρώτον ο μοναχισμός δεν μπαίνει σε πλαίσια και καλούπια αντικρατιστικά. Σύμφωνα με άγραφη παράδοση, οι μοναχοί του Αγ. Όρους δεν προσέρχονται να ψηφίσουν, απεμπολώντας έτσι το εκλογικό τους δικαίωμα. Ωστόσο, υποδέχονται και ενίοτε με τιμές τους εκπροσώπους της κρατικής εξουσίας, ημεδαπής και αλλοδαπής.

Κατά δεύτερον οι μοναχοί δεν επιθυμούν την κατάργηση του κόσμου και τη μοναστικοποίησή του. Επιθυμούν μια προσευχητική αλλοίωση του κοσμικού φρονήματος του κόσμου, αλλ΄ όχι την εξαφάνισή του. Αντίθετα, οι χριστιανοί αναρχικοί επιθυμούν την εξάπλωση των ιδεών τους και την ανατροπή της κοινωνίας όπως τη γνωρίζουμε.

Ώστε η ύπαρξη χριστιανών-αναρχικών να μη συνεπάγεται την ύπαρξη χριστιανικής αναρχίας. Η Εκκλησία δεν είναι χαοτική, δεν είναι ά-ναρχη, έχει αρχή το Χριστό και δεν δύναται να είναι ανατρεπτική των αρχών, παρά δέχεται τις αρχές, σέβεται την εξουσία τους, εργάζεται δε για την κατά Θεό βελτίωσή τους και μεριμνά για τη σωτηρία των αρχόντων, όπως και όλων των πιστών.

πρεσβύτερος Γεώργιος Κανάκης