Το προσκύνημα στο Σαντιάγκο Ντε Κομποστέλα

Τον Αύγουστο, πριν δυο μήνες περίπου, είχα την χαρά να επισκεφτώ για πρώτη φορά στην ζωή μου το Σαντιάγκο Ντε Κομποστέλα, στη Βόρειο-δυτική Ισπανία. Πριν από πολλά χρόνια, σχεδόν μια δεκαετία, είχα μεταφράσει ένα βιβλίο που αφορούσε το γνωστό προσκύνημα των πιστών σε αυτήν την πόλη. Φυσικά η περιέργειά μου ήταν πολύ μεγάλη να δω από κοντά αυτό το μέρος, που τόσα πολλἀ πράγματα είχα ακούσει για αυτό.

Κατ᾽ αρχήν το ίδιο το όνομα της πόλης ακούγεται στα αυτιά μου τόσο μαγικό: Σαντιάγκο σημαίνει Σαν Ντιέγκο, δηλαδή Άγιος Ιάκωβος. Κομποστέλα ή με άλλα λόγια Campo de Stella, η μετάφραση στα ελληνικά είναι ο κάμπος με τα αστέρια. Το ίδιο το όνομα της πόλης είναι ρομαντικό κατά τη γνώμη μου. Γιατί σύμφωνα με τον θρύλο, ο μοναχός Πελάγιο τον 9ο αιώνα οδηγήθηκε από τα αστέρια και βρήκε τον τάφο του Απόστολου Ιακώβου.

Αλλά ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή. Ο Ιάκωβος, ο μαθητής του Ιησού και γιος του Ζεβεδαίου, μετά την σταύρωση του θεανθρώπου πήγε στα πέρατα του τότε κόσμου, στην Ιβηρική χερσόνησο να διδάξει τη νέα θρησκεία. Μετά από λίγα χρόνια απογοητευμένος από την όχι και τόσο μεγάλη επιτυχία των προσδοκιών του, επέστρεψε στα Ιεροσόλυμα, όπου το 44 μ.Χ. δολοφονήθηκε από τον Ηρώδη Αγρίππα. Οι μαθητές του μετέφεραν και έθαψαν το λείψανό του στην Ιβηρική χερσόνησο, στην εσχατιά της γης. Εκεί το βρήκε ο μοναχός Πελάγιο το 813. Εκείνη την εποχή η Ιβηρική χερσόνησος, η σημερινή Ισπανία, είχε κατακτηθεί από τους Άραβες. Λίγα ήταν ακόμα τα αυτόνομα εδάφη της: η σημερινή χώρα των Βάσκων, το βασίλειο της Αστούρια, το Λεόν, γενικά τα βόρεια-ορεινά τμήματα της χώρας. Βασιλιάς της Αστούρια ήταν ο Αλφόνσος ο Β΄ και μεγάλος αυτοκράτορας της δυτικής Ευρώπης ήταν ο μεγάλος Καρλομάγνος. Οι δυο ισχυροί άντρες εκμεταλλεύτηκαν την εύρεση του τάφου του αποστόλου Ιάκωβου, για να εμψυχώσουν τον λαό τους να εξεγερθεί εναντίον των κατακτητών Αράβων.

Η μορφή του Αγίου Ιακώβου, του αγαπημένου μαθητή του Ιησού, του μάρτυρα, έδωσε νέα φτερά στους Χριστιανούς, γιατί όλοι χρειαζόμαστε ένα ιδανικό για να παλέψουμε ενάντια στους δαίμονές μας. Πιστοί από όλα τα μέρη της Ευρώπης άρχισαν να συρρέουν στο Σαντιάγκο Ντε Κομποστέλα προκειμένου να προσκυνήσουν τα οστά του Ιακώβου, με αποτέλεσμα το προσκύνημα στο Σαντιάγκο να γίνει ένα από τα γνωστότερα προσκυνηματικά ταξίδια των Χριστιανών. Για την ακρίβεια ήταν το τρίτο πιο δημοφιλές προσκύνημα μετά από την Ρώμη και τα Ιεροσόλυμα. Οι πιστοί έρχονταν από παντού, από την Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία, από όλα τα γνωστά μέρη του Χριστιανισμού και της Ευρώπης. Και το προσκύνημα γινόταν με τα πόδια μέσα από μονοπάτια και δρόμους. Στον δρόμο τους οι πιστοί αντιμετώπιζαν κινδύνους: ληστές, άγρια ζώα, κρύο, σωματική κόπωση, παρ’ όλα αυτά συνέχιζαν τον δρόμο τους έως το τέλος. Στον δρόμο τους τους περίμεναν ειδικά διαμορφωμένα πανδοχεία με χαμηλότερες τιμές, τα συγκεκριμένα πανδοχεία που φιλοξενούσαν τους προσκυνητές είχαν απέξω ζωγραφισμένο ένα κοχύλι, το σήμα κατατεθέν της Γαλικίας (του νομού, πρωτεύουσα του οποίου είναι το Σαντιάγκο) και του Ιακώβου, αφού ο ωκεανός δίπλα στο Σαντιάγκο ήταν γεμάτος από κοχύλια και οστρακοειδή. Στον δρόμο του γυρισμού πίσω στην πατρίδα τους οι προσκυνητές για να δηλώσουν την επίσκεψή τους στον ιερό τόπο, φορούσαν κοχύλια στους λαιμούς τους. Φυσικά αυτός ήταν και ένας τρόπος ασφάλειας για αυτούς, αφού οι περισσότεροι ληστές καθώς και οι αρχές σέβονταν και δεν πείραζαν τους πιστούς. Αυτός ο δύσκολος δρόμος που διέσχιζε πολλά μέρη της Ευρώπης ονομάστηκε El Camino, ο δρόμος! Αν ψάξει κανείς στο διαδίκτυο θα βρει όλα τα μονοπάτια του περίφημου El Camino.

Όλα αυτά είναι ιστορία. Σήμερα, το 2016, οι πιστοί συνεχίζουν να επισκέπτονται το Σαντιάγκο Ντε Κομποστέλα. Κάποιοι από αυτούς ακολουθούν τον πατροπαράδοτο δρόμο και πάνε με τα πόδια, φοιτητές, συνταξιούχοι, άνθρωποι που έχουν την σωματική ρώμη και διαθέσιμο χρόνο (χρειάζονται περίπου δύο μήνες για να περπατήσεις την απόσταση από μια πόλη της Γαλλίας ή της Γερμανίας). Ασχέτως όμως με ποιον τρόπο: με αυτοκίνητο ή αεροπλάνο, με τα πόδια ή με τρένο, οι πιστοί συνεχίζουν ακόμα να επισκέπτονται την ιερή πόλη. Ακούγεται ρομαντικό, ακούγεται ιδεαλιστικό, αλλά είναι αλήθεια. Ο δρόμος του Σαντιάγκο είνα ακόμα εδώ και μας περιμένει όλους. Εγώ προσωπικά ένιωσα ευφορία όταν πρωτοαντίκρισα τον καθεδρικό του Αγίου Ιακώβου, αυτό το σύμπλεγμα του ρομανο-γοτθικού ρυθμού. Ένιωσα ότι εκπλήρωσα ένα παλιό όνειρο, κι ας μην πήγα με τα πόδια. Ένιωσα καλοδεχούμενη στην παλιά, μεσαιωνική πόλη με τα καλντερίμια, την ιστορία και τα πολλά εστιατόρια με τα οστρακοειδή. Ένιωσα συγκίνηση όταν είδα χαραγμένα στους τοίχους και στους δρόμους τα χαρακτηριστικά κοχύλια. Εδώ θα προτρέψω όλους εσάς να επισκεφτείτε το Σαντιάγκο. Η ιστορία της Ευρώπης και του χριστιανισμού συνεχίζεται. Το προσκύνημα συνεχίζεται.

Εύη Ρούτουλα