Φλόρενς Νάιτινγκειλ: προσφορά αγάπης

Πριν λίγες ημέρες γιορτάσαμε για άλλη μια φορά μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης: το Πάσχα. Για τους περισσότερους από εμάς είναι μια θρησκευτική γιορτή γεμάτη με όμορφα έθιμα και στιγμές κατάνυξης. Πάνω από όλα όμως είναι ο θρίαμβος της αγάπης: ο Θεάνθρωπος θυσιάστηκε για την αθρωπότητα από αγάπη. Άλλωστε αυτό είναι το μήνυμα του χριστιανισμού: η συγχώρεση και η αγάπη.

Θεωρητικά ως έννοιες είναι όμορφες και σεβαστές από όλους μας. Στην πράξη όμως και στην πεζή καθημερινότητα μεταμορφώνονται σε κατορθώματα και σε παραδείγματα άξια προς θαυμασμό και μίμηση. Ένα από αυτά τα παραδείγματα ανθρωπισμού και αγάπης προς τον πλησίον αποτελεί αυτό της Φλόρενς Νάιτινγκειλ. Η Φλόρενς  γεννήθηκε το 1820 και  πήρε το όνομά της από την πόλη που έτυχε να γεννηθεί, την Φλωρεντία της Ιταλίας. Ήταν κόρη πολύ εύπορης αγγλικής οικογένειας, με ιδιαίτερη μόρφωση και από νεαρή ηλικία μιλούσε ελληνικά και λατινικά. Η μεγάλη της επιθυμία ήταν να εργαστεί ως νοσοκόμα αλλά οι γονείς της εναντιώθηκαν σε αυτήν της την απόφαση, με την δικαιολογία ότι αυτή δεν ήταν ευπρεπής απασχόληση για μια δεσποινίδα της τάξης της. Στην Βικτωριανή Αγγλία μια κοπέλα της κοινωνικής τάξης της Φλόρενς παντρευόταν έναν πλούσιο άντρα και δεν εργαζόταν, απλά έπαιζε πιάνο και οργάνωνε γιορτές στο σπίτι της. Η Φλόρενς αρνήθηκε να παντρευτεί όλους τους υποψήφιους γαμπρούς και εν αντιθέσει με τις επιθυμίες του περιβάλλοντός της, έφυγε για την Γερμανία όπου εκπαιδεύτηκε ως νοσοκόμα.

Το 1850 η Φλόρενς επέστρεψε στην Αγγλία και πάλεψε σκληρά με την επιδημία χολέρας που είχε χτυπήσει την χώρα. Ήταν η πρώτη που επισήμανε τις ανάγκες υγιεινής και απολύμανσης στα νοσοκομεία. Το 1853 ξεκίνησε ο Πόλεμος της Κριμαίας μεταξύ της Αγγλίας και της Ρωσίας. Πάνω από 18.000 Βρετανοί στρατιώτες βρέθηκαν σε στρατιωτικά  νοσοκομεία.  Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν γυναίκες νοσοκόμες. Η βικτωριανή Αγγλία απέφευγε να προσλαμβάνει γυναίκες, η κατάσταση όμως λόγω του πολέμου ήταν απελπιστική: έλλειψη γενικού προσωπικού, έλλειψη υγιεινής, έλλειψη φαρμάκων. Οι στρατιώτες δεν πέθαιναν στις μάχες αλλά στα νοσοκομεία λόγω των άθλιων συνθηκών. Το 1854 η Φλόρενς, η οποία είχε βροντοφωνάξει την επθυμία της να περιθάλψει  ασθενείς και τραυματισμένους, έλαβε μια επιστολή από τον Γραμματέα του Πολέμου Σίντει Χέρμπερτ, να αναλάβει την νοσηλευτική περίθαλψη στην Κριμαία. Μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, η Φλόρενς συγκέντρωσε 34 νοσοκόμες και αναχώρησε για το νοσοκομείο στο Σκουτάρι της Κωνσταντινούπολης. Η Φλόρενς αντιμετώπισε μια «ημιάγρια» κατάσταση: δεν υπήρχαν επίδεσμοι, σαπούνι και νερό. Αλλά δεν έχασε το κουράγιο της, δεν φοβήθηκε τον τύφο και την χολερα: σήκωσε τα μανίκια της και καθάρισε το νοσοκομείο, τις νύχτες τριγυρνούσε στους θαλάμους κρατώντας μια λάμπα να δει τους ασθενείς της. Κατ’ αυτόν τον τρόπο βγήκε και το παρατσούκλι: «η κυρία με την λάμπα». Κάποιοι άλλοι στρατιώτες την φώναζαν απλά «ο άγγελος της Κριμαίας»! Ταιριαστό όνομα, αφού από την στιγμή που ανέλαβε καθήκοντα οι θάνατοι μειώθηκαν στα δύο τρίτα.

Στην εποχή μας όλα αυτά είναι ίσως αυτονόητα. Ας μεταφερθούμε όμως λίγο στο παρελθόν για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τι έκανε αυτή η γυναίκα: θέσπισε ειδικά γεύματα για τους ασθενείς που είχαν διατροφικές διαταραχές, επέβαλλε την χρήση πλυντηρίων για να καθαρίζονται τα σεντόνια και τα κλινοσκεπάσματα των ασθενών, επέβαλλε κανόνες υγιεινής και απολύμανσης, δημιούργησε βιβλιοθήκη και χώρο εκμάθησης των ασθενών για να τους απασχολήσει το πνεύμα τους. Μετά από σχεδόν δύο χρόνια στην Κριμαία η Φλόρενς επέστρεψε στην Αγγλία για να λάβει πλέον την αναγνώριση που της άξιζε: τιμητικά και χρηματικά βραβεία από την ίδια την βασίλισσα Βικτωρία. Η Φλόρενς αξιοποίησε το χρηματικό βραβείο της τάξης των 250.000 λιρών ιδρύοντας την Σχολή Νοσοκόμων στο Νοσοκομείο του Αγίου Θωμά στον Τάμεση. Πολλές νέες γυναίκες  έσπευσαν να γραφτούν και να φοιτήσουν στη σχολή της. Ακολουθώντας το σκληρό παράδειγμά της, ανακάλυπταν μια καινούρια ενασχόληση. Η νοσηλευτική σιγά σιγά εισχώρησε σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Δεν ήταν πλέον ταμπού αλλά ηρωϊσμός.

Η Φλόρενς έφυγε το 1910. Ήταν ενενήντα χρόνων. Πέθανε ήρεμα όπως έζησε ήρεμα. Όλη την ενήλικη ζωή της την αφιέρωσε στην ίαση των ασθενών και των τραυματισμένων, έως και τα βαθιά γεράματά της έγραφε γράμματα για να συμβουλεύει άλλους νοσοκόμους. Αναγνωρίζεται πλέον διεθνώς ως η ιδρύτρια της νοσηλευτικής σχολής.

Πριν λίγες ημέρες γιορτάσαμε το Πάσχα. Πριν λίγες ημέρες γιορτάσαμε τον Θεό της αγάπης. Κάποια από τα πλάσματα που έφτιαξε προσφέρουν αγάπη ακόμα. Αυτό ίσως να είναι το μήνυμα όλων αυτών των εορταστικών εκδηλώσεων: η αγάπη.

Εύη Ρούτουλα