Αυτές οι λέξεις του Πόντιου Πιλάτου, που τις βρίσκουμε στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη 18, 38, έχουν γίνει τόσο γνωστές όσο και η άλλη φράση του: «Ίδε ο Άνθρωπος» (Ιω. 19, 5). Η πρώτη ως ερώτηση και η δεύτερη ως δήλωση. Μακάρι να είχε τη σοφία να απαντήσει την ερώτησή του με τη δήλωσή του, αφού ο Άνθρωπος ήταν πράγματι ο Υιός του Ανθρώπου, ο Δεύτερος Άνθρωπος (Αδάμ), που σε κάποια περίπτωση περιέγραψε τον Εαυτό Του ως την Οδό, την Αλήθεια και τη Ζωή, και ο Οποίος αναμφισβήτητα θα μπορούσε να είχε πει στον Πιλάτο που θα μπορούσε να βρεθεί η Αλήθεια.
Αυτή όμως είναι μια ερώτηση που ο κόσμος πάντοτε απευθύνει στους φιλοσόφους του, και κάποιοι την έχουν απαντήσει κυνικά, ότι δηλαδή βρίσκεται στον πυθμένα ενός απύθμενου πηγαδιού. Μπορεί άραγε να βρεθεί στη γη, σ’ αυτή την πλευρά του καταπετάσματος, ή είναι να αναζητείται πάντοτε και ποτέ να μην βρίσκεται, σαν ένας γόρδιος δεσμός που δεν πρόκειται να κοπεί ποτέ και που δεν είναι δυνατό να ξεδιαλυθεί σ’ αυτή τη ζωή;
Η Ορθόδοξη Εκκλησία προσφέρει μια πολύ ξεκάθαρη και καταφατική απάντηση στο ερώτημα αυτό. Η αλήθεια βρίσκεται στην Εκκλησία, σ’ αυτή τη ζωή, στα θεμελιώδη ζητήματα της πίστης. Η Ορθοδοξία δεν υποστηρίζει την άποψη ότι έχει απαντήσεις για όλα τα ερωτήματα. Αντίθετα μάλιστα, ισχυρίζεται πως κάποια προβλήματα παραμένουν μυστήρια και πρέπει να γίνονται δεκτά με τη βοήθεια της πίστης, αφού «βλέπομεν γαρ άρτι δι’ εσόπτρου εν αινίγματι, τότε δε πρόσωπον προς πρόσωπον» (Α΄ Κορ. 13, 12). Πάντως θα πρέπει να δηλωθεί ότι οποιοσδήποτε Χριστιανός απευθύνεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία θα λάβει απάντηση στο ερώτημά του, και η απάντηση δεν πρόκειται να διαφέρει από ιερέα σε ιερέα, αφού η απάντηση δεν είναι η προσωπική του άποψη αλλά η αλήθεια, έτσι όπως φυλάσσεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία, της οποίας ο ιερέας είναι αυθεντικός διδάσκαλος, μέσω του δικαιώματος που του δίνει η χειροτονία του.
Στο εν λόγω ζήτημα η θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας διακρίνεται από εκείνη της Ρωμαϊκής και των Προτεσταντικών Εκκλησιών. Η Ορθοδοξία και η Ρώμη υποστηρίζουν την θεωρία της εξέλιξης του Χριστιανικού δόγματος, δηλαδή ότι ενώ η πίστη παραδόθηκε από τον Χριστό στους Αποστόλους -την οποία ονομάζουμε depositum fidei, παρακαταθήκη- οι πλήρεις έννοιες αυτών των αληθειών εξελίχθηκαν σταδιακά δια των Οικουμενικών Συνόδων. Η Ρώμη βέβαια συνεχίζει την εξέλιξη με βάση την αποκλειστική εξουσία της Παπικής αλάθητης έκφρασης, ενώ η Ορθοδοξία υποστηρίζει πως οι Επτά Οικουμενικές Σύνοδοι έχουν διερμηνεύσει τις δογματικές αλήθειες στην πληρότητά τους, επίσης ότι για οτιδήποτε χρειάζεται να προσδιοριστεί περαιτέρω απαιτείται η σύγκλιση Οικουμενικής Συνόδου, και πως οτιδήποτε ορισθεί θα πρέπει να έχει πλήρη αγιογραφική κατοχύρωση, υποστήριξη από την πρώϊμη Παράδοση και την πλήρη αποδοχή του πιστευόμενου Σώματος. Επίσης, δεν υπεισέρχεται στις λεπτομέρειες ενός δόγματος. Ενώ, για παράδειγμα, επιβεβαιώνεται η Πραγματική Παρουσία του Χριστού στα στοιχεία του άρτου και του οίνου μετά τον καθαγιασμό, το πως και το πότε δεν λεπτολογούνται, όπως συμβαίνει με τη Ρωμαϊκή Θεολογία.
Σε αντίθεση με μη Ρωμαιο-Καθολικές ομάδες η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει σταθερή και στέρεα θέση στα βασικά δόγματα της πίστης. Γιατί το να δώσεις διφορούμενες απαντήσεις ή το να επιτρέψεις διαφοροποιούμενες και αντιφατικές διδασκαλίες στις βασικές αλήθειες, ισοδυναμεί με ισχυρισμό ότι η αλήθεια δεν μπορεί να βρεθεί και ότι οι περισσότερες γνώμες είναι ισότιμες. Υπάρχει μια σφαίρα στην οποία γνώμες μπορούν να προσφερθούν, αλλά αυτή αφορά τις περιφερειακές υποθέσεις. Στα ουσιαστικά και αναγκαία ζητήματα υπάρχει απάντηση και αυτή η απάντηση είναι η αλήθεια.
«Αληθεύοντες εν αγάπη» (Εφες. 4, 15) είναι μια αγιογραφική εντολή που δεν είναι πάντα εύκολο να την ακολουθήσει κανείς. Τα πάθη εύκολα εξάπτονται όταν η αλήθεια αμφισβητείται και η αγάπη μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε μίσος, όπως αποδεικνύεται από την ιστορία των θρησκευτικών διωγμών. Όμως η αγάπη από την οποία απουσιάζει η αλήθεια μετατρέπεται σε συναισθηματικότητα, όπως ακριβώς η αλήθεια που δεν εκφέρεται με αγάπη είναι άσχετη με τον Χριστό.
Ο κόσμος φαίνεται να είναι σαστισμένος σήμερα, όπως ακριβώς ήταν και τότε που πρωτοπαρουσιάσθηκε το χριστιανικό μήνυμα. Τότε το μήνυμα προσφέρθηκε από Εκείνον που ήταν ο Ίδιος αλήθεια και Αγάπη. Αργότερα η αλήθεια μεταδόθηκε με αγάπη από τους ερευνητές της. Ας επιτραπεί να μεταδοθεί και σήμερα πάλι, και θα αποδειχθεί πως είναι ο δίκοπος λόγος που δεν θα επιστρέψει αδειανός στο Θεό που τον έστειλε.
Αυτή όμως είναι μια ερώτηση που ο κόσμος πάντοτε απευθύνει στους φιλοσόφους του, και κάποιοι την έχουν απαντήσει κυνικά, ότι δηλαδή βρίσκεται στον πυθμένα ενός απύθμενου πηγαδιού. Μπορεί άραγε να βρεθεί στη γη, σ’ αυτή την πλευρά του καταπετάσματος, ή είναι να αναζητείται πάντοτε και ποτέ να μην βρίσκεται, σαν ένας γόρδιος δεσμός που δεν πρόκειται να κοπεί ποτέ και που δεν είναι δυνατό να ξεδιαλυθεί σ’ αυτή τη ζωή;
Η Ορθόδοξη Εκκλησία προσφέρει μια πολύ ξεκάθαρη και καταφατική απάντηση στο ερώτημα αυτό. Η αλήθεια βρίσκεται στην Εκκλησία, σ’ αυτή τη ζωή, στα θεμελιώδη ζητήματα της πίστης. Η Ορθοδοξία δεν υποστηρίζει την άποψη ότι έχει απαντήσεις για όλα τα ερωτήματα. Αντίθετα μάλιστα, ισχυρίζεται πως κάποια προβλήματα παραμένουν μυστήρια και πρέπει να γίνονται δεκτά με τη βοήθεια της πίστης, αφού «βλέπομεν γαρ άρτι δι’ εσόπτρου εν αινίγματι, τότε δε πρόσωπον προς πρόσωπον» (Α΄ Κορ. 13, 12). Πάντως θα πρέπει να δηλωθεί ότι οποιοσδήποτε Χριστιανός απευθύνεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία θα λάβει απάντηση στο ερώτημά του, και η απάντηση δεν πρόκειται να διαφέρει από ιερέα σε ιερέα, αφού η απάντηση δεν είναι η προσωπική του άποψη αλλά η αλήθεια, έτσι όπως φυλάσσεται στην Ορθόδοξη Εκκλησία, της οποίας ο ιερέας είναι αυθεντικός διδάσκαλος, μέσω του δικαιώματος που του δίνει η χειροτονία του.
Στο εν λόγω ζήτημα η θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας διακρίνεται από εκείνη της Ρωμαϊκής και των Προτεσταντικών Εκκλησιών. Η Ορθοδοξία και η Ρώμη υποστηρίζουν την θεωρία της εξέλιξης του Χριστιανικού δόγματος, δηλαδή ότι ενώ η πίστη παραδόθηκε από τον Χριστό στους Αποστόλους -την οποία ονομάζουμε depositum fidei, παρακαταθήκη- οι πλήρεις έννοιες αυτών των αληθειών εξελίχθηκαν σταδιακά δια των Οικουμενικών Συνόδων. Η Ρώμη βέβαια συνεχίζει την εξέλιξη με βάση την αποκλειστική εξουσία της Παπικής αλάθητης έκφρασης, ενώ η Ορθοδοξία υποστηρίζει πως οι Επτά Οικουμενικές Σύνοδοι έχουν διερμηνεύσει τις δογματικές αλήθειες στην πληρότητά τους, επίσης ότι για οτιδήποτε χρειάζεται να προσδιοριστεί περαιτέρω απαιτείται η σύγκλιση Οικουμενικής Συνόδου, και πως οτιδήποτε ορισθεί θα πρέπει να έχει πλήρη αγιογραφική κατοχύρωση, υποστήριξη από την πρώϊμη Παράδοση και την πλήρη αποδοχή του πιστευόμενου Σώματος. Επίσης, δεν υπεισέρχεται στις λεπτομέρειες ενός δόγματος. Ενώ, για παράδειγμα, επιβεβαιώνεται η Πραγματική Παρουσία του Χριστού στα στοιχεία του άρτου και του οίνου μετά τον καθαγιασμό, το πως και το πότε δεν λεπτολογούνται, όπως συμβαίνει με τη Ρωμαϊκή Θεολογία.
Σε αντίθεση με μη Ρωμαιο-Καθολικές ομάδες η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει σταθερή και στέρεα θέση στα βασικά δόγματα της πίστης. Γιατί το να δώσεις διφορούμενες απαντήσεις ή το να επιτρέψεις διαφοροποιούμενες και αντιφατικές διδασκαλίες στις βασικές αλήθειες, ισοδυναμεί με ισχυρισμό ότι η αλήθεια δεν μπορεί να βρεθεί και ότι οι περισσότερες γνώμες είναι ισότιμες. Υπάρχει μια σφαίρα στην οποία γνώμες μπορούν να προσφερθούν, αλλά αυτή αφορά τις περιφερειακές υποθέσεις. Στα ουσιαστικά και αναγκαία ζητήματα υπάρχει απάντηση και αυτή η απάντηση είναι η αλήθεια.
«Αληθεύοντες εν αγάπη» (Εφες. 4, 15) είναι μια αγιογραφική εντολή που δεν είναι πάντα εύκολο να την ακολουθήσει κανείς. Τα πάθη εύκολα εξάπτονται όταν η αλήθεια αμφισβητείται και η αγάπη μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε μίσος, όπως αποδεικνύεται από την ιστορία των θρησκευτικών διωγμών. Όμως η αγάπη από την οποία απουσιάζει η αλήθεια μετατρέπεται σε συναισθηματικότητα, όπως ακριβώς η αλήθεια που δεν εκφέρεται με αγάπη είναι άσχετη με τον Χριστό.
Ο κόσμος φαίνεται να είναι σαστισμένος σήμερα, όπως ακριβώς ήταν και τότε που πρωτοπαρουσιάσθηκε το χριστιανικό μήνυμα. Τότε το μήνυμα προσφέρθηκε από Εκείνον που ήταν ο Ίδιος αλήθεια και Αγάπη. Αργότερα η αλήθεια μεταδόθηκε με αγάπη από τους ερευνητές της. Ας επιτραπεί να μεταδοθεί και σήμερα πάλι, και θα αποδειχθεί πως είναι ο δίκοπος λόγος που δεν θα επιστρέψει αδειανός στο Θεό που τον έστειλε.
+ Αρχιμ. Βαρνάβας Burton
Orthodox Leaflet, Spring-Summer 1961, No. 3, σσ. 1-2
Μετάφραση: Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας
Orthodox Leaflet, Spring-Summer 1961, No. 3, σσ. 1-2
Μετάφραση: Πρωτοπρ. Αναστάσιος Δ. Σαλαπάτας
1 comment:
Θεωρω οτι ο Κυριος δεν απαντησε στον Πιλατο στο ερωτημα "Τι εστιν Αληθεια?" γιατι ηταν λαθος η ερωτηση. Εαν ο Πιλατος ειχε ρωτησει "Ποιος εστι η Αληθεια" θα ειχε λαβει την απαντηση.
Post a Comment