Περί δημοκρατίας και εκλογών

Θυμάμαι ακόμα με νοσταλγία την πρώτη φορά που ψήφισα στην ζωή μου. Ήμουν μόλις δεκαοκτώ χρόνων, ήταν δημοτικές εκλογές και εγώ ένιωθα περήφανη που το κράτος με θεωρούσε ώριμη για να συμβάλω  με αυτόν τον ύψιστο τρόπο της δημοκρατίας στα κοινά.

Θυμάμαι με συγκίνηση την στιγμή που έγινα δικηγόρος και ορκίστηκα ενώπιον δικαστών και εισαγγελέων να σέβομαι και να προστατεύω το σύνταγμα και τους νόμους της Ελλάδας.

Θυμάμαι ακόμα λες και ήταν χθες -και ας έχουν περάσει πάνω από δεκαέξι χρόνια- την πρώτη φορά που διορίστηκα δικαστική αντιπρόσωπος σε ένα εκλογικό τμήμα στον Δήμο της Βούλας και κλήθηκα να διαφυλάξω την εύρυθμη και πάνω από όλα αδιάβλητη πορεία των εκλογών.

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τα σημαδιακά για εμένα γεγονότα και κάθε φορά που γίνονται εκλογές στην Ελλάδα καλούμαι να πάρω μέρος στην μεγαλύτερη έκφραση της δημοκρατίας. Στην διάρκεια όλων αυτών των ετών πολλά έχουν αλλάξει: δεν υπάρχουν πλέον οι ξύλινες κάλπες, τα βουλοκέρια και οι σακοράφες. Αντί για σώματα στρατού τα εκλογικά κέντρα τα προστατεύουν  αστυνομικοί, τα πρώτα αποτελέσματα μεταδίδονται με κινητά τηλέφωνα και όχι με τηλεγραφήματα. Παρ’ όλους αυτούς τους εκσυγχρονισμούς όμως, η γραφειοκρατία παραμένει: ο δικαστικός αντιπρόσωπος υποχρεούται να τηρήσει χειρόγραφα πρακτικά εις τετραπλούν, βιβλία διαλογής ψήφων, πρωτόκολλο ψηφισάντων, βεβαιώσεις, αναφορές κ.ο.κ.

Για τον δικαστικό αντιπρόσωπο οι εκλογές ξεκινάνε την Παρασκευή όταν πηγαίνει στον Εισαγγελέα και στον Έφορο για να δηλώσει την ανάληψη των καθηκόντων του. Ακολούθως πηγαίνει στον Δήμο για να παραλάβει το εκλογικό του κέντρο (την σχολική αίθουσα που θα χρησιμοποιηθεί ως εκλογικό κέντρο), εκεί πρέπει να ελέγξει αν είναι όλα στην θέση τους: οι κάλπες, τα παραβάν, αν υπάρχουν αναλώσιμα υλικά, η σφραγίδα της εφορευτικής επιτροπής. Κατόπιν πρέπει να τοποθετήσει τα πάντα με τέτοιον τρόπο που να είναι λειτουργικά και εύχρηστα: τα ψηφοδέλτια σε ντάνες για να σχηματίζονται τα πακετάκια, στυλό μέσα στα παραβάν δεμένα με σχοινάκια για να μην χάνονται, καρέκλες για να κάθονται τα μέλη της επιτροπής, οι εκλογικοί αντιπρόσωποι και οι ηλικιωμένοι ψηφοφόροι, τις κάλπες μπροστά από το κάθισμά του για να μπορεί να τις ελέγχει. Οι μη υποχρεωτικές λεπτομέρειες είναι αυτές που βοηθάνε την γρήγορη και εύκολη διαδικασία των εκλογών: ένα σημείωμα στην πόρτα που πληροφορεί τους πολίτες για τα γράμμματα που αντιστοιχούν στο συγκεκριμένο εκλογικό τμήμα, το τηλέφωνο του δήμου γραμμένο στον σχολικό πίνακα, το μέγιστο του αριθμού των σταυρών που μπορούν να επιλέξουν.

Όλο το Σάββατο ο δικαστικός αντιπρόσωπος πρέπει να γράψει και να προετοιμάσει τα πρακτικά και τα βιβλία: πρέπει να αναγράψει όλους τους συνδυασμούς που λαμβάνουν μέρος στις εκλογές και όλα  τα ονόματα των υποψηφίων των συνδυασμών. Αν αναλογιστεί κανείς ότι συνήθως λαμβάνουν μέρος στις εκλογικές αναμετρήσεις περίπου δώδεκα συνδυασμοί και ότι στον κάθε συνδυασμό υπάρχουν τουλάχιστον πενήντα υποψήφιοι και ότι όλα αυτά πρέπει να αναγραφούν αρκετές φορές σε διάφορα πρακτικά και βιβλία, μπορεί να κατανοήσει τον όγκο της άχαρης εργασίας.

Τέλος την Κυριακή των εκλογών ο δικαστικός αντιπρόσωπος πρέπει να βρίσκεται στο εκλογικό του κέντρο από τις 6 το πρωί, να ανοίξει την κάλπη στις 7 το πρωί και να εξυπηρετήσει τους ψηφοφόρους έως τις 7 το βράδυ. Σε όλο αυτό το δωδεκάωρο πρέπει να προσέχει την τήρηση της τάξης, να εξηγεί στους ψηφοφόρους τι πρέπει να κάνουν, να απαντά στις απορίες τους, να τηρεί ίσες αποστάσεις με όλους τους εκλογικούς αντιπροσώπους, να αποτρέπει ενδεχόμενες πολιτικές συζητήσεις και σχόλια, να καθοδηγεί τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής. Μετά το κλείσιμο της κάλπης αρχίζει το πιο σοβαρό καθήκον ενός δικαστικού αντιπροσώπου: η καταμέτρηση των ψήφων. Κάθε φάκελος πρέπει να αριθμηθεί, να μονογραφεί και να καταχωρηθεί με προσοχή και πάνω από όλα με ακεραιότητα. Ακολουθεί η συμπλήρωση των πρακτικών, δίπλα στον κάθε συνδυασμό και στον κάθε μεμονωμένο υποψήφιο καταχωρείται ο αριθμός των ψήφων που έλαβε. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος πρέπει επίσης να στείλει τηλεγραφήματα μέσω των δημοτικών υπαλλήλων και να στείλει τα αποτελέσματα με ειδικό κινητό τηλέφωνο που έχει προμηθευτεί από την πολιτεία για αυτόν τον σκοπό. Κατ΄αυτόν τον τρόπο γίνεται η πιο γρήγορη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Τέλος οι σάκοι με τα αποτελέσματα καθώς και όλα τα πρακτικά πρέπει να μεταφερθούν στο οικείο πρωτοδικείο. Ίσως αυτό να είναι το πιο κουραστικό και άχαρο καθήκον του δικαστικού αντιπροσώπου δεδομένου της προχωρημένης ώρας, γιατί μέχρι να γίνουν όλα αυτά είναι ήδη ξημερώματα της Δευτέρας.

Έχουν περάσει πάνω από δεκαέξι χρόνια από την πρώτη φορά που διορίστηκα δικαστική αντιπρόσωπος, έχω ασκήσει τα καθήκοντά μου σε πολλές βουλευτικές, δημοτικές, πρώην νομαρχιακές (πλέον περιφερειακές) και ευρωεκλογές και σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Την πρώτη φορά ένιωθα άγχος και περηφάνεια, με την πάροδο των ετών έμαθα να αντιμετωπίζω την κάθε μικρή ή μεγάλη δυσκολία ή αναποδιά, έμαθα να λύνω  τα μικρά πρακτικά εμπόδια, έμαθα να χειρίζομαι καταστάσεις. Πάντα νιώθω βαθιά την αίσθηση του καθήκοντος. Αναλογίζομαι ότι πριν από μερικά μόλις χρόνια οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα ψήφου. Αναλογίζομαι ότι πριν κάποια χρόνια οι φτωχοί δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, ακόμα και σήμερα σε κάποια κράτη δεν υπάρχει δικαίωμα ψήφου. Νιώθω περήφανη λοιπόν που και εγώ με το μικρό μου λιθαράκι συμβάλλω στην μέγιστη γιορτή της δημοκρατικής έκφρασης.

Κατά πόσο όμως οι πολίτες είναι ικανοί να κατανοήσουν αυτήν την μέγιστη δημοκρατία και πώς εκμεταλλεύονται την χρήση της;  Για να κλείσω με κάποια δόση χιούμορ θα αναφέρω δυο - τρία περιστατικά που έχω ζήσει με την ιδιότητα της δικαστικής αντιπροσώπου: Κυρία που δεν έβλεπε καλά με κάλεσε να την βοηθήσω στην επιλογή ψηφοδελτίου, αφού διάλεξε τον συνδυασμό που επιθυμούσε την ρώτησα αν επιθυμεί κάποιον συγκεκριμένο υποψήφιο. Η απάντησή της ήταν «βάλε σταυρό στους ηθοποιούς». Ηλικιωμένη κυρία βγαίνει από το παραβάν και έρχεται στην κάλπη, ρίχνει τον φάκελο και μου λέει: «Κορίτσι μου, έβαλα στην τύχη δυο σταυρούς!» Νεαρή κυρία φέρνει τον υπερήλικο πατέρα της να ψηφίσει και ο κύριος δεν θυμόταν να μου πει τον συνδυασμό προτίμησής του ενώ η κόρη του προσπαθούσε με τρόπο να του επιβάλει προφανώς την δική της επιλογή. Θεωρείτε τυχαίο το γεγονός ότι ειδικά στις δημοτικές εκλογές οι αναγνωρίσιμοι υποψήφιοι (ηθοποιοί, ποδοσφαιριστές και τραγουδιστές) λαμβάνουν μεγάλο αριθμό ψήφων;

Εύη Ρούτουλα