Νικόλαος Καντούνης, ο ζωγράφος που τίμησε τη Ζάκυνθο

Πρόσφατα επισκέφτηκα το Μουσείο Ζακύνθου στην πλατεία του Σολωμού στην Χώρα της Ζακύνθου. Στο μουσείο αυτό υπάρχουν εκθέματα: πίνακες, τρίπτυχα, αγιογραφίες, γλυπτά, που διασώθηκαν από τα μοναστήρια και τις εκκλησίες του νησιού έπειτα από την σεισμό-πυρκαγιά του 1953.

Στην Ζάκυνθο υπήρχαν τουλάχιστον 100 εκκλησίες πριν την μεγάλη καταστροφή που έφερε ο συνδυασμός του σεισμού και η πυρκαγιά που τον ακολούθησε. Τα παλιά κτήρια δεν άντεξαν την δύναμη του σεισμού και η φωτιά που ξέσπασε από τα μαγκάλια και τα τζάκια κατέστρεψε εντελώς τα ήδη μισό-γκρεμισμένα κτίσματα. Από τις 100 εκκλησίες σήμερα επιζούν μόνο οι 20: ελάχιστες διασώθηκαν και οι περισσότερες εξ αυτών αναστηλώθηκαν. Ο Άγιος Διονύσιος παρέμεινε ακέραιος, η εκκλησία ήταν σχεδόν νεόκτιστη το 1953 (είχε αρχίσει να χτίζεται στην δεκαετία του 1930), σε μια πόλη που κατέρρευσαν σχεδόν τα πάντα, το γεγονός της διάσωσης του «Αγίου της συγχώρεσης» θεωρήθηκε θαύμα από τους ντόπιους. Επίσης κατάφεραν να διασωθούν και να αναστηλωθούν ο Άγιος Νικόλαος του Μώλου και η Κυρία των Αγγέλων. Αν ποτέ πάτε στη Ζάκυνθο, μην ξεχάσετε να δείτε αυτές τις εκκλησίες. Αποτελούν υπόδειγμα αρχιτεκτονικής και είναι πραγματικά πανέμορφες. Στον υπέροχο Άγιο Νικόλαο του Μώλου τελέστη η νεκρώσιμος ακολουθία της νόνας μου. Είναι η αγαπημένη μου εκκλησία στο νησί μου και έχω προσωπικές αναμνήσεις.

Στο μουσείο Ζακύνθου μπορείτε να δείτε αγιογραφίες, τοιχογραφίες, ψηφιδωτά που κοσμούσαν όλες τις άλλες εκκλησίες που δεν επέζησαν της φοβερής σεισμό-πυρκαγιάς του 1953. Ό,τι μπόρεσε να διασωθεί και να φυλαχτεί για τις επόμενες γενιές, βρίσκεται εκεί. Οι Ζακυνθινοί ζωγράφοι και αγιογράφοι επηρεάστηκαν πολύ από την Κρητική σχολή, αφού μετά την πτώση του Χάνδακα, πολλοί Κρήτες κατέφυγαν στα Επτάνησα για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Επίσης η ζακυνθινή τεχνοτροπία πήρε πολλά στοιχεία από την αναγέννηση της Ιταλίας λόγω της μακροχρόνιας ενετοκρατίας.

Ένας από τους περίφημους ζωγράφους που ανέδειξε η Ζάκυνθος ήταν ο Νικόλαος Καντούνης, ο οποίος ήταν γιος του γιατρού και συγγραφέα Ιωάννη Καντούνη. Γεννήθηκε στο νησί το 1768 και μαθήτευσε στον ζωγράφο Ιωάννη Κοράη και ίσως και στον Νικόλαο Κουτούζη. Υπάρχει βέβαια και ένας μύθος ότι υπήρξε αυτοδίδακτος. Το 1786 χειροτονήθηκε διάκονος και έγινε εφημέριος στην εκκλησία της Ευαγγελιστρίας. Από εκείνη την εποχή άρχισε να ασχολείται με την ζωγραφική. Τον ενδιέφεραν και τα θρησκευτικά αλλά και τα κοσμικά θέματα. Τα έργα του κοσμούσαν πολλές εκκλησίες της Ζακύνθου: των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Παντελεήμονα, της Αγίας Αικατερίνης, του Ακάθιστου και φυσικά της Ευαγγελιστρίας. Υπήρξε μέλος της Φιλικής Εταιρείας (πολλοί Ζακυνθινοί αλλά και άλλοι Έλληνες που είχαν καταφύγει στα Επτάνησα εκείνη την εποχή ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, ένας εξ αυτών ήταν και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης), για αυτόν το λόγο έγινε «επικίνδυνος» στην αγγλική κυβέρνηση των Ιονίων Νήσων και το 1821 εξορίστηκε σε ένα μικρό νησάκι κοντά στην Κεφαλονιά. Μετά από μερικούς μήνες επέστρεψε στην Ζάκυνθο όπου και πέθανε το 1834.

Εκτός από τις αγιογραφίες του, διακρίθηκε επίσης για τις προσωπογραφίες του. Με έναν μαγικό τρόπο κατάφερνε να αποτυπώνει την προσωπικότητα του καθενός. Μαθητές του ήταν ο Διονύσης Καλλιβωκάς, ο Γεράσιμος Πιτζαμάνο και άλλοι. Εκτός από το μουσείο Ζακύνθου, έργα του μπορείτε να δείτε στην Εθνική Πινακοθήκη Αθηνών.

Εύη Ρούτουλα