Κατάθλιψη: πολυτελής ασθένεια ή όχι;

Πληροφορήθηκα για τους θανάτους δύο αγαπημένων ηθοποιών: της Λορίν Μπακόλ και του Ρόμπιν Γουίλιαμς. Η πρώτη έφυγε από την ζωή σε ηλικία 89 ετών από φυσικά αίτια: γεμάτη από εμπειρίες, επιτυχίες, έρωτα, παιδιά, επαγγελματική και κοινωνικά καταξίωση, ήταν τυχερή γιατί κατάφερε να ολοκληρώσει το όμορφο και δύσκολο ταξίδι της ζωής. Αντιθέτως ο δεύτερος έφυγε πρόωρα -μόλις σε ηλικία 63 ετών- έφυγε άδικα, με βίαιο τρόπο και πάνω από όλα, έφυγε λυπημένος. Ο Ρόμπιν Γουίλιαμς αυτοκτόνησε σε ηλικία 63 ετών. Σύμφωνα με τις ιατροδικαστικές έρευνες έκανε πολλαπλές απόπειρες για να μπορέσει να επιτύχει το μοιραίο.

Ο Ρόμπιν Γουίλιαμς ήταν ένας επιτυχημένος άνθρωπος σύμφωνα με τα κοινωνικά, αποδεκτά κριτήρια. Ηλικιακά βρισκόταν στην όμορφη ωριμότητα: στην ηλικία που έχεις δουλέψει, που έχεις κοπιάσει και που χαίρεσαι τους καρπούς των κόπων σου και παράλληλα που είσαι αρκετά νέος ακόμα για να μπορείς να τους χαρείς. Επαγγελματικά ήταν ένας επιτυχημένος ηθοποιός του Χόλιγουντ που είχε την δυνατότητα να επιλέγει ρόλους στον κινηματογράφο και στο θέατρο, που απολάμβανε τον θαυμασμό και τον σεβασμό των συναδέλφων του. Οικονομικά ήταν εκατομμυριούχος, είχε την δυνατότητα να χαίρεται όλες τις υλιστικές πολυτέλειες που έχει εφεύρει ο ανθρώπινος νους. Όσον αφορά την προσωπική ζωή του, ο Γουίλιαμς είχε παντρευτεί τρεις φορές και είχε δύο παιδιά, είχε ζήσει τον έρωτα, την οικογένεια, την ικανοποίηση της τεκνοποιίας. Γιατί λοιπόν ένας τόσο επιτυχημένος άνθρωπος θέλησε να δώσει τέλος στην ζωή του; Λόγω κατάθλιψης λένε τα πρακτορεία ειδήσεων.

Και είναι τόσο παράξενο και τόσο τραγικό να αναφέρεται η κατάθλιψη ως αιτία θανάτου. Δεν είμαι φυσικά σε θέση να κατηγορήσω ή να κριτικάρω τον απελπισμένο άνθρωπο που θέλησε να τελειώσει το ταξίδι του νωρίτερα από το φυσιολογικό. Το μόνο που αισθάνομαι για τον θάνατό του είναι παράπονο και θλίψη. Θέλοντας και μη κάνω την σύγκριση των ανθρώπων που τους χτύπησαν ανίατες ασθένειες: τον γολγοθά που αντιμετωπίζουν καθημερινά, την ελάχιστη δύναμη που βρίσκουν σε απειροελάχιστα πράγματα για να μπορέσουν να ζήσουν άλλη μια μέρα.

Δεν θέλω να υποτιμήσω την ασθένεια της κατάθλιψης. Αναγνωρίζω φυσικά ότι είναι και αυτή μια ασθένεια. Δεν είναι βέβαια μια παθολογική ασθένεια όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης και η χοληστερίνη. Αλλά και η κατάθλιψη είναι μια μορφή ασθένειας που αν δεν την αντιμετωπίσεις και δεν την γιατρέψεις στο αρχικό της στάδιο, μεταμορφώνεται σε χιονοστιβάδα που σε καταπλακώνει.

Τι δημιουργεί την κατάθλιψη; Δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση. Στους περισσότερους ασθενείς υπάρχει γενετική και βιολογική προδιάθεση σε συνδυασμό με τυχαία γεγονότα: ανεργία, χωρισμός, γέννηση παιδιού, οικογενειακά προβλήματα, θάνατος αγαπημένου προσώπου, μοναξιά, συνεχείς συγκρούσεις στο σπίτι ή στην εργασία. Ή γενικά όπως το ονομάζω εγώ: δυσκολίες στην ζωή.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης; Υπερβολικός συναισθηματισμός που εκδηλώνεται με κλάμα και θυμό, αυπνίες, αδιαφορία για την εξωτερική μας εμφάνιση, υπνηλία κατά την διάρκεια της ημέρας χωρίς λόγο, πονοκέφαλοι, ναυτία και ζαλάδες, έλλειψη συντροφικότητας.

Δεν είμαι ψυχίατρος για να μπορώ να προσδιορίσω καλύτερα την ασθένεια της κατάθλιψης. Ξέρω όμως ότι αρκετοί θάνατοι έχουν προκληθεί από αυτήν στην πολιτισμένη κοινωνία μας. Θα ήθελα κάποια στιγμή να το ερευνήσω αλλά είμαι σχεδόν σίγουρη πως ελάχιστα ή ανύπαρκτα περιστατικά αυτοκτονιών λόγω κατάθλιψης έχουν σημειωθεί σε «τριτοκοσμικές» χώρες όπως η Ουγκάντα και το Αφγανιστάν. Έχω την αίσθηση ότι η αυτοκτονία λόγω κατάθλιψης είναι ασθένεια δυτικού τύπου ζωής. Ίσως ακουστεί ως κοινότυπο σχόλιο αλλά όταν ο άνθρωπος δεν πεινάει και δεν αγωνίζεται ψάχνει κάτι άλλο να τον τρώει. Και τελικά το βρίσκει.

Επειδή θέλω να τελειώσω όμορφα αυτό το κείμενο θα παραθέσω τα λόγια που έλεγε ο Ρόμπιν Γουίλιαμς στην υπέροχη ταινία «Ο Κύκλος των χαμένων ποιητών»: «Η ιατρική, η νομική, οι επιχειρήσεις, η μηχανική, είναι ευγενείς ασχολίες και απαραίτητες για την διατήρηση της ζωής. Αλλά η ποίηση, η ομορφιά, το ρομάντζο, η αγάπη, αυτά είναι τα πράγματα για τα οποία μένουμε ζωντανοί»!

Εύη Ρούτουλα