Η εβδομάδα του «Ω»

Το βδομαδιάτικο Αλφαβητάρι μας φθάνει με το γράμμα «Ω» στο τέλος του. Ήταν μια όμορφη διαδρομή, στη διάρκεια της οποίας γευθήκαμε πολλές χαρές, με την επεξεργασία λέξεων και εννοιών που είναι ιδιαίτερες και πάνω απ’ όλα αγαπημένες! Το «Ω», το εικοστό τέταρτο και τελευταίο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου, είναι ως γνωστόν το μεγάλο «Ο», το Ω-μέγα! Έτσι κι εμείς μπορούμε, παραφράζοντας τον μεγάλο Ελύτη, να αναφερόμαστε στο ελληνικό αλφάβητο το μικρό (που διακονεί την ολιγομιλούμενη γλώσσα μας) το μέγα (για τη σπουδαιότητα που έχει)!

ΩΜΟΦΟΡΙΟ! Το Ωμοφόριο είναι ένα άμφιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας, το οποίο φορεί σε κάθε Ακολουθία που τελεί ο Επίσκοπος. Θεωρείται μάλιστα το διακριτικό άμφιο του Αρχιερατικού βαθμού.

Το εν λόγω άμφιο φέρεται στους ώμους του Επισκόπου, «πίσω από την κεφαλή, με κατάληξη των δύο άκρων του έμπροσθεν των ώμων ή σταυρωτά». Υπάρχουν και χρησιμοποιούνται σε διάφορες χρονικές στιγμές των Ιερών Ακολουθιών δύο Ωμοφόρια, το μικρό και το μεγάλο, που διακρίνονται ανάλογα με το μήκος τους.

Το Ωμοφόριο, όπως κι όλα τα άλλα άμφια, έχει κι αυτό τους δικούς του συμβολισμούς. Κυρίως αναφέρεται και συμβολίζει τον Καλό Ποιμένα, γιατί όπως στην σχετική παραβολή ο Ποιμένας βρήκε το απολωλός πρόβατο και το έφερε στους ώμους του έτσι και ο Επίσκοπος (φορώντας το Ωμοφόριο στους ώμους του) δείχνει να φροντίζει θυσιαστικά για τους πιστούς, τα πνευματικά βάρη των οποίων επωμίζεται!

ΩΡΑ! Ρωτάμε συχνά ο ένας τον άλλον: «τί Ώρα είναι;», ή «τί Ώρα θα πάμε εκεί που έχουμε κανονίσει;». Η Ώρα σε έναν μεγάλο βαθμό διαφεντεύει το καθημερινό πρόγραμμά μας.

Η Ώρα έχει αναφορά στο χρόνο. Είναι μέρος και υποδιαίρεσή του. Κι ο χρόνος είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζούμε, εργαζόμαστε, κινούμαστε, αλλά και αναπαυόμαστε, μέχρι να έλθει... η Ώρα να περάσουμε... πίσω από την κουρτίνα, και να μεταφερθούμε στην αιωνιότητα.

Αξίζει οπωσδήποτε ν’ αναφερθεί και η εκκλησιαστική και λειτουργική σημασία της Ώρας, που επισημαίνει μία από τις τέσσερεις τακτές ημερήσιες Ιερές Ακολουθίες, αλλά κι άλλες έκτακτες, όπως οι Μεγάλες και Βασιλικές Ώρες των Θεοφανείων, Χριστουγέννων και Μεγ. Παρασκευής!

ΩΡΑΙΟΤΗΤΑ! Αυτός είναι ένας βασικός χαρακτηρισμός που δίνεται στην χριστιανική Τέχνη! Οι Ρώσοι που παρακολούθησαν το 988 μ.Χ. τη Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας στην Βασιλεύουσα, μίλησαν στον Πρίγκηπα Βλαδίμηρο -μεταξύ άλλων και- με τα παρακάτω λόγια: «Δεν υπάρχει πουθενά αλλού πάνω στη γη τέτοια λαμπρότητα, τέτοιο μεγαλείο και τέτοια ομορφιά... Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε αυτή την Ωραιότητα»!

Αυτή η «Ωραιότητα» είναι βασικό στοιχείο της Ορθόδοξης Πνευματικότητας. Έχει βέβαια αναφορά και στην Τέχνη, αλλά σχετίζεται οπωσδήποτε άμεσα και οντολογικά με τη θεολογία και με την ίδια τη ζωή της Εκκλησίας. Ο σπουδαίος Ρώσος θεολόγος Παύλος Ευδοκίμωφ έχει γράψει πως: «Η περίφημη εικόνα της Αγίας Τριάδος του Ρούμπλιεφ μας προσφέρει το συναρπαστικό θέαμα αυτής της θείας Ωραιότητος». Με τον όρο «Ωραιότητα» εννοείται εδώ η Τριαδική Θεότητα.

Αυτό στην ουσία σημαίνει πως το αισθητικά ωραίο στο χώρο της χριστιανικής Τέχνης προέρχεται και εκπηγάζει από τον ίδιο τον Θεό, ο οποίος αποδέχεται, ευλογεί και καταξιώνει το έργο του χριστιανού καλλιτέχνη. Με την άποψη αυτή προφανέστατα θα συμφωνούσε και ο Πλάτωνας, ο οποίος υποστήριζε πως «το ωραίο είναι η λαμπρότητα του αληθινού»!

ΩΣΑΝΝΑ! Ένα εβραϊκό επιφώνημα, γνωστό βασικά από την Αγία Γραφή, το οποίο κυρίως σημαίνει «σώσον δη», δηλαδή «σώσε μας». Άλλοτε δε, επισημαίνει δοξολογικό ύμνο.

Στη θριαμβευτική είσοδο του Ιησού στα Ιεροσόλυμα το πλήθος έκραζε: «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου»! Οι μεταφραστές, είτε στα Νέα Ελληνικά είτε σε άλλες γλώσσες, συνήθως αφήνουν το εν λόγω επιφώνημα αμετάφραστο!

Ο όρος αυτός, λόγω του ότι είναι ιδιαίτερα εύηχος, έχει αξιοποιηθεί και χρησιμοποιηθεί στη σύγχρονη εποχή σε διάφορες περιστάσεις από μουσικά συγκροτήματα και διάσημους συνθέτες, όπως ο Paul McCartney, ως μέρος μιας μουσικής δημιουργίας!

ΩΡΙΜΟΤΗΤΑ! Σύμφωνα με τον πρύτανη των λεξικογράφων Γ. Μπαμπινιώτη, Ωριμότητα είναι «η πνευματική συγκρότηση..., η ολοκληρωμένη ψυχοσωματική ανάπτυξη, το να έχει ολοκληρωθεί κάποιος βιολογικά και ψυχοπνευματικά».

Μιλάμε πολλές φορές για τα «χρόνια της Ωριμότητας» κάποιου καλλιτέχνη, λογοτέχνη ή φιλοσόφου, αναφερόμενοι στη μεστή παραγωγή του και στην κατάκτηση της υψηλότερης κορυφής, σύμφωνα με τα ανθρώπινα κριτήρια.

Ο Αμερικανός συγγραφέας αυτοβοήθειας Jim Rohn (1930-2009), έλεγε χαρακτηριστικά για το θέμα μας πως, «Ωριμότητα είναι να μην παραπονιέσαι όταν κάτι δεν πάει καλά»! Έχει σωστά ειπωθεί δε, ότι «Η Ωριμότητα δεν είναι ένας προορισμός, αλλά ένας δρόμος με πολλούς σταθμούς».

ΩΚΕΑΝΟΣ! Μια μεγάλη, τεράστια θα λέγαμε, θάλασσα, όχι μόνο σε έκταση και πλάτος, αλλά και σε βάθος, τόσο που κάποτε αναφερόμαστε στο «απύθμενο βάθος» του! Την ονομασία του ο Ωκεανός οφείλει στον Ηρόδοτο, ο οποίος ονόμασε τις μεγάλες θαλάσσιες επιφάνειες με τον όρο αυτό.

Στην Ελληνική Μυθολογία ο Ωκεανός ήταν γιος του Ουρανού και της Γαίας. Θεωρείται ως η αρχαιότερη θαλάσσια θεότητα που καταγράφεται από την Ελληνική Μυθολογία και εμφανίζεται για πρώτη φορά στα ορφικά ποιήματα.

Η γνωστή Ελληνίδα τραγουδίστρια Καίτη Κουλλιά, τραγούδησε ένα όμορφο άσμα, με τον τίτλο «Ωκεανός». Μερικοί στίχοι είναι και οι εξής: «Σ' έναν αόρατο ωκεανό, / μέσα στα ρεύματα σ’ ακολουθώ... / Κύμα το κύμα, φιλί το φιλί, / στων οριζόντων τη σιωπή... / Σώμα απ’ το σώμα σου είμαι και ’γώ, / μια πεταλούδα μέσα στον ωκεανό... / Κάτω απ’ τον ίλιγγο των αστεριών, / μέσα στους κήπους των βυθών...»!

ΩΔΕΙΟ! Ο όρος αυτός αποδεικνύει περίτρανα την αρχαιότητα και διαχρονικότητα της αθάνατης ελληνικής γλώσσας μας. Η ίδια ακριβώς λέξη χρησιμοποιείται από την κλασική αρχαιότητα με αναφορά στην ίδια ακριβώς έννοια!

Στην αρχαία Αθήνα ο Περικλής οικοδόμησε Ωδείο, με σκοπό τη διεξαγωγή σε αυτό μουσικών αγώνων. Μερικούς αιώνες αργότερα, στην ίδια αγαπημένη πόλη, οικοδομείται το Ωδείο του Αγρίππα στην Αρχαία Αγορά και κατόπιν το περίφημο Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού.

Η ωραία αυτή παράδοση των Ωδείων συνεχίζεται μέχρι τις ημέρες μας. Πολλοί, ειδικά νέοι και νέες, μαθητεύουν στα Ωδεία μας, διδασκόμενοι την ελληνική παραδοσιακή μουσική αλλά και τη βυζαντινή εκκλησιαστική ψαλμωδία.